Φατίχ Γιουρτσέβερ* - turkishminute.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Επί του παρόντος, οι πλωτές νάρκες στη Μαύρη Θάλασσα αποτελούν απειλή για την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας. Το διεθνές κοινό ανησυχεί για το ερώτημα «πότε και από ποιον τοποθετήθηκαν οι πλωτές νάρκες», αλλά η Διοίκηση των Τουρκικών Ναυτικών Δυνάμεων δεν έχει δώσει ακόμη μια ικανοποιητική εξήγηση. Η έλλειψη επίγνωσης της κατάστασης από τις τουρκικές ναυτικές δυνάμεις στη Μαύρη Θάλασσα θέτει υπό αμφισβήτηση τη στρατηγική της στην περιοχή. Έχει λοιπόν η Τουρκία πραγματική ναυτική στρατηγική για τη Μαύρη Θάλασσα; Εάν ναι, πώς πρέπει να τροποποιηθεί αυτή η στρατηγική για να καλύψει τις ανάγκες ασφάλειας της Τουρκίας υπό το φως των πρόσφατων εξελίξεων;
Οι ακόλουθες αρχές καθοδηγούν την στρατηγική της Τουρκίας στη Μαύρη Θάλασσα. Η Μαύρη Θάλασσα είναι ένα υδάτινο σώμα με μοναδικά γεωπολιτικά χαρακτηριστικά. Οποιαδήποτε προβλήματα στη Μαύρη Θάλασσα πρέπει να επιλυθούν μεταξύ των παράκτιων κρατών. Δεν πρέπει να επιτραπεί σε καμία εξωτερική δύναμη να παρέμβει σε αυτά τα θέματα, καθώς οι εξωτερικές παρεμβάσεις επιδεινώνουν την αδιαλυτότητα των προβλημάτων. Η Σύμβαση του Μοντρέ για τα Στενά αποτελεί ουσιαστικό στοιχείο στο πλαίσιο της ασφάλειας και της σταθερότητας της Μαύρης Θάλασσας.
Η Τουρκία ανέπτυξε τη ναυτική της στρατηγική για τη Μαύρη Θάλασσα σύμφωνα με αυτές τις αρχές. Υπό την ηγεσία της Τουρκίας, η Ομάδα Εργασίας Ναυτικής Συνεργασίας Μαύρης Θάλασσας (BLACKSEAFOR) ιδρύθηκε το 2001 με τη συμμετοχή των ναυτικών δυνάμεων των παράκτιων κρατών για τη διασφάλιση της ειρήνης και της σταθερότητας στη Μαύρη Θάλασσα και την προώθηση της περιφερειακής συνεργασίας. Οι επιχειρήσεις BLACKSEAFOR ανεστάλησαν μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014.
Με τη συγκατάθεση της Ρωσίας, η Τουρκία ξεκίνησε την Επιχείρηση Black Sea Harmony για την καταπολέμηση των παράνομων δραστηριοτήτων στη Μαύρη Θάλασσα και για να διασφαλίσει ότι η αντιτρομοκρατική επιχείρηση του ΝΑΤΟ στις θάλασσες μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου στις Ηνωμένες Πολιτείες δεν περιλαμβάνει τη Μαύρη Θάλασσα. Η Ρωσία, η Ουκρανία και η Ρουμανία συμμετείχαν στην Επιχείρηση Αρμονίας της Μαύρης Θάλασσας σύμφωνα με τις διμερείς συμφωνίες τους με την Τουρκία. Η Τουρκία συνεχίζει την Αρμονία της Μαύρης Θάλασσας με τα υποβρύχια, τα αεροσκάφη θαλάσσιας περιπολίας και τα υποβρύχια της.
Ωστόσο, μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία, η Ουκρανία, η Ρουμανία και η Βουλγαρία κατέληξαν στο συμπέρασμα πως το BLACKSEAFOR και το Black Sea Harmony ήταν ανεπαρκή για να σταματήσουν την επιθετική συμπεριφορά της Ρωσίας προς τους γείτονές της και δεν ήταν μηχανισμοί που θα μπορούσαν να διασφαλίσουν την ασφάλεια και την σταθερότητα της Μαύρης Θάλασσας.
Η επέμβαση της Ρωσίας στη Γεωργία το 2008 και η προσάρτηση της Κριμαίας το 2014 θύμισε στα παράκτια κράτη της Μαύρης Θάλασσας ένα ιστορικό γεγονός. Η Ρωσία θέλει να επικρατεί ειρήνη στη Μαύρη Θάλασσα όταν είναι αδύναμη, να μην επέμβει ξένη δύναμη στην περιοχή και να εφαρμόζονται αυστηρά οι σχετικές διατάξεις της Σύμβασης του Μοντρέ στα πολεμικά πλοία των μη παράκτιων κρατών. Ωστόσο, καθώς η Ρωσία αποκτά πολιτική και στρατιωτική δύναμη, αρχίζει να μετατοπίζει τις ισορροπίες υπέρ της σε όλη τη Μαύρη Θάλασσα, ξεκινώντας από τα παράκτια κράτη. Δυστυχώς, η Τουρκία δεν μπόρεσε να αξιοποιήσει την αδύναμη θέση της Ρωσίας μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Αντί να οικοδομήσει μια δομή με μια αποτρεπτική και αποτελεσματική τουρκική ναυτική δύναμη στον πυρήνα της για να διασφαλίσει την ασφάλεια όλων στη Μαύρη Θάλασσα, η Τουρκία δημιούργησε ένα ευνοϊκό περιβάλλον για τη Ρωσία στη Μαύρη Θάλασσα, που έπρεπε να ανακτήσει η Ρωσία. Οι φιλορώσοι ναύαρχοι που διοικούσαν τις ναυτικές δυνάμεις εκείνη την εποχή έπαιξαν επίσης ουσιαστικό ρόλο στη δημιουργία αυτών των συνθηκών.
