Του ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΔΡΙΒΑ
Η Ιστορία δε θα πάψει να έχει ερμηνείες. Μάλιστα, οι ερμηνείες είναι περισσότερες φορές, αυτές που ορίζουν και «χρωματίζουν» κάποια γεγονότα. Παρόλα αυτά, η ιστορική πορεία προχωρά αδιάφορα αναφορικά με τις δικές μας κρίσεις.
Σαν σήμερα, το 1920, ο Ελληνισμός δικαίωσε εν μέρει, οράματα λαού και ξεχωριστών ανθρώπων όπως ήταν ο μεγαλύτερος «Κύριος» που πέρασε από την σύγχρονη ελληνική ιστορία, ο Ιωάννης Καποδίστριας και οι μετέχοντες των Φιλικών. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, δικαίωσε όχι μόνο την πολιτική του, αλλά και όσους πίστεψαν από το 1821 ακόμη, ό,τι κάτι μεγαλύτερο μπορεί να προκύψει από μια ανεξαρτησία. Στη φύση του ανθρώπου, η θέληση για κάτι καλύτερο. Ό,τι συμβαίνει δηλαδή στα κράτη και στις κοινωνίες.
Στον Επιτάφιο του Περικλέους, υπάρχει στην παρ. 41, υπάρχει μια πρόταση η οποία περικλείει εν πολλοίς και το τι μας άφησε τελικά η Μεγάλη Ιδέα και η Συνθήκη των Σεβρών, στις 10 Αυγούστου 1920. «(…)Στήσαμε αδριάντες για τους θριάμβους μας και τους ολέθρους μας(…)».[1] Η Μεγάλη Ιδέα, η Μεγάλη Ελλάδα, η Ελλάδα των δύο Ηπείρων και των πέντε θαλασσών, υλοποιήθηκαν στη Συνθήκη των Σεβρών και από την άλλη, έγιναν οι περίοδοι ενός προλόγου της Μικρασιατικής Καταστροφής. Στην Ελλάδα, ακόμη και σήμερα, ως νοοτροπία πολιτικής δράσης, δεν έχουμε ακόμη αποδεχθεί τη μοίρα μας, δεν έχουμε ακόμη αποδεχθεί το συγκεκριμένο εδάφιο του Επιταφίου.
Η αρνητική φόρτιση μιας Ιδέας.
Η καταγωγή αυτής της Ιδέας, ξεκινά ουσιαστικά από έναν άλλον ιστορικό «όλεθρο» που οφείλει ο Ελληνισμός να θυμάται, αυτόν που αντηχεί ως «Η Πόλις Εάλω». Πατέρες και μετέπειτα εμπνευστές της, ήταν αρκετοί στους επόμενους αιώνες, μέχρι και τη Μικρασιατική Καταστροφή. Η Μεγάλη Ιδέα τελικά, ακόμη και σήμερα, διδάσκεται στα σχολεία ως «παράδειγμα προς αποφυγήν». Η Μικρασιατική Καταστροφή, και από εκεί και μετά, κάθε τραυματισμός της χώρας, δεν κατέστη δυνατό να μην ενοχοποιήσει τη Μεγάλη Ιδέα, η οποία έλαβε και αρνητικό πρόσημο εντός της έννοιας, «μεγαλο-ιδεατισμός».
Οι «Μεγάλες Ιδέες», είναι πάντα αναγκαίες. Είναι εκείνες που δίνουν πνεύμα σε κάθε στρατηγική. Η αντιφατική μεταπολίτευση, από τη μία επικρότησε τον «θάνατο» της Μεγάλης Ιδέας (οιασδήποτε Μεγάλης Ιδέας) και πέταξε τους Δελφούς…στη Θάλασσα. Από την άλλη, με διαπιστώσεις εξ αποστάσεως, αναφέρεται πως η Ελλάδα, δεν έχει κάποια στρατηγική στην εξωτερική πολιτική. Πώς μπορεί να επιτευχθεί στρατηγική χωρίς Ιδέα; Τι θα υπηρετήσει η στρατηγική; Οι στόχοι, έγιναν άλλοι. Έγιναν στόχοι «ευημερίας», στόχοι «ανάπτυξης». Στόχοι «Ιρλανδικού», «Βελγικού» και «Σουηδικού»¨μοντέλου. Ό,τι όμως είναι ανίσχυρο, (ο,τι δεν είναι Ιδέα δηλαδή) έχει μικρή ζωή. Σήμερα, είναι πιο απαραίτητη από ποτέ μια Μεγάλη Ιδέα. Ένα όραμα που θα είναι κάτι παραπάνω από το να «φτιάξουμε ένα κράτος». Έτσι, η δημιουργία ενός πραγματικού Κράτους Δικαίου, θα γίνει μέσο και όχι στόχος. Στόχος θα γίνει ο ρόλος της χώρας σε μια περιοχή. Για να λειτουργεί σήμερα μια χώρα με πραγματικό και όχι «φροϋδικό» προγραμματισμό, οφείλει να έχει πρόταση στη γειτονιά της, μια σελίδα δική της στο διεθνές γίγνεσθαι.
Η απενοχοποίηση της Μεγάλης Ιδέας – η αρχή της Ακμής.
Το κατεστημένο πραγματικών «πολιτικών νάνων», η ενοχοποίηση «μεγάλων προσδοκιών», ήταν με το μέρος του καθώς έτσι, θα μετριάζαν a priori και τον πήχη της δικής τους εργασίας. Αυτός ο πήχης, φανέρωσε την έλλειψη ικανοτήτων τους, και της ατμομηχανής αυτών, της θέλησής τους. Στο τέλος, είδαμε τις ευθύνες τους.
