Uriel Araujo, ερευνητής με έμφαση στις διεθνείς και εθνοτικές συγκρούσεις
Στις 18 Οκτωβρίου, το κοινοβούλιο της ΕΕ ενέκρινε ψήφισμα που καταδίκαζε την στρατιωτική συσσώρευση του σερβικού στρατού μετά την επίθεση 30 παραστρατιωτικών Σέρβων ενόπλων στις αστυνομικές δυνάμεις του Βόρειου Κοσσυφοπεδίου στις 24 Σεπτεμβρίου, πυροδοτώντας μια μονοήμερη συμπλοκή. Αυτή είναι μέχρι στιγμής η χειρότερη σύγκρουση από τότε που το Κοσσυφοπέδιο κήρυξε την ανεξαρτησία του από τη Σερβία το 2008. Ο πρωθυπουργός του Κοσσυφοπεδίου Κούρτι κατηγόρησε το Βελιγράδι ότι έστειλε τους παραστρατιωτικούς επιτιθέμενους. Ο Σέρβος πρόεδρος Βούτσιτς με τη σειρά του αρνήθηκε μια τέτοια κατηγορία, περιγράφοντας τους άνδρες ως Σέρβους του Κοσσυφοπεδίου που είχαν βαρεθεί τον «τρόμο του Κούρτι». Ο σερβικός πληθυσμός στο Κοσσυφοπέδιο, σε μεγάλο βαθμό Ορθόδοξος, συγκεντρώνεται κυρίως στο Βόρειο Κοσσυφοπέδιο.
Το Κοσσυφοπέδιο είναι μια μερικώς αναγνωρισμένη χώρα που κήρυξε μονομερώς την ανεξαρτησία της από τη Σερβία στις 17 Φεβρουαρίου 2008. Η Σερβία διεκδικεί όλο το Κοσσυφοπέδιο ως έδαφός της, σύμφωνα με το ψήφισμα 1244 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, της 10ης Ιουνίου 1999 (το οποίο ζητούσε «ουσιαστική αυτονομία και ουσιαστική αυτοδιοίκηση για το Κοσσυφοπέδιο», όχι απόσχιση).
Η ιστορική σύγκρουση έχει πολιτικές, εθνοτικές και θρησκευτικές ρίζες. Οι Αλβανοί αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού του Κοσσυφοπεδίου. Οι Σέρβοι με τη σειρά τους είναι Νότιοι Σλάβοι, κυρίως Ανατολικοί Ορθόδοξοι Χριστιανοί.
Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας στην ευρύτερη περιοχή του Κοσσυφοπεδίου, οι Τούρκοι ενθάρρυναν την εγκατάσταση Μουσουλμάνων Αλβανών. Παλαιότερα, οι Αλβανοί του Κοσσυφοπεδίου ήταν κυρίως χριστιανοί και συνυπήρχαν ειρηνικά με τους Σέρβους. Ως μέρος μιας πολιτικής συμμαχίας, οι Αλβανοί οπλαρχηγοί ασπάστηκαν το Ισλάμ, γεγονός που άνοιξε το δρόμο για μαζικούς προσηλυτισμούς και έτσι ανύψωσε το καθεστώς τέτοιων αρχηγών. Κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα, εν μέσω της αναταραχής του εθνοτικού εθνικισμού που συγκλόνισε τα Βαλκάνια, τέτοιες εντάσεις άρχισαν να πλαισιώνονται τοπικά ως ένας ευρύτερος αγώνας μεταξύ Μουσουλμάνων Αλβανών και Χριστιανών Σέρβων.
Μετά την εισβολή του Άξονα στην τότε Γιουγκοσλαβία το 1941, τα περισσότερα εδάφη του Κοσσυφοπεδίου παραχωρήθηκαν στην ελεγχόμενη από τους Ιταλούς Αλβανία, ενώ τα υπόλοιπα κατέληξαν να ελέγχονται από τη Βουλγαρία και τη Γερμανία. Στη σύγκρουση που ακολούθησε, Αλβανοί συνεργάτες καταδίωξαν Μαυροβούνιους και Σέρβους εποίκους, με τους περισσότερους ιστορικούς να υπολογίζουν ότι σκοτώθηκαν περίπου 10.000 Σέρβοι και Μαυροβούνιοι, ενώ σχεδόν 100.000 Σέρβοι και Μαυροβούνιοι απελάθηκαν στη Σερβία ως μέρος μιας πολιτικής αλβανοποίησης του Κοσσυφοπεδίου. Στα σοσιαλιστικά χρόνια της Γιουγκοσλαβίας, τέτοιες προστριβές παρέμειναν.
