 |
| twitter.com/mod_russia |
Του Andrey Sushentsov, διευθυντή προγράμματος Valdai Club - rt.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Στη Ρωσία, κάθε άλλο άτομο έχει συγγενείς στη γειτονική χώρα και αυτό που συμβαίνει εκεί είναι περισσότερο θέμα εσωτερικής πολιτικής. Για παράδειγμα, εάν η ουκρανική κυβέρνηση κλείσει ρωσικές ορθόδοξες εκκλησίες ή απαγορεύσει ένα φιλορωσικό πολιτικό κόμμα της αντιπολίτευσης, η ιστορία λαμβάνει άμεση κάλυψη στην κρατική τηλεόραση και Ρώσοι πολιτικοί εκδίδουν δηλώσεις.
Όλες οι μετασοβιετικές χώρες απέκτησαν την ανεξαρτησία τους την ίδια μέρα, και καθένα από αυτά τα κράτη είναι κατά κάποιο τρόπο ένα πείραμα στην οικοδόμηση κράτους, στη χάραξη εξωτερικών και εσωτερικών πολιτικών στρατηγικών.
Η ιδιαιτερότητα του πειράματος του ουκρανικού κράτους υπογραμμίζεται από το ακόλουθο δίλημμα: Πώς είναι δυνατόν να συμφιλιωθούν οι δύο πυλώνες του ουκρανικού κρατιδίου – η Ουκρανία της Γαλικίας και η ανατολική ρωσική κοινότητα; Κάποια στιγμή, άνθρωποι που αντιπροσώπευαν τις δυτικές περιοχές είχαν ένα ραβδί στα χέρια τους και άρχισαν να το χρησιμοποιούν στον διάλογό τους με εκπροσώπους της Ανατολής — γι' αυτό κέρδισε το τελευταίο Μαϊντάν. Η πορεία κατά την οποία έχει αναπτυχθεί το ουκρανικό πείραμα αντανακλά μια σταδιακή περικοπή της παρουσίας και των συμφερόντων της ρωσικής ταυτότητας.
Ο Πρόεδρος της Ουκρανίας Volodymyr Zelensky, όταν προσπαθούσε να συγκεντρώσει υποστήριξη στα ανατολικά της χώρας κατά τη διάρκεια των εκλογών, υποσχέθηκε ότι δε θα απαγόρευε ποτέ τη διδασκαλία της ρωσικής γλώσσας στα σχολεία, πως θα διασφάλιζε το καθεστώς της ρωσικής γλώσσας κατά την επικοινωνία με κυβερνητικές υπηρεσίες και ότι θα προστάτευε τη μνήμη του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου. Μόλις ανέβηκε στην εξουσία, φάνηκε πως οι προθέσεις του ήταν να κάνει ακριβώς το αντίθετο.
Τώρα, παρακολουθώντας τι συμβαίνει στα δυτικά μέσα ενημέρωσης, μπορούμε να δούμε τα πάντα να παρουσιάζονται σαν να επιτέθηκε η μεγάλη, ισχυρή Ρωσία στη μικρή Ουκρανία. Από τη σκοπιά της στρατηγικής ισορροπίας δυνάμεων, όμως, η κατάσταση δεν είναι τόσο εμφανής. Η Ουκρανία είναι η δεύτερη μεγαλύτερη χώρα στην Ευρώπη από άποψη φυσικού μεγέθους μετά τη Ρωσία. Ο πληθυσμός της Ουκρανίας είναι περίπου 40 εκατομμύρια άνθρωποι – μεγάλος για τα ευρωπαϊκά πρότυπα.
Ο στρατός της Ουκρανίας είναι ο τρίτος μεγαλύτερος στην Ευρώπη μετά από αυτόν της Ρωσίας και της Τουρκίας – μεταξύ 220.000 και 240.000 ατόμων. Οι στρατιωτικές δαπάνες ως ποσοστό του ΑΕΠ της Ουκρανίας ήταν σχεδόν 6% (σε επίπεδο Ισραήλ), οι ένοπλες δυνάμεις εκσυγχρονίστηκαν και το Κίεβο αγόρασε σύγχρονα οπλικά συστήματα από τη Δύση. Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ επεσήμανε ευθέως ότι δυτικοί εκπαιδευτές είχαν εκπαιδεύσει δεκάδες χιλιάδες Ουκρανούς στρατιώτες. Στέλνοντας όπλα στην Ουκρανία, η Δύση προσπάθησε να δημιουργήσει ένα αντίβαρο στη Ρωσία, αντιμετωπίζοντάς της με τρόπο που θα απορροφούσε πλήρως την προσοχή και τους πόρους της – παρόμοιο με την αντιπαράθεση του Πακιστάν με την Ινδία.
Πριν από λίγες εβδομάδες, Ρώσοι φαρσέρ τηλεφώνησαν στον υπουργό Άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου και, εκ μέρους του πρωθυπουργού της Ουκρανίας, ρώτησαν πώς θα αντιδρούσε η Βρετανία εάν σχεδίαζαν να δημιουργήσουν πυρηνικά όπλα στην Ουκρανία. Ο υπουργός Άμυνας απάντησε ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα υποστηρίζει πάντα τους Ουκρανούς φίλους του.
Φαίνεται σε πολλούς πως η Δύση δε θα επέτρεπε ποτέ στην Ουκρανία να αποκτήσει τα πυρηνικά της όπλα, αλλά είναι πολύ πιθανό η Δύση να αντιδράσει με τον ίδιο τρόπο όπως στην περίπτωση του Ισραήλ: Επίσημα, η χώρα δε διαθέτει ΟΜΚ, αλλά, όπως ένας Ισραηλινός ηγέτης είπε: «Αν χρειαστεί, τότε θα το χρησιμοποιήσουμε». Μεταφορικά, μπορούμε να πούμε ότι οι Αμερικανοί φόρεσαν ένα αλεξίσφαιρο γιλέκο στους Ουκρανούς, δίνοντάς τους ένα κράνος και σπρώχνοντάς τους προς τη Ρωσία: «Καλή Επιτυχία, φίλε». Τελικά, όλα αυτά οδήγησαν σε μια σχέση μονόπλευρης εξάρτησης. Η Ουκρανία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη Δύση, αλλά η τελευταία δε σχεδιάζει να την υποστηρίζει συστηματικά για πάντα.
Πώς θα συμπεριφερόντουσαν οι Αμερικανοί αν η Ρωσία απαντούσε με μια παρόμοια απειλή; Σε μια από τις ακροάσεις στη Γερουσία των ΗΠΑ, ο Αμερικανός ναύαρχος Kurt W. Tidd δήλωσε πως «η Ρωσία επεκτείνει την παρουσία της στην περιοχή ανταγωνιζόμενη άμεσα τις ΗΠΑ για επιρροή στο ημισφαίριο μας». Φανταστείτε αν η Ρωσία άρχισε να αλληλεπιδρά με το Μεξικό με τον ίδιο τρόπο που συμπεριφέρεται τώρα η Δύση με την Ουκρανία: Απροσδόκητα για τους Αμερικανούς, το Μεξικό αρχίζει να στρατιωτικοποιείται γρήγορα, σκέφτεται το δικό του πυραυλικό πρόγραμμα, τα πυρηνικά όπλα. Οι Μεξικανοί θυμούνται παράπονα από τον 19ο αιώνα, όταν το Τέξας δεν ήταν ακόμη μέρος των Ηνωμένων Πολιτειών. Τι θα έκαναν οι Ηνωμένες Πολιτείες, δεδομένων των πολύ πρόσφατων διαρροών σχετικά με την επιθυμία του πρώην προέδρου Ντόναλντ Τραμπ να εισβάλει στη Βενεζουέλα «εξαιτίας απειλής για την περιφερειακή ασφάλεια;».
Μάλλον βρισκόμαστε στο σημείο εκκίνησης μιας εκτυλισσόμενης κρίσης και όχι κοντά στο τέλος της. Η πρώτη διπλωματική πρόταση που έκανε η Ρωσία στην αρχή της κρίσης ήταν η Ουκρανία να παραμείνει ουδέτερη, η Κριμαία να αναγνωριστεί ως ρωσικό έδαφος και οι δημοκρατίες του Ντονμπάς να αναγνωριστούν ως ανεξάρτητες. Απαντώντας σε αυτά τα αιτήματα, η Ουκρανία πρότεινε τα δικά της: Τον πλήρη επαναπατρισμό της επικράτειάς της πριν το 2014 και κανένα βήμα προς τη Ρωσία. Η μεγιστοποίηση των ουκρανικών απαιτήσεων σημαίνει πως δεν έχει βρεθεί ακόμη σημείο ισορροπίας στη συνεχιζόμενη στρατιωτική εκστρατεία. Ωστόσο, έχει τις δικές του επιλογές για ανάπτυξη.
Στο πρώτο σενάριο, η σημερινή ουκρανική κυβέρνηση και η Ρωσία συνάπτουν μια συμφωνία που λαμβάνει υπόψη τις ρωσικές απαιτήσεις, και αυτές οι συμφωνίες αναγνωρίζονται από τη Δύση ως μέρος μιας ευρωπαϊκής συμφωνίας πακέτου ασφαλείας. Η ρωσο-ουκρανική κρίση θα έδινε τη θέση της σε μια ρωσο-δυτική στρατιωτικοπολιτική αντιπαράθεση, παρόμοια με τον Ψυχρό Πόλεμο.
Το δεύτερο σενάριο προϋποθέτει την εξέλιξη των γεγονότων υπό την επίδραση της στρατιωτικής κατάστασης στο έδαφος. Ως αποτέλεσμα, είτε βρίσκεται αναπόφευκτα μια ισορροπία, είτε επικρατεί ένα από τα μέρη. Σε αυτή την περίπτωση, υπάρχουν κίνδυνοι η Δύση να μην αναγνωρίσει τα αποτελέσματα της συμφωνίας και να προκύψει μια νέα ουκρανική κυβέρνηση και να αντιταχθεί από την εξόριστη κυβέρνηση. Από τη Δύση θα υπάρχει ένα σύστημα υποστήριξης του ουκρανικού υπόγειου, παρόμοιο με αυτό που υπήρχε στα δυτικά της Ουκρανίας τη δεκαετία του 1950.
Το τρίτο σενάριο περιλαμβάνει μια απότομη κλιμάκωση της έντασης μεταξύ Ρωσίας και Δύσης. Είναι πιθανό η κρίση να επεκταθεί στις χώρες του ΝΑΤΟ ή να ακολουθήσει η κλιμάκωση του πολέμου των κυρώσεων κατά της Ρωσίας με την ελπίδα να κλονιστούν τα θεμέλια του ρωσικού κράτους. Σε αυτή την περίπτωση, οι κίνδυνοι μιας πυρηνικής σύγκρουσης θα αυξηθούν. Ωστόσο, μέχρι στιγμής, βλέπουμε πως οι δυτικοί ηγέτες αποστασιοποιούνται από τέτοια σχέδια και λένε ότι δε θα στείλουν δυνάμεις του ΝΑΤΟ σε αυτή τη σύγκρουση. Ωστόσο, έχουμε δει επανειλημμένα πώς η Δύση περνά τις δικές της «κόκκινες γραμμές» – μπορεί πραγματικά να συμβεί ξανά.
