Σαν σήμερα, το 1242, έλαβε χώρα η «Μάχη της λίμνης Πέϊπους», γνωστότερη και σαν «Μάχη των Πάγων». Η σύγκρουση που καθόρησε την τύχη της ορθόδοξης Ρωσίας ήταν ανάμεσα στη ρωσική «Φεουδαλική Δημοκρατία» του Νόβγκοροντ, υπό τον πρίγκιπα Αλέξανδρο Νιέβσκυ και το λιβονικό παρακλάδι των Τευτόνων Ιπποτών με αρχηγό τον πρίγκιπα-επίσκοπο Χέρμαν του Ντόρπατ. Νικητής αναδείχτηκε ο στρατός του Νιέβσκυ στις τάξεις του οποίου υπήρχε και ένα απόσπασμα Τουρκομογγόλων της «Χρυσής Ορδής» του Τζένγκις-Χαν, που για περίπου δύο αιώνες κατείχε την Ν-ΝΑ Ρωσία.
Άμεσο αποτέλεσμα της μάχης ήταν να ανακοπεί η προς Ανατολάς επέκταση των Τευτόνων Ιπποτών και να διατηρηθεί η Ορθοδοξία στα ρωσικά εδάφη ανατολικά του ποταμού Νέρβα. Μακροπρόθεσμα, η επιτυχία του Νιέβσκυ συνετέλεσε στο να διατηρηθεί η αυτονομία (υπό υψηλή κυριαρχία της Χρυσής Ορδής) των βόρειων Ρώσων, ενώ λίγο αργότερα παραχωρήθηκε από την Χρυσή Ορδή στο γιό του Νιέβσκυ, Δανιήλ Αλεξάντροβιτς το μέχρι τότε ασήμαντο Πριγκιπάτο της Μόσχας που αποτέλεσε τον πυρήνα της μετέπειτα τσαρικής αυτοκρατορίας.
Ο επεκτατικός χαρακτήρας του Τευτονικού Τάγματος στο πλαίσιο της μακρόχρονης σύγκρουσης για κυριαρχία στη Βόρεια Βαλτική (χάρτης) περιελάμβανε : 1. Τα ιδεολογικά-θρησκευτικά χαρακτηριστικά στο πρότυπο των σταυροφοριών και του θρησκευτικού ζηλωτισμού επιστροφής στον «δρόμο του Χριστού» με στόχο τον «προσηλυτισμό ή την εξολόθρευση» των ορθοδόξων «αιρετικών. 2. Την πολεμική στρατηγική της καμένης γης με σαφή ιμπεριαλιστικά χαρακτηριστικά: «εποικισμός της Ανατολής» (Ostsiedlung) και πρώτη «Πορεία προς Ανατολάς» (Drang nach Osten).
Αναφορές στη γερμανική διείσδυση (με την ευλογία και υποστήριξη του Πάπα και την άδεια του ηγεμόνα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας-Γερμανικό Έθνος) προς την τότε ειδωλολατρική Πρωσία, την Πολωνία-Λιθουανία και ανατολικότερα, στον χώρο της Βαλτικής, όπως και στην αλαζονική τευτονική αίσθηση παντοδυναμίας, βρίσκονται σε Ρωσικά Χρονικά. Εκεί βρίσκονται αναλυτικές περιγραφές για την «αποφασιστική μάχη μεταξύ της ρωμαϊκής-καθολικής εκκλησίας και της ρωσικής ορθοδοξίας», αλλά και τη λυσσαλέα αντίσταση των Ρώσων ηγεμόνων κατά των «άπληστων» Γερμανών κατακτητών.
Στη ρωσική ιστοριογραφία και στην εθνική συνείδηση των Ρώσων η «Μάχη των Πάγων» κατέχει διαχρονικά ιδιαίτερη θέση. Η ρωσική εκκλησία ανακήρυξε το 1547 τον Νιέφσκυ Άγιο και πολλές ρωσικές εκκλησίες φέρουν το όνομά του Εθνικού Αγίου της Ρωσίας.
Στις όχθες της λίμνης Πέϊπους υπάρχει μνημείο σε ανάμνηση της «Μάχης των Πάγων».
Το 1938 ο σκηνοθέτης Σεργκέι Αιζενστάιν δημιούργησε το αριστούργημα της 7ης τέχνης «Αλέξανδρος Νιέβσκυ» - σε μουσική Σεργκέι Προκόφιεφ - παριστάνοντας τους εισβολείς Τεύτονες σαν βαρβάρους που πνίγονται στην παγωμένη λίμνη. Οι διαθέσεις όμως εξυπηρέτησης της σταλινικής προπαγάνδας και οι παραλληλισμοί με τη ναζιστική Βέρμαχτ είναι προφανείς.
(*) Μια μικρή, κυριακάτικη «εξιστόρηση», επ΄ ευκαιρία και της «κορωνο-καραντίνας» (2).