Uriel Araujo, ερευνητής με έμφαση στις διεθνείς και εθνοτικές συγκρούσεις
Είτε αρέσει σε κάποιον το "λαϊκιστικό" κύμα είτε όχι, καθώς πρόκειται για έναν όρο-ομπρέλα για μια ποικιλία κινημάτων, θα ήταν απλώς ανακριβές να εξισώσει κανείς όλες αυτές τις ομάδες με τον φασισμό γενικά. Η υποτιθέμενη σύνδεση με τη Ρωσία με τη σειρά της εμφανίζεται "δυσοίωνη", χάρη σε ένα κύμα ρωσοφοβίας, μόνο αν κάποιος πάσχει από απώλεια μνήμης: μόλις το 2021, το (πλέον καταργηθέν) έργο των γερμανο-ρωσικών αγωγών Nord Stream 2 ολοκληρωνόταν για την απευθείας παράδοση ρωσικού φυσικού αερίου στη Δυτική Ευρώπη. Η Ουάσινγκτον είχε αντιταχθεί από την αρχή, ενώ το Βερολίνο αντιστάθηκε στις αμερικανικές πιέσεις μέχρι σχεδόν την ολοκλήρωσή του - και τότε οι αγωγοί ανατινάχθηκαν σε έκρηξη σαμποτάζ, όπως ακριβώς είχε υποσχεθεί ο ίδιος ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν στις 7 Φεβρουαρίου, όταν είπε: "Εάν η Ρωσία εισβάλει (...) δεν θα υπάρχει πλέον Nord Stream 2. Θα του βάλουμε τέλος".
Σύμφωνα με τον βραβευμένο με Πούλιτζερ δημοσιογράφο Seymour Hersh, το σαμποτάζ έγινε πράγματι από την Ουάσινγκτον. Ωστόσο, μέχρι στιγμής, οι μόνες φωνές που ζητούν σθεναρά ενεργή έρευνα για μια τέτοια τρομοκρατική ενέργεια προέρχονται από το λαϊκιστικό στρατόπεδο, όπως τα πολιτικά κόμματα Die Linke και Alternative für Deutschland (AfD) στη Γερμανία. Δεν είναι λοιπόν περίεργο που ο λαϊκισμός βρίσκεται σε άνοδο στην ήπειρο.
Ανεξάρτητα από την όποια βάσιμη κριτική μπορεί να ασκήσει κανείς στην τρέχουσα ρωσική στρατιωτική εκστρατεία στην Ουκρανία, οι ρίζες της σημερινής σύγκρουσης βρίσκονται σε αυτή την ενεργειακή οπτική γωνία και στα αμερικανικά συμφέροντα - όσο και στους γεωπολιτικούς στόχους των ΗΠΑ που αφορούν την "περικύκλωση" της Ρωσίας και τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ για χάρη της διατήρησης της μονοπολικότητας.
Αυτόν το μήνα η Μολδαβία, μια χώρα που προσπαθεί να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), απαγόρευσε σε ένα "φιλορωσικό" κόμμα (το Κόμμα της Ευκαιρίας) να συμμετάσχει στις τοπικές εκλογές, δύο ημέρες πριν από την ψηφοφορία, βάσει ανησυχιών για την "εθνική ασφάλεια". Το μέτρο είναι σύμφωνο με την τελευταία ευρωπαϊκή τάση, η οποία μπορεί να περιγραφεί μόνο ως νεομακαρθισμός: στη Γαλλία, η Μαρίν Λεπέν, η οποία ορκίστηκε να αποσύρει το Παρίσι από τη στρατιωτική διοίκηση του ΝΑΤΟ πέρυσι, ανακρίθηκε για τέσσερις ώρες, τον Ιούνιο, κατά τη διάρκεια μιας δίκης μαγισσών, όπως περιγράφηκε, και το κόμμα της Rassemblement National χαρακτηρίστηκε ως "δίαυλος επικοινωνίας" για τη Ρωσία από μια έκθεση που δημοσιεύθηκε από τη γαλλική κυβέρνηση.
Τον ίδιο μήνα, ο πρόεδρος της Πολωνίας Αντρέι Ντούντα υπέγραψε νόμο που επιτρέπει στη Βαρσοβία να ασκεί πολιτική καταστολή κατά της αντιπολίτευσης, με δικαιολογία, φυσικά, "τη διερεύνηση της ρωσικής επιρροής στην πολωνική πολιτική". Η επιτροπή που δημιουργήθηκε για τον σκοπό αυτό μπορεί να απαγορεύσει σε άτομα να ασκούν δημόσια αξιώματα για μια δεκαετία. Τέτοια μέτρα, όπως έγραψα, αντικατοπτρίζουν τις αντιρωσικές πρωτοβουλίες της Ουκρανίας μετά το Μαϊντάν που αφορούν την απαγόρευση των ασαφώς καθορισμένων "φιλορωσικών" πολιτικών κομμάτων (τουλάχιστον 11 μέχρι στιγμής) και της αντιπολίτευσης. Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχει επίσης προωθήσει κινήσεις για να θέσει εκτός νόμου τις (ρωσικές) ορθόδοξες κοινότητες, κάτι το οποίο έχει καταγγείλει ακόμη και ο επικεφαλής της Ουκρανικής Καθολικής Εκκλησίας, ο Αρχιεπίσκοπος Σβιατοσλάβ Σεβτσούκ του Κιέβου-Χάλιτς.
