Η παρακμή δεν έρχεται με πάταγο, αλλά επέρχεται ξαφνικά

εικόνα με χρήση ΑΙ

Όταν όλα έχουν μπει στον αυτόματο πιλότο για χρόνια

Η Τουρκία παρουσίασε τα «θαλάσσια πάρκα» της, και ξαφνικά θυμηθήκαμε την ΑΟΖ. Η Αίγυπτος αμφισβητεί τους ελληνικούς χάρτες. Και γιατί να μην το κάνει; Στη μερική οριοθέτηση κέρδισε περισσότερα απ’ όσα περίμενε. Ακόμα και η διαλυμένη Λιβύη, με ένα ναυτικό φτιαγμένο από παλιά ταχύπλοα, αισθάνεται αρκετά ισχυρή ώστε να μας αμφισβητήσει.

Του Στρατή Μαζίδη 

Όμως τα πράγματα δεν είναι τόσο αιφνίδια όσο φαίνονται. Όπως στρώνεις, κοιμάσαι.

Η Ελλάδα, σε περιόδους που βρισκόταν σε πλεονεκτικότερη γεωπολιτική θέση, απέφυγε να κάνει όσα τόλμησε ακόμα και η ουσιαστικά άοπλη Κύπρος. Την ώρα που η Αίγυπτος οικοδομούσε την ισχύ της και η Τουρκία ανέπτυσσε μια πλήρη αμυντική βιομηχανία, εμείς παλεύαμε με τα μνημόνια, κρατώντας ως ιερό το βόλεμα του Δημοσίου. Ακόμη και σήμερα, δεν έχει ληφθεί απόφαση για την τέταρτη φρεγάτα. Οι κορβέτες παραμένουν στα χαρτιά.

Αλλά πέρα από το πρακτικό στρατιωτικό κομμάτι, υπάρχει κάτι βαθύτερο, πιο ανησυχητικό. Στη χώρα μας απουσιάζει πλέον το όραμα. Η ελληνική οικογένεια φθίνει. Το σχολείο παραδίδει αριστούχους που δεν γνωρίζουν καλά τη γλώσσα, την ιστορία ή τη γεωγραφία της πατρίδας τους. Οι βάσεις των φιλολογικών σχολών πέφτουν κάτω από το 10. Τι σημαίνει αυτό για το μέλλον της εκπαίδευσης; Η παρακμή δεν είναι πια προαίσθημα. Είναι καθημερινότητα.

Όραμα, όμως, γεννιέται μόνο όταν υπάρχουν ηγέτες. Κι εδώ είναι το κενό. Δε μιλάμε για διαχειριστές, αλλά για ηγέτες με πυξίδα, σχέδιο και πίστη σε κάτι μεγαλύτερο από τον εαυτό τους. Δεν εμπνέει το «Ελλάδα 2.0», ούτε η μείωση του χρέους. Αυτά είναι λογιστικά. Όχι οράματα.

Όραμα ήταν η Μεγάλη Ιδέα που έφερε την Ελλάδα, μέσα σε έναν αιώνα, μια ανάσα από την Άγκυρα — παρ’ όλο που ποτέ δεν υπήρξαμε πλούσια χώρα.

Είναι πολύ δύσκολο να σταθεί κανείς όρθιος, να παλέψει, να θυσιαστεί, όταν δεν υπάρχει ένα συλλογικό αφήγημα που να εμπνέει. Άλλο να μάχεσαι για να απελευθερώσεις τη Σμύρνη ή τη Χίο, τα χώματα των προγόνων σου, εκεί που βρίσκονται οι τάφοι και τα σβηστά καντήλια τους — με μια κοινωνία πίσω σου που πιστεύει, που ξέρει γιατί αγωνίζεται — κι άλλο να καλείσαι να υπερασπιστείς ένα θαλάσσιο τεμάχιο, μακριά από τον τόπο σου, γνωρίζοντας ότι το μεγαλύτερο μέρος των κερδών, δε θα μείνει στην πατρίδα σου.

Η υπεράσπιση της πατρίδας είναι καθήκον. Αλλά όταν η πατρίδα μοιάζει να χάνει το σχήμα και την ψυχή της, η θυσία γίνεται βαρύτερη – όχι αδύνατη, αλλά άδεια.

Η Ελλάδα μεταναστεύει, δε γεννά και παράλληλα υποδέχεται χρόνια τώρα ανθρώπους με διαφορετική κοσμοθεωρία. Η Ελλάδα αλλάζει φυσιογνωμία.

Κι όμως, δε φταίνε μόνο οι κυβερνήσεις. Ούτε η Τουρκία, ούτε οι «άλλοι». Τίποτα απ’ όσα ζούμε δε διαμορφώθηκε μέσα σε μια νύχτα. Όλα έγιναν σταδιακά, με τη σιωπηλή ή ενεργή συναίνεση όλων μας. Επικυρώθηκαν στην κάλπη, επιβεβαιώθηκαν με την αποχή, με την ανοχή, με τις ίδιες επαναλαμβανόμενες επιλογές. Απλά με τα χρόνια μάθαμε να αντιδρούμε με χεράκια, καρδούλες, likes, άντε και κανένα σχόλιο αναμένοντας να έρθει μια αλλαγή για την οποία δεν κουνάμε ούτε το μικρό μας δάκτυλο.

Η παρακμή είναι διεργασία ετών με τη συνδρομή του ωχαδερφισμού και του εφησυχασμού. Και σε αυτήν, έχουμε όλοι μερίδιο.

Μπορούν να αλλάξουν τα πράγματα; Δεν ξέρω. Το θεωρώ δύσκολο. Αλλά ένα είναι βέβαιο: τίποτα δεν αλλάζει χωρίς ατομική και συλλογική αφύπνιση.

Γιατί η παρακμή δεν έρχεται με πάταγο. Έρχεται σιγά, ύπουλα, μέσα από βολικές παραλείψεις και σιωπές.
Με πάταγο ακολουθεί η κατάρρευση.