Τα Δωδεκάνησα επανενώθηκαν με την Ελλάδα μας με τη Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων του 1947, στην οποία η Τουρκία δεν αποτελεί συμβαλλόμενο μέρος και επομένως δεν έχει νομικό δικαίωμα να την επικαλείται.
Η δε αναφορά περί αποστρατικοποίησης των νησιών στην παράγραφο 2 του Άρθρου 14 της Συνθήκης, σχετίζεται με τις στρατιωτικές ρυθμίσεις της λήξης του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Άλλωστε, η Συνθήκη όριζε την αποστρατιωτικοποίηση και άλλων περιοχών της Ευρώπης, όπως τα ιταλικά νησιά Panteleria, Lampedusa, Lampione και Linosa, στη μία πλευρά της πρώην Δυτικής Γερμανίας, καθώς και από την άλλη πλευρά της Βουλγαρίας, της Ρουμανίας, της πρώην Ανατολικής Γερμανίας, της Ουγγαρίας και της Φιλανδίας. Αλλά η αποστρατικοποίηση όλων των περιοχών, συμπεριλαμβανομένων των Δωδεκανήσων, έπαψε να υφίσταται μετά τη δημιουργία του ΝΑΤΟ και του Συμφώνου της Βαρσοβίας, καθώς ήταν ασύμβατη με τη συμμετοχή των χωρών στους δύο στρατιωτικούς συνασπισμούς.
Η δε αποστρατικοποίηση της Λήμνου και της Σαμοθράκης καταργήθηκε από τη Σύμβαση του Μοντρέ του 1936, γεγονός που έχει αναγνωριστεί από την Τουρκία με επιστολή του τότε Τούρκου πρέσβη στην Αθήνα Roussen Esref προς τον τότε Έλληνα Πρωθυπουργό, κατόπιν οδηγιών της Κυβέρνησής του, αλλά και από τον τότε Τούρκο υπουργό εξωτερικών Rustu Aras από το βήμα της τουρκικής εθνοσυνέλευσης.
Ένα ακόμα σοβαρό στοιχείο που δεν έχει γνωστοποιηθεί στην ελληνική κοινή γνώμη αφορά το περιεχόμενο της παραγράφου 2 του Άρθρου 13 της Συνθήκης της Λωζάννης, όπου αναγράφεται ότι: «… η Οθωμανική Κυβέρνησις θα απαγορεύση εις την στρατιωτικήν αεροπλοΐαν αυτής να περίπταται των ρηθεισών νήσων.» Ένας όρος που η τουρκική πολεμική αεροπορία παραβιάζει συνεχώς, άρα και τη Συνθήκη, έχοντας μάλιστα προκαλέσει το θάνατο σε Έλληνες αξιωματικούς μας.
Επίσης, για την Ίμβρο και την Τένεδο στο Άρθρο 14 η Συνθήκη προβλέπει καθεστώς αυτονομίας, κάτι που επίσης έχει παραμείνει στην αφάνεια στην Ελλάδα και τον οποίο όρο επίσης παραβιάζει η Τουρκία (Παράρτημα 2).
Επιπλέον, η Τουρκία έχει παραβιάσει και εξακολουθεί να παραβιάζει και τα Άρθρα 38 έως 43 της Συνθήκης (Παράρτημα 3), καταπατώντας τα ανθρώπινα δικαιώματα των Ελλήνων στην Ίμβρο και στην Τένεδο. Τρανή απόδειξη, ότι ενώ τον καιρό της συνθήκης η Τένεδος είχε 2.800 περίπου κατοίκους όλοι Έλληνες και η Ίμβρος 8.000 κατοίκους πάλι όλοι Έλληνες, πλέον η Τένεδος έχει περίπου 2.500 κατοίκους εκ των οποίων μόνο 27 Έλληνες και η Ίμβρος έχει 8.850 περίπου κατοίκους από τους οποίους μόλις οι 700 είναι Έλληνες.
