Εξετάζοντας τις στρατιωτικές δραστηριότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην περιοχή του Λιβυκού πελάγους, με την «Επιχείρηση EUNAVFOR MED IRINI» η οποία διατάχτηκε στην Ανατολική Μεσόγειο για την εφαρμογή του εμπάργκο όπλων, με εντολή των Ηνωμένων Εθνών, στη Λιβύη υπό την αιγίδα της Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας (ΚΠΑΑ), διακρίνουμε τις παρακάτω δυσκολίες.
Δημήτρης Τσαϊλάς
υποναύαρχος ε.α.
Στο πλαίσιο των θαλασσίων επιχειρήσεων της ΕΕ, σύμφωνα με την απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, διατάχθηκε η παρακολούθηση της παράνομης εξαγωγής πετρελαίου, αργού πετρελαίου και εξευγενισμένων προϊόντων πετρελαίου από τη Λιβύη στα ανοικτά της Λιβύης και στη Λιβύη και για πλοία που είναι ύποπτα ότι μεταφέρουν όπλα ή σχετικό υλικό. Επίσης η επιχείρηση είναι σχεδιασμένη για να συγκεντρώσει πληροφορίες. Η ΕΕ σκοπεύει επίσης να συνεισφέρει στην ακτοφυλακή και το ναυτικό της Λιβύης μέσω εκπαίδευσης για τη βελτίωση της ικανότητάς της για αποστολές επιβολής του νόμου στη θάλασσα, για να συμβάλει στη διακοπή της ροής μεταναστών που διακινούνται και των δικτύων παράνομου εμπορίου συλλέγοντας πληροφορίες και περιπολίες με αεροσκάφη.
Ωστόσο οι δυσκολίες οι οποίες με προβληματίζουν έντονα για την επιχείρηση IRINI, είναι η αντίδραση της Τουρκίας η οποία έδειξε ότι οποιαδήποτε επιχείρηση δεν τη συμφέρει, προσπαθεί να φέρνει προσχώματα. Ένα, λοιπόν, από τα πιο αμφιλεγόμενα ζητήματα που προκύπτουν από τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, είναι εάν τα παράκτια κράτη μπορούν να ελέγξουν τη συλλογή πληροφοριών από άλλα κράτη στην αποκλειστική οικονομική ζώνη (ΑΟΖ). Πολλοί μελετητές προσπάθησαν να απαντήσουν σε αυτή την ερώτηση. Επί του παρόντος, η πλειοψηφική θέση είναι ότι «τέτοια συγκέντρωση πληροφοριών» ή δραστηριότητες ξένων κρατών στην ΑΟΖ ενός παράκτιου κράτους είναι ασκήσεις που σέβονται την ελευθερία πλεύσεως και δεν υπόκεινται στη δικαιοδοσία του παράκτιου κράτους.
Ωστόσο, ελλείψει έγκυρης νομικής απόφασης για το θέμα, και με πολλά κράτη, συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας και Κίνας, να είναι έντονα προκλητικά γι’ αυτή τη θέση, το ζήτημα αυτό παραμένει πολύ αμφισβητούμενο. Εξίσου σημαντικό είναι το ζήτημα εάν ένα παράκτιο κράτος μπορεί να παρέμβει στα δικαιώματα πλεύσεως και πτήσης άλλων κρατών στην ΑΟΖ για σκοπούς συλλογής πληροφοριών για θέματα ασφάλειας στη θάλασσα. Η συλλογή πληροφοριών είναι ιδιαίτερα δύσκολη στην ΑΟΖ λόγω του υβριδικού ή sui generis χαρακτήρα της ζώνης, που απαιτεί εξισορρόπηση ελευθεριών ανοικτής θάλασσας, συμπεριλαμβανομένης της ελευθερίας της ναυσιπλοΐας, και τα κυρίαρχα δικαιώματα και δικαιοδοσία του παράκτιου κράτους.
Δημήτρης Τσαϊλάς
υποναύαρχος ε.α.
