Πολλοί ιστορικοί και αναλυτές αναφέρουν τον ρόλο της Τουρκίας στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ως τον επιτήδειο ουδέτερο. Ισχυρίζονται ότι η Τουρκία έπαιξε και εκμεταλλεύτηκε την ουδέτερη θέση της. Προσωπικά, εκτιμώ ότι η Τουρκία επιδίωκε την επιβίωση της και δεν απέβλεπε σε στρατηγικούς στόχους. Η κατάρρευση της σχέσης της Τουρκίας με τη Μόσχα ήρθε όταν η Τουρκία κατέρριψε ένα σοβιετικό αεροπλάνο αναγνώρισης περί τον Μάρτιο του 1943.
Δημήτρης Τσαϊλάς
υποναύαρχος ε.α.
Ο φόβος μιας επικείμενης σοβιετικής απειλής εμφανίστηκε στην πρώτη γραμμή της τουρκικής πολιτικής, μετατοπίζοντας το επίκεντρο της Τουρκίας προς την ενίσχυση της υπερατλαντικής εταιρικής σχέσης. Έτσι η Τουρκία περιορίστηκε από την ουδετερότητά της και τελικά πλήρωσε το τίμημα για αυτήν, με την ενίσχυση του φόβου τους για τη Σοβιετική Ένωση και επέλεξαν ένα μονοπάτι που δεν ήταν πλέον ουδέτερο για να τοποθετηθούν πιο κοντά στη Δύση.
Όμως η ιδέα ότι η Τουρκία έχει μια φυσική συμμαχία με τη Δύση, ιδίως με τις Ηνωμένες Πολιτείες, είναι μύθος. Αυτό φαίνεται σαφώς σήμερα και θα επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο διαδραματίζονται οι μελλοντικές πολιτικές και διπλωματικές επιλογές της Τουρκίας. Πολλοί Αμερικανοί θεωρούσαν την Τουρκία, ιδιαίτερα κατά τον Ψυχρό Πόλεμο, ως ανυπόμονη και ισχυρή Δυτική σύμμαχο. Όμως αυτό εκτιμώ ότι δεν ισχύει.
Η εστίαση στην ιστορική σχέση της Τουρκίας με τη Ρωσία έχει καθοριστική σημασία για την κατανόηση των σύγχρονων γεγονότων. Η σχέση μεταξύ Τουρκίας και Ρωσίας υπήρξε ταραχώδης σε πολλά σημεία τον τελευταίο αιώνα, αλλά και οι δύο χώρες ήταν προσεκτικές. Ακόμα και σε σημεία που οι εντάσεις έχουν φτάσει στο αποκορύφωμά τους, δεν έχουν πάει ποτέ σε πόλεμο. Η ιστορία της Τουρκίας δεν είναι ούτε μαύρη ούτε άσπρη. Το να βλέπουμε την Τουρκία είτε ως χώρα υπέρ της Δύσης ή υπέρ της Ρωσίας είναι ένα λάθος που δεν αναγνωρίζει τις αποχρώσεις της τουρκικής ιστορίας και τη σχέση της με τη Δύση και τη Ρωσία.