 |
| FILE PHOTO. US embassy in Havana. - ΑFΡ / ΥΑΜΙL LΑGΕ |
Paul Robinson (καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Οτάβα. Γράφει για τη ρωσική και τη σοβιετική ιστορία, τη στρατιωτική ιστορία και τη στρατιωτική ηθική και είναι συγγραφέας του ιστολογίου Irrussianality. Αναρτά tweet στο @Irrussianality.)- Russia Today / Παρουσίαση Freepen.gr
Κάθε εβδομάδα που περνά, ο κατάλογος με τις απαξιωμένες κατηγορίες εναντίον της Ρωσίας μεγαλώνει και μεγαλώνει. Ξανά και ξανά, οι δυτικές κυβερνήσεις και τα μέσα ενημέρωσης έχουν δραστηριοποιηθεί για να μας ενημερώσουν για κάποιο νέο κακό σχέδιο, για να το ανατρέψουν αργότερα όταν γίνεται σαφές ότι δεν υπήρχε τίποτα σε αυτό.
Πάρτε, για παράδειγμα, το πολυετές έπος που ήταν το Russiagate, βασισμένο στην ιδέα πως ο Ντόναλντ Τραμπ ήταν Ρώσος πράκτορας. Υπάρχουν ακόμη μερικοί πιστοί, αλλά ως επί το πλείστον οι άνθρωποι έχασαν το ενδιαφέρον τους όταν έγινε σαφές ότι ήταν ένα μεγάλο μπαλόνι και ότι ο «Φάκελος Steele» που τον πυροδότησε δεν άξιζε το χαρτί στο οποίο ήταν γραμμένο.
Στη συνέχεια, διατυπώθηκαν οι ισχυρισμοί ότι η Ρωσία εξόπλιζε τους Ταλιμπάν, πως είχε εισαγάγει κακόβουλο λογισμικό στο ηλεκτρικό δίκτυο του Βερμόντ, ότι είχε χρηματοδοτήσει το Brexit μέσω του Βρετανού επιχειρηματία Άρον Μπανκς και ούτω καθεξής. Όλα έχουν πλέον απαξιωθεί.
Ωστόσο, οι καταγγελίες συνεχίζονται. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ιστορία του συνδρόμου της Αβάνας, που βρέθηκε ξανά στην επικαιρότητα αυτή την εβδομάδα. Για όσους από εσάς το χάσατε, το σύνδρομο της Αβάνας είναι το όνομα που δίνεται στα μυστηριώδη συμπτώματα που βιώνουν εκατοντάδες Αμερικανοί διπλωμάτες και πράκτορες της CIA σε όλο τον κόσμο, όπως «πονοκεφάλους, κόπωση, απώλεια ακοής και όρασης, σοβαρή και εξουθενωτική γνωστική εξασθένηση, εμβοές, εγκεφαλική ομίχλη, ίλιγγος και απώλεια του κινητικού ελέγχου».
Ένα τόσο ευρύ σύνολο συμπτωμάτων θέτει αμέσως αμφιβολίες για το αν υπάρχει μία μόνο αιτία. Εντούτοις, σύντομα άρχισαν οι εικασίες ότι ήταν όλα παραδείγματα ενός ενιαίου «συνδρόμου» και πως οι Αμερικανοί διπλωμάτες γίνονταν στόχος κάποιου είδους άγνωστου εκπομπού μικροκυμάτων που είχε σχεδιαστεί για να τηγανίζει τους εγκεφάλους των ανθρώπων.