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου και οι επακόλουθες στρατιωτικές εξελίξεις έχουν επηρεάσει την σταθερότητα στη Μαύρη Θάλασσα και απειλούν ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο. Εάν η Ρωσία καταφέρει να αποκτήσει τον έλεγχο της Οδησσού, θα κυριαρχήσει πλήρως στο βόρειο τμήμα της Μαύρης Θάλασσας, η Ουκρανία θα αποκοπεί από τη Μαύρη Θάλασσα και θα γίνει μια κλειστή χώρα.
Οι εμπορικές θαλάσσιες διαδρομές της Κασπίας, της Μαύρης και της Βαλτικής Θάλασσας συνδέονται μεταξύ τους με τους ποταμούς Ντον και Βόλγα. Με τον έλεγχο της Αζοφικής Θάλασσας, η Ρωσία θα αποκτήσει τον πλήρη έλεγχο των εμπορικών διαδρόμων που προέρχονται από τη διαδρομή Ινδίας-Ιράν-Κασπίας Θάλασσας προς την Αζοφική Θάλασσα, τη Μαύρη Θάλασσα και τη Βαλτική Θάλασσα μέσω των ποταμών Ντον και Βόλγα.
Η διατήρηση της Οδησσού στα χέρια της Ουκρανίας ωφελεί την ασφάλεια και τα οικονομικά συμφέροντα τόσο της Τουρκίας όσο και της Ουκρανίας. Δύο μεγάλοι ποταμοί συνορεύουν με την περιοχή της Οδησσού: ο Δνείπερος και ο Δνείστερος. Η Οδησσός βρίσκεται στο Δέλτα του Δούναβη, που συνδέεται μέσω της Διώρυγας Δούναβη-Μαύρης Θάλασσας με τη Διώρυγα Ρήνου-Μάιν-Δούναβη, η οποία είναι ζωτικής σημασίας για το ευρωπαϊκό εμπόριο, μια από τις πιο βολικές πλωτές οδούς που συνδέει τη βόρεια και την κεντρική Ευρώπη με τη Μέση Ανατολή και την Ασία. Οι ευρωπαϊκοί εμπορικοί δρόμοι, συμπεριλαμβανομένου ενός σημαντικού τμήματος του διάσημου Δρόμου του Μεταξιού, διασχίζουν την Περιφέρεια της Οδησσού. Η μέχρι σήμερα κατοχή εδαφών στην Ουκρανία από τη Ρωσία δείχνει ότι η Ρωσία θέλει να ασκήσει πλήρη έλεγχο στους εμπορικούς διαδρόμους που συνδέουν την Ασία, την Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή που θα διασχίζουν τη Μαύρη Θάλασσα. Σύμφωνα με αυτόν τον στόχο, δεν είναι παράλογο να υποθέσουμε ότι η Ρωσία θα απαιτήσει τελικά από την Τουρκία να εφαρμόσει τη Σύμβαση του Μοντρέ σύμφωνα με τις επιθυμίες της.
Κατά συνέπεια, η στρατηγική της Τουρκίας στη Μαύρη Θάλασσα πρέπει να αναθεωρηθεί πλήρως. Η Τουρκία πρέπει να δημιουργήσει μια μόνιμη ναυτική δύναμη αποτελούμενη από παράκτια ραντάρ επιτήρησης, μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα επιφανείας πλοία και υποβρύχια ικανά να πραγματοποιούν 24ωρη αναγνώριση και να έχουν επίγνωση της θαλάσσιας κατάστασης στη Μαύρη Θάλασσα. Οι δραστηριότητες κάθε στοιχείου του ρωσικού στόλου της Μαύρης Θάλασσας θα πρέπει να παρακολουθούνται και να αναλύονται στενά. Μόλις ολοκληρωθεί η κατασκευή τους, θα πρέπει να αναπτυχθούν στη Μαύρη Θάλασσα υποβρύχια με συστήματα πρόωσης ανεξάρτητα από τον αέρα. Το TCG Anadolu, ένα αμφίβιο επιθετικό πλοίο, θα πρέπει να αναπτύσσεται στη Μαύρη Θάλασσα σε τακτική βάση. Το TCG Anadolu είναι σε θέση να μεταφέρει αεροσκάφη σύντομης απονήωσης και κάθετης προσνήωσης (STOVL). Ως εκ τούτου, η επανένταξη της Τουρκίας στο πρόγραμμα των F-35 είναι κρίσιμη. Το TCG Anadolu Amphibious Assault Ship μπορεί να μεταφέρει αεροσκάφη STVOL F-35 B Lightning II. Μια τουρκική ναυτική δύναμη που θα υποστηρίζεται από μαχητικά αεροσκάφη F-35 θα λειτουργήσει αποτρεπτικά κατά της Ρωσίας. Μια τουρκική ναυτική δύναμη ικανή να αποτρέψει τη Ρωσία στη Μαύρη Θάλασσα θα ωφελήσει την Τουρκία, την ΕΕ, το ΝΑΤΟ και άλλα κράτη της Μαύρης Θάλασσας.
* Ο Fatih Yurtsever είναι πρώην αξιωματικός του ναυτικού στις Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις. Χρησιμοποιεί ψευδώνυμο για λόγους ασφαλείας.