Όπως υπογραμμίζει το nordicmonitor.com, οι παρατηρήσεις του Çelik αποκάλυψαν τον λόγο πίσω από την πρόσφατη σύλληψη των Ουιγούρων που ζουν στην Τουρκία. Σύμφωνα με αναλυτές, η τουρκική κυβέρνηση θέτει τις βάσεις για την εφαρμογή της Συνθήκης έκδοσης Τουρκίας-Κίνας που υπεγράφη στις 13 Μαΐου 2017.
Μιλώντας σε δημοσιογράφους σχετικά με τη συμφωνία, ο Τσέλικ ανέφερε ότι πρόκειται απλώς για μια κοινή συνθήκη έκδοσης που έχει υπογράψει η Τουρκία με διάφορες χώρες. "Αυτή είναι μια συμφωνία για την έκδοση εγκληματιών", δήλωσε ο Çelik.
Τουρκικά αντιπολιτευόμενα κόμματα ισχυρίζονται ότι η Κίνα παρακράτησε την αποστολή του εμβολίου κοροναϊού της για να πιέσει την Τουρκία για επικύρωση της Συνθήκης. Ο Yıldırım Kaya, νομοθέτης από το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, αμφισβήτησε την κυβέρνηση, λέγοντας: "είναι αληθινοί οι ισχυρισμοί ότι η Κίνα αναβάλλει τις αποστολές εμβολίων προκειμένου να πιέσει την Τουρκία να επικυρώσει τη συνθήκη έκδοσης;". Η Τουρκία υπέγραψε σύμβαση για 50 εκατομμύρια δόσεις του εμβολίου Sinovac Biotech, ποσότητα που θα πρέπει να φτάσει μέχρι τα τέλη Φεβρουαρίου.
Τον Μάιο του 2020 το Nordic Monitor δημοσίευσε το κείμενο της συμφωνίας και υπογράμμισε διφορούμενες φράσεις στη συνθήκη που παραβιάζουν τους διεθνείς μηχανισμούς έκδοσης.
Το κέντρο ελευθερίας της Στοκχόλμης, επικαλούμενο τουρκικά ΜΜΕ, ανέφερε ότι η τουρκική αστυνομία έκανε έφοδο στα σπίτια κάποιων προσφύγων Ουιγούρων τη νύχτα της 18ης Ιανουαρίου και κρατήθηκαν μεταξύ 10 και 15 από αυτούς. Στην πραγματικότητα, το άρθρο 9 της Συνθήκης εισάγει νέους κανόνες και εξουσιοδοτεί την τουρκική αστυνομία να θέσει υπό κράτηση τους Ουιγούρους πριν τα επίσημα αιτήματα έκδοσης της Κίνας μεταφερθούν στις τουρκικές αρχές.
"Σε περίπτωση επείγουσας ανάγκης, κάθε μέρος μπορεί να υποβάλει αίτηση για προσωρινή σύλληψη του προσώπου που αναζητείται πριν από τη διαβίβαση της Αίτησης Έκδοσης στο μέρος στο οποίο υποβάλλεται η αίτηση", αναφέρει το άρθρο 9. Σύμφωνα με το άρθρο, οι Ουιγούροι θα κρατηθούν από την τουρκική αστυνομία χωρίς δικαστική απόφαση.
Εκτιμάται ότι 50.000 Ουιγούροι ότι διαμένουν στην Τουρκία, αποτελώντας τη μεγαλύτερη κοινότητα προσφύγων Ουιγούρων στον κόσμο. Η Τουρκία έχει βοηθήσει και υπερασπιστεί τους Ουιγούρους, οι οποίοι μοιράζονται πολλά πολιτιστικά και γλωσσικά χαρακτηριστικά με τους Τούρκους και έχουν θεωρηθεί ως εθνοτικοί αδελφοί από Τούρκους εθνικιστές εδώ και δεκαετίες. Η πραγματικότητα είναι ότι οι Ουιγούροι είναι γνήσιοι Τούρκοι διαθέτοντας τα βασικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα σε αντίθεση με την πλειοψηφία των σημερινών γιαλαντζί Τούρκων της γειτονικής χώρας, οι οποίοι είναι απόγονοι εξισλαμισμένων γηγενών. Ωστόσο το ΑΚΡ έχει αλλάξει αυτή την πολιτική τα τελευταία χρόνια έχοντας απελάσει αρκετούς Ουιγούρους στην Κίνα.