Αφού εξέτασε τέσσερις πιθανές αιτίες του συνδρόμου της Αβάνας –λοίμωξη, χημικές ουσίες, ψυχολογικούς παράγοντες και ενέργεια μικροκυμάτων– μια έκθεση της κυβέρνησης των ΗΠΑ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «η ενέργεια κατευθυνόμενης παλμικής ραδιοσυχνότητας… φαίνεται να είναι ο πιο εύλογος μηχανισμός». Το σύνδρομο της Αβάνας ήταν «πραγματικό και είναι σοβαρό», παρατήρησε ο διευθυντής της CIA Γουίλιαμ Μπερνς, προσθέτοντας πως υπήρχε «πολύ μεγάλη πιθανότητα» να ήταν αποτέλεσμα σκόπιμων ενεργειών.
Ποιος μπορεί να κάνει κάτι τέτοιο; Δημόσια, αξιωματούχοι της κυβέρνησης των ΗΠΑ απέφευγαν να κατονομάσουν ονόματα, παραδεχόμενοι ότι δεν είχαν τα στοιχεία για να το κάνουν. Κατ' ιδίαν, ωστόσο, το δάχτυλο στράφηκε σταθερά στη Ρωσική Ομοσπονδία, μια κατηγορία που ενισχύθηκε γρήγορα από τα διεθνή μέσα ενημέρωσης.
Έτσι, οι New York Times ανέφεραν ότι αξιωματούχοι «εξοικειωμένοι με την αναφορά» που αναφέρθηκε παραπάνω είπαν ότι η χώρα πίσω από τις «επιθέσεις» ήταν η Ρωσία. Ο βετεράνος της CIA Lewis Regenstein ισχυρίστηκε πως ρωσικές/σοβιετικές επιθέσεις αυτού του είδους συνεχίζονται από τη δεκαετία του 1950, γράφοντας ένα άρθρο για τους Washington Times με τίτλο «68 χρόνια ρωσικών επιθέσεων ακτινοβολίας μικροκυμάτων σε Αμερικανούς ατιμώρητα». «Οι Ρώσοι χρησιμοποιούν «μυστικό όπλο μικροκυμάτων» για να στοχεύσουν Αμερικανούς κατασκόπους σε όλη την υδρόγειο», ισχυρίστηκε η Sun. Και ούτω καθεξής. Τα μέσα ενημέρωσης είχαν αποφασίσει – η Ρωσία έφταιγε.
Το γιατί οι ρωσικές μυστικές υπηρεσίες μπορεί να το κάνουν αυτό δεν έχει εξηγηθεί ποτέ, με ορισμένους ειδικούς να εικάζουν ότι το σύνδρομο της Αβάνας ήταν αποτέλεσμα σκόπιμων επιθέσεων και άλλοι να πιστεύουν πως η βλάβη στους ανθρώπους ήταν μια ακούσια παρενέργεια κάποιας μηχανής σάρωσης που σχεδιάστηκε για να εξάγει πληροφορίες από ηλεκτρονικές συσκευές διπλωματών. Είτε έτσι είτε αλλιώς, οι Ρώσοι ήταν υπεύθυνοι, παρόλο που δεν έχει δημοσιοποιηθεί ποτέ το παραμικρό στοιχείο για την υποστήριξη αυτής της θέσης.
Δεν άργησαν, όμως, οι σκεπτικιστές να καταλήξουν σε άλλες θεωρίες. Το ένα ήταν ότι το σύνδρομο προκλήθηκε από το δυνατό θόρυβο που έκαναν οι γρύλοι. Υποστήριξη αυτής της θεωρίας διατυπώθηκε αργότερα σε μια έκθεση που ανατέθηκε από το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ, η οποία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι γρύλοι ήταν οι πιο πιθανοί ένοχοι σε 21 καταγεγραμμένες περιπτώσεις.