Από την άλλη πλευρά, μερίδες ομάδων πίεσης εντός χώρας, προσπάθησαν να μας αποκόψουν από τη περιφέρειά μας, από τη Μεσόγειο. Το στεγνό άλλοθι, ήταν πως καλυπτόμαστε από την Ε.Ε. Σήμερα, η Ε.Ε, είναι ανεπαρκής να δραστηριοποιηθεί στη Μεσόγειο. Οι ίδιες ομάδες πίεσης, χρησιμοποιώντας περισσότερο «αισθητικού τύπου ενοχές», προσπάθησαν να μας απομακρύνουν από τα Βαλκάνια. Τα προβλήματα της Ελλάδας στην εξωτερική πολιτική, παραμένουν από τις υπο-περιοχές από τις οποίες προσπάθησαν να μας απομακρύνουν.
Ωστόσο, η γεωγραφία, δεν εκτιμά τέτοιου είδους απόψεις ειδικά όταν συμμαχεί με την Ιστορία. Το προσφυγικό, είναι μόνο ένα από τα ζητήματα που απασχολεί την περιοχή (πολύ σημαντικό) μας και στην οποία η Ελλάδα, θα κληθεί σύνοτμα να αναλάβει ρόλο.
Αποδοχή της Ιδέας και προετοιμασία γι’ Αυτήν.
Ο Ελληνισμός, δε μίσησε ποτέ κάτι έξω από αυτόν, καθώς πνευματικά, τίποτε δεν ήταν «εκτός» αυτού. Τον Σεπτέμβριο, οι μεσογειακές χώρες της Ευρώπης, θα έχουν μια Σύνοδο στην Αθήνα. Πρόκειται για μια ασφαλώς πρωτόλεια συζήτηση. Από την άλλη όμως, πρόκειται για ένα γεγονός, μέσα από το οποίο, μιλάει το μέλλον. Η κρίση στην Τουρκία και η –αρνητικά- αβέβαιη εξέλιξή της, λειτουργεί ως επιταχυντής εξελίξεων σε μια περιοχή που διαδραματίζεται ένα μεγάλο ενεργειακό παιχνίδι, λαμβάνει χώρα μια ανθρωπιστική τραγωδία (προσφυγικό), εκκρεμούν ερωτήσεις σχετικά με την ασφάλεια της Ευρώπης αλλά και τα οικονομικά μέλλοντα των ίδιων των ευρωπαϊκών χωρών της Μεσογείου, αυτών που κάποιοι, ονόμασαν PIGS.
Η Ελλάδα, έχει ήδη μέσα σε λίγους μήνες δεχθεί «κλήσεις» από τις τρεις μεγάλες δυνάμεις του διεθνούς συστήματος. ΗΠΑ, Ρωσία και Κίνα, διαβλέπουν πως η Ελλάδα, είναι μέλος μιας πρότασης λύσης προκειμένου να επανασχεδιαστεί ομαλά η περιφερειακή αρχιτεκτονική της περιοχής. Η στήριξη του Τζακ Λιού και η άμεση συσχέτιση προσφυγικού, κρίσης Τουρκίας και ελληνικού χρέους, δεν αφήνει περιθώρια για να μην συσχετίζουμε και εμείς στην Ελλάδα, ό,τι συσχετίζεται. Άλλωστε, αυτή είναι η πεμπτουσία της πολιτικής. Η επιρροή της Ελλάδας, ήπια και σκληρή πρέπει να είναι απενοχοποιημένη. Πριν κάτι «μας δοθεί», οφείλουμε και να το διεκδικήσουμε (έναν ρόλο σταθεροποίησης της περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου) καθώς μόνο έτσι θα εκδηλώσουμε ένα σήμα ευθύνης και ένα σήμα σιγουριάς.
Μαζί με την απενοχοποίηση μιας νέας –πλέον- Μεγάλης Ιδέας, η οποία θα μπορεί να λάβει χώρα στο νέο, σύγχρονο περιφερειακό περιβάλλον, οφείλουμε να σκοτώσουμε και τα άλλοθι αδράνειας, τα οποία πήραν φόρεσαν ρούχα «ρεαλισμόυ» και «υπομονής». Στις διεθνείς σχέσεις, υπάρχει και η ήττα. Ας δούμε τις στρατηγικές της Τουρκίας και της Γερμανίας σε Μέση Ανατολή και Ευρώπη αντίστοιχα. Υπάρχουν όμως και τα σχετικά κέρδη. Μια Ιδέα η οποία θα δώσει λόγο ύπαρξης σε έναν λαό που δε σταμάτησε να κατοικεί δημιουργικά εδώ και χιλιάδες χρόνια, χωρίς να γίνει «ερντογανισμός», μια Ιδέα που θα είναι μακρυά από την αλαζονεία και την ακρότητα. Τόσο μακρυά, από όσο θα στέκεται και από την υποταγή, την αδράνεια και την αποδοχή «των όποιων λύσεων έναντι, μη λύσεων». Μια Ιδέα που δε θα θεωρεί τίποτε ως «λύση» αν αυτή ελαττώνει τον Ελληνισμό, ο οποίος, ανήκει στην Οικουμένη και ασφικτυά εντός μιας μικρής χώρας.
[1] Παρ. 41 Επιταφίου, σε ελεύθερη μετάφραση νοήματος.