Η ουκρανική μονάδα εναέριας αναγνώρισης Aerorozvidka δεν είναι η πρώτη που χρησιμοποιεί μικρά μη επανδρωμένα αεροσκάφη για να ρίχνει βόμβες, αλλά είναι αυτή που κατάφερε να μετατρέψει τα drones από όπλα που απλώς προκαλούν προβλήματα σε πραγματικό εφιάλτη για τα άρματα μάχης. Το επίτευγμα οφείλεται σε απλές -πλην όμως, αποτελεσματικές- αναβαθμίσεις που πιθανώς θα βρούν και άλλους μιμητές.
Από: capital.gr / Του David Hambling / Forbes
Η επανάσταση στα μη επανδρωμένα αεροσκάφη ξεκίνησε το 2013 με το λανσάρισμα του Phantom από την κινεζική εταιρεία DJI. Η μεγάλη διαφορά του από τα προγενέστερα τηλεκατευθυνόμενα αεροσκάφη ήταν ο προηγμένος αυτόματος πιλότος που έδινε στον χειριστή τη δυνατότητα να πετάξει το drone χωρίς εκπαίδευση ή εμπειρία. Καθένας μπορούσε να τραβάει εντυπωσιακές αεροφωτογραφίες, αξιοποιώντας τη σταθερή αιώρηση του αυτόματου πιλότου. Ο μεγαλύτερος περιορισμός ήταν ότι μια πτήση διαρκούσε έως δέκα λεπτά, ωστόσο στα πιο πρόσφατα μοντέλα της DJI αυτός έφτασε τα λεπτά.
Οι χειριστές πειραματίστηκαν με τη μεταφορά φορτίων και τη ρίψη βομβών. Έως το 2017, ο ISIS χρησιμοποιούσε καταναλωτικά drones για να επιτίθεται με αυτοσχέδια εκρηκτικά στις στρατιωτικές δυνάμεις του Ιράκ. Οι βόμβες ήταν συνήθως αμερικανικές χειροβομβίδες των 40 χιλιοστών, στις οποίες προστίθενταν πτερύγια στο πίσω μέρος και νέος πυροκροτητής, βάρους περίπου 240 γραμμαρίων. Ο ISIS είχε δημοσιοποιήσει εκατοντάδες βίντεο με επιτυχημένα βομβιστικά χτυπήματα με τη χρήση drones εναντίον στρατιωτικού προσωπικού αλλά και πολιτικών οχημάτων.
Τα μικρά drones δύσκολα εντοπίζονται και ακόμη πιο δύσκολα τα βρίσκει πολυβόλο. Τα αυτοσχέδια βομβαρδιστικά εξαπλώθηκαν γρήγορα μέσω του Ιράκ, της Συρίας και του Αφγανιστάν στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, στη Μιανμάρ, στο Μεξικό και σε άλλα κράτη. Οι ουκρανικές δυνάμεις και οι φιλορώσοι αποσχιστές στο Ντονμπάς τα χρησιμοποιούν εδώ και καιρό: συνήθως ρίχνουν ρωσικές χειροβομβίδες των 30 χιλιοστών που έχουν "πειραχτεί".
Η Aerorozvidka είναι μια μη κυβερνητική οργάνωση που απαρτίζεται από εθελοντές και εμπειρογνώμονες στην Πληροφορική, και η οποία δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων του 2014 προκειμένου να βοηθήσει τις ένοπλες δυνάμεις της Ουκρανίας σε στρατιωτικές επιχειρήσεις αναγνώρισης. Η ομάδα πειραματίστηκε μετατρέποντας καταναλωτικά drones σε βομβαρδιστικά και σύντομα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι χρειαζόταν κάτι μεγαλύτερο για να εξουδετερώνει τεθωρακισμένα. Έτσι, άρχισε να κατασκευάζει τα δικά της drones συναρμολογώντας εξαρτήματα του εμπορίου. Και ιδού το R18: με 8 πτερύγια ρότορα, χρόνο πτήσης 40 λεπτά και μεταφορική ικανότητα έως 5 κιλά. Το R18 διαθέτει θερμική κάμερα, που μπορεί να εντοπίσει οχήματα με τον κινητήρα τους σε λειτουργία ακόμη και στο απόλυτο σκοτάδι ή κρυμμένα πίσω από πυκνή βλάστηση.
Αντί για μία μεγάλη βόμβα, το R18 μεταφέρει συνήθως τρεις βόμβες RKG-1600. Καθεμία ζυγίζει ένα κιλό και επί της ουσίας πρόκειται για τροποποιημένες αντιαρματικές χειροβομβίδες της Σοβιετικής Ένωσης του 1950. Τότε τις χρησιμοποιούσε το Πεζικό και μάλιστα οι πιο θαρραλέοι εκ των στρατιωτών αφού το βεληνεκές τους ήταν μικρό. Με την προσθήκη όμως πλαστικών πτερυγίων στην "ουρά", οι χειροβομβίδες αυτές μπορούν να ρίπτονται με ακρίβεια από drone που αιωρείται σε ύψος 100 μέτρων ή και παραπάνω. Η εκρηκτική ύλη της χειροβομβίδας μπορεί να διαπεράσει περισσότερα από 200 χιλιοστά χάλυβα, σαν να λέμε τη λεπτή άνω θωράκιση ενός άρματος μάχης.
Από βίντεο φαίνεται πως η RKG-1600 δεν είναι το μόνο όπλο που χρησιμοποιείται - έχουν αναπτυχθεί και άλλα, χρησιμοποιώντας ως βάση παλιές κεφαλές RPG ή οπλοβομβίδες. Ουσιαστικά όλα τους είναι ελαφρά αντιαρματικά με προσαρμοσμένη εκρηκτική ύλη. Χρήση αντιαρματικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών γίνεται και από άλλες μονάδες, όχι μόνο την Aerorozvidka - για παράδειγμα, από την 93η Μηχανοκίνητη Ταξιαρχία που ανήκει στο 503 Αυτοτελές Τάγμα Πεζοναυτών της Ουκρανίας.
Τέτοιες επιθέσεις είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές επειδή τα ρωσικά άρματα μάχης, σε αντίθεση με τα ΝΑΤΟϊκά, δεν έχουν ξεχωριστό χώρο αποθήκευσης των πυρομαχικών. Οποιοδήποτε χτύπημα καταφέρει να περάσει στο εσωτερικό του άρματος μπορεί να προκαλέσει μια ολέθρια έκρηξη πυρομαχικών.
Βίντεο που έχει δώσει στη δημοσιότητα η ουκρανική πλευρά δείχνουν ότι μετά τη ρίψη της πρώτης βόμβας, ο χειριστής του R18 περιμένει να δει πού προσγειώνεται αυτή και στη συνέχεια προσαρμόζει κατάλληλα τη θέση του drone για την επόμενη ρίψη. Η πρώτη βόμβα μπορεί να αστοχήσει κατά μερικά μέτρα, ωστόσο οι διορθωτικές κινήσεις θα στείλουν τη δεύτερη ή τρίτη στον στόχο. Έτσι, αυτές οι χαμηλού κόστους, αθόρυβες βόμβες αποκτούν σκοπευτική ακρίβεια που συνήθως διαθέτουν τα ακριβά, κατευθυνόμενα με λέιζερ όπλα.
Ο αναλυτής Nick Waters της Bellingcat, συγγραφέας ενός βιβλίου για τα βομβαρδιστικά drones του ISIS, επισημαίνει ότι αυτή η νέα τεχνική στόχευσης από αιώρηση επιτρέπει στον χειριστή να "διορθώσει" παραμέτρους όπως ο άνεμος ή άλλες μεταβλητές και αυξάνει τις πιθανότητες για ένα ακριβές πλήγμα. Ένα επιτυχημένο χτύπημα με μικρή βόμβα είναι προτιμότερο από ένα άστοχο με μεγάλη βόμβα, τονίζει ο Waters.
