 |
| Col. Ben Ibrahim, Niger Armed Forces (FAN) director of training, receives a briefing from Senior Master Sgt. Kyle Platt, 724th Expeditionary Air Base Squadron, Civil Engineer Flight, of the CE Flight operations at AB 201, Niger, March 11, 2023. Col. Ibrahim, and a delegation of FAN, visited AB 201 to participate in a knowledge exchange of how the different sections of the air base operate and how those sections support overall operations. Knowledge exchanges, such as these, ensure the U.S. remains an enduring partner with Niger and helps build our partner’s capacity to strengthen their defense capabilities. (U.S. Air Force photo by Master Sgt. Michael Matkin) |
Ενώ η πολιτική της Ουάσινγκτον είναι ακυβέρνητη μετά το περσινό πραξικόπημα, μια αμερικανική έξοδος μπορεί να μην είναι κακό πράγμα
Μια αμερικανική κυβερνητική αντιπροσωπεία ταξίδεψε πρόσφατα στον Νίγηρα για να συνεχίσει, σύμφωνα με το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, "τις συζητήσεις που διεξάγονται από τον Αύγουστο με τους ηγέτες του Εθνικού Συμβουλίου για τη Διαφύλαξη της Πατρίδας (CNSP) σχετικά με την επιστροφή του Νίγηρα σε μια δημοκρατική πορεία και το μέλλον της εταιρικής σχέσης μας για την ασφάλεια και την ανάπτυξη".
Alex Thurston - responsiblestatecraft.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Η CNSP είναι η χούντα που ανέλαβε την εξουσία στο Νίγηρα τον Ιούλιο του 2023, με ένα πραξικόπημα που επέκτεινε την τάση των στρατιωτικών ανακαταλήψεων στο Σαχέλ. Για τις ΗΠΑ, το πραξικόπημα του Νίγηρα ήταν το πιο επακόλουθο από αυτά τα πραξικοπήματα, δεδομένης της μακροχρόνιας και εντατικής συνεργασίας στον τομέα της ασφάλειας, συμπεριλαμβανομένης της παρουσίας μιας σημαντικής βάσης αμερικανικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών στη βόρεια πόλη Αγκαντέζ.
Η επίσκεψη πήγε άσχημα. Αρχικά είχε προγραμματιστεί για τις 12-13 Μαρτίου, η αντιπροσωπεία παρέτεινε την παραμονή της κατά μία ημέρα με την ελπίδα να συναντήσει τον στρατιωτικό αρχηγό του κράτους στρατηγό Abdourahamane Tiani, αλλά δεν έγινε δεκτή. Στη συνέχεια, στις 16 Μαρτίου, το CNSP ανακοίνωσε πως απορρίπτει τις συμφωνίες στρατιωτικής συνεργασίας μεταξύ του Νίγηρα και των Η.Π.Α. Η χούντα υποστήριξε ότι ελλείψει αυτού που θεωρεί βιώσιμη και νόμιμη συμφωνία για το καθεστώς των δυνάμεων (αναφερόμενη σε ένα έγγραφο του 2013 που η χούντα απορρίπτει τώρα), το αμερικανικό πολιτικό και στρατιωτικό προσωπικό δεν είναι πλέον ευπρόσδεκτο στον Νίγηρα. Το Πεντάγωνο και η ευρύτερη αμερικανική κυβέρνηση επεξεργάζονται τις επιπτώσεις αυτής της δήλωσης, ενώ προσπαθούν να πείσουν τις αρχές του Νίγηρα να αφήσουν το αμερικανικό προσωπικό να παραμείνει.
Από διπλωματικής πλευράς, η αμερικανική πλευρά φαίνεται να έχει σκοντάψει με διάφορους τρόπους. Ο εκπρόσωπος του CNSP επέκρινε τις ΗΠΑ για τη "μονομερή" ανακοίνωση της ημερομηνίας άφιξης και της σύνθεσης της αντιπροσωπείας και δήλωσε ότι οι νιγηριανές αρχές υποδέχθηκαν την αντιπροσωπεία από απλή ευγένεια και φιλοξενία. Είναι επίσης πιθανό οι Αμερικανοί να προσέβαλαν ακούσια τους οικοδεσπότες τους στέλνοντας μια ομάδα που οι ΗΠΑ θεωρούσαν "υψηλού επιπέδου", αλλά που οι Νιγηριανοί μπορεί να την θεωρούσαν ανεπαρκώς υψηλόβαθμη. Επικεφαλής της αντιπροσωπείας ήταν η βοηθός υπουργός Εξωτερικών για τις αφρικανικές υποθέσεις Molly Phee και ο διοικητής της AFRICOM στρατηγός Michael Langley, ενώ συμμετείχαν και άλλοι ανώτεροι αξιωματούχοι, όπως η βοηθός υπουργός Άμυνας για τις υποθέσεις διεθνούς ασφάλειας Celeste Wallander.
