 |
| cytis / pixabay |
Αρχικά, ο καθιερωμένος τρόπος με τον οποίο τόσο η Αμερικανική Βουλή όσο και η Γερουσία καλούσαν για ομιλία ξένους ηγέτες ήταν σε μία House Reception με την παρουσία αντιπροσώπων και από τα δύο σώματα. Αυτή η διαδικασία της επίσημης ομιλίας ξένου ηγέτη σε αντιπροσωπείες των δύο σωμάτων, απαιτούσε ομόφωνη συγκατάθεση και των δύο σωμάτων.
Στέλιος Φενέκος
υποναύαρχος ε.α. - πρόεδρος Κοινωνίας Αξιών
Αυτές οι ομιλίες σε επίσημη δεξίωση είχαν ιδιαίτερο επίσημο χαρακτήρα και δεν συνδέονται με άλλες ανεπίσημες, κοινωνικές δεξιώσεις και γεύματα που παρέχονται σε ξένους ηγέτες για λογαριασμό της ηγεσίας του Κογκρέσου ή μεμονωμένων επιτροπών.
Στην μετά τον Β' ΠΠ εποχή, η πρακτική της χρήσης των δεξιώσεων αυτών σταμάτησε και ξεκίνησε η πρόσκληση για ομιλία σε κοινή συνάντηση των δύο σωμάτων. Η τελευταία δεξίωση αυτής της μορφής ήταν για να τιμήσει έναν ξένο ηγέτη πραγματοποιήθηκε για τον Μεξικανό Πρόεδρο Χοσέ Λόπεζ Πορτίλο το 1977.
Από Ελληνικής πλευράς ο Κωνσταντίνος Καραμανλής είχε την τιμή να προσκληθεί με την επίσημη αυτή διαδικασία για να μιλήσει, τον Απρίλιο του 1961 ως πρωθυπουργός της Ελλάδος.
Καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες ενίσχυαν το παγκόσμιο κύρος τους τον 20ο αιώνα, η μέθοδος που αντικατέστησε την παλιά μέθοδο της επίσημης ομιλίας σε House Reception ήταν η πρόσκληση των ξένων ηγετών και αξιωματούχων για να μιλήσουν σε κοινές συνεδριάσεις στο Κογκρέσο. Η πρακτική αυτή ήταν εξαιρετικά σπάνια πριν τον Β’ΠΠ.
Μετά τον Β’ΠΠ, οι ξένοι ηγέτες που μίλησαν σε Κοινές Συναντήσεις στο Κογκρέσο, αντιπροσώπευαν συνήθως τους στενούς συμμάχους της Αμερικής εν καιρώ πολέμου —κυρίως από χώρες του ΝΑΤΟ. Επίσης υπήρξαν προσκλήσεις και σε ηγέτες από νεοαναδυόμενες δημοκρατίες στην Ασία, τη Νότια Αμερική, τη Λατινική Αμερική και την Αφρική.
Ο σκοπός της ομιλίας σε Κοινή Συνάντηση (Joint Meeting) είναι για να ακούσει το Κογκρέσο μια ομιλία από μια σημαντική προσωπικότητα, έναν ξένο ηγέτη που επισκέπτεται επίσημα τις ΗΠΑ με πρόσκληση από το Κογκρέσο.
Υπάρχουν και 4 γνωστές περιπτώσεις άτυπων ομιλιών ξένων ηγετών στη Βουλή και τη Γερουσία: Πρόεδρος Volodymyr Zelenskyy της Ουκρανίας στις 16 Μαρτίου 2022· Πρωθυπουργός Winston Churchill του Ηνωμένου Βασιλείου στις 26 Δεκεμβρίου 1941· Πρόεδρος Oscar Arias της Κόστα Ρίκα στις 22 Σεπτεμβρίου 1987. και Πρόεδρος José Napoleón Duarte του Ελ Σαλβαδόρ στις 15 Οκτωβρίου 1987.