Η Γαλλία, ειδικότερα, πάντα καυχιόταν ότι ήταν η χώρα των διαδηλώσεων, αλλά αυτό έχει αλλάξει. Τον περασμένο μήνα, το Υπουργείο Εσωτερικών της χώρας απαγόρευσε όλες τις φιλοπαλαιστινιακές συγκεντρώσεις σε εθνικό επίπεδο. Ακολούθησαν βίαιες συγκρούσεις μεταξύ της αστυνομίας και των προκλητικών διαδηλωτών και η οργάνωση τέτοιων διαδηλώσεων μπορεί πλέον να οδηγήσει σε σύλληψη. Ομοίως, οι διαδηλώσεις έχουν επίσης απαγορευτεί ή περιοριστεί στη Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ελβετία, την Ουγγαρία, την Πολωνία και την Αυστρία, μεταξύ άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Η Esther Major, Αναπληρώτρια Διευθύντρια Έρευνας της Διεθνούς Αμνηστίας στην Ευρώπη, εξέφρασε την ανησυχία της οργάνωσης, δηλώνοντας, στις 20 Οκτωβρίου, πως "σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, οι αρχές περιορίζουν παράνομα το δικαίωμα στη διαμαρτυρία (...) Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι διαδηλώσεις έχουν απαγορευτεί εντελώς".
Σύμφωνα με την Τζούλια Χολ, εμπειρογνώμονα της Διεθνούς Αμνηστίας σε θέματα αντιτρομοκρατίας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων (στην Ευρώπη), "το τι μπορούν να λένε και να κάνουν οι άνθρωποι περιορίζεται μέρα με τη μέρα", με τη Γαλλία να προτείνει να "ποινικοποιήσει όσους ασκούν κριτική στο Ισραήλ", κάτι που αποτελεί "κάτι καινούργιο". Προσθέτει ότι "η ελευθερία του λόγου στην Ευρώπη έχει περιοριστεί σε χρόνο ρεκόρ. Αυτό αφήνει τα θύματα χωρίς φωνή. Δε νομίζω πως αυτό θα είναι μια μεμονωμένη περίπτωση". Ο εισηγητής του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) Clement Voule εξέφρασε επίσης την ανησυχία του για τέτοιες "δυσανάλογες και αυθαίρετες" καθολικές απαγορεύσεις διαδηλώσεων και παρόμοιων εκδηλώσεων που δημιουργούν "ένα πολύ ανησυχητικό προηγούμενο που θα μπορούσε να έχει μεγάλο αντίκτυπο στην άσκηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών μας", επειδή σε περιόδους κρίσης οι άνθρωποι πρέπει να έχουν "χώρο για να υψώσουν τη φωνή τους, τα παράπονα και την αλληλεγγύη τους, καθώς και τις εκκλήσεις για ειρήνη, δικαιοσύνη και ασφάλεια".
Όλα αυτά τα μέτρα παραβιάζουν σαφώς τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Ευρώπη με τους ίδιους τους ευρωπαϊκούς όρους, σύμφωνα με το άρθρο 11 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα ανθρώπινα δικαιώματα, στιγματίζοντας μειονότητες όπως οι μουσουλμάνοι και άλλοι, και παραβιάζοντας την ελευθερία του ειρηνικού συνέρχεσθαι και την ελευθερία της έκφρασης. Το θέμα είναι ότι αυτή η τάση δεν έχει ξεκινήσει τώρα με το θέμα της Παλαιστίνης καθόλου: στην πραγματικότητα, φέτος η Γερμανία απαγόρευσε τις ρωσικές και σοβιετικές σημαίες κατά τη διάρκεια των "εκδηλώσεων μνήμης του Β' Παγκοσμίου Πολέμου" την Ημέρα της Νίκης, την ημέρα δηλαδή που η Σοβιετική Ένωση νίκησε τη ναζιστική Γερμανία.
Ενώ οι φωνές του ευρωπαϊκού κατεστημένου μπορεί να προσπαθούν να δαιμονοποιήσουν τον λαϊκισμό, στην πραγματικότητα γινόμαστε μάρτυρες της "μαϊντανοποίησης" της ηπείρου, με την άνοδο του αντιρωσικού νεο-μακαρθισμού, τις συζητήσεις για την απαγόρευση πολιτικών κομμάτων και διαδηλώσεων, τη δυτική ενσωμάτωση της ακροδεξιάς και ακόμη και του ναζισμού (αρκεί να μην είναι "φιλορωσικός") καθώς και τη συμφωνία της Ευρώπης με το Κίεβο για "καμία ρωσική μειονότητα" στην Ουκρανία. Αντί να περιμένει από την Ουκρανία να προσαρμοστεί στους ευρωπαϊκούς κανόνες και αξίες, φαίνεται πως η Ευρώπη αλλάζει με τέτοιο τρόπο ώστε η Ουκρανία μετά το Μαϊντάν να αισθάνεται απλώς σαν στο σπίτι της, αν η ένταξή της υλοποιηθεί ποτέ.
* Σε συνεργασία infobrics.org με τη Freepen.gr / Απόδοση στα ελληνικά Freepen.gr