Ως προς τις τουρκικές αιτιάσεις περί «γκρίζων ζωνών», τα Άρθρα 15 και 16 της Συνθήκης ξεκαθαρίζουν τόσο το καθεστώς των μεγάλων νήσων και των εξαρτημένων νησίδων τους, όσο και των νήσων που βρίσκονται πέραν των τριών μιλίων από τις τουρκικές ακτές. Δεν υφίσταται καμία γκρίζα ζώνη, κάτι που αποτυπώνεται και σε επίσημους χάρτες (Παράρτημα Χαρτών). Για την ιστορία τα Ίμια βρίσκονται στα 3,7 μίλια από τις τουρκικές ακτές.
Στην Ελλάδα μας, η στάση του εγχώριου πολιτικού συστήματος είναι εξόχως περίεργη, όχι μόνο επειδή δεν εξηγεί το πόσο ψευδείς είναι οι τουρκικοί ισχυρισμοί περί παραβίασης των Συνθηκών από την Ελλάδα, όχι μόνο γιατί επίσης δεν απορρίπτει ορθά κοφτά τις ανεδαφικές τουρκικές αιτιάσεις, αλλά διότι δεν αποκαλύπτει πως η Τουρκία είναι εκείνη που παραβιάζει διαρκώς τις Συνθήκες και επομένως η Ελλάδα είναι η πλευρά που έχει να διεκδικεί.
Αποτελεί άξιο απορίας το γιατί δεν έχει καταγγελθεί η Τουρκία για τις παραβιάσεις της Συνθήκης της Λωζάννης. Μάλιστα, η ίδια η Συνθήκη προσφέρει ιδιαίτερο πάτημα στο Άρθρο 44 (Παράρτημα 5).
Όπως και για πιο λόγο δεν έχει απαιτηθεί η διεξαγωγή έρευνας για παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των Ελλήνων της Ίμβρου και της Τενέδου στη Διεθνή Αμνηστία, στον Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ και στο Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Αλλά και γιατί δεν έχει ποτέ υποστηριχτεί αίτημα αποζημίωσης από τις καταστροφές και την υφαρπαγή των περιουσιών που υπέστησαν οι Έλληνες της Κωνσταντινούπολης, της Ίμβρου, της Τενέδου, της Σμύρνης και των άλλων πόλεων της Μικράς Ασίας. Κάτι που θα μπορούσε να παραπεμφθεί στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, που αφορά τα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης, μέλος του οποίου αποτελεί και η Τουρκία.
Επίσης ποτέ δεν έχει τεθεί το ζήτημα της διάπραξης του εγκλήματος της γενοκτονίας για τους Έλληνες της Μικράς Ασίας, της Κωνσταντινούπολης, του Πόντου και της Αρμενίας, με παραπομπή στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο που εδρεύει στη Χάγη, σύμφωνα με τη Σύμβαση για την Πρόληψη και Καταστολή του Εγκλήματος της Γενοκτονίας των Ηνωμένων Εθνών.
Ούτε βέβαια έχουμε ενημερωθεί αν και πότε κατατέθηκε αγωγή κατά της Τουρκίας στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για τα εγκλήματα πολέμου στην Κύπρο, με βάση το Διεθνές Ποινικό Δίκαιο. Το 2001, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αποφάνθηκε ότι η Τουρκία είναι ένοχη για παραβίαση 14 άρθρων της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου κατά την εισβολή στην Κύπρο. Ενώ και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αποδέχθηκε τους βιασμούς Ελληνοκυπρίων γυναικών από Τούρκους στρατιώτες και τα βασανιστήρια Ελληνοκυπρίων αιχμαλώτων κατά την διάρκεια της εισβολής. Επιπλέον, η Τουρκία δεν έχει δώσει κανένα στοιχείο για την τύχη των 1.619 Ελληνοκυπρίων αγνοουμένων, αν και συνεχώς αποκαλύπτονται ομαδικοί τάφοι που φανερώνουν την εν ψυχρό εκτέλεση ανδρών.
