 |
| Το Ισραήλ απειλεί να βομβαρδίσει τις εγκαταστάσεις πυρηνικής ενέργειας του Ιράν, αλλά δεν φαίνεται να έχει τα μέσα να δώσει τα πλήγματα, ούτε την ικανότητα να αποτρέψει μια καταστροφική ιρανική αντίποινα Φωτογραφία: The Cradle |
Τους τελευταίους μήνες, Ισραηλινοί αξιωματούχοι ενίσχυσαν εμφανώς τις απειλές τους για επίθεση στις εγκαταστάσεις πυρηνικής ενέργειας του Ιράν και ξεκίνησαν ακόμη και προκλητικές ασκήσεις εκπαίδευσης της ισραηλινής αεροπορίας με σκοπό να προσομοιώσουν χτυπήματα στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν.
Mohammad Salami - The Cradle.co / Παρουσίαση Freepen.gr
Σε απάντηση στην κλιμακούμενη γλώσσα και συμπεριφορά του Ισραήλ, το Σώμα Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης του Ιράν (IRGC), στα τέλη Δεκεμβρίου, πραγματοποίησε τις ετήσιες στρατιωτικές ασκήσεις του με την ονομασία «Μεγάλος Προφήτης 17».
Ο υποστράτηγος Χοσεΐν Σαλαμί, αρχιστράτηγος του IRGC, είπε ότι οι στρατιωτικές ασκήσεις είχαν σκοπό να στείλουν ένα «πολύ σαφές μήνυμα» και μια «σοβαρή, πραγματική προειδοποίηση» στο Τελ Αβίβ.
«Θα τους κόψουμε τα χέρια αν κάνουν λάθος κίνηση», είπε, σε μια αυστηρή προειδοποίηση. «Η διαφορά μεταξύ των πραγματικών επιχειρήσεων και των στρατιωτικών ασκήσεων είναι απλώς μια αλλαγή στις γωνίες εκτόξευσης πυραύλων».
Πέρα από τις προειδοποιήσεις του IRGC, υπάρχουν πολλοί λόγοι που υποδηλώνουν ότι οι απειλές του Ισραήλ δεν είναι κάτι περισσότερο από κενή ρητορική για ξένη και εγχώρια κατανάλωση. Εν ολίγοις, το Τελ Αβίβ μπορεί στην πραγματικότητα να μην έχει ούτε τους πόρους για να επιτεθεί στο Ιράν ούτε την ικανότητα να απορροφήσει τα εγγυημένα μέτρα αντιποίνων της Τεχεράνης.
Οι πολλοί περιορισμοί στο Ισραήλ
Ο πρωταρχικός περιορισμός του Ισραήλ στην έναρξη αυτών των επιθέσεων οφείλεται στην πολλαπλότητα και τη διασπορά των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν.
Σε αντίθεση με την επιχειρησιακή καταστροφή πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράκ από την ισραηλινή αεροπορία το 1981 (Επιχείρηση Όπερα) και το χτύπημα του 2007 σε υποτιθέμενη πυρηνική εγκατάσταση στη Συρία (Επιχείρηση Outside the Box), όπου είχε την αποστολή να χτυπήσει μόνο ένα σημείο – τη Βαγδάτη και το Ντέιρ Εζόρ , αντίστοιχα – θα αντιμετωπίσει ένα πολύ διαφορετικό τοπίο στο Ιράν.
Το Ιράν διαθέτει τέσσερις τύπους πυρηνικών εγκαταστάσεων, συμπεριλαμβανομένων ερευνητικών αντιδραστήρων, ορυχείων ουρανίου, στρατιωτικών και πυρηνικών εγκαταστάσεων. Συνολικά, υπάρχουν περισσότερες από 10 γνωστές πυρηνικές εγκαταστάσεις που είναι διάσπαρτες από βορρά προς νότο της χώρας.