Στα τέλη του περασμένου έτους, μια άλλη θεωρία προέκυψε. Το σύνδρομο της Αβάνας ήταν «μια μαζική ψυχογενής ασθένεια», αποφάσισε μια ομάδα Αμερικανών επιστημόνων. Ήταν, είπαν, ένα παράδειγμα του «φαινόμενου nocebo», το αντίθετο του φαινομένου εικονικού φαρμάκου. Σε αυτό, οι προσδοκίες πως κάτι αρνητικό θα συμβεί στην υγεία κάποιου προκαλεί κάτι αρνητικό να συμβεί. Μετά το αρχικό περιστατικό στην Κούβα, οι διπλωμάτες των ΗΠΑ κλήθηκαν να προσέχουν για «ανώμαλα προβλήματα υγείας» και ως αποτέλεσμα άρχισαν να τα αισθάνονται. Στην πραγματικότητα, ήταν όλα στο κεφάλι τους.
Όποια και αν είναι η αλήθεια, η ιστορία των ρωσικών όπλων μικροκυμάτων συνέχισε να κερδίζει έδαφος. Αλλά φαίνεται τώρα ότι ακόμη και η CIA έχει αμφιβολίες. Σύμφωνα με πληροφορίες αυτή την Πέμπτη:
«Σε μια νέα αξιολόγηση πληροφοριών, η CIA απέκλεισε ότι τα μυστηριώδη συμπτώματα που είναι γνωστά ως σύνδρομο της Αβάνας είναι το αποτέλεσμα μιας συνεχούς παγκόσμιας εκστρατείας από μια εχθρική δύναμη που στοχεύει εκατοντάδες διπλωμάτες και κατασκόπους των ΗΠΑ, είπαν έξι άτομα που ενημερώθηκαν για το θέμα στο NBC News.
Σε περίπου δύο δωδεκάδες υποθέσεις, η υπηρεσία δεν μπορεί να αποκλείσει ξένη ανάμειξη, συμπεριλαμβανομένων πολλών από τις υποθέσεις που ξεκίνησαν από την Πρεσβεία των ΗΠΑ στην Αβάνα από το 2016. Μια άλλη ομάδα υποθέσεων θεωρείται ανεπίλυτη. Αλλά σε εκατοντάδες άλλες περιπτώσεις πιθανών συμπτωμάτων, ο οργανισμός βρήκε εύλογες εναλλακτικές εξηγήσεις, ανέφεραν οι πηγές.
Η ιδέα ότι εκτεταμένα συμπτώματα εγκεφαλικής βλάβης προκλήθηκαν από τη Ρωσία ή άλλη ξένη δύναμη που στοχεύει Αμερικανούς σε όλο τον κόσμο, είτε για να τους βλάψει είτε για να συγκεντρώσει πληροφορίες, κρίθηκε αβάσιμη, ανέφεραν οι πηγές».
Ω αγαπητέ! Πόσο ντροπιαστικό. Σίγουρα, υπάρχουν ακόμα μερικές περιπτώσεις στις οποίες η αιτία της ασθένειας παραμένει άγνωστη και έτσι η ξένη εμπλοκή «δεν μπορεί να αποκλειστεί». Αλλά αυτό δεν αποτελεί απόδειξη για να αποφανθεί κανείς. Αυτή η τελευταία αξιολόγηση χτυπά την αφήγηση «η Ρωσία τα κατάφερε» στους έξι.
Εν ολίγοις, για άλλη μια φορά ανακαλύψαμε ότι έχουμε τραφεί με ψέματα. Προς το παρόν, δεν πρέπει να εκπλαγούμε, αλλά η όλη υπόθεση μιλά για την ευπιστία μεγάλου μέρους του πολιτικού μας κατεστημένου και των μέσων ενημέρωσης και για την ανάγκη για μια πολύ πιο προσεκτική και τεκμηριωμένη προσέγγιση των καταγγελιών για αδικήματα.
