M. K. BHADRAKUMAR - indianpunchline.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Πρώτον, η μεγάλη εικόνα - η σύνοδος κορυφής της Αφρικής που φιλοξένησε η Ρωσία στις 27-28 Ιουλίου αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση για τη Δύση, η οποία ενστικτωδώς προσπάθησε να υποβαθμίσει το γεγονός αφού απέτυχε να ασκήσει πίεση ενάντια σε κυρίαρχα αφρικανικά έθνη που συναντούσαν τη ρωσική ηγεσία. 49 αφρικανικές χώρες έστειλαν τις αντιπροσωπείες τους στην Αγία Πετρούπολη, με δεκαεπτά αρχηγούς κρατών να ταξιδεύουν αυτοπροσώπως στη Ρωσία για να συζητήσουν πολιτικά, ανθρωπιστικά και οικονομικά ζητήματα. Για τη χώρα υποδοχής, η οποία βρίσκεται στη μέση ενός πολέμου, αυτή ήταν μια αξιοσημείωτη διπλωματική επιτυχία.
Η σύνοδος κορυφής ήταν ουσιαστικά ένα πολιτικό γεγονός. Το μοτίβο του ήταν η αντιπαράθεση της μακροχρόνιας υποστήριξης της Ρωσίας προς τους Αφρικανούς που αντιστέκονται στον ιμπεριαλισμό και την ληστρική φύση της δυτικής νεοαποικιοκρατίας. Αυτό λειτουργεί εξαιρετικά για τη Ρωσία σήμερα, η οποία δεν έχει αποικιακή ιστορία εκμετάλλευσης και λεηλασίας της Αφρικής.
Ενώ κάθε τόσο σκελετοί από την εποχή της αποικιοκρατίας εξακολουθούν να ξεπηδούν από τη δυτική ντουλάπα, που χρονολογούνται από το αδυσώπητο αφρικανικό δουλεμπόριο, η Ρωσία αξιοποιεί τη σοβιετική κληρονομιά που βρίσκεται στη «σωστή πλευρά της ιστορίας» — ανασταίνοντας ακόμη και το πλήρες όνομα του Πανεπιστήμιο Φιλίας Λαών της Ρωσίας Patrice Lumumba στη Μόσχα.
Ωστόσο, δεν ήταν όλα πολιτική. Οι συζητήσεις της συνόδου κορυφής σχετικά με τη συνεργασία Ρωσίας-Αφρικής που βοηθά την ήπειρο να επιτύχει «διατροφική κυριαρχία», εναλλακτικές λύσεις στη συμφωνία για τα σιτηρά, νέους διαδρόμους επιμελητείας για ρωσικά τρόφιμα και λιπάσματα, ενίσχυση της εμπορικής, οικονομικής, πολιτιστικής, εκπαιδευτικής, επιστημονικής και ασφάλειας συνεργασίας· Η Αφρική δυνητικά προσχωρεί στο Διεθνή Διάδρομο Μεταφορών Βορρά-Νότου· Συμμετοχή της Ρωσίας σε έργα υποδομής της Αφρικής. Σχέδιο Δράσης του Φόρουμ Εταιρικής Σχέσης Ρωσίας-Αφρικής έως το 2026 — αυτά μαρτυρούν το ποσοτικοποιήσιμο αποτέλεσμα.
Δείτε το Νίγηρα. Οι πιο πρόσφατες εξελίξεις στο Νίγηρα υπογραμμίζουν το μοτίβο της συνόδου κορυφής Ρωσίας-Αφρικής. Η πρόγνωση της Ρωσίας για την αφρικανική κρίση δικαιώνεται - οι συνεχιζόμενες καταστροφές του δυτικού ιμπεριαλισμού. Αυτό φαίνεται από τις αναφορές για ρωσικές σημαίες που παρατηρήθηκαν σε διαδηλώσεις στο Niamey, την πρωτεύουσα του Νίγηρα.
Οι αντάρτες που κατέλαβαν την εξουσία δεν έχασαν χρόνο για να καταγγείλουν τις συμφωνίες στρατιωτικής-τεχνικής συνεργασίας του Νίγηρα με τη Γαλλία, οι οποίες ακολουθήθηκαν με το αίτημα να αποσύρει η Γαλλία τα στρατεύματά της εντός 30 ημερών. Από την πλευρά της, η Γαλλία έχει μιλήσει «ακλόνητα και αποφασιστικά» υπέρ της ξένης στρατιωτικής επέμβασης «για την καταστολή της απόπειρας πραξικοπήματος» και δηλώνει πως βρίσκεται στο Νίγηρα «κατόπιν αιτήματος των νόμιμων αρχών της χώρας βάσει υπογεγραμμένων συμφωνιών».
Η στάση της Γαλλίας δεν προκαλεί έκπληξη – το Παρίσι δε θέλει να χάσει τη θέση του στην περιοχή του Σαχέλ και τη φθηνή πηγή πόρων, ειδικά ουρανίου. Αλλά η Γαλλία υπολόγισε λάθος πως το πραξικόπημα δεν απολάμβανε την υποστήριξη του στρατού του Νίγηρα ούτε είχε κοινωνική βάση και το μόνο που χρειαζόταν για να το ανατρέψει θα ήταν μια περιορισμένη επίδειξη δύναμης που θα ανάγκαζε την ελίτ προεδρική φρουρά να ξεκινήσει άμεσες διαπραγματεύσεις με Γαλλία.