Για παράδειγμα, υπάρχει μια επίγεια απόσταση περίπου 1.800 χιλιομέτρων (1.118 μίλια) από το ορυχείο ουρανίου Gachin στην πόλη Bandar Abbas στο νότιο Ιράν μέχρι τον ερευνητικό αντιδραστήρα Bonab στα βορειοδυτικά της χώρας. Η επίθεση σε τόσο μεγάλο αριθμό πυρηνικών εγκαταστάσεων από μεγάλη απόσταση θα απαιτούσε ακραίο συντονισμό και περίπλοκες επιχειρήσεις για να διασφαλιστεί πως όλες οι εγκαταστάσεις θα χτυπηθούν ταυτόχρονα.
Επιπλέον, το Ιράν έχει επενδύσει πολλά στην ανάπτυξη της αντιαεροπορικής του άμυνας τις τελευταίες δεκαετίες, η οποία σήμερα καλύπτει περισσότερα από 3.600 σημεία και είναι σε θέση να εντοπίσει τους πυραύλους εδάφους-αέρος.
Το αξιοσημείωτο σημείο εδώ είναι ότι το Ιράν ισχυρίζεται πως έχει αυτάρκεια στην κατασκευή των πυραύλων του, με την οποία μπορεί να παράγει και να πολλαπλασιάζει τους πυραύλους του χωρίς διακοπή, παρά τις διεθνείς κυρώσεις. Ο πύραυλος Bavar-373 – μια εγχώρια έκδοση του ρωσικού συστήματος S-300 – είναι ένα από αυτά.
Σύμφωνα με πληροφορίες, το Bavar-373 μπορεί ταυτόχρονα να εμπλέξει έως και έξι στόχους με δώδεκα πυραύλους σε απόσταση έως και 155 μιλίων (250 km). Είναι πιθανό να εκτοξευθούν πολλαπλοί πύραυλοι σε έναν μεμονωμένο στόχο για να αυξηθεί η πιθανότητα καταστροφής.
Με αυτό το ισχυρό και ενοποιημένο αμυντικό οπλοστάσιο, η πιθανότητα το Ιράν να κυνηγήσει και να καταστρέψει ισραηλινά πολεμικά αεροσκάφη είναι μεγάλη.
Ένας επιπλέον περιορισμός για το Ισραήλ είναι ότι ορισμένες από τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν είναι υπόγειες. Πυρηνικές τοποθεσίες, όπως το εργοστάσιο εμπλουτισμού καυσίμου Fordow, όπου το ουράνιο εμπλουτίζεται σε ποσοστό άνω του 20%, είναι χτισμένες σε βάθος 80 μέτρων (260 πόδια) μέσα σε ένα βουνό. Το Ισραήλ δεν έχει τα ειδικά βομβαρδιστικά που μπορούν να καταστρέψουν εγκαταστάσεις βαθιά υπόγεια.
Ενώ οι ΗΠΑ διαθέτουν τα τεράστια πυρομαχικά που απαιτούνται για να χτυπήσουν τέτοιες εγκαταστάσεις - το GBU-57 Massive Ordnance Penetrator (MOP) των 13.600 κιλών (30.000 λιβρών) - η Ουάσιγκτον μέχρι στιγμής αρνήθηκε να τα παράσχει στο Τελ Αβίβ.
Η πώληση των απίστευτα βαρέων MOP στο Ισραήλ θα ήταν άσκοπη, σε κάθε περίπτωση, καθώς η ισραηλινή Πολεμική Αεροπορία δε διαθέτει ούτε το αεροσκάφος που μπορεί να τα εξαπολύσει ούτε την υποδομή αεροδρομίου που απαιτείται για την υποστήριξη αυτών των αεροπλάνων.
Επιπλέον, η πώληση ορισμένων τύπων MOPs έχει απαγορευτεί βάσει της συνθήκης New START, γνωστή και ως «Μέτρα για την περαιτέρω μείωση και τον περιορισμό των στρατηγικών επιθετικών όπλων», μεταξύ των ΗΠΑ και της Ρωσίας.
Αντιμετωπίζοντας το Ιράν και τους συμμάχους του
Σε αντίθεση με τις ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές στη Συρία και το Ιράκ, οι οποίες έμειναν αναπάντητες, το Τελ Αβίβ γνωρίζει καλά ότι η απάντηση του Ιράν θα ήταν αυστηρή και αποφασιστική. Οι εγχώριες στρατιωτικές δυνατότητες του Ιράν ξεπερνούν κατά πολύ τους γείτονές του και τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες, έχει αναπτύξει σιδερένιες σχέσεις με συμμάχους στο Ιράκ, τη Συρία, την Παλαιστίνη, τον Λίβανο και την Υεμένη, οι οποίοι έχουν εκφράσει την προθυμία τους να υπερασπιστούν ένα Ιράν που δέχεται επίθεση από αμοιβαία κοινό αντίπαλο.
