Από: eleftherostypos.gr - Γράφει ο Αθανάσιος Ε. Δρούγος*
Στην πρώτη Σύνοδο συζητήθηκαν θέματα για το μέλλον του ΝΑΤΟ προς το 2030, βάσει των σκέψεων και προτάσεων του γ.γ. Γενς Στόλντεμπεργκ, και των επιτελών του, οι σχέσεις με Πεκίνο και Μόσχα, οι υβριδικές και άλλες απειλές, καθώς και ζητήματα με λίαν υπολογίσιμη περιφερειακή σπουδαιότητα για την ασφάλεια του δυτικού κόσμου.
Ποικιλία
Στη Σύνοδο της Ε.Ε., πέραν των διαφόρων ζητημάτων που σχετίζονται με την υγειονομική κρίση και τον εμβολιασμό, προφανώς δόθηκε επιμέρους σπουδαιότητα και ενδιαφέρον στις «εύθραυστες» σχέσεις της Ε.Ε. με την Τουρκία. Στην Ε.Ε. ασφαλώς υπήρχε η δυνατότητα να εκτιμηθούν και αξιολογηθούν πολλά επιμέρους ζητήματα των σχέσεων της Αγκυρας με την Ε.Ε. (π.χ. θετική ατζέντα, τουρκική ναυτική προκλητικότητα στη Μεσόγειο, ανθρώπινα δικαιώματα, μεταναστευτικό, ενεργειακές κινήσεις κ.ά.), γιατί η Τουρκία δεν είναι μέλος της Ενωσης, άρα μπορεί να ανοίξει η «βεντάλια» για το μέλλον των σχέσεών της σε όλα τα πλαίσια (πολιτικά, οικονομικά, ενεργειακά κ.ά.).
Από την άλλη πλευρά στο ΝΑΤΟ, με την Τουρκία να είναι μόνιμο μέλος, δεν μπορούν να προκληθούν έντονες συζητήσεις για τη συμπεριφορά της αφού διαθέτει το δικαίωμα του βέτο. Και ως εκ τούτου μόνο οι Αμερικανοί που έχουν ορισμένα «ανοικτά ζητήματα» με την Αγκυρα τοποθετήθηκαν μέσω του υπ. Εξωτερικών Αντονι Μπλίνκεν για την περίπτωση του ρωσικού αντιαεροπορικού/αντιπυραυλικού συστήματος S-400. Αλλωστε, πολλές χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ δεν έχουν επιδείξει ουσιαστικό και παρεμβατικό ενδιαφέρον για τα εξοπλιστικά προγράμματα της Αγκυρας, ενώ ορισμένες από αυτές τα ενισχύουν με αρκετούς τρόπους.
Θέματα-«κλειδιά»
Πάντως και οι δύο Σύνοδοι κατέγραψαν διάφορα θέματα-«κλειδιά», που θα πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψη, ενώ σταδιακά θα διαμορφώνεται ένα νέο πλαίσιο απειλών που είναι άγνωστο πού θα οδηγήσουν και ποιες θα είναι οι επιπτώσεις τους στην παγκόσμια, περιφερειακή και εθνική ασφάλεια, συνεργασία, αντιμετώπιση νέων απειλών διαφόρων παραμέτρων και χαρακτηριστικών, επηρεασμών, παραγόντων, ορίων και τάσεων. Αν δεν αντιληφθούμε σταδιακά πού βαίνουν τα πράγματα, τότε υπάρχουν κίνδυνοι υβριδικής, μη γραμμικής μορφής που εντάσσονται σε νέα πεδία αντιπαραθέσεων, ενώ είναι αναγκαίο να ληφθεί υπόψη η διαφορετική φύση του σημερινού και αυριανού πολέμου ή των κρίσεων.
