Η ευπιστία σε τούτη την κοινωνία είναι παντού παρούσα. Δεν έχω άλλη επιλογή - είπε ο αυτόκλητος συνομιλητής - παρά να ακολουθήσω το ρεύμα και να ψηφίσω τους "άλλους" αφού οι τωρινοί με απογοήτευσαν οικτρά...
Του Στέλιου Συρμόγλου
Δεν επαγγέλομαι τον ειδικό επί του κοινωνικού φαινομένου της "ευπιστίας" και πιστεύω, απεναντίας, πως μια κοινωνία δεν αλλάζει συνήθειες από τη μια μέρα στην άλλη ή ακόμη και ήθη με το ρόπαλο. Και μια κοινωνία ανθρώπων πάντα αναπτύσσει απίθανες προσχηματικές δικαιολογίες, για να προσπεράσει τα αδικαιολόγητα.
Οι λόγοι, εξάλλου, που παράγουν την παρατηρούμενη ευπιστία στην ελληνική κοινωνία, την αποδοχή της πολιτικής μυθοπλασίας και των ασύστολων πολιτικών ψεμάτων είναι βαθύτεροι και ιστορικοί. Κι αν θέλει κανείς να τους κατανοήσει, πρέπει να ανατρέξει στην πηγή, στους γενεσιουργούς λόγους, διαφορετικά κοροιδεύει τον εαυτό του.
Και το λέω αυτό για να γίνει κατανοητό ότι, στις επίμονες παρατηρήσεις μου επί του φαινομένου τούτου της κοινωνίας, δεν με παρακινεί κάποια προκατάληψη ή μια οργανική αφέλεια.
Το πιστεύω. Αλλωστε, συμβάλλει και ο αυτονόητος μιμητισμός. Ο,τι το ένα δέκατο παράγει, το αντιγράφουν, αδέξια κατά κανόνα, τα άλλα εννέα δέκατα. Αν στο ένα δέκατο λειτούργησαν λόγοι ωφελιμιστικοί, στα εννέα δέκατα λειτουργούν λόγοι μιμητικοί.
Στην εγχώρια πραγματικότητα, επίσης, η τάδε ροπή, η δείνα μόδα, αποδίδει. Την ακολουθούν, την κάνουν σύστημα, ως που να κουράσει και να ξεθυμάνει. Κανείς δεν το παραδέχεται φυσικά. Ετσι, παράλληλα με το φαινόμενο της ευπιστίας, αναπτύσσεται και η κοινωνική υποκρισία. Πρόκειται για μεταμφίεση του αληθινού σε μύθο.
Μια κοινωνία εγκλωβισμένη σε μύθους, με εσωτερικές αντιφατικότητες και περιπλοκές, ευάλωτη στην όποια πολιτική επιρροή, ιδιαίτερα σε περίοδο προεκλογική. Μια κατάσταση αναγόμενη στην αρμοδιότητα της ψυχοπαθολογίας.
Μια κοινωνία που μαστίζεται από έναν οίστρο του ουτοπικού και κοινοτοπικού εν πολλοίς. Κατέχεται από μια ψύχωση αποδοχής του πολιτικού ψέματος. Οίστρος και ψύχωση, ωστόσο, δεν είναι το ίδιο. Ο οίστρος προυποθέτει ύψωση εσωτερικής θερμοκρασίας. Η ψύχωση μπορεί να είναι και παράκρουση ψυχρή.
Και σε ό,τι αφορά τις πολιτικές επιλογές κοινωνικών ομάδων, περισσότερο από τον εθισμό στην ευπιστία, αυτό που τις διακρίνει είναι ένα κύμα ομαδικής μωρίας. Τι τα θέλετε! Τα μέλη μιας κοινωνίας με τούτα τα χαρακτηριστικά δοκιμάζονται, αλλά δεν διδάσκονται.
Και μπορεί τα τελευταία χρόνια, σε τούτο τον τόπο, να ξεκουρελιάστηκαν κομματικά λάβαρα, που είχαν συντάξει γύρω τους εκατοντάδες χιλιάδες ψυχές, αλλά η κοινωνία αποδέχεται "πειράματα απελπισίας" στην πολιτική. Το αποτέλεσμα: οι αντιφάσεις να πληθαίνουν, τα αδιέξοδα να πολλαπλασιάζονται, η πείρα να μην αποφέρει, το αίσθημα της αστάθειας και η αγωνία να επιτείνονται.