Αυτό το επεισόδιο ήταν μια αναδρομή στην μονοετή συνεργασία μου στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ το 2013-2014. Κατά τη διάρκεια εκείνης της περιόδου, ένα πράγμα που με σόκαρε και με απογοήτευσε είναι ότι ο βοηθός υπουργός Εξωτερικών - ως θέση - θεωρούνταν εμμέσως εντός του Στέιτ Ντιπάρτμεντ ως θέση ισοδύναμη σε βαθμό με έναν Αφρικανό αρχηγό κράτους.
Στο κράτος (και υποθέτω στο πλαίσιο της Άμυνας και της AFRICOM), οι ανώτεροι αξιωματούχοι αντιμετωπίζονται με εξαιρετικό σεβασμό και μερικές φορές με φόβο από τους ίδιους τους υφισταμένους τους. Αλλά δεν υπάρχει κανένας λόγος για τον οποίο ένας Αφρικανός ηγέτης θα πρέπει να βλέπει τα πράγματα με αυτόν τον τρόπο. Το να σου κάνει διάλεξη ένας Αμερικανός αξιωματούχος του οποίου ο βαθμός είναι πολύ κατώτερος από τον δικό σου είναι μια εμπειρία που πολλοί Αφρικανοί αξιωματούχοι ανέχονται, αλλά δεν μπορεί να είναι ευχάριστη. Για τις νεοσύστατες χούντες του Σαχέλ, οι οποίες δίνουν έμφαση σε μια συγκεκριμένη μάρκα κυριαρχίας και οι οποίες δεν ντρέπονται να ανταγωνιστούν το Παρίσι, δεν είναι καθόλου απίθανο να επιπλήξουν τους Αμερικανούς για την αντιληπτή (και, θα έλεγα, πραγματική) αλαζονεία.
Η αντιπροσωπεία συναντήθηκε με τον πρωθυπουργό του Νίγηρα Ali Lamine Zeine μαζί με ανώτερα μέλη της χούντας του Νίγηρα, όπως οι στρατηγοί Salifou Mody και Mohamed Toumba. Αλλά υποψιάζομαι πως ένας λόγος που η αντιπροσωπεία δεν μπόρεσε να δει τον Τιανί είναι επειδή παρερμήνευσε το πόσο σοβαρά θέλουν οι Νιγηριανοί να τους πάρουν στα σοβαρά.
Ουσιαστικά, η συζήτηση φαίνεται επίσης να πήγε άσχημα. Σύμφωνα με ορισμένες αναφορές, οι Αμερικανοί αξιωματούχοι φαίνεται να επέκριναν τη στροφή του Νίγηρα προς τη Ρωσία και σε μικρότερο βαθμό προς το Ιράν. Η χούντα φαίνεται επίσης να έχει κουραστεί από την κριτική για τους χειρισμούς των στρατηγών σχετικά με τη "μετάβαση" πίσω στην πολιτική διακυβέρνηση - κριτική που είναι δικαιολογημένη, δεδομένου ότι δε φαίνεται να βρίσκεται σε εξέλιξη καμία σοβαρή μετάβαση, αλλά που είναι ωστόσο ανεπιθύμητη.
Το επεισόδιο υπογραμμίζει τόσο τη λανθασμένη πολιτική της Αμερικής πριν από το πραξικόπημα έναντι του Νίγηρα όσο και την ασυνέπεια της τρέχουσας χάραξης πολιτικής. Όσον αφορά τις πολιτικές πριν από το πραξικόπημα, ο Νίγηρας ήταν ο αγαπημένος της αμερικανικής αντιτρομοκρατίας στην Αφρική. Το να κάνει τα στραβά μάτια στην πολιτική υπερβολή (ιδίως υπό τον Πρόεδρο Mahamadou Issoufou από το 2011-2021) και τις στρατιωτικές καταχρήσεις δικαιολογούνταν επί μακρόν στο όνομα της "εταιρικής σχέσης".