ΚΑΤΑΛΗΓΟΝΤΑΣ
1. Η πρόσκληση του Έλληνα πρωθυπουργού να μιλήσει σε κοινή Συνεδρίαση στο US Congress (πρώτη φορά για Έλληνα πρωθυπουργό με αυτήν την διαδικασία) είναι εξαιρετικά τιμητική για την χώρα μας αλλά και για την προσωπικότητα του ίδιου Κυριάκου Μητσοτάκη.
2. Αντίστοιχη τιμή (με την προηγούμενη κυρίαρχη διαδικασία της επίσημης ομιλίας σε δεξίωση του Κογκρέσου με αντιπροσωπείες και από τα δύο σώματα) είχε γίνει στο παρελθόν και στον Κωνσταντίνο Καραμανλή τον Απρίλιο του 1961. Υπήρξε σημαντική χρονική και πολιτική συγκυρία της επίσκεψης του Έλληνα πρωθυπουργού στις Ηνωμένες Πολιτείες, αφού την ημέρα της επίσκεψης έγινε η εισβολή στην Κούβα χιλιάδων αντιπάλων του Φιντέλ Κάστρο, με ορμητήριο το Μαϊάμι και αμερικανική υποστήριξη (η παταγώδης αποτυχία του Κόλπου των Χοίρων).
Παρ' όλη την άσχημε εξέλιξη της κρίσης αυτής, ο Αμερικανός πρόεδρος Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι συναντήθηκε με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή στις 17 Απριλίου και έγινε η επίσημη ομιλία από τον Έλληνα πρωθυπουργό στους αντιπροσώπους των δύο σωμάτων. Στο κοινό ανακοινωθέν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του ελληνικού λαού «δια την απόφασιν των Ηνωμένων Πολιτειών να εξακολουθήσουν υποστηρίζουσαι τας προσπαθείας της Ελλάδος όσον αφορά την εκτέλεσιν των προγραμμάτων της οικονομικής αναπτύξεως».
3. Την περίοδο εκείνη ενισχύθηκαν σημαντικά οι σχέσεις των ΗΠΑ με την Ελλάδα, ενισχύθηκαν οι ευκολίες που παρείχαμε στις ΗΠΑ από το 1953 και θεωρείται ότι μεταξύ 1959-1961, εγκαταστάθηκαν στο ελληνικό έδαφος πυρηνικά όπλα. Δύο μήνες πριν την συνάντηση, στις 14 και 15 Φεβρουαρίου του 1961 ο Κωνσταντίνος Καραμανλής είχε επισκεφθεί επίσης το Λονδίνο, όπου είχε σημαντικές συνομιλίες με τον Βρετανό ομόλογό του Χάρολντ Μακμίλαν, προφανώς για δύο πράγματα:
α) Η Ελλάδα ετοιμαζόταν να υπογράψει συμφωνία σύνδεσης με την ΕΟΚ και
β) Οι Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου, που υπογράφηκαν το 1959 μεταξύ Μεγάλης Βρετανίας, Ελλάδας, Τουρκίας, Ελληνοκυπριακής και Τουρκοκυπριακής κοινότητας. Στις 22 Μαΐου του 1961 επίσης συναντήθηκε στην Αθήνα με τον αντιπρόεδρο των ΗΠΑ Λίντον Τζόνσον, ο οποίος έδωσε τη διαβεβαίωση ότι θα συνεχιστεί η αμερικανική βοήθεια προς την Ελλάδα.
4. Και στις δύο περιπτώσεις όπως διαπιστώνουμε, υπήρχε πολεμικό κλίμα μεταξύ ΗΠΑ (και ΝΑΤΟ) και Ρωσίας (ΕΣΣΔ τότε). Προφανώς στις συζητήσεις δεν κυριάρχησαν τα Ελληνοτουρκικά ζητήματα, ούτε καν το Κυπριακό που τότε έμπαινε σε φάση αντιπαλότητας με τις ΗΠΑ λόγω Μακαρίου (1ος πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας από τις 16 Αυγούστου 1960). Η Συμφωνία της Ζυρίχης ουσιαστικά κατέρρευσε το 1963, μετά από αλλαγές που επιχείρησε να κάνει ο Μακάριος στο Σύνταγμα της Δημοκρατίας (τα «13 Σημεία») και τις σφοδρές ένοπλες συγκρούσεις μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων που ακολούθησαν το 1963-64.
