Φατίχ Γιουρτσέβερ* - turkishminute.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Η πρώτη άσκηση Blue Homeland πραγματοποιήθηκε το 2019 στη Μαύρη Θάλασσα, στο Αιγαίο και στην ανατολική Μεσόγειο με τη συμμετοχή όλων των τουρκικών ναυτικών μονάδων. Οι ασκήσεις στις Τουρκικές Ναυτικές Δυνάμεις διεξάγονται σύμφωνα με ετήσια σχέδια για την κάλυψη των απαιτήσεων εκπαίδευσης των πλοίων και την αξιολόγηση νέων δογμάτων και αντιλήψεων. Στο πλαίσιο του ετήσιου προγραμματισμού ασκήσεων μέχρι το 2019, η άσκηση «Deniz Yıldızı» είχε προγραμματιστεί τον Απρίλιο στη Μαύρη Θάλασσα, ενώ οι ασκήσεις «Denizkurdu» ή «Beyaz Fırtına» πραγματοποιήθηκαν τον Ιούνιο στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο. Ειδικότερα, οι ασκήσεις «Beyaz Fırtına» και «Denizkurdu» είχαν ως στόχο να δείξουν την σταθερή στάση και την αποτρεπτική ισχύ της Τουρκία στη διασφάλιση των δικαιωμάτων και συμφερόντων της στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο.
Ωστόσο, το γεγονός ότι το δόγμα Blue Homeland άρχισε να διαμορφώνει την ασφάλεια και την εξωτερική πολιτική της Τουρκίας το 2019 άλλαξε επίσης το ετήσιο πρόγραμμα ασκήσεων της Διοίκησης Ναυτικών Δυνάμεων.
Για πρώτη φορά στην ιστορία της δημοκρατίας, το Τουρκικό Ναυτικό πραγματοποίησε την άσκηση Blue Homeland μεταξύ 27 Φεβρουαρίου και 8 Μαρτίου 2019 με τη συμμετοχή 103 πολεμικών πλοίων ταυτόχρονα στις τρεις θάλασσες που περιβάλλουν την Τουρκία. Αυτή ήταν η πρώτη πραγματική εφαρμογή του δόγματος της Blue Homeland. Σύμφωνα με τον απόστρατο ναύαρχο Cem Gürdeniz, τον εγκέφαλο του δόγματος της Γαλάζιας Πατρίδας, «Η ναυτική άσκηση Blue Homeland δείχνει πως η Τουρκία έχει γίνει ναυτική δύναμη αφού την διεξάγουν εγχώρια ναυτικά στοιχεία. Το επίκεντρο της άσκησης είναι η ανατολική Μεσόγειος καθώς θέτει τις μεγαλύτερες γεωπολιτικές προκλήσεις».
Η δεύτερη άσκηση Blue Homeland που είχε προγραμματιστεί για το 2020 ακυρώθηκε λόγω της πανδημίας του COVID 19. Το 2021 διεξήχθη μόνο στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο μεταξύ 25 Φεβρουαρίου και 5 Μαρτίου.
Πηγή: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Mavi_Vatan.jpg
Σύμφωνα με το δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας, η Τουρκία θα πρέπει να έχει αποτρεπτική θαλάσσια δύναμη για καθορισμένες περιοχές θαλάσσιας δικαιοδοσίας και να την χρησιμοποιεί για να προστατεύει τα δικαιώματα και τα συμφέροντά της όταν είναι απαραίτητο.
Η εξωτερική πολιτική που βασίζεται στη Γαλάζια Πατρίδα, η οποία μπορεί να περιγραφεί ως καταναγκαστική διπλωματία, στην οποία η στρατιωτική ισχύς της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο σύμφωνα με το δόγμα είναι καθοριστική, είχε ως αποτέλεσμα την ολοένα και μεγαλύτερη απομόνωση της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο. Η Αίγυπτος, το Ισραήλ, η Ελλάδα, η Κύπρος, η Ιταλία και η Ιορδανία ίδρυσαν το Φόρουμ Αερίου της Ανατολικής Μεσογείου, το οποίο εξαιρεί την Τουρκία. Το Ισραήλ, η Ελλάδα και η Κύπρος έχουν αρχίσει να διεξάγουν κοινές ασκήσεις στην ανατολική Μεσόγειο.