1 Υστερα από τέσσερα χρόνια τραμπικής αλλοπρόσαλλης, εκκεντρικής, προβληματικής και κομπλεξικής συμπεριφοράς στα διεθνή δρώμενα οι Αμερικανοί επιστρέφουν σε όλα τα μέτωπα. Σε Ασία, Ειρηνικό, στα διατλαντικά, στις σκληρές σχέσεις με Μόσχα και Πεκίνο, στις διεθνείς συμφωνίες για τα περιβαλλοντικά, τον αφοπλισμό, τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, στην αναβάθμιση της συλλογής στρατηγικών και άλλων πληροφοριών, πιθανότατα να επιστρέψουν στη διεθνή συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, σε μεσανατολικά ζητήματα (Συρία, Υεμένη), στην αρκτική ζώνη…
Οι χρονικά παρατεταμένες φετινές στρατιωτικές ασκήσεις -εν μέσω πανδημίας- σε Βαλτική, Μαύρη Θάλασσα, Μαγκρέμπ αποδεικνύουν ότι οι ΗΠΑ απέναντι στη Ρωσία εμφανίζονται πιο ουσιώδεις, ενώ οι ασκήσεις σε Ασία, Ειρηνικό (όπως η RIMPAC) θα είναι «ισχυρά σήματα» προς τους Κινέζους επεκτατιστές και στις αντιδημοκρατικές θέσεις τους (σε Θιβέτ, Χονγκ Κονγκ, Ταϊβάν και Νότια Σινική Θάλασσα). Η τραμπική μη εμπλοκή στο παγκόσμιο γίγνεσθαι προκάλεσε τη μείωση της αμερικανικής παρουσίας σε όλα τα μέτωπα. Ο Τραμπ δεν πραγματοποίησε ούτε ένα ταξίδι στην Αφρική, ενώ μόνο λόγω της Συνόδου Κορυφής του G-20 βρέθηκε στην Αργεντινή. Οι Αμερικανοί επιστρέφουν πολύπλευρα και στο νότιο ημισφαίριο. Τα αποτελέσματα της απαράδεκτης πολιτικής του είναι εμφανέστατα στο Ιράν, στον βρόμικο πόλεμο της Υεμένης, στη Βενεζουέλα, στις σχέσεις με τη θρασύτατη Βόρεια Κορέα κ.λπ.
2 Η νέα αμερικανική κατεύθυνση δείχνει αναβάθμιση και παγκόσμιο ρόλο στο ΝΑΤΟ. Στο εξής η Ατλαντική Συμμαχία θα έχει ενισχυμένη και πολυδιάστατη συνεργασία με πολλά κράτη, συμμετοχή σε διεθνή προγράμματα, ενώ ο Στόλντεμπεργκ θα δίνει το «πράσινο φως» για εκτενείς πολιτικές διαβουλεύσεις (άρθρο 4) και συμμετοχή της Συμμαχίας σε μη στρατιωτικής φύσης προγράμματα (όπως σε ζητήματα που αφορούν στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, σε ναυτική ασφάλεια, σε ζητήματα του διαστημικού χώρου με ενεργό συμμετοχή του ΝΑΤΟ, σε νέες μορφές αντιμετώπισης της τρομοκρατίας).
Επίσης, το ΝΑΤΟ θα διαδραματίζει πιο εντόνους διαμεσολαβητικούς ρόλους, σε εκπαίδευση ξένων στρατιωτικών και αστυνομικών δυνάμεων, προώθηση νέων τεχνολογιών, κυβερνοπόλεμο κ.λπ. Τα περίπου 20 Κέντρα Αριστείας του ΝΑΤΟ για διάφορες αποστολές και προγράμματα θα ενδυναμωθούν και οι ΗΠΑ θα συνδράμουν στην επέκταση των δραστηριοτήτων τους. Βάσει του ΝΑΤΟ 2030 ειδική προτεραιότητα θα αποτελέσει η αποτροπή-αντιμετώπιση των «επιθέσεων» παραπληροφόρησης και προπαγάνδας από Ρωσία και Κίνα κατά της Δύσης. Σε αυτό τον τομέα θα διευρυνθεί και εμπεδωθεί η συνεργασία με την Ε.Ε., με πρωτοπόρες χώρες τη Φινλανδία, την Τσεχία, τη Λετονία και τη Ρουμανία.
3 Η Ανατολική Μεσόγειος θα είναι από τις γεωγραφικές ζώνες με πολύ ενδιαφέρον, όπου το ΝΑΤΟ θα είναι η επικυρίαρχη δύναμη. Υπάρχουν πολλά ζητήματα που αποτελούν παράγοντες αποσταθεροποίησης, όπως η κατάσταση σε Λιβύη, Βόρεια Συρία, το απαράδεκτο καθεστώς Ασαντ στη Δαμασκό, η ρωσική στρατιωτική παρουσία σε Λιβύη και Συρία, το πλέγμα των κουρδικών φιλοδοξιών, το αντιδημοκρατικό καθεστώς της Αιγύπτου, τα αφρικανικά μεταναστευτικά ρεύματα και οι σχέσεις με εξτρεμιστικά-τρομοκρατικά κυκλώματα, η θαλάσσια ασφάλεια, το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, η τουρκική αχαλίνωτη διεισδυτικότητα σε πολλές περιοχές, ενώ οι νατοϊκοί κύκλοι δεν βλέπουν και αξιολογούν ως θετική τη στάση της Γαλλίας να έχει πιο εμφανή παρουσία. Επίσης, μέσα από δύο πολύ πρόσφατες και σημαντικές μελέτες του βρετανικού υπουργείου Αμυνας παρατηρείται μία τάση το Λονδίνο να επιστρέφει και να εμπλέκεται σε κρίσιμες ζώνες, αλλά και στους «διαδρόμους ενός παγκοσμιοποιημένου ΝΑΤΟ». Αυτά η χώρα μας θα πρέπει να τα παρακολουθεί και αξιολογεί ανάλογα και εμπεριστατωμένα.