Αλλά η εγχώρια πολιτική κάστα δεν αντέδρασε ούτε στη βέβηλη, προκλητική και προσβλητική μετατροπή του συμβόλου της Ορθοδοξίας μας, του Ιερού Ναού της Αγίας Σοφίας σε τζαμί. Καμία ουσιαστική ενέργεια έγινε και κανενός είδους κυρώσεις επιβλήθηκαν.
Πέραν όλων αυτών, το εγχώριο πολιτικό καθεστώς μαζί με προσκολλημένους δημοσιογράφους, ειδικούς και στελέχη, διαχέει την εντύπωση πως το δικαίωμα οργάνωσης της άμυνας στα νησιά μας δεν επέρχεται βάσει των Συνθηκών, αλλά «καθ’ υπέρβασή» τους, με χρήση του Άρθρου 51 του καταστατικού χάρτη του ΟΗΕ περί δικαιώματος νόμιμης άμυνας, εξαιτίας της αποβατικού φύσεως «Στρατιάς του Αιγαίου» που εδρεύει στα τουρκικά παράλια.
Όμως, έτσι πλανάται η εικόνα ότι οι Τούρκοι κάπου, κάπως, έχουν ένα δίκιο και για να καλύψουμε το, στην πραγματικότητα ανύπαρκτο, νομικό-διαπραγματευτικό κενό που εντέχνως αφήνεται να εννοηθεί πως υφίσταται, χρειάζεται να δώσουμε «κάτι». Όπως επίσης και πως αν μεταφέρουν ενδότερα την τουρκική «Στρατιά» τότε μπορούμε να αποσύρουμε δυνάμεις μας από τα νησιά. Απόψεις που διευκολύνουν το πλασάρισμα του «διαλόγου» των παραχωρήσεων ως τη μοναδική και «σωτήρια» διαδικασία. Το χειρότερο όμως είναι πως αυτές οι θέσεις αποθρασύνουν τους Τούρκους, σε σημείο που πλέον μας απειλούν με κατάληψη των νησιών μας.
Αλλά ιδιαίτερο σκεπτικισμό δημιουργούν και οι τοποθετήσεις της εγχώριας πολιτικής ελίτ σε δύο ακόμα καίρια ζητήματα.
Στην επέκταση των χωρικών μας υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια, καθώς διαρρέει πως είναι ορθός ο ανεδαφικός τουρκικός ισχυρισμός περί δημιουργίας κλειστής θάλασσας στο Αιγαίο, όταν η χώρα που θα θιγόταν περισσότερο, η υπερδύναμη Ρωσία, έχει δηλώσει πως σύμφωνα με τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας δεν υφίσταται τέτοιο θέμα.
Αλλά και στο ζήτημα της ΑΟΖ, με τις αναφορές περί μαξιμαλιστικών ελληνικών θέσεων, τη στιγμή που δεν έχει απαντηθεί ένα σημαντικό, μα απλό ερώτημα. Αν και πότε προτάθηκε στην Αίγυπτο και στην Κύπρο η προσφυγή στο κατεξοχήν, πλέον, αρμόδιο όργανο, το Διεθνές Δικαστήριο για το Δίκαιο της Θάλασσας του Αμβούργου (όχι στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης), για την οριοθέτηση της ΑΟΖ στο καυτό θαλάσσιο τρίγωνο της ανατολικής Μεσογείου. Άλλωστε και οι δύο χώρες έχουν υπογράψει τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας του ΟΗΕ. Επίσης, παραμένει άγνωστο αν κατατέθηκε αντίστοιχη πρόταση και στην Ιταλία που επίσης έχει υπογράψει τη Σύμβαση του ΟΗΕ.
