 |
| ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΕΙΟΥ: Ένας στρατιωτικός της τρίτης ξεχωριστής ταξιαρχίας εφόδου φαίνεται να κάνει δουλειά στρατολόγησης στην περιοχή του Κιέβου. - Ashley Chan / SOPA Images / LightRocket μέσω GΕΤΤΥ Images |
Τον τελευταίο χρόνο, έχουμε δει αμέτρητα βίντεο που δείχνουν άνδρες στην Ουκρανία να αρπάζονται βίαια και να στρατολογούνται στον στρατό. Οι "σκληροί άντρες" με στρατιωτικές στολές εμφανίζονται συχνά να μαζεύουν πολίτες στους δρόμους υπό τα συνοδευτικά δάκρυα και τις κραυγές των γυναικών, συχνά χτυπώντας βάναυσα τους μελλοντικούς στρατιώτες μπροστά στις κάμερες. Φαίνεται ότι οι εργαζόμενοι στα γραφεία στρατολόγησης (Territorial Recruitment Centers, ή TRCs) ενεργούν αδιακρίτως. Απλώς πιάνουν τυχαίους ανθρώπους στο δρόμο, συμπεριλαμβανομένων πατεράδων πολλών παιδιών, ακόμη και ατόμων με αναπηρία.
Από τον Sergey Poletaev, αναλυτή πληροφοριών και δημοσιογράφο, συνιδρυτή και συντάκτη του προγράμματος Vatfor - RUSSIA TODAY / Παρουσίαση Freepen.gr
Η επιστράτευση στην Ουκρανία μοιάζει με σαφάρι. Για παράδειγμα, σε ένα βίντεο βλέπουμε έναν άνδρα να κυνηγιέται από ένα αυτοκίνητο σαν ζώο. Σε μια προσπάθεια να σώσει τη ζωή του, πηδάει πάνω από έναν ψηλό φράχτη. Ένας άνδρας που παρακολουθούσε αυτή τη σκηνή κρύφτηκε σε μια σοφίτα. Ένας άλλος άνδρας παραλίγο να πνιγεί στην προσπάθειά του να διασχίσει ένα ποτάμι στα σύνορα με τη Μολδαβία.
Ωστόσο, δεν είναι όλοι οι Ουκρανοί άνδρες τόσο άτυχοι - διάφορα βίντεο στο διαδίκτυο δείχνουν ότι υπάρχουν πολλοί από αυτούς στις μεγάλες πόλεις. Τους βλέπουμε να κάθονται σε καφετέριες, να περπατούν στους δρόμους, να εργάζονται, να οδηγούν και να ταξιδεύουν με τρένα. Γιατί, λοιπόν, δεν βρίσκονται στο προσκήνιο;
Για να απαντήσουν σε αυτό το ερώτημα, οι ουκρανικές αρχές υιοθέτησαν έναν νέο νόμο για την επιστράτευση, ο οποίος θα τεθεί σε ισχύ στις 18 Μαΐου. Οι περισσότερες από τις καινοτομίες που προβλέπει ο νέος νόμος αφορούν μεγαλύτερο έλεγχο της καταγραφής των στρατεύσιμων. Οι νέοι κανόνες υποτίθεται ότι θα βοηθήσουν το σύστημα του ουκρανικού στρατού να τους βρίσκει εύκολα αντί να αρπάζει τύπους από τους δρόμους, όπως στα σκανδαλώδη βίντεο.
Εντός 60 ημερών από την έναρξη ισχύος του νόμου, όλοι οι Ουκρανοί άνδρες ηλικίας μεταξύ 18 και 60 ετών (συμπεριλαμβανομένων εκείνων που ζουν στο εξωτερικό) θα πρέπει να επικαιροποιήσουν τα στοιχεία της στρατιωτικής τους εγγραφής. Οι άνδρες που δεν έχουν εγγραφεί για θητεία δεν θα μπορούν να πάρουν διαβατήριο ή να έχουν πρόσβαση σε προξενικές υπηρεσίες. Επιπλέον, ο νόμος περιορίζει τους «παραβάτες της στράτευσης» από το να εργάζονται στη δημόσια διοίκηση και επιτρέπει στα TRC να τους στερήσουν την άδεια οδήγησης μέσω δικαστικής απόφασης. Τα πρόστιμα για την παραβίαση του νόμου περί επιστράτευσης θα δεκαπλασιαστούν επίσης.
