 |
| Turkish President Recep Tayyip Erdogan tours the site of destroyed buildings during his visit to the city of Kahramanmaras in southeast Turkey, two days after the severe earthquake that hit the region on February 8, 2023. (Photo by Adem ALΤΑN / ΑFΡ) |
Φατίχ Γιουρτσέβερ* - turkishminute.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Ο βετεράνος δημοσιογράφος Memduh Bayraktaroğlu δημοσίευσε ένα βίντεο στη σελίδα του στο YouTube στις 14 Φεβρουαρίου με βάση πληροφορίες που παρείχε ένας υπάλληλος που εργάζεται στην Υπηρεσία Διαχείρισης Καταστροφών και Έκτακτης Ανάγκης (AFAD) που ήταν προσωπικά μάρτυρας των γεγονότων. Σύμφωνα με τον αξιωματούχο, λίγο μετά τον πρώτο σεισμό, ο υπουργός Εσωτερικών Σουλεϊμάν Σοϊλού, ο υπουργός Άμυνας Χουλουσί Ακάρ και ο υπουργός Τουρισμού και Πολιτισμού Μεχμέτ Ερσόι συναντήθηκαν και άρχισαν να συζητούν τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την αντιμετώπιση του σεισμού. Οι υπουργοί συμφώνησαν να χρησιμοποιήσουν το ανθρώπινο δυναμικό και τις δυνατότητες των TSK για επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης, αλλά όταν ενημέρωσαν τον Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, εκείνος αρνήθηκε και οι TSK δεν μπορούσαν να συμμετάσχουν στις επιχειρήσεις.
Ο Μπαϊρακτάρογλου δήλωσε πως οι πληροφορίες που είχε διαβιβάσει περιελάμβαναν σοβαρούς ισχυρισμούς, αλλά δήλωσε επίσης ότι εάν οι αξιωματούχοι αρνηθούν τους ισχυρισμούς, θα τους μεταδώσει επίσης.
Δεν υπήρξε καμία απάντηση από τους υπουργούς σχετικά με τους ισχυρισμούς του Bayraktaroğlu στο κανάλι του στο YouTube σχετικά με τα γεγονότα το πρωί της 6ης Φεβρουαρίου. Ο Burak Gültekin, σύμβουλος στο υπουργείο Εσωτερικών, αρνήθηκε τους ισχυρισμούς που διατυπώνονται στο βίντεο χωρίς να κατονομάσει άμεσα τον Bayraktaroğlu. Ωστόσο, ο Bayraktaroğlu δημοσίευσε ένα άλλο βίντεο στη σελίδα του στο YouTube στις 19 Φεβρουαρίου επιβεβαιώνοντας τους ισχυρισμούς του.
Απαντώντας στην κριτική ότι οι TSK άργησαν να απαντήσουν στο σεισμό, ο υπουργός Άμυνας Ακάρ εξέδωσε δήλωση στις 20 Φεβρουαρίου. Ο Ακάρ υπερασπίστηκε τις ενέργειες του στρατού, δηλώνοντας πως κινητοποιήθηκαν από την αρχή και έσπευσαν να βοηθήσουν τον κόσμο. Εξήγησε ότι ο πρώτος σεισμός σημειώθηκε στις 4:17 π.μ. της 6ης Φεβρουαρίου και το Υπουργείο Άμυνας καθώς και όλα τα κέντρα επιχειρήσεων των χερσαίων, ναυτικών και αεροπορικών δυνάμεων ζήτησαν αναφορές από μονάδες στις 4:30 π.μ. Οι Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις έλαβαν οδηγίες από τη Διοίκηση Ανθρωπιστικής Βοήθειας και αναλόγως κινητοποιήθηκαν όλες οι στρατιωτικές μονάδες. Ο Ακάρ είπε ότι αναφέρθηκε στον Πρόεδρο Ερντογάν στις 5:10 π.μ. για την κατάσταση του στρατού, προσθέτοντας πως παρά τις δυσκολίες λόγω των κακών καιρικών συνθηκών, ο τουρκικός στρατός κατέβαλε μεγάλες προσπάθειες για να μεταφέρει ομάδες AFAD στις πληγείσες περιοχές.