5. Σήμερα ο πρωθυπουργός πηγαίνει στις ΗΠΑ με διπλή ατζέντα προφανώς : 1) Τις ευκολίες που παρέχουμε στις ΗΠΑ και την υποστήριξή μας στην αμερικανική πολιτική κατά της Ρωσίας σε ΕΕ και ΝΑΤΟ (είναι προφανές επίσης ότι θα δεχθούμε πιέσεις για μεγαλύτερη ενίσχυση της Ουκρανίας και εμπλοκή μας στην σύγκρουση με παροχή περισσότερων ευκολιών και όπλων) 2) Την προσπάθεια να διατηρηθεί μία ισορροπία στις σχέσεις μας με την Τουρκία, επιδιώκοντας την Αμερικανική διαμεσολάβηση για να μειωθούν οι προκλητικές ενέργειες της Τουρκίας στο Αιγαίο και την μη ενίσχυση της Τουρκίας με αεροσκάφη.
6. Εκτιμώ ότι δεν είμαστε προετοιμασμένοι για κάτι περισσότερο, ούτε για την εκμετάλλευση της Ναυτιλίας μας για την μεταφορά LNG (ευχής έργο θα ήταν να δοθούν κίνητρα στην Ελληνόκτητη Ναυτιλία να βάλλει Ελληνική Σημαία στα πλοία μεταφοράς LNG, παρά τις αιτιάσεις της Γερμανίας) και την δημιουργία Ελληνικού δικτύου εφοδιασμού της ΕΕ με υγροποιημένο φυσικό αέριο, αλλά ούτε και για την συνδρομή των ΗΠΑ στην έρευνα και εκμετάλλευση των υποθαλάσσιων πόρων σε περιοχές Νότια της Κρήτης και στο Ιόνιο.
7. Ούτε φυσικά και στα ζητήματα ΑΟΖ και διευθέτησης θαλασσίων ζωνών κυριαρχίας και κυριαρχικών δικαιωμάτων με την Τουρκία.
8. Στην καλύτερη περίπτωση θα ήταν να υπάρξει δήλωση για την ανάγκη να προστατευθεί όλη η Ελληνική επικράτεια από τις σύγχρονες απειλές, γεγονός που έμμεσα θα περιελάμβανε και την ανάγκη προστασίας των νησιών μας.
9. Όμως εκτιμώ ότι υπάρχουν ελάχιστε πιθανότητες να υπάρξει μία τέτοια δήλωση, που τελικά θα κινηθεί κυρίως στις σχέσεις ΗΠΑ – Ελλάδος, ΝΑΤΟ- Ρωσίας, στην ενίσχυσης της Ουκρανίας και στην συνεισφοράς μας στην εφαρμογή των κυρώσεων και στην υποστήριξη της Αμερικανικής πολιτικής στην σύγκρουση.
10. Τελικά, συνδυάζοντας ετεροχρονισμένα τις δύο επίσημε συμβολικές επισκέψεις, οι ΗΠΑ μας χρειάζονται κυρίως για την αντιπαλότητα με την Ρωσία και οι σχέσεις μας με την Τουρκία τους απασχολούν στον βαθμό που είναι αναγκαίος για την στρατηγική τους ως προς την Ρωσία (τότε ΕΣΣΔ).
11. Είμαστε λοιπόν απαραίτητοι, αλλά μην πάρουν τα μυαλά μας αέρα: Οι ισορροπία στις σχέσεις μας με την Τουρκία είναι δευτερογενής σκοπός ως προς της σχέσεις ΗΠΑ – Ρωσία (ΕΣΣΔ παλαιότερα) πλην όμως σταθερή επιδίωξη των ΗΠΑ διαχρονικά και κάθε ενέργειά τους έχει αυτόν το σκοπό. Και μία επιθετική Τουρκία την εκμεταλλεύεται πάντα με εμμονή, διευρύνοντας προοδευτικά τις διεκδικήσεις της εις βάρος μας.