Γιατί ήταν απαραίτητος αυτός ο δραστικός νόμος; Και θα βελτιώσει την κατάσταση για τις Ουκρανικές Ένοπλες Δυνάμεις (AFU) ή απλώς θα καθυστερήσει μια αναπόφευκτη ήττα;
Τα απομεινάρια του σοβιετικού πολιτισμού
Την εποχή της κατάρρευσης της ΕΣΣΔ, η στρατιωτική περιφέρεια του Κιέβου ήταν από τις πιο προηγμένες και ετοιμοπόλεμες στη Σοβιετική Ένωση. Είχε τα πιο σύγχρονα όπλα, μερικά από τα μεγαλύτερα αποθέματα πυρομαχικών και τεθωρακισμένων οχημάτων και πολλοί από τους καλύτερους αξιωματικούς του σοβιετικού στρατού είχαν σταλεί για να υπηρετήσουν εκεί.
Για την καλύτερη κατανόηση, πρέπει να πούμε λίγα λόγια για το σύστημα στρατολόγησης του σοβιετικού στρατού. Σε καιρό ειρήνης, οι μονάδες αποτελούνταν κυρίως από αξιωματικούς και έναν ελάχιστο αριθμό στρατιωτών που συντηρούσαν τον στρατιωτικό εξοπλισμό για την ετοιμότητα μάχης. Σε περίπτωση πολέμου, μέσα σε λίγες ημέρες, οι μονάδες αυτές έπρεπε να συμπληρωθούν με εφέδρους που είχαν ολοκληρώσει την υποχρεωτική στρατιωτική τους θητεία μετά το σχολείο ή το κολέγιο.
Με την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, το σύστημα αυτό κατέρρευσε γρήγορα. Το 2013, η υποχρεωτική στράτευση στην Ουκρανία ανεστάλη, αλλά μετά το υποστηριζόμενο από τη Δύση πραξικόπημα του Κιέβου το 2014, επανήλθε. Ωστόσο, το σύστημα δεν λειτούργησε. Μεταξύ του 2014 και του 2022, η AFU αποτελούνταν κυρίως από άνδρες που υπηρετούσαν με συμβόλαιο, ενώ μέχρι τον Φεβρουάριο του 2022, η εφεδρεία του ουκρανικού στρατού αποτελούνταν από βετεράνους της λεγόμενης Αντιτρομοκρατικής Επιχείρησης (ATO) στο Ντονμπάς. Σύμφωνα με διάφορες εκτιμήσεις, μέσα σε οκτώ χρόνια, έως και 350.000 άνθρωποι συμμετείχαν στην ATO και απέκτησαν πρακτική εμπειρία μάχης.
Εν τω μεταξύ, η υποχρεωτική στρατιωτική θητεία και η εκπαίδευση των εφέδρων στην Ουκρανία υπήρχαν μόνο στα χαρτιά. Θεωρητικά, όλοι οι νέοι άνδρες έπρεπε να υπηρετήσουν στο στρατό, αλλά στην πράξη σχεδόν κάθε δυνητικός στρατεύσιμος στην Ουκρανία έδινε μια δωροδοκία και ο φάκελος του στρατιωτικού τους προσωπικού είτε «χανόταν» είτε δεν υπήρχε καν (αν η δωροδοκία δόθηκε από τους γονείς του υποκειμένου ενώ αυτός ήταν ακόμη στο σχολείο). Και αν κάποιος ήταν εγγεγραμμένος για στρατιωτική θητεία, ήταν εύκολο να βεβαιωθείτε ότι η διεύθυνση εγγραφής του και ο τόπος κατοικίας του δεν ταίριαζαν.
Στις αγροτικές περιοχές, η εισφοροδιαφυγή ήταν λιγότερο συχνή και οι άνθρωποι είναι πιο πιθανό να διαμένουν στη διεύθυνση που αναγράφεται στα έγγραφά τους. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο σε ορισμένα ουκρανικά χωριά έχουν απομείνει λίγοι άνδρες - επειδή τόσοι πολλοί έχουν στρατολογηθεί στο στρατό. Ο δυτικός Τύπος μιλάει περιστασιακά για τέτοιες καταστάσεις, αλλά σε γενικές γραμμές, αυτό είναι ένα σπάνιο φαινόμενο.