Η συμφωνία για τον καθορισμό περιοχών θαλάσσιας δικαιοδοσίας που υπέγραψε η Τουρκία με τη Λιβύη το 2019 ήταν σημείο καμπής για την Τουρκία καθώς άνοιξε το δρόμο για την ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία για την οριοθέτηση της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης στην ανατολική Μεσόγειο. Η ελληνοαιγυπτιακή συνθήκη καλύπτει τη θαλάσσια περιοχή γεωγραφικού μήκους μεταξύ 26 και 28 μοιρών. Μέρος αυτής της περιοχής βρίσκεται εντός των ορίων της πιθανής αποκλειστικής οικονομικής ζώνης για την οποία η Τουρκία έχει ενημερώσει τα Ηνωμένα Έθνη μετά τη συμφωνία με τη Λιβύη. Ως εκ τούτου, η Τουρκία αντέδρασε έντονα στην ελληνοαιγυπτιακή συνθήκη και δήλωσε πως δεν αναγνωρίζει τη συμφωνία. Τον Αύγουστο του 2020 η Τουρκία και η Ελλάδα έφτασαν στα πρόθυρα του πολέμου στην ανατολική Μεσόγειο. Χάρη στις προσπάθειες του ΝΑΤΟ και των Ηνωμένων Πολιτειών, οι εντάσεις στην περιοχή εκτονώθηκαν.
Πηγή: https://www.avrupagazete.co.uk/misir-yunanistan-anlasmasi-ve-turkiyenin-dogu-akdenizdeki-uygulamalari-ozel-analiz
Στη σύνοδο κορυφής της ΕΕ του Δεκεμβρίου 2020, η ΕΕ κάλεσε την Τουρκία να μειώσει την ένταση στην ανατολική Μεσόγειο και απείλησε με κυρώσεις. Η ανάκαμψη της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας ξεκίνησε το 2021, με διπλωματικά βήματα που έγιναν για την εξομάλυνση των σχέσεων με την Αίγυπτο και το Ισραήλ. Το σεισμικό ερευνητικό πλοίο Oruç Reis, που είχε προκαλέσει τριβές με την Ελλάδα, αποσύρθηκε από τις επιχειρήσεις στην ανατολική Μεσόγειο. Το έργο των σκαφών γεώτρησης σταμάτησε. Η ένταση στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου έχει εκτονωθεί.
Η απότομη μεταστροφή της Τουρκίας στην εξωτερική πολιτική το 2021 μπορεί να συνδεθεί άμεσα με την απώλεια της επιρροής του δόγματος της Γαλάζιας Πατρίδας, που κυριαρχούσε στην τουρκική ασφάλεια και εξωτερική πολιτική από το 2019.
Η άσκηση Blue Homeland το 2022 δείχνει πως η Τουρκία έχει πράγματι εγκαταλείψει την εφαρμογή του δόγματος. Οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες που πραγματοποιήθηκαν από πολεμικά πλοία στην ανατολική Μεσόγειο ως μέρος της άσκησης και οι δημοσιευμένες NAVTEX δε χρησίμευσαν για να υποστηρίξουν τις αξιώσεις της Τουρκίας για τη δυνητική αποκλειστική οικονομική ζώνη στην ανατολική Μεσόγειο, όπως ορίζεται από το δόγμα. Στην άσκηση, η Τουρκία απέφυγε από δραστηριότητες που θα μπορούσαν να προκαλέσουν εντάσεις με την Ελλάδα και τη Κύπρο, κάτι που θα επιδείνωνε τις εντάσεις στην ανατολική Μεσόγειο, όπως ζητήθηκε στη σύνοδο κορυφής της ΕΕ τον Δεκέμβριο του 2020. Η NAVTEX δε δημοσιεύτηκε στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ της 26ης και της 28 μεσημβρινούς, τους οποίους η Τουρκία διεκδικεί ως μέρος της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης της, για να αποφύγει την πρόκληση εντάσεων με την Ελλάδα και την Αίγυπτο.
Αν και η άσκηση που διεξήχθη ονομάζεται Γαλάζια Πατρίδα, οι δραστηριότητες που πραγματοποιούνται στην ανατολική Μεσόγειο δείχνουν ότι η Τουρκία έχει εγκαταλείψει την εξωτερική της πολιτική κατανόηση που βασίζεται στην στρατιωτική ισχύ στην ανατολική Μεσόγειο σύμφωνα με το δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας. Φαίνεται ότι ενώ η άσκηση ονομάζεται Blue Homeland, το περιεχόμενό της δεν αντικατοπτρίζει το δόγμα. Ως αποτέλεσμα, η Τουρκία φαίνεται να έχει εγκαταλείψει το δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας στην ανατολική Μεσόγειο.
* Ο Fatih Yurtsever είναι πρώην αξιωματικός του ναυτικού στις Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις. Χρησιμοποιεί ψευδώνυμο για λόγους ασφαλείας.