Uriel Araujo, ερευνητής με έμφαση στις διεθνείς και εθνοτικές συγκρούσεις - infobrics.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Η λεγόμενη «κουλτούρα ακύρωσης» - μια σύγχρονη μορφή κοινωνικού εξοστρακισμού - φαίνεται να έχει εμπνεύσει ένα είδος «πολιτισμικής ακύρωσης του κράτους» εναντίον της χώρας της Ανατολικής Ευρώπης που προσπαθεί ακόμη και να εξετάσει το ενδεχόμενο απομάκρυνσης της Ρωσικής Ομοσπονδίας από τη μόνιμη έδρα της στο Συμβούλιο Ασφαλείας στα Ηνωμένα Έθνη (που θα καθιστούσε τον ΟΗΕ σε μεγάλο βαθμό άσχετο). Ωστόσο, υπερβαίνει το κρατικό επίπεδο και τώρα ένα κύμα αντιρωσικών συναισθημάτων - που τροφοδοτείται από την τρέχουσα στρατιωτική επιχείρηση στην Ουκρανία και από τη δυτική κυρίως μεροληπτική κάλυψή της - στοχεύει οτιδήποτε σχετίζεται με τη Ρωσία και ακόμη και Ρώσους όπως ιδιοκτήτες καταστημάτων, που στοχοποιούνται στη Γερμανία. Από τον αθλητισμό μέχρι τη λογοτεχνία, τον κινηματογράφο, τις εκθέσεις γάτας και ακόμη τον Ντοστογιέφσκι, τα παραδείγματα αφθονούν και υποδεικνύουν ένα παγκόσμιο φαινόμενο που κλιμακώνεται. Ένα διάσημο εστιατόριο στο Σάο Πάολο απαγόρευσε ακόμη και το Strogonoff από το μενού του, παρά το γεγονός ότι αυτό που ονομάζεται "Strogonoff" στη βραζιλιάνικη κουζίνα είναι συνήθως πολύ πιο κοντά σε ένα φρικασέ και, εκτός από το κρέας και τα μανιτάρια στα συστατικά του, δε θυμίζει καθόλου το ρωσικό Στρογκόνοφ.
Κάτω από ένα τέτοιο κλίμα, με ρωσικά καταστήματα να βανδαλίζονται και Ρώσους καλλιτέχνες και αθλητές να υφίστανται διακρίσεις, δεν είναι καθόλου τραβηγμένο να εξετάσουμε τον κίνδυνο να κλιμακωθεί σε αντιρωσικά πογκρόμ ή αντιρωσικές διώξεις, όπως έχει συμβεί στο Donbass τουλάχιστον από το 2014. Ας εξετάσουμε μερικά στοιχεία.
Πολύ πριν από τον τρέχοντα πόλεμο, η ίδια η ύπαρξη της Ρωσίας, όπως υποστηρίζει ο καθηγητής διεθνών σχέσεων του Κολλεγίου Macalester, Andrew Latham, ήταν ένα είδος υπαρξιακής πρόκλησης για την αμερικανική ταυτότητα. Ο Zbigniew Brzeziński, στο διάσημο άρθρο του Foreign Affairs το 1997, ζήτησε ανοιχτά μια «χαλαρή συνομοσπονδιακή Ρωσία - που θα αποτελείται από μια Ευρωπαϊκή Ρωσία, μια Δημοκρατία της Σιβηρίας και μια Δημοκρατία της Άπω Ανατολής». Αυτή ήταν και είναι η ρωσοφοβία ξεκάθαρη και απλή. Όπως παρατηρεί ο Alexander Lukin (Εθνικό Ερευνητικό Πανεπιστήμιο Ανώτερης Σχολής Οικονομικών Επικεφαλής του Τμήματος Διεθνών Υποθέσεων) σε ένα άρθρο του 2014 η Ρωσία στο Global Affairs, «ιδεολογικό μίσος προς τη Ρωσία ή ρωσοφοβία» υπήρχε ήδη στην τσαρική Ρωσία μεταξύ μερικών από τους ίδιους τους Ρώσους φιλελεύθερους, όπως ο Pyotr Chaadayev σύμφωνα με τον οποίο «η Ρωσία υποτίθεται ότι δεν είχε ιστορία επειδή πραγματική ιστορία υπήρχε μόνο στην Καθολική Δύση».
Η οριστική «ακύρωση» της Ρωσίας (τώρα μέρος μιας παγκόσμιας εκστρατείας) ξεκίνησε στην Ουκρανία το 2013, με την επανάσταση του Μαϊντάν, που χαρακτηρίζεται από τον ακροδεξιό ουκρανικό υπερεθνικισμό. Αυτή είναι μια χώρα που χαρακτηρίζεται από τα υψηλά ποσοστά μικτών γάμων μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, καθώς και από τη διγλωσσία, ακόμη και από (σε ορισμένες περιπτώσεις) μια «πλήρη σύγχυση και μη διάκριση στο μυαλό του ομιλητή για δύο στενά συνδεδεμένες ρωσικές και ουκρανικές γλώσσες που οδηγεί στην εμφάνιση της λεγόμενης υπογλώσσας – surzhyk», όπως γράφει ο καθηγητής Φιλολογίας του Εθνικού Πανεπιστημίου Chengchi, AV Sachenko. Ωστόσο, το Κίεβο έχει ακολουθήσει σοβινιστικές εθνογλωσσικές πολιτικές «απορωσοποίησης».
