Lucas Leiroz, ερευνητής Κοινωνικών Επιστημών στο Rural Federal University of Rio de Janeiro, γεωπολιτικός σύμβουλος - infobrics.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Υπολογίζεται ότι αμερικανικές, ευρωπαϊκές, βρετανικές και ιαπωνικές εταιρείες έχουν ήδη χάσει περισσότερα από 70 δισεκατομμύρια δολάρια από το Φεβρουάριο. Οι απώλειες είναι συνέπεια των πακέτων κυρώσεων που επέβαλαν δυτικές χώρες στη Μόσχα ως απάντηση στην έναρξη της ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης στην Ουκρανία. Πολλές εταιρείες αποχώρησαν από τη Ρωσία ή πάγωσαν τις δραστηριότητές τους, χάνοντας την εισαγωγή τους στην ισχυρή αγορά κατανάλωσης, εργασίας και πρώτων υλών που προσφέρει η Ρωσία.
Όπως ήταν αναμενόμενο, ο κλάδος που πλήττεται περισσότερο είναι ο ενεργειακός, του οποίου οι απώλειες υπολογίζονται σε σχεδόν 55 δισεκατομμύρια δολάρια, δημιουργώντας μια σειρά από προβλήματα στις δυτικές κοινωνίες. Οι σχέσεις μεταξύ της Ρωσίας και της Δυτικής Ευρώπης στον ενεργειακό τομέα ήταν πάντα κεντρικό στρατηγικό σημείο στη διεθνή οικονομική ισορροπία και τώρα φαίνονται πιο απειλούμενες από ποτέ. Ωστόσο, και άλλοι κλάδοι βρίσκονται σε παρόμοια κατάσταση.
Οι αγορές γεωργικών προϊόντων, τροφίμων και καπνού σημειώνουν απώλειες σχεδόν 8 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Με την ίδια έννοια, στον τομέα της τεχνολογίας και της πληροφορικής, έχουν ήδη συσσωρευτεί ζημιές 5 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Και υπάρχει επίσης ο ζωτικής σημασίας τραπεζικός τομέας, του οποίου οι παρενέργειες των αντιρωσικών οικονομικών καταναγκαστικών μέτρων έχουν ήδη οδηγήσει σε απώλεια 3,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων – το μεγαλύτερο μέρος αυτού του ποσού ανήκει στη Société Générale, τον μόνο τραπεζικό όμιλο που έχει εγκαταλείψει εντελώς τη Ρωσία μέχρι τώρα.
Όσον αφορά συγκεκριμένα τον ενεργειακό τομέα, οι ευρωπαϊκές και βρετανικές εταιρείες που επλήγησαν περισσότερο ήταν η BP, η Linde, η Uniper και η Total Energies, των οποίων τα περιουσιακά στοιχεία δισεκατομμυρίων δολαρίων υπέστησαν ζημίες ως αποτέλεσμα της αναστολής του αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream 2 και άλλων ρωσικών - ευρωπαϊκών έργων συνεργασίας. Η διαδικασία διάλυσης της ρωσικής και ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας δε θα ολοκληρωθεί τόσο εύκολα, καθώς είναι απαραίτητο να αντιστραφεί ένα σενάριο δεκαετιών συνεργασίας, που αναμφίβολα θα πάρει χρόνο.
Για παράδειγμα, η BP, η οποία ανακοίνωσε την άνευ όρων απόσυρσή της από τη ρωσική αγορά τον Φεβρουάριο, εξακολουθεί να παραμένει ένας από τους βασικούς εταίρους της Rosneft, κατέχοντας το 19,75% των μετοχών της. Ωστόσο, η διαδικασία της απόσυρσης έχει προχωρήσει σταδιακά. Η ίδια η BP αποκάλυψε ζημία άνω των 25 δισεκατομμυρίων δολαρίων λόγω του παγώματος των δραστηριοτήτων της στη Ρωσία, υποδεικνύοντας ένα σενάριο που δείχνει μια πορεία προς το τέλος της συνεργασίας στο εγγύς μέλλον.