Αλλά ένα πράγμα που πρέπει να σκεφτούν οι Αμερικανοί υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής είναι γιατί η υποτιθέμενη εγγύτητα των δύο στρατών -συμπεριλαμβανομένων των μακροχρόνιων σχέσεων σε ανώτερο επίπεδο- δεν έχει μεταφραστεί σε ουσιαστική αμερικανική επιρροή επί της χούντας. Εάν οι τεράστιες επενδύσεις σε εκπαίδευση και υποδομές μπορούν να εξατμιστούν με την αλλαγή της πολιτικής τύχης, και εάν οι επενδύσεις αυτές δεν μπορεί να αποδειχθεί ότι ισοπέδωσαν εξαρχής την καμπύλη της εξέγερσης στη Σαχέλ, τότε τι αξίζουν;
Όσον αφορά την τρέχουσα χάραξη πολιτικής, οι Αμερικανοί αξιωματούχοι δεν φαίνεται να γνωρίζουν τι θέλουν - μια αμφιθυμία που ήταν εύκολα ανιχνεύσιμη κατά τη διάρκεια των μηνών που καθυστερούσαν να επικαλεστούν τον αμερικανικό νόμο που απαιτεί την αναστολή της βοήθειας για την ασφάλεια σε χώρες που έχουν υποστεί πραξικόπημα. Οι ΗΠΑ μερικές φορές φάνηκε να βλέπουν τη χούντα του Νίγηρα πιο ευνοϊκά (ή να είναι πιο απελπισμένες να την καλοπιάσουν) από τις χούντες στο Μάλι και την Μπουρκίνα Φάσο, και πάλι λόγω των μαζικών αμερικανικών επενδύσεων και του βυθισμένου κόστους στον Νίγηρα. Ωστόσο, οι ΗΠΑ φαίνεται επίσης να κάνουν διάλεξη στον Νίγηρα για τη δημοκρατία, τη Ρωσία και άλλα. Ίσως η αντιπροσωπεία υπολόγισε πως η ισχύς, το κύρος και οι πόροι των ΗΠΑ θα συνέχιζαν να εντυπωσιάζουν τους Νιγηριανούς - υπολόγισαν λάθος, και έτσι δεν πέτυχαν κανένα από τα δύο αντιφατικά έλκη της αμερικανικής πολιτικής, δεν προώθησαν ούτε τη δημοκρατία ούτε τη συνεργασία για την ασφάλεια.
Προφανώς δεν ήμουν στην αίθουσα, αλλά μου φαίνεται επίσης ότι τα προτιμώμενα ρητορικά πλαίσια της AFRICOM μπορεί να παίξουν πολύ άσχημα στο έδαφος στο Σαχέλ τώρα. Στις ετήσιες δηλώσεις στάσης τους, οι διαδοχικοί διοικητές της AFRICOM απεικονίζουν την Αφρική ως ένα μέρος όπου οι ξένοι (Αλ Κάιντα, Ισλαμικό Κράτος, Ρωσία, Κίνα κ.λπ.) προκαλούν χάος, το οποίο πρέπει να αντιμετωπιστεί από ένα σθεναρό συνασπισμό των ΗΠΑ και των "εταίρων" τους. Αυτή είναι μια άποψη για την Αφρική που προσφέρει ελάχιστα περιθώρια στους Αφρικανούς να υπάρξουν παρά μόνο ως θύματα κάποιας εξωτερικής δύναμης ή ως κατώτεροι εταίροι των ΗΠΑ, κατώτεροι εταίροι μέσα στην ίδια τους την ιστορία. Αυτό θα μπορούσε να παίξει καλά στο Κογκρέσο - αλλά δεν πήγε καλά στη Νιαμέι, και θα γινόταν ακόμη λιγότερο θερμά δεκτό στο Μπαμάκο ή στην Ουαγκαντούγκου. Οι χούντες θα μπορούσαν επίσης εύκολα να διαβάσουν το πόσο αρνητικά απεικονίζονται από την AFRICOM- ενώ οι επικρίσεις της AFRICOM για τις χούντες είναι σε μεγάλο βαθμό δίκαιες (συμμερίστηκα πολλές από αυτές), οι Αμερικανοί αξιωματούχοι δεν μπορούν να περιμένουν να απορρίψουν τις χούντες ως κακόβουλες και ανίκανες, αλλά στη συνέχεια να πάνε να τις ρωτήσουν.
Προχωρώντας προς τα εμπρός, ένα πράγμα που πρέπει να προσέξουν οι υποστηρικτές της αυτοσυγκράτησης είναι το αν και πόσο εύκολα οι ΗΠΑ μπορούν να απομακρυνθούν από τον Νίγηρα. Μπορεί να αποδειχθεί ότι η βάση μη επανδρωμένων αεροσκαφών εκεί, η οποία διαφημίστηκε ως απαραίτητη για την καταπολέμηση του τζιχαντισμού στο Σαχέλ, δεν είναι τελικά τόσο απαραίτητη. Το κρίσιμο ερώτημα που πρέπει να τεθεί δε θα είναι αν τα πράγματα χειροτερεύουν -η ασφάλεια έχει υποβαθμιστεί σταθερά από το 2015 περίπου σε πολλά μέρη του κεντρικού Σαχέλ- αλλά αν υπάρχει κάποια απόδειξη πως η παρουσία ή η απουσία τεράστιων αμερικανικών στρατιωτικών δαπανών κάνει κάποια διακριτή διαφορά.
Οι ΗΠΑ μπορεί ακόμη να σώσουν κάτι στο Νίγηρα, αλλά αν αποχωρήσουν, αυτό δε θα είναι απαραίτητα τραγωδία για τους Νιγηριανούς ή τους Αμερικανούς. Και δυστυχώς, η ασυνέπεια της αμερικανικής πολιτικής και τα διπλωματικά λάθη μπορεί να έχουν σπαταλήσει, μεσοπρόθεσμα, οποιαδήποτε ευκαιρία υπήρχε για να ασκηθεί ουσιαστική πίεση στη χούντα για τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα..