 |
| With President of Turkiye Recep Tayyip Erdogan after Russian-Turkish talks. Photo: TASS |
Τουρκμέν Τερζί - turkishminute.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Η Τουρκία υποστηρίζει τον Ελεύθερο Συριακό Στρατό (FSA) και τις τζιχαντιστικές ομάδες στη Συρία από την έναρξη του εμφυλίου πολέμου το 2011. Οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν υποστηρίξει τον FSA για τα δύο πρώτα χρόνια του πολέμου, αλλά αργότερα ανακατεύθυναν την υποστήριξή τους στην ένοπλη κουρδική ομάδα Λαϊκές Μονάδες Προστασίας (YPG) για την αντιμετώπιση του Ισλαμικού Κράτους στο Ιράκ και τη Συρία (ISIS) και άλλων τζιχαντιστικών ομάδων. Μεγάλες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν επίσης συνεργαστεί με τις κουρδικές ομάδες κατά του ISIS. Αλλά για την Τουρκία, οι ένοπλες κουρδικές ομάδες δεν αποτελούν λιγότερο απειλή από το ISIS, καθώς η Τουρκία βλέπει τις συριακές κουρδικές ομάδες ως προέκταση του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK), το οποίο έχει πολεμήσει για ένα ανεξάρτητο κράτος εντός της Τουρκίας από το 1984.
Η Ρωσία, σε αντίθεση με την Τουρκία, δεν αναγνωρίζει το PKK ως τρομοκρατική οργάνωση. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς και η Ευρωπαϊκή Ένωση, έχουν καταχωρίσει την ομάδα ως τρομοκρατική οργάνωση. Από την άλλη πλευρά, η Ρωσία δεν υποστηρίζει σθεναρά τις κουρδικές ομάδες στη Συρία όπως κάνουν οι δυτικές χώρες. Για τη Ρωσία, η υποστήριξη του Άσαντ για να παραμείνει στην εξουσία παραμένει προτεραιότητα. Αυτός είναι ο λόγος που ο Πούτιν συνεργάζεται με τον Ερντογάν για την εξεύρεση πολιτικής λύσης στη Συρία. Η Τουρκία, η Ρωσία και το Ιράν ξεκίνησαν τη διαδικασία της Αστάνα το 2017 για την εξεύρεση λύσης για την ειρήνη στη Συρία.
Η Σοβιετική Ένωση διατηρούσε ισχυρούς δεσμούς με τον πατέρα του Μπασάρ αλ Άσαντ, Χαφέζ αλ Άσαντ, ο οποίος κυβέρνησε τη Συρία από το 1971 έως το 2000. Ενενήντα τοις εκατό των όπλων της Συρίας που εισήχθησαν μεταξύ 1974 και 1985 προέρχονταν από την ΕΣΣΔ και η Συρία επωφελήθηκε πάρα πολύ από την οικονομική βοήθεια των Σοβιετικών. Ο Χαφέζ αλ Άσαντ ίδρυσε το καθεστώς του με βάση την ιδεολογία του Μπάαθ, η οποία έχει τις ρίζες της στον κομμουνισμό. Ο σημερινός ηγέτης της Συρίας Μπασάρ αλ Άσαντ ανέλαβε μετά τον πατέρα του, κυβερνώντας τη χώρα από το 2000. Η Συρία παραμένει ο στενότερος σύμμαχος της Ρωσίας στη Μέση Ανατολή. Επιπλέον, η γεωπολιτικά σημαντική θέση της Συρίας προσφέρει στη Ρωσία την ευκαιρία να διατηρήσει μια βάση στη Μέση Ανατολή και τη Μεσόγειο. Ο ισχυρός ηγέτης της Ρωσίας Πούτιν, ο οποίος βρίσκεται στην εξουσία από το 2000, συνέχισε τους στενούς δεσμούς της Ρωσίας με τον γιο Άσαντ.
Η Ρωσία είναι δυσαρεστημένη με την στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ, της Τουρκίας και οποιουδήποτε άλλου έθνους στη Συρία, και η Μόσχα υποστηρίζει το καθεστώς Άσαντ από την αρχή του συριακού εμφυλίου πολέμου για να διασφαλίσει την ασφάλεια των συμφερόντων της Ρωσίας στη χώρα. Οι άμεσες στρατιωτικές επιχειρήσεις της Τουρκίας στο συριακό έδαφος ανάγκασαν την κυβέρνηση του Πούτιν να συνεργαστεί με την τουρκική κυβέρνηση ενώ ο Πούτιν και ο Ερντογάν έχουν συναντηθεί πολλές φορές από την πρώτη στρατιωτική εισβολή της Τουρκίας στη Συρία τον Αύγουστο του 2016. Ο Πούτιν αύξησε την υποστήριξη για το καθεστώς του Άσαντ αφότου το ISIS άρχισε να καταλαμβάνει τον έλεγχο του εδάφους στη Συρία το 2013. Μετά την κατάκτηση του ISIS στη Ράκκα της Συρίας και στη Μοσούλη του Ιράκ το 2014, οι Ηνωμένες Πολιτείες αύξησαν την υποστήριξή τους στο κουρδικό YPG, ενώ ο Πούτιν και το Ιράν υποστήριξαν το καθεστώς του Άσαντ για να νικήσει το ISIS.