Σύμφωνα με τη διασπορά των Ουιγούρων στην Τουρκία, οι Ουιγούροι που κρατήθηκαν στις 18 Ιανουαρίου για τους φερόμενους δεσμούς τους με τρομοκρατικές ομάδες δεν έχουν ποτέ εμπλακεί σε τρομοκρατικές δραστηριότητες.
Η Αμίν Μπεκίρ, 40 ετών, ήταν μεταξύ των Ουιγούρων που κρατήθηκαν. Σύμφωνα με την κόρη της Aliye Bekir, μεταφέρθηκε για πρώτη φορά σε αστυνομικό τμήμα και στη συνέχεια σε Κέντρο απομάκρυνσης στην περιοχή Silivri της Κωνσταντινούπολης. Αφέθηκε ελεύθερη το επόμενο βράδυ. Ο Αμπντουλάχ Μέτσεϊντι, ο οποίος εργαζόταν ως ράφτης στην Κωνσταντινούπολη, ήταν ένας άλλος Ουιγούρος που συνελήφθη εκείνη την ημέρα.
Σύμφωνα με τη σύζυγό του Melike, η οποία μίλησε στην υπηρεσία των Ουιγούρων του Radio Free Asia, η αστυνομία ρώτησε τον Abdullah Metseydi αν είχε ζητήσει ποτέ τζιχάντ εναντίον της Κίνας. Είπε: "Όχι, δεν έχω ακούσει ποτέ κάτι τέτοιο". Σε απάντηση, η αστυνομία δήλωσε ότι θα απελαθεί απευθείας στην Κίνα μαζί με τη σύζυγό του εάν συμμετείχε ποτέ σε οποιαδήποτε τέτοια δραστηριότητα. Όταν ρώτησε πότε θα επιστέφει ο σύζυγός της στο σπίτι, ένας από τους αξιωματικούς είπε ότι θα σταλεί πίσω στην Κίνα.
Η Τουρκία υπήρξε προορισμός για χιλιάδες Ουιγούροι που εγκαταλείπουν την Κίνα και έχει γίνει το σπίτι σε μια αρκετά μεγάλη διασπορά τους. Όμως οι πρόσφατες εξελίξεις αποκαλύπτουν το γεγονός ότι οι Ουιγούροι δεν είναι πλέον ασφαλείς στην Τουρκία και ότι δεκάδες ενδέχεται να εκδοθούν στην Κίνα από την κυβέρνηση του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Ο Πρόεδρος Ερντογάν, ελληνικής καταγωγής από την πλευρά του πατέρα του, πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στο Πεκίνο για να παρευρεθεί στο φόρουμ Belt and Road για διεθνή συνεργασία στις 13 Μαΐου 2017. Μετά τη συνάντησή του με τον Πρόεδρο Xi Jinping, ο τότε Τούρκος υπουργός Δικαιοσύνης Bekir Bozdağ και ο Κινέζος Υπουργός Εξωτερικών Wang Yi υπέγραψαν τη Συνθήκη 22 άρθρων, η οποία καθορίζει το πλαίσιο για τις διαδικασίες έκδοσης.
Ενώ η συνθήκη επικυρώθηκε από την Κίνα το Δεκέμβριο, εξακολουθεί να αναμένει την έγκριση του τουρκικού Κοινοβουλίου. Εκτός από αυτή τη συμφωνία, τα υπουργεία Δικαιοσύνης και των δύο χωρών υπέγραψαν επίσης μνημόνιο κατανόησης (MoU) τον Νοέμβριο του 2018 για την ενίσχυση της δικαστικής συνεργασίας.
Το άρθρο 2 παράγραφος 2 της Συνθήκης Τουρκίας-Κίνας αναφέρει ότι "δεν έχει σημασία αν οι νόμοι και των δύο μερών τοποθετούν το αδίκημα στην ίδια κατηγορία ή περιγράφουν το αδίκημα με την ίδια ορολογία". Σύμφωνα με το Άρθρο, τα μέρη θα μπορούσαν να ζητήσουν την έκδοση των πολιτών τους, παρά το γεγονός ότι το αδίκημα δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής των σχετικών νόμων του άλλου μέρους.
"Το αδίκημα θα πρέπει να τιμωρείται σύμφωνα με τους νόμους και των δύο μερών με φυλάκιση για μέγιστη περίοδο τουλάχιστον ενός έτους ή με αυστηρότερη ποινή" ορίζει το άρθρο 2.1., προσθέτοντας ότι " η περίοδος της ποινής που απομένει να εκτελεστεί από το πρόσωπο που ζητείται θα πρέπει να είναι τουλάχιστον έξι μήνες κατά το χρόνο κατά τον οποίο υποβάλλεται η αίτηση έκδοσης".