 |
| New York Times article Feb. 18, 1988; the cover of The Coming War with Japan, 1991, St. Martin's Press. |
Το πιο σημαντικό ζήτημα ασφάλειας για τις Ηνωμένες Πολιτείες, ο ανταγωνισμός / ανταγωνισμός / αντιπαλότητα με την Κίνα, μπορεί σύντομα να ξεθωριάσει.
John Mueller - sresponsiblestatecraft.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Η αληθοφάνεια αυτής της πρότασης ενισχύεται αν πάρουμε ως παραλληλισμό όχι την αντιπαλότητα με την ΕΣΣΔ κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, αλλά αυτή που σιγόκαιγε τη δεκαετία του 1980 και τις αρχές της δεκαετίας του 1990, όταν η Ιαπωνία φαινόταν να γίνεται "νούμερο ένα". Το μάλλον καλό τέλος αυτής της αντιπαλότητας μπορεί να έχει κάτι να πει για το τι θα συμβεί καθώς η Κίνα διολισθαίνει σε μια μακρά περίοδο αργής ανάπτυξης ή ακόμη και στασιμότητας, όπως πολλοί υποθέτουν.
Και στις δύο περιπτώσεις, οι αντιληπτές απειλές ήταν κυρίως οικονομικές.
Ιαπωνία
Όπως και με την Κίνα σήμερα, οι ανησυχίες για την οικονομική ανάπτυξη και τις επιχειρηματικές πρακτικές της Ιαπωνίας ήταν κάποτε έντονες και ευρέως διαδεδομένες.
Σε ένα μπεστ σέλερ του 1987, ο Paul Kennedy του Yale απαρίθμησε με αυτοπεποίθηση μια σειρά από λόγους για τους οποίους η Ιαπωνία ήταν πιθανό να αναπτυχθεί ταχύτερα από άλλες μεγάλες δυνάμεις, τονίζοντας το "εξαιρετικά ισχυρό" βιομηχανικό υπόβαθρο της χώρας και το υπάκουο και επιμελές εργατικό δυναμικό της. Προέβλεψε επίσης πως η Ιαπωνία ήταν πιθανό να γίνει "πολύ πιο ισχυρή" οικονομικά.
Εν τω μεταξύ, ο Σάμιουελ Χάντινγκτον του Χάρβαρντ μας διαβεβαίωνε, με φράσεις που μοιάζουν πολύ με αυτά που ακούμε σήμερα για την πρόκληση της Κίνας, ότι ξαφνικά προέκυψε η ανάγκη να φοβόμαστε όχι την "ευπάθεια των πυραύλων" αλλά την "ευπάθεια των ημιαγωγών", πως "η οικονομία είναι η συνέχιση του πολέμου με άλλα μέσα" και ότι υπήρχε κίνδυνος από το γεγονός πως η Ιαπωνία είχε γίνει ο μεγαλύτερος πάροχος εξωτερικής βοήθειας και είχε προικίσει καθηγητές στο Χάρβαρντ και το ΜΙΤ.
Ένα βιβλίο της εποχής είχε μάλιστα τον τίτλο "Ο επερχόμενος πόλεμος με την Ιαπωνία" και ορισμένοι αναλυτές υποστήριζαν ότι η Ιαπωνία από φυσική παρόρμηση σύντομα θα λαχταρούσε πυρηνικά όπλα.
Ο Fareed Zakaria, διευθύνων συντάκτης του Foreign Affairs εκείνη την εποχή, θυμήθηκε πριν από μερικά χρόνια την εμπειρία του "να ταξινομεί το ένα χειρόγραφο μετά το άλλο με το επιχείρημα ότι η Ιαπωνία θα κατακτούσε τον κόσμο".
