Πως χάθηκε το χρυσό ραντεβού με τον Τζέισον Μπορν στην Αθήνα

Καταδιώξεις στην Πανεπιστημίου, διαδηλώσεις και επεισόδια στο Σύνταγμα μπροστά από τη Βουλή με τον Ματ Ντέιμον στη μέση μιας Αθήνας εν βρασμώ

Πολλά ήταν αυτά που προέβλεπε το σχέδιο γυρισμάτων της παραγωγής του «Jason Bourne», που θα δούμε στις ελληνικές αίθουσες από 1ης Σεπτεμβρίου, όμως η χολιγουντιανή υπερπαραγωγή, μία από τις πολυαναμενόμενες του 2016, δεν ήρθε ποτέ για γυρίσματα στη χώρα μας. Κι όμως, οι Αμερικανοί είχαν έρθει σε επαφή με Ελληνα παραγωγό. Τι συνέβη, λοιπόν, και ο γάμος δεν έγινε ποτέ;

Καθώς η ταινία προετοιμάζεται για την πρεμιέρα της στις ΗΠΑ στις 29 Ιουλίου από το στούντιο της Universal, γνωρίζουμε πλέον πώς οι δρόμοι της Τενερίφης μετατράπηκαν σε αθηναϊκούς και το μετρό του Λονδίνου σε μετρό της Αθήνας. Κακά τα ψέματα, οι φωτογραφίες από τα γυρίσματα που κυκλοφόρησαν το φθινόπωρο του 2015 ήταν μια ψυχρολουσία, καθώς διαπιστώναμε ότι για πολλοστή φορά μια σημαντική κινηματογραφική παραγωγή που αφορούσε την Ελλάδα είχε προσπεράσει τη χώρα μας. Μαζί είχαν χαθεί όχι μόνο τα χρήματα που θα ξοδεύονταν στα γυρίσματα και η προβολή της Αθήνας σε δεκάδες εκατομμύρια θεατές, αλλά και ένα ραντεβού με τον Ματ Ντέιμον.

Ο σταρ

Ο 46χρονος Αμερικανός σταρ, ένας από τους καλύτερους ηθοποιούς της γενιάς του, κάτοχος ενός Οσκαρ πρωτότυπου σεναρίου εξ ημισείας με τον Μπεν Αφλεκ για τον «Ξεχωριστό Γουίλ Χάντινγκ» και υποψήφιος για τρία Οσκαρ α' και β' ρόλου, αποτελεί και τη ραχοκοκαλιά της κατασκοπικής σειράς του Τζέισον Μπορν, του αμνησιακού πράκτορα-φυγά της CIA που υμνήθηκε για τον ρεαλισμό της «σχολής Πολ Γκρίνγκρας», σκηνοθέτη τριών ταινιών του φραντσάιζ, για χάρη του οποίου ο σταρ επέστρεψε ύστερα από εννέα χρόνια απουσίας από το πρότζεκτ. Με άλλα λόγια, δεν θα ήταν καθόλου άσχημα αν στην Ελλάδα φιλοξενούσαμε και τους σταρ (τον Ντέιμον πλαισιώνουν οι Τόμι Λι Τζόουνς, Βενσάν Κασέλ και Αλίσια Βικάντερ) και ένα μπλοκμπάστερ-σταθμό για το 2016 με έναν προϋπολογισμό πάνω από 120 εκατομμύρια δολάρια.

«Αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα ταινίας που ενώ αναφέρεται στην Ελλάδα, τα γυρίσματα έγιναν αλλού» λέει στο «Εθνος της Κυριακής» ο γνωστός Ελληνας παραγωγός Κώστας Λαμπρόπουλος της CL Productions, που έχει στις περγαμηνές του πολλές ελληνικές ταινίες όπως του Θόδωρου Αγγελόπουλου και την οργάνωση και εκτέλεση παραγωγής δημόσιων θεαμάτων όπως οι τελετές έναρξης και λήξης των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004. Στον Κώστα Λαμπρόπουλο απευθύνθηκε το 2014 ένας από τους παραγωγούς της ταινίας του «Jason Bourne», o Φρανκ Μάρσαλ, καθώς ο Ελληνας παραγωγός είχε συνδράμει στα γυρίσματα του πρώτου φιλμ της σειράς «Χωρίς ταυτότητα» (2002), που κλείνει με μια χαρακτηριστική σκηνή στη Μύκονο.