Οι επιθέσεις της Aerorozvidka πραγματοποιούνται συνήθως τη νύχτα, γεγονός που εξηγεί γιατί τα οχήματα-στόχοι σπάνια προλαβαίνουν να κινηθούν προκειμένου να αποφύγουν το χτύπημα, καθώς το πλήρωμα εκείνη την ώρα μπορεί καν να μην βρίσκεται εντός του οχήματος - πάντως, σε ορισμένα βίντεο το πλήρωμα φαίνεται να απομακρύνεται κατά τη στιγμή της επίθεσης. Ο Waters υπογραμμίζει πως ακόμη και αν το πλήρωμα είναι εντός του οχήματος, δύσκολα θα αντιληφθεί από πού προέρχεται η επίθεση. Τα drones "χτυπούν" από ύψος μερικών εκατοντάδων μέτρων, οπότε είναι "αθόρυβα", ιδίως εάν κοντά στον στόχο υπάρχουν κινητήρες οχημάτων σε λειτουργία. Επιπλέον, τα μικρά μη επανδρωμένα αεροσκάφη -που ούτως ή άλλως δύσκολα τα διακρίνει κάποιος στο φως της μέρας- είναι αόρατα στο σκοτάδι.
Σύμφωνα με την Aerorozvidka κάθε R18 κοστίζει περίπου 20.000 δολάρια. Τα πυρομαχικά, που προέρχονται από παλιά αποθέματα, είναι ουσιαστικά δωρεάν. Έτσι, τα τροποποιημένα drones συμφέρουν και οικονομικά αφού μία ρίψη πυραύλου Javelin στοιχίζει πάνω από 140.000 δολάρια. Όπως επισημαίνει η Aerorozvidka, τα drones της μπορούν -όπως και ένας Javelin- να εξουδετερώσουν τα τελευταία ρωσικά άρματα T-90 παρά τη θωράκιση τους που υποτίθεται πως αποκρούει τα βλήματα του εχθρού.
Επιπλέον, ενώ ο χειριστής του Javelin χρειάζεται ξεκάθαρη οπτική επαφή με τον στόχο, οι χειριστές των drones έχουν μεγαλύτερη ευελιξία. Σε αντίθεση με τους πυραύλους, τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη μπορούν να εντοπίσουν και να πλήξουν οχήματα που είναι κρυμμένα πίσω από κορυφογραμμές ή κτίρια, και να επιχειρήσουν σε βάθος αρκετών χιλιομέτρων από τη γραμμή αντιπαράταξης, αποφεύγοντας τον κίνδυνο να ανταποδώσει τα πυρά ο εχθρός. Τα πυραυλικά συστήματα πρέπει "να χτυπούν και να απομακρύνονται", καθώς ο καπνός και η φλόγα των καυσαερίων εντοπίζονται πιο εύκολα. Δεν γνωρίζουμε ποιο είναι το μέγιστο βεληνεκές του R18. Τα drones του εμπορίου μπορούν να κινηθούν σε μια ακτίνα 8 χιλιομέτρων ή και περισσότερα, ανάλογα με τις συνθήκες. Το R18 ίσως μπορεί να χρησιμοποιεί στρατιωτικού τύπου επικοινωνιακά μέσα, τα οποία έχουν μεγαλύτερη εμβέλεια και αντοχή στις παρεμβολές.
Η Aerorozvidka υποστηρίζει ότι τα R18 της έχουν καταστρέψει περίπου εκατό ρωσικά οχήματα, πολύ περισσότερα από το περίφημο Bayraktar TB2. Οι ραδιοφωνικές παρεμβολές των Ρώσων, συνήθως η καλύτερη άμυνα κατά των μικρών drones, δεν έχει καταφέρει έως τώρα να τα αναχαιτίσει. Η μονάδα χάνει μη επανδρωμένα αεροσκάφη σε καθημερινή βάση, αλλά συνεχίζει να τα αντικαθιστά και να ζητά δωρεές για να κατασκευάσει περισσότερα. Καθώς ο πόλεμος μαίνεται, οι Ουκρανοί τελειοποιούν τις τακτικές, τις τεχνικές και τα πυρομαχικά τους, ούτως ώστε να καταστήσουν τα drones τους ακόμη πιο αποτελεσματικά στο πεδίο της μάχης. Πρόσφατα βίντεο δείχνουν ότι έχουν αυξηθεί οι επιθέσεις κατά τη διάρκεια της μέρας, γεγονός που υποδηλώνει ότι έχει ενισχυθεί η επιχειρησιακή αυτοπεποίθηση των Ουκρανών.