Στέλιος Φενέκος
υποναύαρχος ε.α. - πρόεδρος Κοινωνίας Αξιών
Αυτές οι ομιλίες σε επίσημη δεξίωση είχαν ιδιαίτερο επίσημο χαρακτήρα και δεν συνδέονται με άλλες ανεπίσημες, κοινωνικές δεξιώσεις και γεύματα που παρέχονται σε ξένους ηγέτες για λογαριασμό της ηγεσίας του Κογκρέσου ή μεμονωμένων επιτροπών.
Στην μετά τον Β' ΠΠ εποχή, η πρακτική της χρήσης των δεξιώσεων αυτών σταμάτησε και ξεκίνησε η πρόσκληση για ομιλία σε κοινή συνάντηση των δύο σωμάτων. Η τελευταία δεξίωση αυτής της μορφής ήταν για να τιμήσει έναν ξένο ηγέτη πραγματοποιήθηκε για τον Μεξικανό Πρόεδρο Χοσέ Λόπεζ Πορτίλο το 1977.
Από Ελληνικής πλευράς ο Κωνσταντίνος Καραμανλής είχε την τιμή να προσκληθεί με την επίσημη αυτή διαδικασία για να μιλήσει, τον Απρίλιο του 1961 ως πρωθυπουργός της Ελλάδος.
Καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες ενίσχυαν το παγκόσμιο κύρος τους τον 20ο αιώνα, η μέθοδος που αντικατέστησε την παλιά μέθοδο της επίσημης ομιλίας σε House Reception ήταν η πρόσκληση των ξένων ηγετών και αξιωματούχων για να μιλήσουν σε κοινές συνεδριάσεις στο Κογκρέσο. Η πρακτική αυτή ήταν εξαιρετικά σπάνια πριν τον Β’ΠΠ.
Μετά τον Β’ΠΠ, οι ξένοι ηγέτες που μίλησαν σε Κοινές Συναντήσεις στο Κογκρέσο, αντιπροσώπευαν συνήθως τους στενούς συμμάχους της Αμερικής εν καιρώ πολέμου —κυρίως από χώρες του ΝΑΤΟ. Επίσης υπήρξαν προσκλήσεις και σε ηγέτες από νεοαναδυόμενες δημοκρατίες στην Ασία, τη Νότια Αμερική, τη Λατινική Αμερική και την Αφρική.
Ο σκοπός της ομιλίας σε Κοινή Συνάντηση (Joint Meeting) είναι για να ακούσει το Κογκρέσο μια ομιλία από μια σημαντική προσωπικότητα, έναν ξένο ηγέτη που επισκέπτεται επίσημα τις ΗΠΑ με πρόσκληση από το Κογκρέσο.
Υπάρχουν και 4 γνωστές περιπτώσεις άτυπων ομιλιών ξένων ηγετών στη Βουλή και τη Γερουσία: Πρόεδρος Volodymyr Zelenskyy της Ουκρανίας στις 16 Μαρτίου 2022· Πρωθυπουργός Winston Churchill του Ηνωμένου Βασιλείου στις 26 Δεκεμβρίου 1941· Πρόεδρος Oscar Arias της Κόστα Ρίκα στις 22 Σεπτεμβρίου 1987. και Πρόεδρος José Napoleón Duarte του Ελ Σαλβαδόρ στις 15 Οκτωβρίου 1987.
ΚΑΤΑΛΗΓΟΝΤΑΣ
1. Η πρόσκληση του Έλληνα πρωθυπουργού να μιλήσει σε κοινή Συνεδρίαση στο US Congress (πρώτη φορά για Έλληνα πρωθυπουργό με αυτήν την διαδικασία) είναι εξαιρετικά τιμητική για την χώρα μας αλλά και για την προσωπικότητα του ίδιου Κυριάκου Μητσοτάκη.