Τον Απρίλιο του 2021, ένας συριακός πύραυλος μπόρεσε να περάσει μέσα από το αντιπυραυλικό σύστημα Iron Dome του Ισραήλ για να εκγραγεί κοντά στον μυστικό πυρηνικό αντιδραστήρα Dimona της χώρας. Αυτό το γεγονός θα μπορούσε να επαναληφθεί από συμμάχους όπως η Χεζμπολάχ, η Χαμάς και φιλοϊρανικές ομάδες στη Συρία και το Ιράκ σε περίπτωση επίθεσης στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν.
Για να χτυπήσουν το Ιράν, οι Ισραηλινοί θα πρέπει να διασχίσουν τον εναέριο χώρο των «μη φιλικών» χωρών της Συρίας και του Ιράκ. Ακόμη και τα αραβικά κράτη της Αραβικής Χερσονήσου είναι απίθανο να επιτρέψουν σε ισραηλινά πολεμικά αεροσκάφη να χρησιμοποιούν το έδαφός τους για να επιτεθούν στο Ιράν λόγω του φόβου για αντίποινα ιρανικών επιθέσεων.
Η ανάμνηση των καλά στοχευμένων πυραυλικών επιδρομών της Υεμένης στην πετρελαϊκή εγκατάσταση της Aramco το Σεπτέμβριο του 2019 –που λανθασμένα αποδίδονται στο Ιράν και όχι στην Υεμένη– που αποτελούν το σπίτι των κρατών του Κόλπου που προκαλούν ιρανικά αντίποινα θα πρέπει να αποφευχθεί με κάθε κόστος.
Η Ρωσία μπορεί επίσης να αντιταχθεί στην επίθεση, καθώς, σε περίπτωση ισραηλινής επίθεσης στο Ιράν, οι δραστηριότητες ιρανών πληρεξουσίων εντός της Συρίας θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν μια νέα κρίση στην στρατιωτικοπολιτική ισορροπία της χώρας.
Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος έχει ξοδέψει εκατομμύρια δολάρια για να σταθεροποιήσει την κατάσταση στη Συρία, δεν επιθυμεί να δει τη Συρία να ανατρέπεται ξανά. Και δεδομένης της επιρροής της Ρωσίας στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, το Ισραήλ θα ήταν απρόθυμο να αντιμετωπίσει τη Μόσχα.
Αντιμέτωπο με τη διεθνή κοινότητα
Οι ΗΠΑ και η Ευρώπη βρίσκονται επί του παρόντος στη Βιέννη για διαπραγματεύσεις με το Ιράν για την αναβίωση της πυρηνικής συμφωνίας του 2015 για το Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (JCPOA), την οποία η προηγούμενη κυβέρνηση των ΗΠΑ εγκατέλειψε. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν επιθυμεί να επιτύχει γρήγορα μια «καλή πυρηνική συμφωνία» με το Ιράν, εν μέρει, για να απομακρύνει την Τεχεράνη από τους στρατηγικούς της συμμάχους στη Μόσχα και το Πεκίνο – τους δύο κύριους παγκόσμιους αντιπάλους της Ουάσιγκτον.
Εάν το Ισραήλ επιτεθεί στο Ιράν, η Τεχεράνη μπορεί να αποσυρθεί από τις διαπραγματεύσεις και, ως αντίποινα, είναι πιθανό να αυξήσει το επίπεδο εμπλουτισμού του 60% σε πάνω από το 90% (κατάλληλο για την κατασκευή πυρηνικής βόμβας). Ο Μπάιντεν χρειάζεται μια ειρηνική Δυτική Ασία, ώστε να μπορέσει να βγει εύκολα από τα διάφορα τέλματα της περιοχής και να «στρέψει προς την Ανατολή» για να συγκρατήσει την Κίνα και να περικυκλώσει τη Ρωσία, τις δύο πιο επείγουσες στρατηγικές του προτεραιότητες.