Η ιστορία με τα drones στην Ουκρανία μπορεί να επαναληφθεί και σε άλλα πεδία μάχης ανά τον κόσμο τα επόμενα χρόνια. Τα τανκς δεν μπορεί να θεωρηθούν παρωχημένα, ωστόσο βρίσκονται αντιμέτωπα με νέες προκλήσει. Το μέλλον του αντιαρματικού πολέμου μπορεί να έχει γεννηθεί σε ένα εργαστήριο-γκαράζ στο Κίεβο.
Η επανάσταση στα μη επανδρωμένα αεροσκάφη ξεκίνησε το 2013 με το λανσάρισμα του Phantom από την κινεζική εταιρεία DJI. Η μεγάλη διαφορά του από τα προγενέστερα τηλεκατευθυνόμενα αεροσκάφη ήταν ο προηγμένος αυτόματος πιλότος που έδινε στον χειριστή τη δυνατότητα να πετάξει το drone χωρίς εκπαίδευση ή εμπειρία. Καθένας μπορούσε να τραβάει εντυπωσιακές αεροφωτογραφίες, αξιοποιώντας τη σταθερή αιώρηση του αυτόματου πιλότου. Ο μεγαλύτερος περιορισμός ήταν ότι μια πτήση διαρκούσε έως δέκα λεπτά, ωστόσο στα πιο πρόσφατα μοντέλα της DJI αυτός έφτασε τα λεπτά.
Οι χειριστές πειραματίστηκαν με τη μεταφορά φορτίων και τη ρίψη βομβών. Έως το 2017, ο ISIS χρησιμοποιούσε καταναλωτικά drones για να επιτίθεται με αυτοσχέδια εκρηκτικά στις στρατιωτικές δυνάμεις του Ιράκ. Οι βόμβες ήταν συνήθως αμερικανικές χειροβομβίδες των 40 χιλιοστών, στις οποίες προστίθενταν πτερύγια στο πίσω μέρος και νέος πυροκροτητής, βάρους περίπου 240 γραμμαρίων. Ο ISIS είχε δημοσιοποιήσει εκατοντάδες βίντεο με επιτυχημένα βομβιστικά χτυπήματα με τη χρήση drones εναντίον στρατιωτικού προσωπικού αλλά και πολιτικών οχημάτων.
Τα μικρά drones δύσκολα εντοπίζονται και ακόμη πιο δύσκολα τα βρίσκει πολυβόλο. Τα αυτοσχέδια βομβαρδιστικά εξαπλώθηκαν γρήγορα μέσω του Ιράκ, της Συρίας και του Αφγανιστάν στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, στη Μιανμάρ, στο Μεξικό και σε άλλα κράτη. Οι ουκρανικές δυνάμεις και οι φιλορώσοι αποσχιστές στο Ντονμπάς τα χρησιμοποιούν εδώ και καιρό: συνήθως ρίχνουν ρωσικές χειροβομβίδες των 30 χιλιοστών που έχουν "πειραχτεί".
Η Aerorozvidka είναι μια μη κυβερνητική οργάνωση που απαρτίζεται από εθελοντές και εμπειρογνώμονες στην Πληροφορική, και η οποία δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων του 2014 προκειμένου να βοηθήσει τις ένοπλες δυνάμεις της Ουκρανίας σε στρατιωτικές επιχειρήσεις αναγνώρισης. Η ομάδα πειραματίστηκε μετατρέποντας καταναλωτικά drones σε βομβαρδιστικά και σύντομα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι χρειαζόταν κάτι μεγαλύτερο για να εξουδετερώνει τεθωρακισμένα. Έτσι, άρχισε να κατασκευάζει τα δικά της drones συναρμολογώντας εξαρτήματα του εμπορίου. Και ιδού το R18: με 8 πτερύγια ρότορα, χρόνο πτήσης 40 λεπτά και μεταφορική ικανότητα έως 5 κιλά. Το R18 διαθέτει θερμική κάμερα, που μπορεί να εντοπίσει οχήματα με τον κινητήρα τους σε λειτουργία ακόμη και στο απόλυτο σκοτάδι ή κρυμμένα πίσω από πυκνή βλάστηση.