2. Αντίστοιχη τιμή (με την προηγούμενη κυρίαρχη διαδικασία της επίσημης ομιλίας σε δεξίωση του Κογκρέσου με αντιπροσωπείες και από τα δύο σώματα) είχε γίνει στο παρελθόν και στον Κωνσταντίνο Καραμανλή τον Απρίλιο του 1961. Υπήρξε σημαντική χρονική και πολιτική συγκυρία της επίσκεψης του Έλληνα πρωθυπουργού στις Ηνωμένες Πολιτείες, αφού την ημέρα της επίσκεψης έγινε η εισβολή στην Κούβα χιλιάδων αντιπάλων του Φιντέλ Κάστρο, με ορμητήριο το Μαϊάμι και αμερικανική υποστήριξη (η παταγώδης αποτυχία του Κόλπου των Χοίρων).
Παρ' όλη την άσχημε εξέλιξη της κρίσης αυτής, ο Αμερικανός πρόεδρος Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι συναντήθηκε με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή στις 17 Απριλίου και έγινε η επίσημη ομιλία από τον Έλληνα πρωθυπουργό στους αντιπροσώπους των δύο σωμάτων. Στο κοινό ανακοινωθέν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του ελληνικού λαού «δια την απόφασιν των Ηνωμένων Πολιτειών να εξακολουθήσουν υποστηρίζουσαι τας προσπαθείας της Ελλάδος όσον αφορά την εκτέλεσιν των προγραμμάτων της οικονομικής αναπτύξεως».
3. Την περίοδο εκείνη ενισχύθηκαν σημαντικά οι σχέσεις των ΗΠΑ με την Ελλάδα, ενισχύθηκαν οι ευκολίες που παρείχαμε στις ΗΠΑ από το 1953 και θεωρείται ότι μεταξύ 1959-1961, εγκαταστάθηκαν στο ελληνικό έδαφος πυρηνικά όπλα. Δύο μήνες πριν την συνάντηση, στις 14 και 15 Φεβρουαρίου του 1961 ο Κωνσταντίνος Καραμανλής είχε επισκεφθεί επίσης το Λονδίνο, όπου είχε σημαντικές συνομιλίες με τον Βρετανό ομόλογό του Χάρολντ Μακμίλαν, προφανώς για δύο πράγματα:
α) Η Ελλάδα ετοιμαζόταν να υπογράψει συμφωνία σύνδεσης με την ΕΟΚ και
β) Οι Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου, που υπογράφηκαν το 1959 μεταξύ Μεγάλης Βρετανίας, Ελλάδας, Τουρκίας, Ελληνοκυπριακής και Τουρκοκυπριακής κοινότητας. Στις 22 Μαΐου του 1961 επίσης συναντήθηκε στην Αθήνα με τον αντιπρόεδρο των ΗΠΑ Λίντον Τζόνσον, ο οποίος έδωσε τη διαβεβαίωση ότι θα συνεχιστεί η αμερικανική βοήθεια προς την Ελλάδα.
4. Και στις δύο περιπτώσεις όπως διαπιστώνουμε, υπήρχε πολεμικό κλίμα μεταξύ ΗΠΑ (και ΝΑΤΟ) και Ρωσίας (ΕΣΣΔ τότε). Προφανώς στις συζητήσεις δεν κυριάρχησαν τα Ελληνοτουρκικά ζητήματα, ούτε καν το Κυπριακό που τότε έμπαινε σε φάση αντιπαλότητας με τις ΗΠΑ λόγω Μακαρίου (1ος πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας από τις 16 Αυγούστου 1960). Η Συμφωνία της Ζυρίχης ουσιαστικά κατέρρευσε το 1963, μετά από αλλαγές που επιχείρησε να κάνει ο Μακάριος στο Σύνταγμα της Δημοκρατίας (τα «13 Σημεία») και τις σφοδρές ένοπλες συγκρούσεις μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων που ακολούθησαν το 1963-64.