Ο υποστηριζόμενος από την Τουρκία, FSA έπρεπε να πολεμήσει ταυτόχρονα κατά του YPG, Συριακών Ενόπλων Δυνάμεων που υποστηρίζονται από τη Ρωσία και το Ιράν, και του ISIS. Ως εκ τούτου, η Τουρκία ξεκίνησε μια στρατιωτική επιχείρηση με το όνομα Ασπίδα του Ευφράτη στις 25 Αυγούστου 2016 στη Συρία και ως αποτέλεσμα οι τουρκικές δυνάμεις και ο FSA ανακατέλαβαν εδάφη στη βορειοδυτική Συρία. Η στρατιωτική επιτυχία της Τουρκίας ενόχλησε τη Μόσχα αφού η Ρωσία διατηρεί δεσμούς με τις κουρδικές ομάδες στην περιοχή του Δυτικού Ευφράτη της Συρίας. Η Ρωσία και η Τουρκία υπέγραψαν συμφωνία κατάπαυσης του πυρός στις 20 Δεκεμβρίου 2016. Η στρατιωτική παρουσία της Τουρκίας στη Συρία ανάγκασε το Ιράν και τη Ρωσία να ιδρύσουν το μηχανισμό της Αστάνα το 2017 για να βρουν λύση στο συριακό πόλεμο.
Η κυβέρνηση Ερντογάν συνέχισε τις στρατιωτικές της επιχειρήσεις στη Συρία, με τον τουρκικό στρατό να διεξάγει την Επιχείρηση Κλάδος Ελιάς το 2018 και την Επιχείρηση Πηγή Ειρήνης το 2019. Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις της Τουρκίας στη Συρία δυσαρεστούν τη Ρωσία. Ωστόσο, ένα πλεονέκτημα για τον Πούτιν είναι ότι η Τουρκία εμποδίζει την υποστηριζόμενη από τις ΗΠΑ κίνηση των κουρδικών ένοπλων ομάδων προς τις ακτές της Μεσογείου της Συρίας, όπου βρίσκονται οι στρατιωτικές βάσεις της Ρωσίας. Οι δυτικές χώρες υποστήριξαν τους Κούρδους ενάντια στο ISIS και εξακολουθούν να επικρίνουν τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από το καθεστώς Άσαντ κατά των Κούρδων. Η Μόσχα, ωστόσο, εξακολουθεί να προτιμά το καθεστώς Άσαντ έναντι των Κούρδων. Το κύριο μέλημα της Τουρκίας είναι η αποφυγή της δημιουργίας μιας αυτόνομης κουρδικής περιοχής εντός των συνόρων της Συρίας, καθώς φοβάται ότι η κουρδική αυτονομία στη Συρία, όπως στο βόρειο Ιράκ, θα ενθαρρύνει τους Κούρδους της Τουρκίας να δημιουργήσουν ένα παρόμοιο είδος ανεξάρτητης κουρδικής περιοχής στην Τουρκία.
Ο Ερντογάν ανέφερε πως ο Πούτιν του ζήτησε κατά τη διάρκεια συνάντησης στο Σότσι τον Αύγουστο να συνεργαστεί με το καθεστώς του Άσαντ για την επίλυση της συριακής σύγκρουσης. Σύμφωνα με ορισμένα μέσα ενημέρωσης, ο Ερντογάν και ο Άσαντ ενδέχεται να έχουν συνάντηση στο περιθώριο της επικείμενης συνόδου κορυφής του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO) που θα διεξαχθεί στις 15-16 Σεπτεμβρίου στη Σαμαρκάνδη του Ουζμπεκιστάν. Ο Πούτιν αντιτίθεται στη νέα στρατιωτική επιχείρηση της Τουρκίας στη Συρία με στόχο κουρδικές ομάδες και μια πιθανή προσέγγιση μεταξύ Τουρκίας και Συρίας θα ενισχύσει την ισχύ του Πούτιν στη Συρία ως μεσολαβητή.
Η γεωπολιτική θέση της Τουρκίας είναι κρίσιμη για τη Ρωσία, καθώς η Τουρκία ελέγχει τα στενά των Δαρδανελίων και του Βοσπόρου, που συνδέουν το Αιγαίο και τη Μαύρη Θάλασσα μέσω της Θάλασσας του Μαρμαρά και ρυθμίζονται από τη Σύμβαση του Μοντρέ του 1936. Η Ρωσία χρειάζεται επίσης τον τουρκικό εναέριο χώρο για να φτάσει στη Συρία. Αυτά τα στενά δεν είναι απλώς ο μόνος θαλάσσιος δρόμος για τη Ρωσία που φτάνει στη Μεσόγειο. Το Montreux αποτρέπει επίσης τις θαλάσσιες δυνάμεις του ΝΑΤΟ από το να αποτελούν απειλή για τη Ρωσία στη Μαύρη Θάλασσα. Ως εκ τούτου, μια στενή σχέση με τον Ερντογάν, τον ηγέτη της Τουρκίας-μέλους του ΝΑΤΟ, είναι το κλειδί για να φτάσει η Ρωσία στη Μεσόγειο και να αντιμετωπίσει τις Ηνωμένες Πολιτείες στη Συρία.