[ΑΝΑΛΥΣΗ] Γιατί η Τουρκία δεν έχει γίνει μέρος της UNCLOS;

Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), που θεωρείται «Σύνταγμα για τους Ωκεανούς», είναι μια διεθνής συνθήκη που παρέχει ένα νομικό πλαίσιο για πολλές θαλάσσιες δραστηριότητες. Η UNCLOS εγκρίθηκε μετά την τρίτη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (1973-1982) και τέθηκε σε ισχύ το 1994, ένα χρόνο αφότου η Γουιάνα έγινε το 60ο κράτος που επικύρωσε τη συνθήκη. Η σημασία της UNCLOS πηγάζει από το γεγονός ότι συστηματοποιεί και κωδικοποιεί τους κανόνες και τις αρχές του διεθνούς δικαίου της θάλασσας, με βάση την εμπειρία αιώνων στον τομέα του ναυτικού δικαίου, μεγάλο μέρος της οποίας αντικατοπτρίζεται στον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και στις υφιστάμενες διεθνείς κανόνες ναυτικού δικαίου, όπως οι Συμβάσεις της Γενεύης του 1958.

Φατίχ Γιουρτσέβερ* - turkishminute.com / Παρουσίαση Freepen.gr

Η σύμβαση έχει επικυρωθεί από 168 μέρη, συμπεριλαμβανομένων 164 κρατών μελών του ΟΗΕ. ένα κράτος παρατηρητής (Παλαιστίνη) και η Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Τουρκία συμμετείχε ενεργά σε όλες τις διασκέψεις, αλλά δεν είναι μέρος της UNCLOS. Δεν αποτελεί αντίφαση το ότι η Τουρκία δεν είναι συμβαλλόμενο μέρος της UNCLOS ενώ απαιτεί οι περιοχές θαλάσσιας δικαιοδοσίας στην ανατολική Μεσόγειο να επιλυθούν σύμφωνα με τους κανόνες του διεθνούς δικαίου;

Η Τουρκία απέφυγε να υπογράψει και να επικυρώσει την UNCLOS, καθώς η σύμβαση δεν επέτρεπε επιφυλάξεις. Η Τουρκία ισχυρίζεται ότι η εφαρμογή της διάταξης της UNCLOS σχετικά με το εύρος των χωρικών υδάτων σε ημίκλειστες θάλασσες όπως το Αιγαίο και η ανατολική Μεσόγειος θα ήταν αντίθετη με την αρχή που κατοχυρώνεται στο άρθρο 300 που απαγορεύει την κατάχρηση δικαιωμάτων. Η εφαρμογή του κανόνα της χωρικής θάλασσας των 12 μιλίων θα μετατρέψει το Αιγαίο σε ελληνική λίμνη λόγω των πολλών ελληνικών νησιών του. Η Τουρκία υποστηρίζει επίσης πως η αρχή της ισότητας πρέπει να εφαρμόζεται στην οριοθέτηση των χωρικών υδάτων μεταξύ των απέναντι ακτών, στις οποίες τα νησιά στην αντίθετη πλευρά της μέσης γραμμής έχουν στρεβλωτικό αντίκτυπο στην οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών.

Κατά τη διάρκεια των προπαρασκευαστικών εργασιών της UNCLOS, η Τουρκία εξέφρασε ρητά τις ανησυχίες της και πρότεινε την απάλειψη των ισχυουσών διατάξεων. Για παράδειγμα, η Τουρκία πρότεινε σε ένα σχέδιο άρθρου για το καθεστώς των νησιών ότι «Νησί που βρίσκεται στην οικονομική ζώνη ή στην υφαλοκρηπίδα άλλων κρατών δε θα έχει δική του οικονομική ζώνη ή υφαλοκρηπίδα εάν δεν αντιπροσωπεύει τουλάχιστον το ένα δέκατο της έκτασης και του πληθυσμού του Κράτους στο οποίο ανήκει». Ωστόσο, αυτή η πρόταση δεν έγινε αποδεκτή από τα περισσότερα άλλα έθνη, τα οποία δεν έχουν προβλήματα με τους γείτονές τους σχετικά με την οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων. Τα διαιτητικά δικαστήρια ενέκριναν αυτήν την πρόταση στις υποθέσεις Ango-France και St. Pierre και Miquelon. Αποδεικνύει πως ακόμη και οι διατάξεις γνωστών διεθνών συνθηκών μπορούν να παράγουν άδικα αποτελέσματα.

Λόγω των μοναδικών γεωγραφικών χαρακτηριστικών τόσο του Αιγαίου όσο και της Μεσογείου, το άρθρο 121 της UNCLOS εμποδίζει την Τουρκία να επωφεληθεί από φυσικούς πόρους ανάλογα με το μήκος των ακτών της. Συνήθως η UNCLOS δεν ορίζει την άμεση εφαρμογή των διατάξεών της. Αντίθετα, δημιουργεί έναν μηχανισμό επίλυσης διαφορών τεσσάρων βημάτων για να ενθαρρύνει τα μέρη να καταλήξουν σε δίκαιες λύσεις.