Το ειδικό βάρος των αποφάσεων του Διεθνούς Δικαστηρίου που θα στηρίζονταν στη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας του ΟΗΕ και όχι σε διμερείς διαπραγματεύσεις, θα ήταν ασύγκριτα μεγαλύτερο από τις «τροχάδην» συναφθείσες υποχωρητικές συμφωνίες με την Ιταλία και την Αίγυπτο, εκ των οποίων η μία είναι και κουτσή. Οι δε νομικές αποφάσεις θα πρόσφεραν ένα πανίσχυρο πάτημα για τη διευθέτηση της ΑΟΖ στο Αιγαίο, καθώς και για τις οριοθετήσεις μας με τη Λιβύη και την Αλβανία.
Όμως, σε όλες αυτές τις απορίες, υπάρχουν απαντήσεις; Ναι.
Γιατί θα κατεδαφιζόταν το υποχθόνια σπαρμένο επιχείρημα «μα και τι θέλετε, πόλεμο;», στη βάση του οποίου βαφτίζεται ως εθνική επιτυχία όσα δικαιώματά μας χάνονται με κάθε διμερή συμφωνία συνάπτει η εγχώρια πολιτική κάστα.
Αλλά υπάρχει και άλλη μία, πιο σοβαρή. Η οποία εξάγεται αν θέσουμε στον εαυτό μας το εξής ερώτημα: Πότε εκλέξαμε πολιτικούς αφοσιωμένους στις αξίες του έθνους μας, ώστε να τις υπερασπιστούν. Ώστε να υπερασπιστούν εμάς, τον καθένα μας, τον κάθε Έλληνα, σε οποιοδήποτε σημείο της Ελλάδας ή του κόσμου και αν ζει. Ώστε να υπερασπιστούν κάθε εκατοστό εδάφους και θάλασσας της πατρίδας μας. Ακόμα και με την τελευταία ρανίδα του αίματός τους. Όπως έχουμε ορκιστεί όλοι μας.
Ή μήπως έχουν λάβει εξαίρεση;
Μαργέλης Κωνσταντίνος
Άγιος Πέτρος, Λευκάδας, 18 Φεβρουαρίου 2022
Παράρτημα 1
Άρθρο 13, παράγραφος 3: «Αι ελληνικαι στρατιωτικαί δυνάμεις εν ταις ειρημέναις νήσοις θα περιορισθώσι εις τον συνήθη αριθμόν των δια την στρατιωτικήν υπηρεσίαν καλουμένων, οίτινες δύνανται να εκγυμνάζωνται επί τόπου, …».
Παράρτημα 2
Άρθρο 14: «Αι νήσοι Ίμβρος και Τένεδος παραμένουσαι υπό την τουρκικήν κυριαρχίαν, θα απολαύωσιν ειδικής διοικητικής οργανώσεως, αποτελούμενης εκ τοπικών στοιχείων και παρεχούσης πάσαν εγγύησιν εις τον μη μουσουλμανικόν ιθαγενή πληθυσμόν δι’ ό,τι αφορά εις την τοπικήν διοίκησιν και την προστασίαν των προσώπων και των περιουσιών. Η διατήρησις της τάξεως θα εξασφαλίζηται εν αυταίς δι’ αστυνομίας στρατολογουμένης μεταξύ του ιθαγενούς πληθυσμού, τη φροντίδι της ως άνω προβλεπομένης τοπικής διοικήσεως υπό τα διαταγάς της οποίας θα διατελή. Αι συνομολογηθείσαι ή συνομολογηθησόμεναι μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας συμφωνίαι, αι αφορώσαι την ανταλλαγήν των Ελληνικών και τουρκικών πληθυσμών, δεν θα εφαρμοσθώσιν εις τους κατοίκους των νήσων Ίμβρου και Τενέδου.»
Παράρτημα 3
Άρθρον 38.
Η Τουρκική Κυβέρνησις αναλαμβάνει την υποχρέωσιν να παρέχη εις πάντας τους κατοίκους της Τουρκίας πλήρη και απόλυτον προστασίαν της ζωής και της ελευθερίας αυτών, αδιακρίτως γεννήσεως, εθνικότητος, γλώσσης, φυλής ή θρησκείας.