Είναι σύνηθες στις μέρες μας να παραπονιόμαστε για την έλλειψη εμπιστοσύνης του κοινού στους παραδοσιακούς πολιτικούς θεσμούς και στα μέσα ενημέρωσης. Ένας από τους λόγους για αυτό είναι πως οι άνθρωποι έχουν γίνει δύσπιστοι για τους παλιούς «φύλακες» της αλήθειας λόγω της τάσης τους να φωνάζουν "λύκος" σε κάθε διαθέσιμη ευκαιρία. Εάν οι άνθρωποι πιστεύουν ότι η παραπληροφόρηση προέρχεται από νεότερες πηγές, είναι επειδή έχουν απογοητευτεί από την παραπληροφόρηση που προέρχεται από τις παλιές. Οι τελευταίες απειλούνται, αλλά έχουν να κατηγορήσουν μόνο τον εαυτό τους.
Πάρτε, για παράδειγμα, το πολυετές έπος που ήταν το Russiagate, βασισμένο στην ιδέα πως ο Ντόναλντ Τραμπ ήταν Ρώσος πράκτορας. Υπάρχουν ακόμη μερικοί πιστοί, αλλά ως επί το πλείστον οι άνθρωποι έχασαν το ενδιαφέρον τους όταν έγινε σαφές ότι ήταν ένα μεγάλο μπαλόνι και ότι ο «Φάκελος Steele» που τον πυροδότησε δεν άξιζε το χαρτί στο οποίο ήταν γραμμένο.
Στη συνέχεια, διατυπώθηκαν οι ισχυρισμοί ότι η Ρωσία εξόπλιζε τους Ταλιμπάν, πως είχε εισαγάγει κακόβουλο λογισμικό στο ηλεκτρικό δίκτυο του Βερμόντ, ότι είχε χρηματοδοτήσει το Brexit μέσω του Βρετανού επιχειρηματία Άρον Μπανκς και ούτω καθεξής. Όλα έχουν πλέον απαξιωθεί.
Ωστόσο, οι καταγγελίες συνεχίζονται. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ιστορία του συνδρόμου της Αβάνας, που βρέθηκε ξανά στην επικαιρότητα αυτή την εβδομάδα. Για όσους από εσάς το χάσατε, το σύνδρομο της Αβάνας είναι το όνομα που δίνεται στα μυστηριώδη συμπτώματα που βιώνουν εκατοντάδες Αμερικανοί διπλωμάτες και πράκτορες της CIA σε όλο τον κόσμο, όπως «πονοκεφάλους, κόπωση, απώλεια ακοής και όρασης, σοβαρή και εξουθενωτική γνωστική εξασθένηση, εμβοές, εγκεφαλική ομίχλη, ίλιγγος και απώλεια του κινητικού ελέγχου».
Ένα τόσο ευρύ σύνολο συμπτωμάτων θέτει αμέσως αμφιβολίες για το αν υπάρχει μία μόνο αιτία. Εντούτοις, σύντομα άρχισαν οι εικασίες ότι ήταν όλα παραδείγματα ενός ενιαίου «συνδρόμου» και πως οι Αμερικανοί διπλωμάτες γίνονταν στόχος κάποιου είδους άγνωστου εκπομπού μικροκυμάτων που είχε σχεδιαστεί για να τηγανίζει τους εγκεφάλους των ανθρώπων.
Αφού εξέτασε τέσσερις πιθανές αιτίες του συνδρόμου της Αβάνας –λοίμωξη, χημικές ουσίες, ψυχολογικούς παράγοντες και ενέργεια μικροκυμάτων– μια έκθεση της κυβέρνησης των ΗΠΑ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «η ενέργεια κατευθυνόμενης παλμικής ραδιοσυχνότητας… φαίνεται να είναι ο πιο εύλογος μηχανισμός». Το σύνδρομο της Αβάνας ήταν «πραγματικό και είναι σοβαρό», παρατήρησε ο διευθυντής της CIA Γουίλιαμ Μπερνς, προσθέτοντας πως υπήρχε «πολύ μεγάλη πιθανότητα» να ήταν αποτέλεσμα σκόπιμων ενεργειών.