4 Η Τουρκία και οι ΗΠΑ κυρίως θα έχουν αρκετή ένταση -φανερά αλλά και κρυφά- στις προσεχείς διμερείς σχέσεις τους. Προέχει να βρεθεί μία έστω οριακή λύση στην περίπτωση των S-400. Δύσκολα θα υποχωρήσουν, ειδικά οι Τούρκοι, που παρά τα εντυπωσιακά εξοπλιστικά εγχώρια προγράμματά τους, βρίσκονται σε φάση αναζήτησης νέου μαχητικού αεροσκάφους, ενώ παράλληλα επιδιώκουν την καθολική αναβάθμιση της αεράμυνας και αντιπυραυλικής άμυνας. Δεν υπάρχει περίπτωση να αποχωρήσουν από το ΝΑΤΟ αλλά όσο πλησιάζουν τα 100 χρόνια από τη σύσταση του νέου κράτους καθώς και οι προεδρικές-βουλευτικές εκλογές, λογικά θα αναμένουμε πολλά.
Εχουν ευέλικτη διπλωματία και προσαρμόζονται αρκετά εύκολα σε προσωρινή αλλαγή θέσεων μέσω τακτικών ελιγμών. Παρά τα πρόσφατα «καρότα και μαστίγια» από τις αποφάσεις των Ευρωπαίων, τη θετική ατζέντα, την έκθεση Μπορέλ κ.ά., ο θεατρινισμός, η διγλωσσία και οι θεωρητικές χαμαιλεοντικές «αλλαγές» στη στάση τους θα κυριαρχούν. Για τους Αμερικανούς σημαντικό ρόλο παίζουν τα περιφερειακά θέματα, γι’ αυτό και λόγω Ρωσίας θα αναπροσαρμόζουν τη στάση τους απέναντι στην Αγκυρα. Εφόσον η Αγκυρα είναι παρούσα σε πολλές εστίες περιφερειακών συγκρούσεων -όπου υπάρχουν ρωσικά και κινεζικά συμφέροντα- οι ΗΠΑ δεν θα μπορούν να αποκλείσουν την Αγκυρα από το να έχει λόγο και ρόλο. Αν τυχόν η Τουρκία μετατοπίσει τα πράγματα προς την Ευρασία, τότε στην περιοχή μας θα έχουμε δραματικές εξελίξεις και πρωτοφανείς γεωπολιτικές-οικονομικές αναπροσαρμογές και χαοτικές καταστάσεις.
5 Συμπερασματικά εισερχόμαστε σε ένα τούνελ πολύ σοβαρών και πολυδιάστατων εξελίξεων σε ολόκληρη την υδρόγειο, καθώς και σε Ανατολική Μεσόγειο, Μέση Ανατολή, ινδική υποήπειρο μέχρι τη ζώνη του Ειρηνικού. Στα θετικά εντάσσεται η -ύστερα από 4-5 χρόνια- επιστροφή των ΗΠΑ και ΝΑΤΟ στην ενεργό πραγματικότητα των διεθνών εξελίξεων. Ομως, από την άλλη πλευρά, Μόσχα, Πεκίνο και Τεχεράνη έχουν ισχυρή αναθεωρητική ατζέντα που προβληματίζει. Δύο κράτη τα οποία θα πρέπει να παρακολουθούμε τις κινήσεις τους όχι μόνο σε περιφερειακή αλλά σε παγκόσμια βάση είναι η Τουρκία και το πυρηνικό Πακιστάν, με αρκετά πλούσια οπλοστάσια (μεταξύ τους συνεργάζονται σε πολλά).
Η Ελλάδα καλείται να υποστηρίξει τα εθνικά της συμφέροντα σε ένα δύσκολο τοπίο περιφερειακών ανταγωνισμών και όσο ποτέ άλλοτε η εθνική μας άμυνα, η διπλωματία μας, η δημογραφική μας μειονεκτική θέση θα δοκιμαστούν πάρα πολύ.
*Ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος είναι Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής