Φατίχ Γιουρτσέβερ* - turkishminute.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Η Τουρκία ισχυρίζεται πως το άρθρο 13 της Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάνης απαγορεύει την εγκατάσταση ναυτικών βάσεων ή οχυρώσεων στα ελληνικά νησιά Midilli (Μυτιλήνη), Sakz (Χίος), Sisam (Σάμος) και Ahikerya (Ικαρία). Οι ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις σε αυτά τα νησιά θα περιοριζόντουσαν σε ένα τακτικό κλιμάκιο που θα κληθεί για στρατιωτική θητεία, το οποίο θα εκπαιδεύεται τοπικά, και σε δυνάμεις χωροφυλακής και αστυνομίας σε αναλογία με το σύνολο των δυνάμεων επιβολής του νόμου στην Ελλάδα.
Για να καταλάβουμε γιατί ο Ερντογάν έκαψε γέφυρες με την Ελλάδα και ποιος είναι ο πραγματικός του στόχος, είναι απαραίτητο να αναλύσουμε τις πολιτικές εξελίξεις των τελευταίων ημερών και την αιτιώδη σχέση μεταξύ αυτών των εξελίξεων.
Όπως αναφέρεται ξεκάθαρα στο έγγραφο Strategic Compass, το οποίο καθορίζει τις αρχές για την πολιτική άμυνας και ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μια συνάντηση των υπουργών Άμυνας της ΕΕ στις Βρυξέλλες στις 21 Μαρτίου, λίγο μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, σημείωσε ότι ο κόσμος έχει μετακινηθεί από ένα μονοπολικό σύστημα που οδηγήθηκε από τις Ηνωμένες Πολιτείες σε ένα πολυπολικό σύστημα και πως ο ανταγωνισμός μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων έχει αρχίσει. Το έγγραφο αναφέρει ρητά ότι η ΕΕ πρέπει να έχει «σκληρή δύναμη» για να προστατεύει τα δικαιώματα και τα συμφέροντά της σε αυτήν τη σύγκρουση και παρέχει έναν οδικό χάρτη και συγκεκριμένα βήματα για την επίτευξη αυτών των δυνατοτήτων.
Η ΕΕ και η ατμομηχανή της, η Γερμανία, γνωρίζουν ότι στον ανταγωνισμό για τη μεγάλη δύναμη δεν μπορεί κανείς να πετύχει μόνο με την οικονομική ισχύ. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η ΕΕ έχει λάβει μέτρα για τη δημιουργία του δικού της στρατού. Μετά από μια μακρά παύση, η Γερμανία ανακοίνωσε πως θα αυξήσει τις αμυντικές της δαπάνες. Ενώ η ΕΕ ετοιμάζεται να λάβει συγκεκριμένα βήματα για να γίνει στρατιωτική δύναμη, η Τουρκία, η οποία έχει κάνει μεγάλα βήματα στην αμυντική βιομηχανία τα τελευταία χρόνια, αναφέρεται στο έγγραφο Strategic Compass ως δημιουργός προβλημάτων και όχι ως εταίρος συνεργασίας. Η Τουρκία αναφέρεται τρεις φορές στο έγγραφο Strategic Compass.
«Οι εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο παραμένουν, λόγω προκλήσεων και μονομερών ενεργειών κατά των κρατών μελών της ΕΕ και παραβιάσεων κυριαρχικών δικαιωμάτων κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου, καθώς και της εργαλειοποίησης της παράτυπης μετανάστευσης, και έχουν τη δυνατότητα να κλιμακωθούν γρήγορα. Η διασφάλιση ενός σταθερού και ασφαλούς περιβάλλοντος καθώς και μιας σχέσης συνεργασίας και αμοιβαία επωφελούς, σύμφωνα με την αρχή των σχέσεων καλής γειτονίας, είναι προς το συμφέρον τόσο της ΕΕ όσο και της Τουρκίας.
«Με την Τουρκία, που συνεισφέρει στις αποστολές και τις επιχειρήσεις ΚΠΑΑ [Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας], θα συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε σε τομείς κοινού ενδιαφέροντος. Παραμένουμε προσηλωμένοι στην ανάπτυξη μιας αμοιβαία επωφελούς εταιρικής σχέσης, αλλά αυτό απαιτεί ίση δέσμευση από την πλευρά της Τουρκίας να προχωρήσει σε έναν δρόμο συνεργασίας, συνεχούς αποκλιμάκωσης και να αντιμετωπίσει τις ανησυχίες της ΕΕ, σύμφωνα με τη δήλωση των μελών του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 25ης Μάρτιος 2021», αναφέρει το έγγραφο.