Ποιος μπορεί να κάνει κάτι τέτοιο; Δημόσια, αξιωματούχοι της κυβέρνησης των ΗΠΑ απέφευγαν να κατονομάσουν ονόματα, παραδεχόμενοι ότι δεν είχαν τα στοιχεία για να το κάνουν. Κατ' ιδίαν, ωστόσο, το δάχτυλο στράφηκε σταθερά στη Ρωσική Ομοσπονδία, μια κατηγορία που ενισχύθηκε γρήγορα από τα διεθνή μέσα ενημέρωσης.
Έτσι, οι New York Times ανέφεραν ότι αξιωματούχοι «εξοικειωμένοι με την αναφορά» που αναφέρθηκε παραπάνω είπαν ότι η χώρα πίσω από τις «επιθέσεις» ήταν η Ρωσία. Ο βετεράνος της CIA Lewis Regenstein ισχυρίστηκε πως ρωσικές/σοβιετικές επιθέσεις αυτού του είδους συνεχίζονται από τη δεκαετία του 1950, γράφοντας ένα άρθρο για τους Washington Times με τίτλο «68 χρόνια ρωσικών επιθέσεων ακτινοβολίας μικροκυμάτων σε Αμερικανούς ατιμώρητα». «Οι Ρώσοι χρησιμοποιούν «μυστικό όπλο μικροκυμάτων» για να στοχεύσουν Αμερικανούς κατασκόπους σε όλη την υδρόγειο», ισχυρίστηκε η Sun. Και ούτω καθεξής. Τα μέσα ενημέρωσης είχαν αποφασίσει – η Ρωσία έφταιγε.
Το γιατί οι ρωσικές μυστικές υπηρεσίες μπορεί να το κάνουν αυτό δεν έχει εξηγηθεί ποτέ, με ορισμένους ειδικούς να εικάζουν ότι το σύνδρομο της Αβάνας ήταν αποτέλεσμα σκόπιμων επιθέσεων και άλλοι να πιστεύουν πως η βλάβη στους ανθρώπους ήταν μια ακούσια παρενέργεια κάποιας μηχανής σάρωσης που σχεδιάστηκε για να εξάγει πληροφορίες από ηλεκτρονικές συσκευές διπλωματών. Είτε έτσι είτε αλλιώς, οι Ρώσοι ήταν υπεύθυνοι, παρόλο που δεν έχει δημοσιοποιηθεί ποτέ το παραμικρό στοιχείο για την υποστήριξη αυτής της θέσης.
Δεν άργησαν, όμως, οι σκεπτικιστές να καταλήξουν σε άλλες θεωρίες. Το ένα ήταν ότι το σύνδρομο προκλήθηκε από το δυνατό θόρυβο που έκαναν οι γρύλοι. Υποστήριξη αυτής της θεωρίας διατυπώθηκε αργότερα σε μια έκθεση που ανατέθηκε από το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ, η οποία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι γρύλοι ήταν οι πιο πιθανοί ένοχοι σε 21 καταγεγραμμένες περιπτώσεις.
Στα τέλη του περασμένου έτους, μια άλλη θεωρία προέκυψε. Το σύνδρομο της Αβάνας ήταν «μια μαζική ψυχογενής ασθένεια», αποφάσισε μια ομάδα Αμερικανών επιστημόνων. Ήταν, είπαν, ένα παράδειγμα του «φαινόμενου nocebo», το αντίθετο του φαινομένου εικονικού φαρμάκου. Σε αυτό, οι προσδοκίες πως κάτι αρνητικό θα συμβεί στην υγεία κάποιου προκαλεί κάτι αρνητικό να συμβεί. Μετά το αρχικό περιστατικό στην Κούβα, οι διπλωμάτες των ΗΠΑ κλήθηκαν να προσέχουν για «ανώμαλα προβλήματα υγείας» και ως αποτέλεσμα άρχισαν να τα αισθάνονται. Στην πραγματικότητα, ήταν όλα στο κεφάλι τους.