Στην ίδια κατεύθυνση κινούνται αμερικανικές και ιαπωνικές ενεργειακές εταιρείες. Η ExxonMobil, η Mitsui & Co και η Mitsubishi Corporation ήταν μερικές από τις εταιρείες που είχαν τις περισσότερες απώλειες τους τελευταίους μήνες, κυρίως ως αποτέλεσμα των επιπτώσεων που είχαν τα μέτρα καταναγκασμού στα έργα Sakhalin-I και Sakhalin-II. Προφανώς και άλλες ενεργειακές εταιρείες επηρεάστηκαν από τα πακέτα κυρώσεων, έστω και σε μικρότερη κλίμακα, παρουσιάζοντας ένα σενάριο γενικευμένων ζημιών για τις επιχειρήσεις του κλάδου.
Για τη Ρωσία, ωστόσο, τα ελλείμματα είναι πολύ μικρότερα και σχεδόν ποτέ δε συνεπάγονται πραγματικές απώλειες, αλλά αναδιαρθρώσεις της αγοράς. Στον τομέα της ενέργειας, η ρωσική παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου παραμένει ισχυρή και ενεργή, ανεπηρέαστη από την αποχώρηση ορισμένων δυτικών εταιρειών. Η απόσυρση των εταιρειών αυτών δίνει χώρο και σε άλλες αγορές, όπως η κινεζική και η ινδική, που είναι αυτές που ξεχώρισαν στην αναζήτηση ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου τους τελευταίους μήνες. Εν τω μεταξύ, οι δυτικές εταιρείες χάνουν σημαντικές πηγές προμήθειας που δε θα επιλυθούν εύκολα.
Όσον αφορά τους τομείς της αγοράς στους οποίους η ρωσική κατανάλωση ενδιέφερε τις δυτικές εταιρείες, υπάρχουν ακόμη λιγότερες απώλειες. Οι εταιρείες που αποχώρησαν από τη Ρωσία άφησαν εκεί τις φυσικές δομές παραγωγής τους, τις οποίες θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει η Μόσχα, δημιουργώντας απασχόληση για τον ρωσικό πληθυσμό, εσωτερική κυκλοφορία κεφαλαίου και οικονομική πρόοδο.
Για παράδειγμα, η McDonald's έχασε περισσότερα από ένα δισεκατομμύριο δολάρια με την προσήλωσή της στα αντιρωσικά μέτρα, αλλά η απόσυρσή της από την τοπική αγορά δημιούργησε χώρο για την εθνικοποίηση των παραγωγικών δομών της εταιρείας και δημιουργήθηκε μια ρωσική εθνική εταιρεία για να πουλήσει fast food για τους Ρώσους πολίτες. Το ίδιο συμβαίνει αυτήν την στιγμή με άλλες δυτικές εταιρείες που έχουν εγκαταλείψει τη ρωσική αγορά. Εν ολίγοις, η Δύση έχασε μια πλούσια καταναλωτική αγορά και παρέδωσε στη Μόσχα όλα τα απαραίτητα μέσα ώστε οι ίδιοι οι Ρώσοι να προμηθεύουν τον πληθυσμό τους με τέτοια αγαθά και υπηρεσίες.
Στην πράξη, όλα αυτά τα γεγονότα σημαίνουν απλώς ζημιά στις δυτικές επιχειρήσεις. Οι αρχηγοί κρατών δε φαίνεται να έχουν ζητήσει τη γνώμη των επιχειρηματιών για το εάν οι κυρώσεις ήταν προς το συμφέρον τους ή όχι. Τα μέτρα απλώς επιβλήθηκαν μονομερώς για να ικανοποιηθούν τα γεωπολιτικά σχέδια του ΝΑΤΟ, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η γνώμη των εταιρειών που δημιουργούν θέσεις εργασίας για τους δυτικούς πολίτες. Επί του παρόντος, εξακολουθούν να υπάρχουν σχέδια για την πλήρη απαγόρευση της εισόδου Ρώσων πολιτών στην Ευρώπη, η οποία σύμφωνα με εκτιμήσεις θα προκαλέσει ζημίες άνω των 20 δισ. ευρώ, βλάπτοντας ολόκληρη την ευρωπαϊκή αγορά.
Στην πραγματικότητα, οι δυτικές κυρώσεις, εάν δεν αντιστραφούν, θα οδηγήσουν τον κόσμο σε μια παγκόσμια ύφεση στην οποία οι ίδιες οι δυτικές χώρες θα επηρεαστούν περισσότερο. Για να αποφευχθεί αυτό, ο επιχειρηματικός τομέας πρέπει να κινητοποιηθεί για να απαιτήσει τον τερματισμό των κυρώσεων.