Το πρώτο τμήμα του Μέρους XV της UNCLOS περιλαμβάνει μη υποχρεωτικές διαδικασίες για την εξεύρεση λύσεων μέσω συνδιαλλαγής και διαπραγμάτευσης. Εάν τα μέρη δεν μπορούν να καταλήξουν σε συμφωνία, το δεύτερο τμήμα απαιτεί από τα μέρη να χρησιμοποιούν υποχρεωτικές διαδικασίες διαφορών, συμπεριλαμβανομένου του Διεθνούς Δικαστηρίου Δικαιοσύνης (ICJ) και του Διεθνούς Δικαστηρίου για το Δίκαιο της Θάλασσας (ITLOS).

Μπορεί να υποστηριχθεί ότι δεν υπάρχει εύλογος λόγος για την Τουρκία να μην υπογράψει την UNCLOS λόγω της παρουσίας άλλων μεθόδων επίλυσης διαφορών. Η ασαφής και άδικη διάταξη της UNCLOS σχετικά με το καθεστώς των νησιών αυξάνει το απρόβλεπτο των αποφάσεων των διεθνών δικαστηρίων. Ωστόσο, υπάρχουν αποφάσεις διεθνών δικαστηρίων που υποστηρίζουν τα επιχειρήματα της Τουρκίας.


Καθεστώς εθιμικού διεθνούς δικαίου της UNCLOS

Υπάρχει συναίνεση πως οι διατάξεις της UNCLOS έχουν αποκτήσει το καθεστώς του εθιμικού διεθνούς δικαίου. Αυτό σημαίνει ότι τα κράτη πρέπει να τηρούν αυτές τις διατάξεις είτε είναι συμβαλλόμενα μέρη της UNCLOS είτε όχι. Για το λόγο αυτό, μη συμβαλλόμενα κράτη, μεταξύ των οποίων η Τουρκία και οι Ηνωμένες Πολιτείες, έχουν συντάξει πολλούς νόμους για το δίκαιο της θάλασσας σύμφωνα με τις διατάξεις της UNCLOS. Για παράδειγμα, η Τουρκία έχει δημιουργήσει 12 ναυτικά μίλια (nm) χωρικών υδάτων στη Μαύρη Θάλασσα και την ανατολική Μεσόγειο. Εκτός από το καθεστώς jus cogens, δεν υπάρχει σαφής ιεραρχία μεταξύ των συνθηκών και του εθιμικού διεθνούς δικαίου, τα οποία αποτελούν θεμελιώδεις πηγές του διεθνούς δικαίου, σύμφωνα με το άρθρο 38 του Καταστατικού του Διεθνούς Δικαστηρίου Δικαιοσύνης.

Μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ο αριθμός των νέων εθιμικών κανόνων του διεθνούς δικαίου αυξήθηκε γρήγορα και τα κράτη που προσπαθούσαν να ξεφύγουν από τις αρνητικές επιπτώσεις ορισμένων κανόνων προτίμησαν να επικαλεστούν το «δόγμα του επίμονου αντιρρησία». Η Τουρκία έχει νόμιμους λόγους να επικαλείται αυτό το δόγμα για να προστατεύσει τα εθνικά της συμφέροντα στα γειτονικά της ύδατα. Ωστόσο, είναι δύσκολο για την Τουρκία να διατηρήσει αυτή τη θέση καθώς έχει αρνητικό αντίκτυπο στην ένταξη της Τουρκίας στη διεθνή κοινότητα.

Οι θαλάσσιες διαφορές τόσο στο Αιγαίο όσο και στη Μεσόγειο Θάλασσα μπορούν να ταξινομηθούν ως οι πιο προκλητικές διαφορές οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών στον κόσμο λόγω της πολυπλοκότητας της γεωγραφίας. Επιπλέον, ο μαξιμαλιστικός νομικός λόγος της Ελλάδας καθιστά δύσκολη την επίτευξη ίσων και δίκαιων λύσεων μέσω διαπραγματεύσεων ή συμφιλίωσης. Στην Τουρκία, το κακώς προετοιμασμένο και εθνικιστικό δόγμα «Mavi Vatan» (Γαλάζια Πατρίδα), το οποίο περιέχει σημαντικά ελαττώματα στο διεθνές δίκαιο, αποτέλεσε σημαντικό εμπόδιο στη δημιουργία ενός αποτελεσματικού μηχανισμού διαπραγμάτευσης μεταξύ των χωρών της περιοχής. Το διεθνές δίκαιο πρέπει να είναι ο μόνος τρόπος επίλυσης των διαφορών για την οριοθέτηση της θάλασσας στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο. Ως εκ τούτου, η Τουρκία θα πρέπει να εγκαταλείψει το δόγμα Mavi Vatan και να αναπτύξει μια ολιστική προσέγγιση όσον αφορά την θαλάσσια οριοθέτηση στην ανατολική Μεσόγειο με βάση την περιφερειακή συνεργασία και το διεθνές κράτος δικαίου.

* Ο Fatih Yurtsever είναι πρώην αξιωματικός του ναυτικού στις Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις. Χρησιμοποιεί ψευδώνυμο για λόγους ασφαλείας.
Νεότερη Παλαιότερη
--------------
Ακούστε το τελευταίο ηχητικό από τη ΜΕΣΗ ΓΡΑΜΜΗ


Η Freepen.gr ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρει για τα άρθρα / αναρτήσεις που δημοσιεύονται και απηχούν τις απόψεις των συντακτών τους και δε σημαίνει πως τα υιοθετεί. Σε περίπτωση που θεωρείτε πως θίγεστε από κάποιο εξ αυτών ή ότι υπάρχει κάποιο σφάλμα, επικοινωνήστε μέσω e-mail