Όποια και αν είναι η αλήθεια, η ιστορία των ρωσικών όπλων μικροκυμάτων συνέχισε να κερδίζει έδαφος. Αλλά φαίνεται τώρα ότι ακόμη και η CIA έχει αμφιβολίες. Σύμφωνα με πληροφορίες αυτή την Πέμπτη:
«Σε μια νέα αξιολόγηση πληροφοριών, η CIA απέκλεισε ότι τα μυστηριώδη συμπτώματα που είναι γνωστά ως σύνδρομο της Αβάνας είναι το αποτέλεσμα μιας συνεχούς παγκόσμιας εκστρατείας από μια εχθρική δύναμη που στοχεύει εκατοντάδες διπλωμάτες και κατασκόπους των ΗΠΑ, είπαν έξι άτομα που ενημερώθηκαν για το θέμα στο NBC News.
Σε περίπου δύο δωδεκάδες υποθέσεις, η υπηρεσία δεν μπορεί να αποκλείσει ξένη ανάμειξη, συμπεριλαμβανομένων πολλών από τις υποθέσεις που ξεκίνησαν από την Πρεσβεία των ΗΠΑ στην Αβάνα από το 2016. Μια άλλη ομάδα υποθέσεων θεωρείται ανεπίλυτη. Αλλά σε εκατοντάδες άλλες περιπτώσεις πιθανών συμπτωμάτων, ο οργανισμός βρήκε εύλογες εναλλακτικές εξηγήσεις, ανέφεραν οι πηγές.
Η ιδέα ότι εκτεταμένα συμπτώματα εγκεφαλικής βλάβης προκλήθηκαν από τη Ρωσία ή άλλη ξένη δύναμη που στοχεύει Αμερικανούς σε όλο τον κόσμο, είτε για να τους βλάψει είτε για να συγκεντρώσει πληροφορίες, κρίθηκε αβάσιμη, ανέφεραν οι πηγές».
Ω αγαπητέ! Πόσο ντροπιαστικό. Σίγουρα, υπάρχουν ακόμα μερικές περιπτώσεις στις οποίες η αιτία της ασθένειας παραμένει άγνωστη και έτσι η ξένη εμπλοκή «δεν μπορεί να αποκλειστεί». Αλλά αυτό δεν αποτελεί απόδειξη για να αποφανθεί κανείς. Αυτή η τελευταία αξιολόγηση χτυπά την αφήγηση «η Ρωσία τα κατάφερε» στους έξι.
Εν ολίγοις, για άλλη μια φορά ανακαλύψαμε ότι έχουμε τραφεί με ψέματα. Προς το παρόν, δεν πρέπει να εκπλαγούμε, αλλά η όλη υπόθεση μιλά για την ευπιστία μεγάλου μέρους του πολιτικού μας κατεστημένου και των μέσων ενημέρωσης και για την ανάγκη για μια πολύ πιο προσεκτική και τεκμηριωμένη προσέγγιση των καταγγελιών για αδικήματα.
Είναι σύνηθες στις μέρες μας να παραπονιόμαστε για την έλλειψη εμπιστοσύνης του κοινού στους παραδοσιακούς πολιτικούς θεσμούς και στα μέσα ενημέρωσης. Ένας από τους λόγους για αυτό είναι πως οι άνθρωποι έχουν γίνει δύσπιστοι για τους παλιούς «φύλακες» της αλήθειας λόγω της τάσης τους να φωνάζουν "λύκος" σε κάθε διαθέσιμη ευκαιρία. Εάν οι άνθρωποι πιστεύουν ότι η παραπληροφόρηση προέρχεται από νεότερες πηγές, είναι επειδή έχουν απογοητευτεί από την παραπληροφόρηση που προέρχεται από τις παλιές. Οι τελευταίες απειλούνται, αλλά έχουν να κατηγορήσουν μόνο τον εαυτό τους.