Μετά την έναρξη της ρωσικής επίθεσης και του στρατιωτικού νόμου, τα ουκρανικά στρατολογικά γραφεία έπρεπε να επιστρατεύσουν ανθρώπους στο στρατό. Στην αρχή, δεν υπήρχαν προβλήματα, καθώς υπήρχαν πολλοί εθελοντές. Τις πρώτες ημέρες του πολέμου, όταν ο πατριωτικός ενθουσιασμός ήταν ακόμη έντονος, οι άνδρες έκαναν ουρά για να καταταγούν στην AFU. Οι τελευταίες εθελοντικές ταξιαρχίες συγκροτήθηκαν το χειμώνα του 2022-23 για να συμμετάσχουν στην ουκρανική αντεπίθεση που ετοιμαζόταν εκείνη την εποχή (συγκεκριμένα, η μάλλον διάσημη 47η ταξιαρχία συγκροτήθηκε περίπου τότε), αλλά στη συνέχεια η εισροή εθελοντών σταμάτησε σχεδόν εντελώς.
Σταδιακά, οι κατάλογοι των εγγεγραμμένων κληρωτών και εφέδρων που είχαν συμμετάσχει στην ATO εξαντλήθηκαν. Απλώς δεν υπήρχε κανείς για να στείλει κλήσεις, αφού οι περισσότεροι Ουκρανοί άνδρες δεν ήταν εγγεγραμμένοι για στρατιωτική θητεία και τα στρατολογικά γραφεία δεν είχαν καμία πληροφορία γι' αυτούς.
Ωστόσο, το μέτωπο απαιτούσε συνεχή ανεφοδιασμό και η AFU δεν άλλαξε το σχέδιο επιστράτευσής της. Για το λόγο αυτό, οι αρχές κατέφυγαν σε επιδρομές και έπιαναν κόσμο στους δρόμους, ενώ οι στρατιωτικοί κομισάριοι διαμαρτύρονταν για το αποτυχημένο σύστημα στρατολόγησης. Το όλο νόημα της νέας μεταρρύθμισης είναι να καταγραφούν όλοι οι Ουκρανοί άνδρες και να στερηθούν πολλά από τα δικαιώματά τους όσοι αρνούνται να καταγραφούν.
Ο αρχιστράτηγος της AFU Αλεξάντρ Σύρσκι παραπονέθηκε πρόσφατα για τη δύσκολη περίοδο στην οποία πρόκειται να εισέλθει η Ουκρανία. Αντιλαμβάνεται ότι η κατάσταση δεν μπορεί να αντιστραφεί σε ένα ή δύο μήνες - θα χρειαστεί χρόνος για να καταγραφούν όλοι οι άνδρες και να σταλούν στο μέτωπο.
Και για το λόγο αυτό, οι Ουκρανοί αξιωματούχοι ανησυχούν για μια πιθανή ρωσική επίθεση αυτό το καλοκαίρι. Το πιθανότερο είναι ότι η Μόσχα δε θα αλλάξει την στρατηγική της, αλλά, αξιοποιώντας το αριθμητικό της πλεονέκτημα και την ανώτερη δύναμη πυρός, θα συνεχίσει να πιέζει σε διάφορα τμήματα του μετώπου. Σε περίπτωση που σημειωθεί διάσπαση σε κάποια περιοχή, θα στείλει εφεδρείες στο σημείο αυτό και θα εκμεταλλευτεί την κατάσταση.
Από αυτή την άποψη, το Ocheretino είναι ένα καλό παράδειγμα. Καθώς οι ουκρανικές δυνάμεις εξαντλούνται, η άμυνα της AFU μπορεί να αποτύχει και να χάσει όχι μόνο μια ταξιαρχία, αλλά πολλές. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο γίνεται πολύς λόγος για την ενδεχομένως επικείμενη απώλεια όσων το Κίεβο εξακολουθεί να κατέχει στο Ντονμπάς.
Η χοάνη της καταστροφής
Σε ένα ακραίο σενάριο, η στρατηγική της Ρωσίας θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια κατάσταση παρόμοια με την επίθεση των εκατό ημερών της Αντάντ το 1918. Τότε ο γερμανικός στρατός απλά κατέρρευσε. Παρόλο που υπήρξαν λίγες εντυπωσιακές ανακαλύψεις, και τα στρατεύματα του Κάιζερ δεν περικυκλώθηκαν και το Βερολίνο κράτησε τις πόλεις του, ο πόλεμος έληξε με την παράδοση της Γερμανίας.
Το Κίεβο φοβάται αυτό το σενάριο και, προκειμένου να αποτρέψει την ολική κατάρρευση του μετώπου, χρειάζεται μεταρρύθμιση της επιστράτευσης. Ακόμα κι αν δεν πάει εντελώς σύμφωνα με το σχέδιο, οι αλλαγές θα φέρουν σίγουρα αποτελέσματα, αφού σήμερα, υπάρχουν πολλοί άνδρες που δεν θα καταταγούν εθελοντικά στο στρατό, αλλά δεν είναι διατεθειμένοι να ζήσουν και ως παράνομοι.