Πρώτον, θα πρέπει να έχουμε κατά νου ότι η σύγκρουση του Ντονμπάς δεν είναι μια εθνοτική σύγκρουση ξεκάθαρη και απλή, αλλά μάλλον ξεκίνησε με έναν πολιτικό διχασμό που σχετίζεται με την αντιρωσική επανάσταση του Μαϊντάν το 2013 στην Ουκρανία. Πολλοί φιλορώσοι μαχητές του Ντονμπάς είναι Ουκρανοί. Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με την Κρατική Στατιστική Επιτροπή της Ουκρανίας, οι Ρώσοι ήταν το 17,3% του πληθυσμού της Ουκρανίας το 2001 (την τελευταία φορά που η Ουκρανία μέτρησε τους πολίτες της) και πάνω από το 50 τοις εκατό του πληθυσμού στο Ντόνετσκ και στην Κριμαία κατέγραφε τη ρωσική ωε γηγενή του γλώσσα.
Σύμφωνα με τη λέκτορα Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Κολούμπια, Elise Giuliano το 2018 (βασισμένη σε δημοσκόπηση του KIIS), ο αποσχιστικός χαρακτήρας των κατοίκων του Ντονμπάς υποκινήθηκε από «ένα αίσθημα εγκατάλειψης από το Κίεβο» και η ρωσική εθνική ταυτότητα, αν και όχι καθοριστική, ήταν σχετική «στη διαμόρφωση πολιτικής συμπεριφοράς». Οι Ρώσοι ήταν τουλάχιστον το 30% του πληθυσμού του Ντονμπάς το 2014, ενώ το 11% ταυτίζεται ως Ουκρανός και Ρώσος. Λαμβάνοντας υπόψη αυτά τα δεδομένα, δεν είναι τραβηγμένο να περιγράψουμε τις δηλώσεις του Ζελένσκι το 2021 ως έκκληση για εθνοκάθαρση ή για ένα Ντονμπάς χωρίς Ρώσους.
Δεν είναι λοιπόν περίεργο που η βία κατά των αμάχων στο Donbass χαρακτηρίστηκε επίσης ως γενοκτονία. Σε μια εποχή «ξυπνημένης» κουλτούρας, όταν οποιοσδήποτε και οτιδήποτε μπορεί να κατηγορηθεί για «φασισμό» (και άρα «ακυρώθηκε»), ο δυτικός Τύπος φαίνεται να δυσκολεύεται να βρει φωτογραφίες ουκρανικού στρατού που δε φορούν ναζιστικά σύμβολα κάπου στις στολές τους, όπως αποδεικνύεται από το γεγονός ότι ο επίσημος λογαριασμός του ΝΑΤΟ στο Twitter μοιράστηκε πρόσφατα την εικόνα ενός Ουκρανού στρατιώτη που φορούσε διακριτικά νεοναζί "Black Sun" - και μόλις συνειδητοποίησε την πιθανή ντροπή αργότερα τη διέγραψε. Αυτό απέχει πολύ από το να είναι μια μεμονωμένη περίπτωση.
Κάποιος θα μπορούσε επίσης να θυμηθεί το πρόσφατο περιστατικό όταν στρατιώτες του χρηματοδοτούμενου από τις ΗΠΑ νεοναζί τάγματος Azov (μέρος της Ουκρανικής Εθνοφρουράς) μοιράστηκαν ένα ισλαμοφοβικό βίντεο του στρατιωτικού του προσωπικού να λιπαίνει σφαίρες με χοιρινό λίπος που θα χρησιμοποιηθούν εναντίον μουσουλμάνων Τσετσένων στρατιωτών. Το γεγονός πως ο σημερινός πρόεδρος της Ουκρανίας είναι Εβραίος καθιστά ακόμη πιο επαίσχυντη την πολιτική του Κιέβου για εργαλειοποίηση ακροδεξιών ομάδων κατά των Ρώσων.
Ένα άρθρο του Bloomberg τον Σεπτέμβριο του 2021 ανέφερε περίφημα πως το κίνημα "wake" θα μπορούσε να είναι "η επόμενη μεγάλη πολιτιστική εξαγωγή των ΗΠΑ". Θα μπορούσε κανείς κάλλιστα να υποστηρίξει ότι η κύρια συνεισφορά του γουκεϊσμού στην κοινωνία ήταν το φαινόμενο «ακύρωση». Με λίγα λόγια, η «κουλτούρα ακύρωσης» εν μέσω της σημερινής μάχης πληροφοριών είναι στην υπηρεσία ενός νέου ψυχρού πολέμου και στην υπηρεσία του ολοκληρωτικού πολέμου του ΝΑΤΟ εναντίον της Ρωσίας σε όλους τους τομείς της ζωής. Ωστόσο, δεν μπορεί κανείς απλώς να «ακυρώσει» ή να ευχηθεί να φύγει η Ρωσία. Η Ρωσία είναι πραγματική και δε θα φύγει. Αυτό που μπορεί ακούσια να προωθήσει η «ακύρωση» της Ρωσίας είναι μια έκκληση για επανεξέταση της παγκοσμιοποίησης υπό την ηγεσία της Ουάσιγκτον - οικονομικά, πολιτικά και πολιτιστικά.