Το κοινό ανταποκρίθηκε σε αυτή την απειλητική προοπτική - ειδικά αφότου οι διαβολικοί Ιάπωνες αγόρασαν το Rockefeller Center (το οποίο αργότερα πούλησαν με ζημία) και ένα μεγάλο κινηματογραφικό στούντιο του Χόλιγουντ. Μέχρι το 1989, η ιαπωνική "απειλή" θεωρήθηκε από το κοινό σχεδόν συγκρίσιμη με εκείνη που αποτελούσε η ακόμη βαριά οπλισμένη Σοβιετική Ένωση, και η Αμερική ήταν πεπεισμένη ότι η Ιαπωνία θα ήταν η υπ' αριθμόν ένα οικονομική δύναμη τον επόμενο αιώνα.
Οι πολιτικοί, όπως ήταν αναμενόμενο, ακολούθησαν το παράδειγμά τους, διαπιστώνοντας ότι το χτύπημα της Ιαπωνίας πουλάει καλά. Το 1987, αρκετά μέλη του Κογκρέσου σφυροκόπησαν δημόσια προϊόντα της Toshiba στα σκαλιά του Καπιτωλίου. Εν τω μεταξύ, ο Ντόναλντ Τραμπ παραπονέθηκε τότε: "Έρχονται εδώ, πουλάνε τα αυτοκίνητά τους, τα βίντεο τους. Χτυπούν τις εταιρείες μας" και, "Πρώτα παίρνουν όλα τα χρήματά μας με τα καταναλωτικά τους αγαθά και μετά τα ξαναβάζουν αγοράζοντας όλο το Μανχάταν".
Αυτές οι ανησυχίες εξανεμίστηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 1990, όταν η "απειλητική" οικονομία της Ιαπωνίας έμεινε στάσιμη και η αμερικανική εκτοξεύτηκε. Ο Χάντινγκτον αποφάσισε γρήγορα ότι, όπως αποδείχθηκε, το πραγματικό πρόβλημα ήταν στην πραγματικότητα μια "σύγκρουση πολιτισμών", όπως αυτή που εξελισσόταν εκείνη την εποχή στη Βοσνία, και ο Κένεντι προχώρησε στην προειδοποίηση για τους κινδύνους από τα ρομπότ που κλέβουν θέσεις εργασίας και - καθώς η αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού άρχισε να παραμένει στάσιμη ή και να αντιστρέφεται - τις πληθυσμιακές εκρήξεις.
Κίνα
Όταν ξεκίνησε την προσπάθειά του για την προεδρία το 2016, ο Τραμπ προσπάθησε και πάλι να χτυπήσει την Ιαπωνία, χαρακτηρίζοντάς την μαζί με την Κίνα και το Μεξικό ως μια χώρα όπου "μας συνθλίβουν απόλυτα στο εμπόριο".
Ωστόσο, μέχρι τότε η ανάπτυξη της Ιαπωνίας είχε μείνει ως επί το πλείστον στάσιμη και οι εμπορικές τριβές είχαν γίνει πολύ πιο υποτονικές, παρόλο που οι Ηνωμένες Πολιτείες συνέχισαν (και συνεχίζουν ακόμη) να έχουν μεγάλα εμπορικά ελλείμματα με την Ιαπωνία, ενώ η Ιαπωνία μπορεί ακόμη να δυσχεραίνει τις ξένες επενδύσεις.
Το χτύπημα της Κίνας πούλησε πολύ καλύτερα, όπως διαπίστωσε ο Τραμπ σε μια ομιλία στην οποία η ατάκα του "Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε στην Κίνα να βιάσει τη χώρα μας, και αυτό κάνουμε", ενέπνευσε επιδοκιμαστικό βρυχηθμό από το ακροατήριο. Ο Τραμπ πέρασε το υπόλοιπο της προεκλογικής εκστρατείας του 2016 χτίζοντας πάνω σε αυτό το θέμα και επαναλαμβάνοντας μεγάλο μέρος του στην εκστρατεία του 2020, όπως έκαναν και πολλοί άλλοι υποψήφιοι.
Κάτι παρόμοιο με την ιαπωνική εμπειρία μπορεί τώρα να συμβαίνει με την απειλή της Κίνας, καθώς η ανάπτυξή της υποχωρεί και οι ΗΠΑ, που απέχουν πολύ από το να "εκτοπιστούν" στην κατάταξη του ΑΕΠ τους ως νούμερο ένα, διατηρούν το στατιστικό τους πλεονέκτημα.
Το πιο ανησυχητικό για την Κίνα είναι ένα αυξανόμενο σύνολο δυσκολιών, οι περισσότερες από τις οποίες απορρέουν από την αποφασιστικότητα να δοθεί προτεραιότητα στον έλεγχο από το απαρχαιωμένο και κλεπτοκρατικό Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα έναντι της οικονομικής ανάπτυξης. Ο κατάλογος των προβλημάτων που προκύπτουν είναι σημαντικός: ενδημική διαφθορά, περιβαλλοντική υποβάθμιση, επιβράδυνση της ανάπτυξης, ιδιότροπες αλλαγές στις κυβερνητικές πολιτικές (συμπεριλαμβανομένης της πολιτικής "μηδενικού COVID" που ακυρώθηκε απότομα), αναποτελεσματικές επιχειρήσεις, δόλια στατιστικά στοιχεία, ταχεία γήρανση του πληθυσμού, τεράστια υπερπαραγωγή, τεράστια ανεργία των νέων, αυξανόμενο χρέος, φούσκα ακινήτων, ανήσυχες μειονότητες, αποξένωση των δυτικών επενδυτών και καταστολή των πολιτικών ελευθεριών.
Φαίνεται επίσης να υπάρχει κάποια μείωση της εμπιστοσύνης και της αξιοπιστίας των επιταγών του Κομμουνιστικού Κόμματος, μια αλλαγή που θα μπορούσε να έχει τρομερές μακροπρόθεσμες συνέπειες για το καθεστώς.
Η σύγκριση
Φυσικά, υπάρχουν ορισμένα μη συγκρίσιμα στοιχεία μεταξύ των υποθέσεων. Παρά τα βιβλία όπως "Ο επερχόμενος πόλεμος με την Ιαπωνία", οι ανησυχίες για το Τόκιο ήταν λιγότερο στρατιωτικές από ό,τι είναι για την Κίνα, η οποία έχει αυξήσει τις αμυντικές της δαπάνες και κατηγορείται ότι απειλεί να εισβάλει στην Ταϊβάν και να γίνει κυρίαρχος "ηγεμόνας" στην περιοχή της, ενώ επεκτείνει την παγκόσμια εμβέλειά της.
Παρ' όλα αυτά, η αντιληπτή απειλή παραμένει κυρίως οικονομική. Για παράδειγμα, μια πρόσφατη έκθεση μιας αφοσιωμένα αντι-κινεζικής επιτροπής του Κογκρέσου περιορίζει τις ανησυχίες της σε αυτό που αποκαλεί "οικονομική επιθετικότητα" της Κίνας (ενώ συνιστά μια σειρά αλλαγών, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης των δασμών που μπορεί να κοστίσει στην αμερικανική οικονομία σχεδόν δύο τρισεκατομμύρια δολάρια σε πέντε χρόνια).
Αν και τα βιβλία με τίτλο "Προορισμένα για πόλεμο" μπορεί να συνεχίσουν να πωλούνται για λίγο καιρό, η οικονομική στασιμότητα (αλλά όχι η κατάρρευση) της Κίνας είναι στον αέρα και ορισμένα στοιχεία της αντιπαραγωγικής διπλωματίας του "πολεμιστή του λύκου" έχουν χαλαρώσει. Ως αποτέλεσμα, η πολιτική απήχηση του χτυπήματος της Κίνας μπορεί να οδεύει προς έναν βαθμό ύφεσης.
Όταν η Toyota έγινε η νούμερο ένα αυτοκινητοβιομηχανία στις ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια, ελάχιστοι το πρόσεξαν και ακόμη λιγότεροι ενδιαφέρθηκαν. Αν υπάρξει ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο στο μέλλον, μπορεί κάλλιστα να είναι κινεζικό. Αλλά, αν ισχύει η αναλογία με την Ιαπωνία, είναι πιθανό η αντίδραση να είναι περίπου η ίδια.