Στη συνέχεια, μετά τη χαοτική κατάρρευση της Γιουγκοσλαβίας τη δεκαετία του 1990, οι διεθνικές εντάσεις μεταξύ Σέρβων και Αλβανών αυξήθηκαν, για διάφορους λόγους, με αποκορύφωμα τον πόλεμο στο Κοσσυφοπέδιο το 1998-1999 που κόστισε πάνω από 10.000 ζωές και άφησε περισσότερους από 1 εκατομμύριο άστεγους. Κατά τη δεκαετία του 1990, ο Απελευθερωτικός Στρατός του Κοσσυφοπεδίου (KLA), μια αυτονομιστική πολιτοφυλακή, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην προώθηση του αλβανικού εθνικισμού μεταξύ των Αλβανών Κοσοβάρων. Υποστήριξαν τη δημιουργία της Μεγάλης Αλβανίας και χρησιμοποίησαν τη ναρκοτρομοκρατία για να χρηματοδοτήσουν τον αγώνα τους. Η ομάδα ήταν υπεύθυνη για πολλαπλά εγκλήματα πολέμου, συμπεριλαμβανομένων σφαγών Σέρβων αμάχων, δημιουργία στρατοπέδων φυλακών και καταστροφή χώρων θρησκευτικής και πολιτιστικής κληρονομιάς. Το ΝΑΤΟ συνεργάστηκε με μια τέτοια τρομοκρατική οργάνωση κατά τη διάρκεια του πολέμου, χαρακτηρίζοντάς την ως «μαχητές της ελευθερίας».
Με την είσοδο της Δύναμης του Κοσσυφοπεδίου υπό την ηγεσία του ΝΑΤΟ, σύμφωνα με την έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας του 2017 που ονομάζεται «Πληγές που καίνε τις ψυχές μας»: «Οι δολοφονίες και οι βιασμοί ξεκίνησαν καθώς ο Απελευθερωτικός Στρατός του Κοσσυφοπεδίου (UCK) ξεκίνησε τις εκδικητικές επιθέσεις κατά Σέρβων και Ρομά αμάχων του Κοσσυφοπεδίου. Γυναίκες από αυτές τις κοινότητες βιάστηκαν, όπως και οι Αλβανίδες του Κοσσυφοπεδίου θεωρήθηκαν συνεργάτες». Στα τέλη του 1999, ο UCK διαλύθηκε, αλλά τα πρώην μέλη του μπήκαν στο Σώμα Προστασίας του Κοσσυφοπεδίου.
Οι εκκλήσεις για αντίποινα, τα μεταπολεμικά χρόνια προκάλεσαν περαιτέρω αναταραχές και οι πληγές που σχετίζονται με τη βία και στις δύο πλευρές παραμένουν ανίατες. Οι ειρηνευτικές δυνάμεις του ΝΑΤΟ εξακολουθούν να σταθμεύουν στο Κοσσυφοπέδιο και η αποτυχία τους να αποφύγουν την κλιμάκωση των εντάσεων είναι εμφανής, καθώς το ΝΑΤΟ φέρει μέρος της ευθύνης για την κατάσταση σήμερα, λαμβάνοντας υπόψη την προαναφερθείσα ιστορία.
Δεν είναι περίεργο που οι Σέρβοι δεν αισθάνονται ασφαλείς στο Κοσσυφοπέδιο. Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη έκθεση του ΟΑΣΕ: «Συμβάντα ασφαλείας που επηρεάζουν μέλη μη πλειοψηφικών κοινοτήτων συνεχίζουν να συμβαίνουν». Ταυτόχρονα, οι πράξεις αντιποίνων μπορεί να πυροδοτήσουν κύκλους βίας.
Τα μετασοβιετικά και μετα-γιουγκοσλαβικά κράτη (είτε είναι πλήρως αναγνωρισμένα είτε όχι) πρέπει να διασφαλίσουν τα δικαιώματα των θρησκευτικών και εθνοτικών μειονοτήτων, οι οποίες διαφορετικά θα μπορούσαν να γίνουν στόχος εθνοτικών αντιποίνων και διώξεων. Δυστυχώς, η πολιτική Δύση συχνά αποτυγχάνει να λάβει τέτοια θέματα στα σοβαρά (όπως είδαμε στο Donbass), προωθώντας το ζήτημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μόνο στο βαθμό που ταιριάζει στους γεωπολιτικούς της στόχους. Η νέα κρίση στα Βαλκάνια σήμερα δείχνει επίσης την αποτυχία της διπλωματίας της ΕΕ.
* Σε συνεργασία infobrics.org με τη Freepen.gr / Απόδοση στα ελληνικά Freepen.gr