Σύμφωνα με το Foreign Policy , η αντίθεση των ΗΠΑ στις επιθέσεις στους πυρηνικούς σταθμούς του Ιράν ήταν μακροχρόνια, όπως τονίζεται στην αυτοβιογραφία του πρώην υπουργού Άμυνας του Ισραήλ, Ehud Barak, My Country, My Life.
«Θέλω να πω και στους δύο σας τώρα, ως Πρόεδρος, είμαστε εντελώς αντίθετοι σε οποιαδήποτε ενέργεια από μέρους σας για επίθεση στους [ιρανικούς] πυρηνικούς σταθμούς», είπε ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους στον Μπαράκ και στον τότε πρωθυπουργό Εχούντ Όλμερτ το 2008. «Επαναλαμβάνω για να αποφευχθεί οποιαδήποτε παρεξήγηση, περιμένουμε να μην το κάνετε. Και δεν πρόκειται να το κάνουμε, όσο είμαι πρόεδρος. Ήθελα να είναι ξεκάθαρο».
Η τρέχουσα προσέγγιση της κυβέρνησης Μπάιντεν είναι να επιστρέψει το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν στην πυρηνική συμφωνία του 2015 χωρίς πόλεμο ή χρήση βίας.
Σε ένα άρθρο του Οκτωβρίου 2021, ο Ντένις Ρος, ειδικός βοηθός του πρώην προέδρου των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα και ανώτερος διευθυντής για την κεντρική περιοχή στο Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας έγραψε:
«Αν και απορρίπτουν την ιρανική αιτιολόγηση των ενεργειών που οδηγούν το Ιράν προς ένα πυρηνικό όπλο, αξιωματούχοι της κυβέρνησης Μπάιντεν είπαν στους Ισραηλινούς, όπως έμαθα πρόσφατα στο Ισραήλ, ότι υπήρχε "καλή πίεση στο Ιράν και κακή πίεση" – αναφέροντας το παράδειγμα της δολιοφθοράς στο Natanz και το Karaj ως κακή πίεση επειδή οι Ιρανοί το εκμεταλλεύτηκαν για να εμπλουτίσουν σχεδόν σε βαθμό όπλου».
Τα σχόλια του Ντένις Ρος δείχνουν ότι, σε εκείνο το στάδιο, οι Αμερικανοί δεν επιδίωκαν να επιτεθούν ή ακόμη και να σαμποτάρουν τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, και είχαν σκοπό να εμποδίσουν τους Ισραηλινούς να επιτεθούν στο Ιράν.
Γίνεται σαφές πως οι ισραηλινές απειλές για τις πυρηνικές δυνατότητες του Ιράν προορίζονται κυρίως για εσωτερική κατανάλωση – και πιθανώς επίσης για να διατηρήσουν το Ισραήλ σχετικό εν μέσω των ταχέως εξελισσόμενων γεωπολιτικών αλλαγών που εκτυλίσσονται στη Δυτική Ασία.
Ο σημερινός πρωθυπουργός του Ισραήλ Naftali Bennett αντιμετωπίζει επί του παρόντος αμείλικτη κριτική από τον πρώην πρωθυπουργό Benjamin Netanyahu και τους πολιτικούς του αντιπάλους, καθώς και εσωτερικές ελλείψεις στη χώρα μετά την κρίση της πανδημίας. Η επίθεση σε μια ξένη χώρα - ή στη Γάζα - είναι βασικό στοιχείο του Ισραήλ για την εκτροπή της κοινής γνώμης από τα εσωτερικά προβλήματα.
Η συζήτηση για ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές στο Ιράν δεν είναι κάτι περισσότερο από κούφια ρητορική, παρά τις επανειλημμένες λεκτικές απειλές από Ισραηλινούς αξιωματούχους. Αυτήν την στιγμή, το Ισραήλ δεν έχει ούτε τη δύναμη ούτε τα μέσα να επιτεθεί στο Ιράν, ούτε μπορεί να ενεργήσει μονομερώς κατά της πολιτικής των ΗΠΑ.