Αντί για μία μεγάλη βόμβα, το R18 μεταφέρει συνήθως τρεις βόμβες RKG-1600. Καθεμία ζυγίζει ένα κιλό και επί της ουσίας πρόκειται για τροποποιημένες αντιαρματικές χειροβομβίδες της Σοβιετικής Ένωσης του 1950. Τότε τις χρησιμοποιούσε το Πεζικό και μάλιστα οι πιο θαρραλέοι εκ των στρατιωτών αφού το βεληνεκές τους ήταν μικρό. Με την προσθήκη όμως πλαστικών πτερυγίων στην "ουρά", οι χειροβομβίδες αυτές μπορούν να ρίπτονται με ακρίβεια από drone που αιωρείται σε ύψος 100 μέτρων ή και παραπάνω. Η εκρηκτική ύλη της χειροβομβίδας μπορεί να διαπεράσει περισσότερα από 200 χιλιοστά χάλυβα, σαν να λέμε τη λεπτή άνω θωράκιση ενός άρματος μάχης.
Από βίντεο φαίνεται πως η RKG-1600 δεν είναι το μόνο όπλο που χρησιμοποιείται - έχουν αναπτυχθεί και άλλα, χρησιμοποιώντας ως βάση παλιές κεφαλές RPG ή οπλοβομβίδες. Ουσιαστικά όλα τους είναι ελαφρά αντιαρματικά με προσαρμοσμένη εκρηκτική ύλη. Χρήση αντιαρματικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών γίνεται και από άλλες μονάδες, όχι μόνο την Aerorozvidka - για παράδειγμα, από την 93η Μηχανοκίνητη Ταξιαρχία που ανήκει στο 503 Αυτοτελές Τάγμα Πεζοναυτών της Ουκρανίας.
Τέτοιες επιθέσεις είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές επειδή τα ρωσικά άρματα μάχης, σε αντίθεση με τα ΝΑΤΟϊκά, δεν έχουν ξεχωριστό χώρο αποθήκευσης των πυρομαχικών. Οποιοδήποτε χτύπημα καταφέρει να περάσει στο εσωτερικό του άρματος μπορεί να προκαλέσει μια ολέθρια έκρηξη πυρομαχικών.
Βίντεο που έχει δώσει στη δημοσιότητα η ουκρανική πλευρά δείχνουν ότι μετά τη ρίψη της πρώτης βόμβας, ο χειριστής του R18 περιμένει να δει πού προσγειώνεται αυτή και στη συνέχεια προσαρμόζει κατάλληλα τη θέση του drone για την επόμενη ρίψη. Η πρώτη βόμβα μπορεί να αστοχήσει κατά μερικά μέτρα, ωστόσο οι διορθωτικές κινήσεις θα στείλουν τη δεύτερη ή τρίτη στον στόχο. Έτσι, αυτές οι χαμηλού κόστους, αθόρυβες βόμβες αποκτούν σκοπευτική ακρίβεια που συνήθως διαθέτουν τα ακριβά, κατευθυνόμενα με λέιζερ όπλα.
Ο αναλυτής Nick Waters της Bellingcat, συγγραφέας ενός βιβλίου για τα βομβαρδιστικά drones του ISIS, επισημαίνει ότι αυτή η νέα τεχνική στόχευσης από αιώρηση επιτρέπει στον χειριστή να "διορθώσει" παραμέτρους όπως ο άνεμος ή άλλες μεταβλητές και αυξάνει τις πιθανότητες για ένα ακριβές πλήγμα. Ένα επιτυχημένο χτύπημα με μικρή βόμβα είναι προτιμότερο από ένα άστοχο με μεγάλη βόμβα, τονίζει ο Waters.
Οι επιθέσεις της Aerorozvidka πραγματοποιούνται συνήθως τη νύχτα, γεγονός που εξηγεί γιατί τα οχήματα-στόχοι σπάνια προλαβαίνουν να κινηθούν προκειμένου να αποφύγουν το χτύπημα, καθώς το πλήρωμα εκείνη την ώρα μπορεί καν να μην βρίσκεται εντός του οχήματος - πάντως, σε ορισμένα βίντεο το πλήρωμα φαίνεται να απομακρύνεται κατά τη στιγμή της επίθεσης. Ο Waters υπογραμμίζει πως ακόμη και αν το πλήρωμα είναι εντός του οχήματος, δύσκολα θα αντιληφθεί από πού προέρχεται η επίθεση. Τα drones "χτυπούν" από ύψος μερικών εκατοντάδων μέτρων, οπότε είναι "αθόρυβα", ιδίως εάν κοντά στον στόχο υπάρχουν κινητήρες οχημάτων σε λειτουργία. Επιπλέον, τα μικρά μη επανδρωμένα αεροσκάφη -που ούτως ή άλλως δύσκολα τα διακρίνει κάποιος στο φως της μέρας- είναι αόρατα στο σκοτάδι.