Στο πλαίσιο των θαλασσίων επιχειρήσεων της ΕΕ, σύμφωνα με την απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, διατάχθηκε η παρακολούθηση της παράνομης εξαγωγής πετρελαίου, αργού πετρελαίου και εξευγενισμένων προϊόντων πετρελαίου από τη Λιβύη στα ανοικτά της Λιβύης και στη Λιβύη και για πλοία που είναι ύποπτα ότι μεταφέρουν όπλα ή σχετικό υλικό. Επίσης η επιχείρηση είναι σχεδιασμένη για να συγκεντρώσει πληροφορίες. Η ΕΕ σκοπεύει επίσης να συνεισφέρει στην ακτοφυλακή και το ναυτικό της Λιβύης μέσω εκπαίδευσης για τη βελτίωση της ικανότητάς της για αποστολές επιβολής του νόμου στη θάλασσα, για να συμβάλει στη διακοπή της ροής μεταναστών που διακινούνται και των δικτύων παράνομου εμπορίου συλλέγοντας πληροφορίες και περιπολίες με αεροσκάφη.
Ωστόσο οι δυσκολίες οι οποίες με προβληματίζουν έντονα για την επιχείρηση IRINI, είναι η αντίδραση της Τουρκίας η οποία έδειξε ότι οποιαδήποτε επιχείρηση δεν τη συμφέρει, προσπαθεί να φέρνει προσχώματα. Ένα, λοιπόν, από τα πιο αμφιλεγόμενα ζητήματα που προκύπτουν από τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, είναι εάν τα παράκτια κράτη μπορούν να ελέγξουν τη συλλογή πληροφοριών από άλλα κράτη στην αποκλειστική οικονομική ζώνη (ΑΟΖ). Πολλοί μελετητές προσπάθησαν να απαντήσουν σε αυτή την ερώτηση. Επί του παρόντος, η πλειοψηφική θέση είναι ότι «τέτοια συγκέντρωση πληροφοριών» ή δραστηριότητες ξένων κρατών στην ΑΟΖ ενός παράκτιου κράτους είναι ασκήσεις που σέβονται την ελευθερία πλεύσεως και δεν υπόκεινται στη δικαιοδοσία του παράκτιου κράτους.
Ωστόσο, ελλείψει έγκυρης νομικής απόφασης για το θέμα, και με πολλά κράτη, συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας και Κίνας, να είναι έντονα προκλητικά γι’ αυτή τη θέση, το ζήτημα αυτό παραμένει πολύ αμφισβητούμενο. Εξίσου σημαντικό είναι το ζήτημα εάν ένα παράκτιο κράτος μπορεί να παρέμβει στα δικαιώματα πλεύσεως και πτήσης άλλων κρατών στην ΑΟΖ για σκοπούς συλλογής πληροφοριών για θέματα ασφάλειας στη θάλασσα. Η συλλογή πληροφοριών είναι ιδιαίτερα δύσκολη στην ΑΟΖ λόγω του υβριδικού ή sui generis χαρακτήρα της ζώνης, που απαιτεί εξισορρόπηση ελευθεριών ανοικτής θάλασσας, συμπεριλαμβανομένης της ελευθερίας της ναυσιπλοΐας, και τα κυρίαρχα δικαιώματα και δικαιοδοσία του παράκτιου κράτους.
Επομένως, η Τουρκία η οποία αποδίδει μεγάλη σημασία στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου στο πλαίσιο των περιοχών θαλάσσιας δικαιοδοσίας θα το θεωρήσει ως κόκκινη γραμμή στην εξωτερική της πολιτική και δεν θα επιτρέψει νηοψίες σε πλοία συμφερόντων της. Αναμένεται λοιπόν ένταση, τόσο στρατιωτικά όσο και με ενέργειες στο πλαίσιο των εργασιών έρευνας και γεωτρήσεων στην Ανατολική Μεσόγειο, μαζί με τη Λιβύη στις θαλάσσιες περιοχές που πιστεύει ότι έχει δικαιοδοσία.