Πάντες οι κάτοικοι της Τουρκίας δικαιούνται να πρεσβεύωσιν ελευθέρως, δημοσία τε και κατ’ ιδίαν, πάσαν πίστιν, θρησκείαν ή δοξασίαν ων η άσκησις δεν ήθελεν είναι ασυμβίβαστος προς την δημόσιαν τάξιν και τα χρηστά ήθη.
Αι μη μουσουλμανικαί μειονότητες θα απολαύωσιν πλήρως της ελευθερίας κυκλοφορίας και μεταναστεύσεως, υπό την επιφύλαξιν των εφαρμοζομένων, εφ’ όλου ή μέρους του εδάφους, εις άπαντας τους τούρκους υπηκόους μέτρων άτινα, ήθελον τυχόν ληφθή υπό της Τουρκικής Κυβερνήσεως χάριν της εθνικής αμύνης και της τηρήσεως της δημοσίας τάξεως.
Άρθρον 39.
Οι ανήκοντες εις μη μουσουλμανικάς μειονότητας υπήκοοι τούρκοι θα απολαύωσι των αυτών αστικών και πολιτικών δικαιωμάτων ων και οι μουσουλμάνοι.
Πάντες οι κάτοικοι της Τουρκίας, άνευ διακρίσεως θρησκεύματος, θα ώσιν ίσοι απέναντι του νόμου.
Η διαφορά θρησκείας, δοξασίας ή πίστεως δεν οφείλει να αποτελέση κώλυμα δι* ουδένα τούρκον υπήκοον ως προς την απόλαυσιν των αστικών και πολιτικών δικαιωμάτων και ιδία την παραδοχήν εις τας δημοσίας θέσεις, αξιώματα και τιμάς ή την εξάσκησιν των διαφόρων επαγγελμάτων και βιομηχανιών.
Ουδείς περιορισμός θέλει επιβληθή κατά της ελευθέρας χρήσεως παρά παντός τούρκου υπηκόου οιασδήποτε γλώσσης, είτε εν ταις ιδιωτικαίς ή εμπορικαίς σχέσεσιν, είτε ως προς την θρησκείαν τον τύπον και πάσης φύσεως δημοσιεύματα, είτε εν ταις δημοσίαις συναθροίσεσιν.
Παρά την ύπαρξιν της επισήμου γλώσσης, θα παρέχωνται αι προσήκουσαι ευκολίαι εις τους τούρκους υπηκόους, τους λαλούντες γλώσσαν άλλην ή την τουρκικήν, δια την προφορικήν χρήσιν της γλώσσης, αυτών ενώπιων των δικαστηρίων.
Άρθρον 40.
Οι τούρκοι υπήκοοι, οι ανήκοντες εις μη μουσουλμανικάς μειονότητας, θα απολαύωσι “νομικώς” και πραγματικώς της αυτής προστασίας και των αυτών εγγυήσεων ων απολαύουσι και οι λοιποί τούρκοι υπήκοοι, θα έχωσιν ιδίως ίσον δικαίωμα να συνιστώσι, διευθύνωσι και εποπτεύωσιν, ιδίαις δαπάναις, παντός είδους, φιλανθρωπικά, θρησκευτικά ή κοινωφελή ιδρύματα, σχολεία και λοιπά εκπαιδευτήρια μετά του δικαιώματος να ποιώνται ελευθέρως εν αυτοίς χρήσιν της γλώσσης των και να τελώσιν ελευθέρως τα της θρησκείας των.
Άρθρον 41.
Εν ταις πόλεσι και περιφερείαις, ένθα διαμένει σημαντική αναλογία υπηκόων, μη μουσουλμάνων η Τουρκική Κυβέρνησις θα παρέχη ως προς την δημοσίαν εκπαίδευσιν, τας προσήκουσας ευκολίας προς εξασφάλισιν της εν τοις δημοτικοίς σχολείοις παροχής εν τη ιδία αυτών γλώσση, της διδασκαλίας εις τα τέκνα των εν λόγω τούρκων υπηκόων. Η διάταξις αύτη δεν κωλύει την Τουρκικήν Κυβέρνησιν να καταστήση υποχρεωτικήν την διδασκαλίαν της τουρκικής γλώσσης εν τοις ειρημένοις σχολείοις.