Σύμφωνα με την Aerorozvidka κάθε R18 κοστίζει περίπου 20.000 δολάρια. Τα πυρομαχικά, που προέρχονται από παλιά αποθέματα, είναι ουσιαστικά δωρεάν. Έτσι, τα τροποποιημένα drones συμφέρουν και οικονομικά αφού μία ρίψη πυραύλου Javelin στοιχίζει πάνω από 140.000 δολάρια. Όπως επισημαίνει η Aerorozvidka, τα drones της μπορούν -όπως και ένας Javelin- να εξουδετερώσουν τα τελευταία ρωσικά άρματα T-90 παρά τη θωράκιση τους που υποτίθεται πως αποκρούει τα βλήματα του εχθρού.
Επιπλέον, ενώ ο χειριστής του Javelin χρειάζεται ξεκάθαρη οπτική επαφή με τον στόχο, οι χειριστές των drones έχουν μεγαλύτερη ευελιξία. Σε αντίθεση με τους πυραύλους, τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη μπορούν να εντοπίσουν και να πλήξουν οχήματα που είναι κρυμμένα πίσω από κορυφογραμμές ή κτίρια, και να επιχειρήσουν σε βάθος αρκετών χιλιομέτρων από τη γραμμή αντιπαράταξης, αποφεύγοντας τον κίνδυνο να ανταποδώσει τα πυρά ο εχθρός. Τα πυραυλικά συστήματα πρέπει "να χτυπούν και να απομακρύνονται", καθώς ο καπνός και η φλόγα των καυσαερίων εντοπίζονται πιο εύκολα. Δεν γνωρίζουμε ποιο είναι το μέγιστο βεληνεκές του R18. Τα drones του εμπορίου μπορούν να κινηθούν σε μια ακτίνα 8 χιλιομέτρων ή και περισσότερα, ανάλογα με τις συνθήκες. Το R18 ίσως μπορεί να χρησιμοποιεί στρατιωτικού τύπου επικοινωνιακά μέσα, τα οποία έχουν μεγαλύτερη εμβέλεια και αντοχή στις παρεμβολές.
Η Aerorozvidka υποστηρίζει ότι τα R18 της έχουν καταστρέψει περίπου εκατό ρωσικά οχήματα, πολύ περισσότερα από το περίφημο Bayraktar TB2. Οι ραδιοφωνικές παρεμβολές των Ρώσων, συνήθως η καλύτερη άμυνα κατά των μικρών drones, δεν έχει καταφέρει έως τώρα να τα αναχαιτίσει. Η μονάδα χάνει μη επανδρωμένα αεροσκάφη σε καθημερινή βάση, αλλά συνεχίζει να τα αντικαθιστά και να ζητά δωρεές για να κατασκευάσει περισσότερα. Καθώς ο πόλεμος μαίνεται, οι Ουκρανοί τελειοποιούν τις τακτικές, τις τεχνικές και τα πυρομαχικά τους, ούτως ώστε να καταστήσουν τα drones τους ακόμη πιο αποτελεσματικά στο πεδίο της μάχης. Πρόσφατα βίντεο δείχνουν ότι έχουν αυξηθεί οι επιθέσεις κατά τη διάρκεια της μέρας, γεγονός που υποδηλώνει ότι έχει ενισχυθεί η επιχειρησιακή αυτοπεποίθηση των Ουκρανών.
Η ιστορία με τα drones στην Ουκρανία μπορεί να επαναληφθεί και σε άλλα πεδία μάχης ανά τον κόσμο τα επόμενα χρόνια. Τα τανκς δεν μπορεί να θεωρηθούν παρωχημένα, ωστόσο βρίσκονται αντιμέτωπα με νέες προκλήσει. Το μέλλον του αντιαρματικού πολέμου μπορεί να έχει γεννηθεί σε ένα εργαστήριο-γκαράζ στο Κίεβο.