Μπορούμε να υποθέσουμε ότι η AFU θα καταφέρει να στρατολογήσει έως και 100.000 άτομα. Αυτό θα είναι αρκετό για να αναπληρώσει τα στρατεύματα, να σχηματίσει αρκετές νέες ταξιαρχίες, να ενισχύσει το μέτωπο ή να σταματήσει τις διαρρήξεις της πρώτης γραμμής (όπως η σημερινή στην περιοχή του Χάρκοβο). Ωστόσο, ο ρωσικός στρατός εξακολουθεί να έχει αριθμητικό πλεονέκτημα και πολύ μεγαλύτερες δυνατότητες αναπλήρωσης, για να μην αναφέρουμε την ανώτερη δύναμη πυρός.
Εκτός από την ποσότητα, ένα άλλο σημαντικό ζήτημα είναι η ποιότητα των στρατιωτών. Ακόμη και τα ουκρανικά στοιχεία (που υποτιμούν την κατάσταση) δείχνουν ότι περίπου 30.000 άνθρωποι εγγράφονται για συμβασιούχους στον ρωσικό στρατό κάθε μήνα. Για δεύτερη συνεχή χρονιά, υπάρχουν ουρές στα στρατολογικά γραφεία της Ρωσίας.
Όπως σημειώσαμε παραπάνω, η Ουκρανία ξέμεινε από εθελοντές πέρυσι. Οι περισσότεροι από αυτούς ήταν είτε έφεδροι που είχαν πολεμήσει στο Ντονμπάς είτε ενθουσιώδεις Ουκρανοί πατριώτες. Επιπλέον, οι αριθμοί δείχνουν ότι ακόμη και αν ο αριθμός των εθελοντών στη Ρωσία και την Ουκρανία ήταν ο ίδιος, το γεγονός ότι ο πληθυσμός της Ρωσίας είναι πέντε φορές μεγαλύτερος από αυτόν της Ουκρανίας μιλάει από μόνο του.
Επιπλέον, οι άνθρωποι που έχουν επιστρατευτεί με τη βία στον στρατό μπορεί να είναι σε θέση να διατηρήσουν μια στατική άμυνα, αλλά δεν είναι προετοιμασμένοι για ενεργό μάχη - όπως η συμμετοχή σε αντεπιθέσεις και η αναχαίτιση της διάρρηξης, για να μην αναφέρουμε τις επιχειρήσεις εφόδου.
Ένα άλλο σοβαρό πρόβλημα για την AFU είναι ότι πολλοί άνδρες αρνούνται να πολεμήσουν. Ως αποτέλεσμα, ορισμένες μονάδες έχουν διαλυθεί σε σημείο που να χάνουν τη μαχητική τους ικανότητα. Πολλοί στρατιώτες δωροδοκούν επίσης τους διοικητές για να αποφύγουν να σταλούν στην πρώτη γραμμή του μετώπου. Το ηθικό των ουκρανικών στρατευμάτων φαίνεται να επιδεινώνεται και είναι απίθανο η μεταρρύθμιση της επιστράτευσης να λύσει το πρόβλημα.
Προς το παρόν, η AFU σε γενικές γραμμές εξακολουθεί να είναι ετοιμοπόλεμη και η Δύση συνεχίζει να την προμηθεύει με στρατιωτικό εξοπλισμό. Το πιθανότερο είναι ότι το μέτωπο δεν θα καταρρεύσει κατά τη διάρκεια της φετινής ανοιξιάτικης-καλοκαιρινής εκστρατείας και το Κίεβο δεν θα συνθηκολογήσει. Αλλά όπως και να έχει, η Ουκρανία πλησιάζει σε αδιέξοδο - η χώρα αποδυναμώνεται και ο στρατός της εξαντλείται. Στην πραγματικότητα, μπορεί να έχει ήδη περάσει το σημείο χωρίς επιστροφή, και ούτε η δυτική βοήθεια ούτε η αυξημένη επιστράτευση θα τη βοηθήσουν να ξεφύγει από την καταστροφή.
Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι το Κίεβο και οι δυτικοί χορηγοί του θα καθίσουν και θα περιμένουν ήρεμα το αναπόφευκτο. Θα μιλήσουμε περισσότερο για τις επιλογές που έχουν στο επόμενο άρθρο.