Εν ταις πόλεσι και περιφερείαις, ένθα υπάρχει σημαντική αναλογία τούρκων υπηκόων ανηκόντων εις μη μουσουλμανικάς μειονότητας, θέλει εξασφαλισθή εις τας μειονότητας ταύτας δικαία συμμετοχή εις την διάθεσιν των χρηματικών ποσών, άτινα τυχόν θα εχορηγούντο εκ του δημοσίου χρήματος υπό του προϋπολογισμού του Κράτους ή των δημοτικών και λοιπών προϋπολογισμών επί εκπαιδευτικώ θρησκευτικώ ή φιλανθρωπικώ σκοπώ.
Τα ποσά ταύτα θα καταβάλλωνται εις τους αρμοδίους αντιπροσώπους των ενδιαφερομένων καθιδρυμάτων και οργανισμών.
Άρθρον 42.
Η Τουρκική Κυβέρνησις δέχεται να λάβη απέναντι των μη μουσουλμανικών μειονοτήτων, όσον αφορά την οικογενειακήν ή προσωπικήν αυτών κατάστασιν, πάντα τα κατάλληλα μέτρα, όπως τα ζητήματα ταύτα κανονίζωνται συμφώνως προς τα έθιμα των μειονοτήτων τούτων.
Τα μέτρα ταύτα θέλουσιν επεξεργασθή ειδικαί επίτροπαι, αποτελούμεναι εξ ίσου αριθμού αντιπροσώπων της Τουρκικής Κυβερνήσεως και μιας εκάστης των ενδιαφερομένων μειονοτήτων. Εν περιπτώσει διαφωνίας, η Τουρκική Κυβέρνησις και το Συμβούλιον της Κοινωνίας των Εθνών θέλουσι διορίσει, από κοινού, επιδιαιτητήν εκλεγόμενον μεταξύ των ευρωπαίων νομομαθών.
Η
Τουρκική Κυβέρνησις υποχρεούται να
παρέχη πάσαν προστασίαν εις τας εκκλησίας,
συναγωγάς, νεκροταφεία και λοιπά
θρησκευτικά καθιδρύματα των ειρημένων
μειονοτήτων. Εις τα ευαγή καθιδρύματα
ως και τα θρησκευτικά και φιλανθρωπικά
καταστήματα των αυτών μειονοτήτων, των
ήδη ευρισκομένων εν Τουρκία, θα παρέχηται
πάσα ευκολία και άδεια, η δε Τουρκική
Κυβέρνησις, προκειμένου περί ιδρύσεως
νέων θρησκευτικών και φιλανθρωπικών
καθιδρυμάτων,
ουδεμίαν θέλει αρνηθή εκ των αναγκαίων
ευκολιών, αίτινες έχουσιν εξασφαλισθή
εις τα λοιπά ιδιωτικά καθιδρύματα ομοίας
φύσεως.
Άρθρον 43.
Οι εις τας μη μουσουλμανικάς μειονότητας ανήκοντες τούρκοι υπήκοοι δεν θα ώσιν υποχρεωμένοι να εκτελώσι πράξεις αποτελούσας παράβασιν της πίστεως ή των θρησκευτικών των εθίμων, ούτε θα περιπίπτωσιν εις ανικανότητα τίνα αρνούμενοι να παραστώσιν ενώπιον των δικαστηρίων ή να εκτελέσωσι νόμιμόν τίνα πράξιν κατά την ημέραν της εβδομαδιαίας των αναπαύσεως.
Ουχ ήττον, η διάταξις αυτή δεν απαλάσσει τους τούρκους τούτους υπηκόους των υποχρεώσεων, αίτινες επιβάλλονται εις πάντας τους λοιπούς τούρκους υπηκόους προς τήρησιν της δημοσίας τάξεως.