Δύο ήταν τα βασικά εμπόδια κατά τον Ελληνα παραγωγό: οι φοροαπαλλαγές που δεν υπάρχουν στην Ελλάδα και η ελληνική νομοθεσία σε συνδυασμό με τη γραφειοκρατία.

«Το ελληνικό κράτος δεν δίνει καμία βοήθεια στις ξένες ταινίες να έρθουν στην Ελλάδα για γυρίσματα όπως κάνουν όλες οι ευρωπαϊκές χώρες» εξηγεί ο Κώστας Λαμπρόπουλος και συμπληρώνει: «Και τι εννοούμε βοήθεια; Συνήθως υπάρχουν κάποια κίνητρα.

Για παράδειγμα, στην Ισπανία, αν μια ταινία ξοδέψει 10 εκατομμύρια δολάρια, το ισπανικό κράτος θα επιστρέψει στην παραγωγή το 20% των χρημάτων που θα ξοδέψει στη χώρα. Ολες οι χώρες έχουν τέτοια κίνητρα εκτός από την Ελλάδα και την Αλβανία. Φορολογικά κίνητρα δίνει και η γειτονική Βουλγαρία, η Ρουμανία, η Τουρκία».

Στην Ελλάδα, η παραγωγή του «Bourne» θα ξόδευε 13 εκατομμύρια δολάρια. Αυτό ήταν το υπολογισμένο κόστος γυρισμάτων. «Πολύ μεγάλο ποσό για εμάς, το οποίο θα ξοδευόταν μέσα σε δύο μήνες» μας λέει ο Ελληνας παραγωγός. Προβλεπόταν και κλείσιμο του κέντρου της Αθήνας καθώς υπήρχαν σκηνές καταδιώξεων, για το οποίο ο Δήμος Αθηναίων είχε συναινέσει. Οι συζητήσεις, βεβαίως, ξεκίνησαν από τη βάση ότι δεν υπήρχε κανένα φορολογικό κίνητρο για την παραγωγή.

Η τελευταία σκηνή στην πρώτη ταινία της σειράς με ήρωα τον Τζέισον Μπορν, με τον Ματ Ντέιμον να έχει πίσω του τα νερά της Μυκόνου.

 

Το επόμενο εμπόδιο ήταν τα εργασιακά θέματα: «Είπαμε να κάνουμε κάποια πολύ επιλεκτικά γυρίσματα στην πλατεία Συντάγματος, μπροστά από τη Βουλή. Εκεί κολλήσαμε στα εργασιακά. Μια τέτοια παραγωγή θα δούλευε, κατά το συνηθισμένο, το λιγότερο 12 ώρες την ημέρα. Ομως εδώ έχουμε έναν νόμο που λέει ότι δουλεύουμε 8 ώρες και μπορείς να πάρεις παράταση ως 10 ώρες για να δουλέψεις νόμιμα και μετά αρχίζει η παρανομία.

Δηλαδή, οι 12 ώρες που χρειαζόταν η παραγωγή δεν καλύπτονταν» αναλύει ο Κώστας Λαμπρόπουλος. Υπήρχε, επίσης, σκηνή στην πλατεία Συντάγματος με 300 κομπάρσους την ημέρα. Ομως αυτό δεν μπορούσε να συμβεί, γιατί και οι 300 έπρεπε να προσληφθούν στο ΙΚΑ την ίδια ημέρα για να παίξουν από το πρωί ως το βράδυ. «Εγώ ως λογιστήριο θέλω από 15 έως 20 λεπτά στο σύστημα του ΙΚΑ για να προσλάβω έναν άνθρωπο και να έχω σωστά και όλα τα στοιχεία του. Δηλαδή, πώς θα προσλάμβανα 300 ανθρώπους σε μία ημέρα όταν βάσει του συστήματος ΙΚΑ ήθελα 7 ημέρες!» μας περιγράφει ο παραγωγός, σημειώνοντας πως θα έπρεπε να υπάρχει εργόσημο για τους κομπάρσους ως κατηγορία ανειδίκευτων.

«Προσπαθήσαμε»

 
Ετσι η συνεργασία με την παραγωγή του «Jason Bourne» ναυάγησε: «Παρόλο που προσπαθούσαμε έναν μήνα να τους πείσουμε ότι θα βρούμε τρόπους να τα καταφέρουμε, οι μεγάλες παραγωγές δεν μπορούν να παίζουν με παρατυπίες».

