 |
| 12019 / pixabay |
Επειδή ο Κυριάκος Μητσοτάκης έδωσε έμφαση στην κατοχή ενός πτυχίου από το Harvard ως "εισιτήριο" για ένα υπουργικό θώκο, και στο πλαίσιο της συγκομιδής εντυπώσεων, για να προσδώσει σοβαρότητα στο νέο κυβερνητικό σχήμα, που αποτελείται από πολλούς πτυχιούχους του γνωστού αμερικανικού πανεπιστημίου...
Του Στέλιου Συρμόγλου
Επειδή η Ντόρα Μπακογιάννη, λίγο πριν τις εκλογές και σε τηλεοπτική της παρουσία, τόνισε ότι δικαιωματικά ο γιός της ως απόφοιτος του Harvard, σε ηλικία μόλις 23 ετών, διορίστηκε ειδικός σύμβουλος της στο υπουργείο των Εξωτερικών...
Επειδή γύρω από τον όρο "αληθινή μόρφωση" υπάρχουν παρεξηγήσεις και γενικότερη άγνοια στον ευρύτερο χώρο της κοινωνίας...
Εγείρεται το ερώτημα: Είναι η έννοια της μόρφωσης τυπική ή ουσιαστική και τι περιεχόμενο έχει; Δεν ειναι περίεργο το γεγονός να υποστηρίζεται πως με τυπικά μόνο μριτήρια αναγνωρίζεται ο μορφωμένος από τον αμόρφωτο; Το πανεπιστημιακό πτυχίο, ανεξαρτήτως διασημότητας του πανεπιστημίου, δεν μπορεί από μόνο του να μας δώσει ούτε την έννοια, ούτε το μέτρο της μόρφωσης.
Η διαπίστωση αυτή, που δεν επιδέχεται αντιλογία, δεν είναι καθόλου ευχάριστη, ιδίως για όσους κατέχουν μια ή περισσότερες περγαμηνές από ένα διάσημο πανεπιστήμιο. Και για να μη σπεύσουν κάποιοι να κατηγορήσουν τον γράφοντα ότι "λαικίζει" ή υπεισέρχεται στην άποψή του το σπέρμα του φθόνου για τους κατόχους ενός πτυχίου από το Harvard, διευκρινίζεται ότι ο γράφων διαθέτει τίτλους σπουδών από τα εικονιζόμενα πανεπιστήμια και με την ιδιότητα του πανεπιστημιακού έδωσε και δίνει διαλέξεις σε κάποια απ' αυτά...
Μορφωμένος δεν είναι ο κάτοχος ενός πτυχίου. Και λέγοντας μορφωμένος δεν συζητούμε αν οι πανεπιστημιακές σχολές έχουν για προορισμό να παρέχουν επαγγελματική κατάρτιση ή ανώτερη, καθαρά επιστημονική, "ανιδιοτελή" μόρφωση. Η συζήτηση αυτή δεν έχει νόημα. Η επαγγελματική και γενική μόρφωση είναι δύο φορές του ίδιου πράγματος. Η πρώτη ιδιαίτερα είναι αδύνατο να ξεχωριστεί από την ύπαρξη των γενικότερων στοιχείων της επιστημονικής συγκρότησης, που αντιστοιχεί στην ξεχωριστή επαγγελματική κατεύθυνση που έχει ο κάθε κλάδος.
Δεν αρκεί, για παράδειγμα, ένας γιατρός ή ένας δικηγόρος να έχουν στενή επαγγελματική μόρφωση. Γιατί για να ξέρουν όλα αυτά που αγνοούν πρέπει να έχουν ασχοληθεί στις σπουδές τους και με κάτι άλλο από τη φψτογραφική περιγραφή των εκδηλώσεων της επιστήμης τους. Να έχουν τοποθετήσει το σύνολο της δράσης τους σ' ένα ευρύτερο πλαίσιο, που να αγκαλιάζει όλη τη ζωή του ανθρώπου και σαν ατόμου και σαν κοινωνικού κυττάρου.
Η τελευταία αυτή δυσυπόστατη αξιολόγηση του ανθρώπου, η σύνθετη δηλαδή πολιτιστική του ουσία, είναι που δίνει στην έννοια του ανθρωπισμού καινούργια διάσταση και του ανοίγει πρωτόφαντους δρόμους. Ο ανθρωπισμός δεν μπορεί να ξεχωρίσει την ανιδιοτελή έρευνα από την επαγγελματική γνωση. Κι εδώ μπορεί ο καθένας να εκλάβει την έννοια της ανιδιοτέλειας με όποια φιλοσοφική απόχρωση θέλει. Οι δύο αυτές μορφές της γνώσης, που είναι και μορφές παιδείας, συνθέτωνται όχι μόνο από τις ρίζες τους, αλλά και σ' όλες τις εκδηλώσεις στο μορφωτικό σύνολο.
Κι αυτό είναι η παραγματική παιδεία. Η μόρφωση αυτή έχει θεμέλια. Οταν μιλάμε για μόρφωση δεν εννοούμε τις καθιερωμένες με μια περγαμηνή σπουδές, αλλά τη βαθύτερη καλλιέργεια που παίρνοντας τον άνθρωπο από άνθρωπο "κατά φύσιν" τον κάνει κοινωνικά συνειδητό όργανο της ομαδικής ζωής.
Ο άνθρωπος έχει μια κοινωνική ψυχική προδιάθεση και μπρείθ να την εξελίξει μέσα στην κοινωνία. Την προδιάθεση αυτή μπορεί να την αναπτύξει στα τυφλά με τον πρωτογονισμό, που του δίνει το κοινωνικό του ένστικτο, καλλιεργούμενο μόνο από την παρατήρηση και της πείρα της καθημερινής ζωής και τη φρόνηση που εκπηγάζει απ' αυτές.
Και τότε γίνεται όργανο της κοινωνικής ζωής, αλλά όργανο που η δράση του έχει κάτι το ασυνείδητο και κάτι το αποσπασματικό και το εγωιστικά ατομικιστικό. Από την άλλη πλευρά, την κοινωνική ψυχική του προδιάθεση μπορεί να την αναπτύξει και να την ανδρώσει ασφαλέστερα ο άνθρωπος εισβάλλοντας στο συνειδητό ζυγό της έλλογης γνώσης και μόρφωσης.
Με πτυχίο ή και μεταπτυχιακές σπουδές, αλλά και χωρίς κανένα απολύτως πτυχίο, παρά μόνο με την "κατάδυσή" του στα βαθιά νερά της γνωσης. Από μόνος του. Ετσι, ο άνθρωπος κατέχει την αληθινή μόρφωση και, όπως επισημαίνει ο Αινστάιν, γίνεται μέρος μιας καινούργιας κοσμικής διαδικασίας, που τον διαφοροποιεί από τον άνθρωπο με την επαγγελματική και επιστημονική κατάρτιση, αλλά με τα ζωώδη και ενίοτε κτηνώδη ένστικτα...