Παράρτημα 4
Άρθρο
15: «Η Τουρκία παραιτείται υπέρ της
Ιταλίας παντός δικαιώματος και τίτλου
επί των κάτωθι απαριθμουμένων νήσων,
τουτέστι της Αστυπάλαιας, Ρόδου,
Χάλκης,
Καρπάθου, Κάσσου, Τήλου, Νισύρου,
Καλύμνου, Λέρου, Πάτμου, Λειψούς, Σύμης
και Κω, των κατεχομένων νυν υπό της
Ιταλίας και των νησίδων των εξ αυτών
εξαρτωμένων, ως και της νήσου
Καστελλορίζου.»
Άρθρο 16: «Η Τουρκία δήλοι ότι παραιτείται παντός τίτλου και δικαιώματος πάσης φύσεως επί των εδαφών ή εν σχέσει προς τα εδάφη άτινα κείνται πέραν των προβλεπομένων υπό της παρούσης Συνθήκης ορίων, ως και επί των νήσων, εκτός εκείνων ων η κυριαρχία έχει αναγνωρισθή αυτή δια της παρούσης Συνθήκης, της τύχης των εδαφών και των νήσων τούτων κανονισθείσης ή κανονισθησομένης μεταξύ των ενδιαφερομένων. Αι διατάξεις του παρόντος άρθρου δεν θίγουσι τας συνομολογηθείσας ή συνομολογηθησομένας ιδιαιτέρας συμφωνίας μεταξύ της Τουρκίας και των ομόρων χωρών λόγω της γειτνιάσεως αυτών.»
Άρθρο 12: «Εκτός αντιθέτου διατάξεως της παρούσης Συνθήκης, αι νήσοι, αι κείμεναι εις μικροτέραν απόστασιν των τριών μιλλίων της ασιατικής ακτής, παραμένουσιν υπό την τουρκικήν κυριαρχίαν.»
Παράρτημα 5
Άρθρο 44: «Η Τουρκία δέχεται προς τούτοις όπως, εν περιπτώσει διχογνωμίας επί νομικών ή πραγματικών ζητημάτων αφορώντων τα άρθρα ταύτα, μεταξύ της Τουρκικής Κυβερνήσεως και μιας οιασδήποτε των λοιπών υπογραψασών την παρούσαν Συνθήκην Δυνάμεων ή πάσης άλλης Δυνάμεως Μέλους του Συμβουλίου της Κοινωνίας των Εθνών, η τοιαύτη διχογνωμία θεωρηθή ως διεθνούς χαρακτήρας διαφορά κατά το γράμμα του άρθρου 14 του Συμφώνου της Κοινωνίας των Εθνών. Η Τουρκική Κυβέρνησις δέχεται όπως πάσα τοιούτου είδους διαφορά, επί τη αιτήσει του ετέρου των Μερών, παραπέμπηται εις το Διαρκές Δικαστήριον Διεθνούς Δικαιοσύνης. Η απόφασις του Διαρκούς Δικαστηρίου θα η ανέκκλητος, θα έχη δε την ισχύν και το κύρος αποφάσεως εκδοθείσης δυνάμει του άρθρου 13 του Συμφώνου.»
Πηγή Παραρτημάτων 1-5: https://www.hellenicparliament.gr/onlinePublishing/DOD/011-057.pdf
Παράρτημα Χαρτών
Πηγή: https://www.foreignaffairs.gr/article-images/19042018-9.jpg
Πηγή: https://www.militaire.gr/ο-χάρτης-που-ακυρώνει-όλα-όσα-λέει-η-του/
Πηγή: https://www.anixneuseis.gr/ιταλικοί-χάρτες-των-δωδεκανήσων-δείχ/
Άλλες πηγές:
http://www.ellinikos-stratos.com/arthra/nisia.asp
https://www.refworld.org/cgi-bin/texis/vtx/rwmain/opendocpdf.pdf?reldoc=y&docid=4c10af9a2