Ωστόσο, οι δηλώσεις Ακάρ δεν αλλάζουν το γεγονός ότι οι TSK αντέδρασαν πολύ αργά στους σεισμούς. Στις 17 Αυγούστου 1999, αμέσως μετά από έναν σεισμό στο Gölcük, οι TSK ενήργησαν γρήγορα, αναπτύσσοντας περίπου 65.000 στρατιώτες μέσα σε 48 ώρες για τη διεξαγωγή επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης, εκκένωσης και καταφυγίου. Οι στρατιώτες δημιούργησαν επίσης νοσοκομεία, πόλεις σκηνών και κινητές κουζίνες για να βοηθήσουν όσους επλήγησαν από την καταστροφή, παίζοντας καθοριστικό ρόλο στην ανάκαμψη της χώρας. Ο τουρκικός λαός περίμενε την ίδια αντίδραση από τις TSK, αλλά απογοητεύτηκε όταν είδε περιορισμένες προσπάθειες στη ζώνη του σεισμού. Στην τρέχουσα καταστροφή, οι TSK ανέπτυξαν μόνο 7.500 στρατιώτες τις πρώτες 48 ώρες μετά τον σεισμό, μια κρίσιμη στιγμή για επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης, λίγο περισσότερο από το ένα δέκατο του προσωπικού που αναπτύχθηκε στο σεισμό του Gölcük του 1999.
Μετά από μια απόπειρα πραξικοπήματος το 2016, η κυβέρνηση Ερντογάν εφάρμοσε θεσμικές αλλαγές στις TSK, αποδυναμώνοντας τις λειτουργίες διοίκησης και ελέγχου των διοικήσεων των δυνάμεων και του αρχηγού του γενικού επιτελείου επί των μονάδων και του επιτελείου τους. Σε προηγούμενες κρίσεις, όπως ο σεισμός του 1999, η Διοίκηση Ναυτικών Δυνάμεων είχε την αυτονομία να δημιουργήσει γέφυρα θαλάσσιας μεταφοράς με πολεμικά πλοία και να μεταφέρει τους τραυματίες σε νοσοκομεία χωρίς εντολές από κανέναν. Ωστόσο, στους πρόσφατους σεισμούς, παρόμοια γέφυρα θαλάσσιων μεταφορών δεν εγκαταστάθηκε εντός των πρώτων 24 ωρών, παρά τη διαθεσιμότητα αποβατικών και αμφίβιων πλοίων και φρεγατών. Τα συνήθη θεσμικά αντανακλαστικά των TSK σε καταστάσεις κρίσης έχουν τεθεί σε κίνδυνο από τη δομή που δημιούργησε η κυβέρνηση Ερντογάν. Παρ' όλα αυτά, οι TSK παραμένουν ένας θεσμός που μπορεί να οργανωθεί στο πεδίο το συντομότερο δυνατό για επιχειρήσεις αρωγής σε φυσικές καταστροφές.
Η ανάλυση των δηλώσεων του υπουργού Άμυνας Akar αποκαλύπτει ότι δεν έρχονται σε αντίθεση με τους ισχυρισμούς του δημοσιογράφου Memhud Bayraktaroğlu. Αν και ο Akar δεν αναφέρει ρητά γιατί οι Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις δεν ανέπτυξαν αρκετά στρατεύματα στην περιοχή αμέσως μετά τους σεισμούς, υπονοεί πως ήταν έτοιμες να επέμβουν και θέλει ο κόσμος να συμπεράνει πως ο Πρόεδρος Ερντογάν δεν τους το επέτρεψε. Αυτή η δήλωση αθωώνει τον Ακάρ και φέρει την ευθύνη στον Ερντογάν για την καθυστερημένη αντίδραση των TSK. Ο λόγος για την απόφαση του Ερντογάν εικάζεται ότι οφείλεται στην επιθυμία του να εμποδίσει τις TSK να ανακτήσουν το προηγούμενο επίπεδο αξιοπιστίας και δημόσιας υποστήριξης, καθώς τις θεωρεί απειλή για την κυριαρχία του.
Οι πρόσφατοι σεισμοί στην Τουρκία και η επακόλουθη οικονομική ζημιά και η ανεπαρκής αντίδραση των κρατικών θεσμών αμαύρωσαν την εικόνα του Προέδρου Ερντογάν στην ΕΕ και τις ΗΠΑ. Πριν από τον σεισμό, ο Ερντογάν θεωρούνταν η μόνη πολιτική προσωπικότητα ικανή να σταθεροποιήσει την Τουρκία, παρά τις αυταρχικές του τάσεις. Ωστόσο, η καταστροφή έχει προκαλέσει μια αλλαγή στην αντίληψη. Ο ίδιος ο Ερντογάν θεωρείται πλέον η αιτία της αποσταθεροποίησης της Τουρκίας. Ο Ερντογάν στοχεύει τώρα να κρατήσει τις TSK υπό αυστηρότερο έλεγχο, καθώς παραμένει επιφυλακτικός για το ενδεχόμενο πραξικοπήματος. Για τον Ερντογάν, η καταστολή του φόβου ενός πραξικοπήματος έχει προτεραιότητα έναντι της απώλειας ανθρώπινων ζωών που προκαλούνται από τους σεισμούς.
* Ο Fatih Yurtsever είναι πρώην αξιωματικός του ναυτικού στις Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις. Χρησιμοποιεί ψευδώνυμο για λόγους ασφαλείας.