Η Γαλλία και οι ΗΠΑ συντονίζουν τις ενέργειές τους με την Οικονομική Κοινότητα των Κρατών της Δυτικής Αφρικής [ECOWAS]. Η ECOWAS αρχικά έκανε κάποια κροταλίσματα, αλλά σταμάτησε. Η προθεσμία παρέμβασής της έχει παρέλθει. Η ECOWAS απλά δε διαθέτει μηχανισμό για την ταχεία συγκέντρωση στρατευμάτων και τον συντονισμό των εχθροπραξιών, και η ισχυρή της Νιγηρία έχει γεμάτα τα χέρια της την αντιμετώπιση της εσωτερικής ασφάλειας. Η νιγηριανή κοινή γνώμη αισθάνεται επιφυλακτική σχετικά με μια ανατροπή - ο Νίγηρας είναι μια μεγάλη χώρα και έχει πορώδη σύνορα μήκους 1500 χιλιομέτρων με τη Νιγηρία. Μια ανείπωτη αλήθεια είναι ότι η Νιγηρία δύσκολα ενδιαφέρεται να αυξήσει τη γαλλική στρατιωτική παρουσία στο Νίγηρα ή να βρίσκεται στην ίδια πλευρά με τη Γαλλία, η οποία είναι εξαιρετικά μη δημοφιλής σε όλο το Σαχέλ.
Η μητέρα όλων των εκπλήξεων είναι ότι το στρατιωτικό πραξικόπημα απολαμβάνει μια μεγάλη λαϊκή υποστήριξη. Υπό αυτές τις συνθήκες, η μεγάλη πιθανότητα είναι ότι τα γαλλικά στρατεύματα μπορεί να αναγκαστούν να εγκαταλείψουν τον Νίγηρα, την πρώην αποικία τους. Ο Νίγηρας είναι θύμα νεο-αποικιακής εκμετάλλευσης. Κάτω από το πρόσχημα της καταπολέμησης της τρομοκρατίας, η οποία είναι, κατά ειρωνικό τρόπο, μια διάχυση από την επέμβαση του ΝΑΤΟ στη Λιβύη το 2011 με επικεφαλής κανέναν άλλο από τη Γαλλία στην περιοχή του Σαχέλ, η Γαλλία εκμεταλλεύτηκε ανελέητα τους ορυκτούς πόρους του Νίγηρα.
Ένας διάσημος Νιγηριανός ποιητής και λογοτεχνικός κριτικός, ο καθηγητής Osundare έγραψε την περασμένη εβδομάδα, «Εξερευνήστε την αιτία, την πορεία και τα συμπτώματα της παρούσας αναζωπύρωσης των στρατιωτικών πραξικοπημάτων στη Δυτική Αφρική. Βρείτε μια θεραπεία για αυτήν την πανδημία. Το πιο σημαντικό, να βρεθεί μια θεραπεία για τη μάστιγα των πολιτικών και κοινωνικοοικονομικών αδικιών που ευθύνονται για το αναπόφευκτο της επανάληψής της. Θυμηθείτε τη σημερινή ωμή αναρχία στη Λιβύη και τις αμέτρητες επιπτώσεις της αποσταθεροποίησης αυτής της κάποτε ανθισμένης χώρας για την περιοχή της Δυτικής Αφρικής».
Το μόνο περιφερειακό κράτος που μπορεί να αντέξει οικονομικά αποτελεσματική στρατιωτική επέμβαση στο Νίγηρα είναι η Αλγερία. Αλλά η Αλγερία δεν έχει καμία εμπειρία από τη διεξαγωγή τέτοιων επιχειρήσεων σε περιφερειακή κλίμακα ούτε έχει καμία πρόθεση να απομακρυνθεί από τη συνεπή πολιτική της μη ανάμειξης στην εσωτερική πολιτική μιας κυρίαρχης χώρας. Η Αλγερία έχει προειδοποιήσει για οποιαδήποτε εξωτερική στρατιωτική επέμβαση στον Νίγηρα. «Η επιδεικτική στρατιωτική επέμβαση στο Νίγηρα αποτελεί άμεση απειλή για την Αλγερία, και την απορρίπτουμε εντελώς και κατηγορηματικά… Τα προβλήματα πρέπει να λυθούν ειρηνικά», δήλωσε ο πρόεδρος της Αλγερίας Abdelmadjid Tebboune.
Στον πυρήνα του, χωρίς αμφιβολία, το πραξικόπημα στη Δημοκρατία του Νίγηρα περιορίζεται σε έναν αγώνα μεταξύ των Νιγηριανών και των αποικιακών δυνάμεων. Σίγουρα, η αυξανόμενη τάση της πολυπολικότητας στην παγκόσμια τάξη ενθαρρύνει τα αφρικανικά έθνη να αποτινάξουν τη νεοαποικιοκρατία. Αυτό είναι ένα πράγμα. Από την άλλη πλευρά, οι μεγάλες δυνάμεις αναγκάζονται να διαπραγματεύονται παρά να υπαγορεύουν.