5. Σήμερα ο πρωθυπουργός πηγαίνει στις ΗΠΑ με διπλή ατζέντα προφανώς : 1) Τις ευκολίες που παρέχουμε στις ΗΠΑ και την υποστήριξή μας στην αμερικανική πολιτική κατά της Ρωσίας σε ΕΕ και ΝΑΤΟ (είναι προφανές επίσης ότι θα δεχθούμε πιέσεις για μεγαλύτερη ενίσχυση της Ουκρανίας και εμπλοκή μας στην σύγκρουση με παροχή περισσότερων ευκολιών και όπλων) 2) Την προσπάθεια να διατηρηθεί μία ισορροπία στις σχέσεις μας με την Τουρκία, επιδιώκοντας την Αμερικανική διαμεσολάβηση για να μειωθούν οι προκλητικές ενέργειες της Τουρκίας στο Αιγαίο και την μη ενίσχυση της Τουρκίας με αεροσκάφη.
6. Εκτιμώ ότι δεν είμαστε προετοιμασμένοι για κάτι περισσότερο, ούτε για την εκμετάλλευση της Ναυτιλίας μας για την μεταφορά LNG (ευχής έργο θα ήταν να δοθούν κίνητρα στην Ελληνόκτητη Ναυτιλία να βάλλει Ελληνική Σημαία στα πλοία μεταφοράς LNG, παρά τις αιτιάσεις της Γερμανίας) και την δημιουργία Ελληνικού δικτύου εφοδιασμού της ΕΕ με υγροποιημένο φυσικό αέριο, αλλά ούτε και για την συνδρομή των ΗΠΑ στην έρευνα και εκμετάλλευση των υποθαλάσσιων πόρων σε περιοχές Νότια της Κρήτης και στο Ιόνιο.
7. Ούτε φυσικά και στα ζητήματα ΑΟΖ και διευθέτησης θαλασσίων ζωνών κυριαρχίας και κυριαρχικών δικαιωμάτων με την Τουρκία.
8. Στην καλύτερη περίπτωση θα ήταν να υπάρξει δήλωση για την ανάγκη να προστατευθεί όλη η Ελληνική επικράτεια από τις σύγχρονες απειλές, γεγονός που έμμεσα θα περιελάμβανε και την ανάγκη προστασίας των νησιών μας.
9. Όμως εκτιμώ ότι υπάρχουν ελάχιστε πιθανότητες να υπάρξει μία τέτοια δήλωση, που τελικά θα κινηθεί κυρίως στις σχέσεις ΗΠΑ – Ελλάδος, ΝΑΤΟ- Ρωσίας, στην ενίσχυσης της Ουκρανίας και στην συνεισφοράς μας στην εφαρμογή των κυρώσεων και στην υποστήριξη της Αμερικανικής πολιτικής στην σύγκρουση.
10. Τελικά, συνδυάζοντας ετεροχρονισμένα τις δύο επίσημε συμβολικές επισκέψεις, οι ΗΠΑ μας χρειάζονται κυρίως για την αντιπαλότητα με την Ρωσία και οι σχέσεις μας με την Τουρκία τους απασχολούν στον βαθμό που είναι αναγκαίος για την στρατηγική τους ως προς την Ρωσία (τότε ΕΣΣΔ).
11. Είμαστε λοιπόν απαραίτητοι, αλλά μην πάρουν τα μυαλά μας αέρα: Οι ισορροπία στις σχέσεις μας με την Τουρκία είναι δευτερογενής σκοπός ως προς της σχέσεις ΗΠΑ – Ρωσία (ΕΣΣΔ παλαιότερα) πλην όμως σταθερή επιδίωξη των ΗΠΑ διαχρονικά και κάθε ενέργειά τους έχει αυτόν το σκοπό. Και μία επιθετική Τουρκία την εκμεταλλεύεται πάντα με εμμονή, διευρύνοντας προοδευτικά τις διεκδικήσεις της εις βάρος μας.