Στη δήλωση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 25ης Μαρτίου, η ΕΕ κάλεσε την Τουρκία να απόσχει από νέες προκλήσεις ή μονομερείς ενέργειες που παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο στην ανατολική Μεσόγειο. Η ΕΕ δήλωσε πως είναι έτοιμη να χρησιμοποιήσει τα μέσα και τις επιλογές που έχει στη διάθεσή της για να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της και τα συμφέροντα των κρατών μελών της και να διατηρήσει την περιφερειακή σταθερότητα.
Πέρυσι η κυβέρνηση Ερντογάν κατάλαβε το μήνυμα της ΕΕ, η οποία απείλησε σιωπηρά με κυρώσεις και σταμάτησε τις σεισμικές ερευνητικές δραστηριότητες που προκαλούσαν εντάσεις στην ανατολική Μεσόγειο. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι σχέσεις με την ΕΕ, ειδικά με τη Γερμανία, τον κινητήρα της ένωσης, είναι κρίσιμες για τη μελλοντική πολιτική καριέρα του Ερντογάν. Από την άλλη, ο Ερντογάν έχει επιτείνει τις εντάσεις με την Ελλάδα, η οποία είναι επίσης μέλος της ΕΕ, χρησιμοποιώντας τις διαφωνίες μεταξύ των δύο κρατών για το Αιγαίο. Αυτό το δίλημμα δείχνει πως ο Ερντογάν επιδιώκει σύγκρουση με άλλη δύναμη για την Ελλάδα, όχι με την ΕΕ.
Παρά τις προσπάθειές του, ο Ερντογάν δεν έχει προσκληθεί επίσημα στις Ηνωμένες Πολιτείες και δεν αναγνωρίστηκε ως πολιτικός συνομιλητής από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν. Ο Ερντογάν γνωρίζει ότι χωρίς υποστήριξη από τις Ηνωμένες Πολιτείες, η πολιτική του ηγεσία θα συνεχίσει να επιδεινώνεται.
Σύμφωνα με τις προσεχείς προβλέψεις της κυβέρνησης Ερντογάν στον ανταγωνισμό για τη μεγάλη δύναμη, οι ΗΠΑ χρειάζονται το ΝΑΤΟ στον ανταγωνισμό τους με την Κίνα. Αν και η δημιουργία της δικής της σκληρής δύναμης από την ΕΕ και οι οικονομικές της σχέσεις με την Κίνα δεν ενοχλούν ιδιαίτερα τις ΗΠΑ προς το παρόν, οι ΗΠΑ θέλουν να δουν την ΕΕ στο πλευρό τους στο εγγύς μέλλον, όταν ο ανταγωνισμός των μεγάλων δυνάμεων θα ενταθεί. Οι χώρες της ΕΕ μπορούν να δράσουν μαζί με τις ΗΠΑ μόνο υπό την ομπρέλα του ΝΑΤΟ, του μοναδικού διεθνούς οργανισμού που μπορεί να κρατήσει μαζί την ΕΕ και τις ΗΠΑ.
Η Στρατηγική Αντίληψη, που θα υιοθετηθεί στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη στις 29-30 Ιουνίου 2022, θα καθορίσει το μέλλον του ΝΑΤΟ. Η επίδειξη αλληλεγγύης από τους Συμμάχους του ΝΑΤΟ σε αυτή τη σύνοδο κορυφής είναι απολύτως συνεπής με τους στόχους της πολιτικής των ΗΠΑ και οποιαδήποτε στάση θα βλάψει αυτή την ενότητα και αλληλεγγύη θα ενοχλήσει πρώτα τις Ηνωμένες Πολιτείες. Δεδομένου ότι ο Ερντογάν γνωρίζει τη σημασία του ΝΑΤΟ για τις ΗΠΑ, σκέφτεται πως εάν δημιουργήσει κρίση στο ΝΑΤΟ, ο Μπάιντεν θα παρέμβει και θα μιλήσει απευθείας μαζί του για μια λύση. Για το λόγο αυτό θέλει να κατασκευάσει μια κρίση χρησιμοποιώντας την στρατιωτικοποίηση των νησιών στο Αιγαίο με την Ελλάδα, η οποία έχει αμερικανική ναυτική βάση στο έδαφός της και έχει αναπτύξει στρατηγικές σχέσεις με τις ΗΠΑ στον στρατιωτικό τομέα.
Ο Ερντογάν γνωρίζει πολύ καλά ότι τα τουρκοελληνικά προβλήματα δεν είναι αυτά που μπορούν να λυθούν σε σύντομο χρονικό διάστημα. Ως αποτέλεσμα, ο Ερντογάν δεν είναι πρόθυμος να τα λύσει. Ο πραγματικός του στόχος είναι να δημιουργήσει κρίση με την Ελλάδα εντός του ΝΑΤΟ για να μπορέσει να διαπραγματευτεί με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
* Ο Fatih Yurtsever είναι πρώην αξιωματικός του ναυτικού στις Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις. Χρησιμοποιεί ψευδώνυμο για λόγους ασφαλείας.