Είναι ενδιαφέρον ότι η Ουάσιγκτον ήταν σχετικά συγκρατημένη. Η επιδοκιμασία των «αξιών» του Προέδρου Μπάιντεν απείχε πολύ από την επιταγή για «τάξη που βασίζεται σε κανόνες» — αν και η Αμερική φέρεται να έχει 3 στρατιωτικές βάσεις στο Νίγηρα. Στο πολυπολικό περιβάλλον, τα αφρικανικά έθνη κερδίζουν χώρο για διαπραγματεύσεις. Ο ακτιβισμός υπέρ της Ρωσίας θα τονώσει αυτή τη διαδικασία. Η Κίνα έχει επίσης οικονομικά μερίδια στο Νίγηρα.
Συγκεκριμένα, ο ηγέτης του πραξικοπήματος Abdurahman Tchiani έχει καταγράψει πως «οι Γάλλοι δεν έχουν αντικειμενικούς λόγους να εγκαταλείψουν τον Νίγηρα», σηματοδοτώντας ότι μια δίκαιη σχέση είναι δυνατή. Η Ρωσία ήταν προσεκτική ότι το βασικό καθήκον αυτήν την στιγμή είναι «να αποτρέψει την περαιτέρω υποβάθμιση της κατάστασης στη χώρα». Η εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών Μαρία Ζαχάροβα δήλωσε: «Θεωρούμε ότι είναι επείγον καθήκον να οργανώσουμε έναν εθνικό διάλογο για την αποκατάσταση της ειρήνης των πολιτών, τη διασφάλιση του νόμου και της τάξης… πιστεύουμε πως η απειλή της χρήσης βίας εναντίον ενός κυρίαρχου κράτους δε θα συμβάλει στην εκτόνωση των εντάσεων και επίλυση της κατάστασης στη χώρα».
Σαφώς, ο Νιαμέι δε θα υποκύψει στην πίεση των ξένων. «Οι ένοπλες δυνάμεις του Νίγηρα και όλες οι δυνάμεις άμυνας και ασφάλειας, με την υποστήριξη της αμείωτης υποστήριξης του λαού μας, είναι έτοιμες να υπερασπιστούν την ακεραιότητα της επικράτειάς μας», δήλωσε εκπρόσωπος της χούντας σε δήλωση. Μια αντιπροσωπεία από το Niamey πήγε στο Μάλι ζητώντας από μαχητές της Wagner που συνδέονται με τη Ρωσία να συμμετάσχουν στον αγώνα σε περίπτωση επέμβασης που υποστηρίζεται από τη Δύση.
Δεν αναμένεται έγκαιρη επίλυση της κρίσης γύρω από το Νίγηρα. Ο Νίγηρας είναι ένα κράτος-κλειδί στον αγώνα κατά του τζιχαντιστικού δικτύου και συνδέεται στρατηγικά και δομικά με το γειτονικό Μάλι. Και η κατάσταση στην περιοχή του Σαχέλ κλιμακώνεται. Αυτό έχει βαθιές επιπτώσεις στην κρίση του κράτους στη Δυτική Αφρική στο σύνολό της.
Η αμερικανική εξαίρεση δεν είναι μια καθολική πανάκεια για τις υπάρχουσες ασθένειες. Το Πεντάγωνο βοήθησε να εκπαιδεύσει τουλάχιστον έναν από τους πραξικοπηματίες στον Νίγηρα — και εκείνους στο Μάλι και την Μπουρκίνα Φάσο, που έχουν υποσχεθεί να υπερασπιστούν τον Νίγηρα. Ωστόσο, μιλώντας από το Niamey τη Δευτέρα, η επισκέπτρια αναπληρώτρια υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Βικτόρια Νούλαντ εξέφρασε τη λύπη της που οι πραξικοπηματίες αρνήθηκαν να συναντηθεί με τον έκπτωτο πρόεδρο Μοχάμεντ Μπαζούμ και δεν ήταν δεκτικές στις εκκλήσεις των ΗΠΑ να επιστρέψει η χώρα στην πολιτική διακυβέρνηση.
Η αποστολή της Nuland είχε ως στόχο να αποτρέψει τους πραξικοπηματίες από την εμπλοκή με την ομάδα Wagner, αλλά δεν ήταν σίγουρη για την επιτυχία. Η Nuland δεν είχε συνάντηση με τον στρατηγό Tchiani.
Το πραξικόπημα στο δυτικοαφρικανικό κράτος του Νίγηρα στις 26 Ιουλίου και η Σύνοδος Κορυφής Ρωσίας-Αφρικής την επόμενη μέρα στην Αγία Πετρούπολη διαδραματίζονται στο πλαίσιο της πολυπολικότητας στην παγκόσμια τάξη πραγμάτων. Φαινομενικά ανεξάρτητα γεγονότα, συλλαμβάνουν, ωστόσο, το ζήλο της μεταμορφωτικής εποχής μας.