Ο Ματ Ντέιμον σε μια χαρακτηριστική σκηνή της ταινίας.

Υπερπαραγωγές στα επίπεδα της ταινίας του Ματ Ντέιμον δεν απευθύνονται συνήθως στο υπουργείο Πολιτισμού ή στο Κέντρο Κινηματογράφου. Βρίσκουν έναν παραγωγό στις χώρες όπου ενδιαφέρονται να κάνουν γυρίσματα και λύνουν τα πρακτικά τους ζητήματα.

«Το θέμα είναι η νομοθεσία και τα κίνητρα που δίνει το κράτος» επιμένει ο παραγωγός. «Οταν έρχεται μια παραγωγή στην Ελλάδα και ξοδεύει 10 ευρώ, από αυτά τα 10 ευρώ τα 4,8 ευρώ πάνε στο κράτος με διάφορους τρόπους. Αρα λέμε, από τα 4,8 ευρώ που πάνε στο κράτος, επιστρέψτε τα 2 στους παραγωγούς για να ευνοήσετε την επένδυση. Με κάποιον τρόπο πρέπει να κρατήσεις στη χώρα αυτήν τη δραστηριότητα. Κέρδος υπάρχει και στη μία περίπτωση και στην άλλη...».

FILM COMMISSION

Οι προτάσεις του ΕΚΚ για να βγει από την αδράνεια

Στην Ελλάδα, ο αρμόδιος φορέας για τη διευκόλυνση και προσέλκυση των ξένων παραγωγών είναι το Hellenic Film Commission όπως προβλέπεται στο καταστατικό του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου χωρίς όμως, παρά τις πολλές εξαγγελίες των τελευταίων χρόνων, να έχει τεθεί ποτέ σε λειτουργία.

Το Film Commission είναι επί χρόνια μια ανοιχτή πληγή της εγχώριας κινηματογραφίας.

Από τις απαραίτητες «μεταμφιέσεις» στις πινακίδες της Τενερίφης, ώστε να μοιάζουν με ελληνικές. Το Χόλιγουντ δεν αφήνει τίποτα στην τύχη...

 

Η ίδρυση, στελέχωση και λειτουργία του προβλέπεται από τον «νόμο Γερουλάνου» για τον κινηματογράφο, ωστόσο παρά τις ως σήμερα εξαγγελίες και τις προθέσεις πρώην υπουργών και διευθυντικών στελεχών του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου, ο νευραλγικός αυτός μοχλός εξωστρέφειας του ελληνικού σινεμά παραμένει σε αδράνεια. Αν κάποτε λειτουργήσει, το ισχυρό όπλο στα χέρια του θα είναι μια νομοθεσία που θα παρέχει κίνητρα για την προσέλκυση ξένων παραγωγών στην Ελλάδα.

Η σημερινή διοίκηση του ΕΚΚ ορίστηκε στις αρχές της χρονιάς με πρόεδρο τον Γιάννη Λεοντάρη και γενική διευθύντρια την Ηλέκτρα Βενάκη και έχει παρουσιάσει μελέτη για το Film Commission από διεθνή συμβουλευτική εταιρεία σε διυπουργική συνάντηση στις 23 Ιουνίου. Υπό συγκρότηση είναι, επίσης, ομάδα εργασίας με εμπειρογνώμονες από τέσσερα υπουργεία με τη συμμετοχή και του ΕΚΚ, η οποία επεξεργάζεται το πλαίσιο λειτουργίας του.

Εκτιμήσεις
Ενημερωτικά, σύμφωνα με τη μελέτη του ΙΟΒΕ που έγινε το 2014 για λογαριασμό της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου, εκτιμάται ότι το ΑΕΠ της χώρας μπορεί να αυξηθεί κατά 39 εκατομμύρια ευρώ ως αποτέλεσμα δαπάνης ύψους 25 εκατομμυρίων ευρώ, π.χ. για τα γυρίσματα μιας σχετικά μεγάλης ξένης παραγωγής στην Ελλάδα. Σε όρους απασχόλησης, μία και μόνο παραγωγή μπορεί να συντηρήσει κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων πάνω από 755 θέσεις εργασίας, εκ των οποίων 223 αφορούν τους κλάδους που συμμετέχουν άμεσα στην παραγωγή.

Αντα Δαλιάκα

ΕΘΝΟΣ