Του Δρ. Vladislav B. Sotirović - globalresearch.ca / Παρουσίαση Freepen.gr
Οι συνέπειες της αναγνώρισης της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου από ένα (μικρότερο) τμήμα της διεθνούς κοινότητας είναι ήδη (και θα είναι στο μέλλον) ορατές κυρίως στον Καύκασο λόγω των πολύ παρόμοιων προβλημάτων και της κατάστασης σε αυτές τις δύο περιοχές. Στον Καύκασο (όπου περίπου 50 διαφορετικές εθνογλωσσικές ομάδες ζουν μαζί) η αυτοανακηρυχθείσα ανεξαρτησία έχει ήδη γίνει από την Αμπχαζία και τη Νότια Οσετία κατά τη διάρκεια των πολέμων τους το 1991–1993 κατά των κεντρικών αρχών της Γεωργίας, αλλά μέχρι τα μέσα του 2008, και οι δύο αυτές οι δύο αυτονομιστικές περιοχές από τη Γεωργία δεν αναγνωρίστηκαν διεθνώς από κανένα κράτος στον κόσμο. Η περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, η οποία κήρυξε την ανεξαρτησία της το 1991 από το Αζερμπαϊτζάν με πλήρη στρατιωτική και πολιτική υποστήριξη από την Αρμενία, δεν είχε επίσης αναγνωριστεί πριν από την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου.
Ωστόσο, μόνο αρκετούς μήνες μετά την αυτοανακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου στις 17 Φεβρουαρίου, 2008 ένα κύμα αναγνώρισης τριών αυτονομιστικών κρατών του Καυκάσου ξεκίνησε ως κλασικό παράδειγμα πολιτικής φαινομένου ντόμινο στις διεθνείς σχέσεις. Πρέπει να σημειωθεί ότι οι ειδικοί του γερμανικού Υπουργείου Εξωτερικών εξέφρασαν ακόμη και το 2007 τον πραγματικό φόβο τους πως στην περίπτωση της μονομερούς αναγνώρισης της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου από τις ΗΠΑ και την ΕΕ θα μπορούσε να υπονοηθεί η ίδια μονομερής διπλωματική πράξη από τη Ρωσία (και άλλες χώρες) με την αναγνώριση της Αμπχαζίας και της Νότιας Οσετίας ως θέμα διπλωματικής αποζημίωσης και ως αποτέλεσμα του φαινομένου ντόμινο στις διεθνείς σχέσεις. Είναι επίσης γνωστό και από επίσημες πηγές του ΟΑΣΕ ότι οι Ρώσοι εκπρόσωποι σε αυτόν τον πανευρωπαϊκό οργανισμό ασφαλείας προειδοποιούσαν συνεχώς πριν από το 2008 τη Δύση πως ένα τέτοιο σενάριο είναι πολύ πιθανό, αλλά με μια ιδιαιτερότητα.
Μπορεί να ειπωθεί ότι η Αλβανία που ανακήρυξε μονομερώς την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου τον Φεβρουάριο του 2008 δεν είναι καθόλου μια «μοναδική» περίπτωση στον κόσμο χωρίς άμεσες συνέπειες σε παρόμοιες αυτονομιστικές περιπτώσεις μετά το «φαινόμενο ντόμινο» (Αμπχαζία, Νότια Οσετία, Νότιο Σουδάν, Ανατολικό Τιμόρ [iii], Κριμαία, Ντονμπάς…). Αυτός είναι ο πραγματικός λόγος για τον οποίο, για παράδειγμα, η κυβέρνηση της Κύπρου δεν υποστηρίζει τα «δικαιώματα των Αλβανών του Κοσσυφοπεδίου στην αυτοδιάθεση» καθώς η επόμενη «μοναδική» περίπτωση μπορεί εύκολα να είναι το βόρειο (τουρκικό) τμήμα της Κύπρου, το οποίο παρεμπιπτόντως ήδη αναγνωρίστηκε από τη Δημοκρατία της Τουρκίας και εκ των πραγμάτων έχει την προστασία της Άγκυρας. Ή ακόμα καλύτερο παράδειγμα: η ισπανική κυβέρνηση δεν θέλει να αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου για τον ίδιο τον «καταλανικό» λόγο, καθώς ένα φαινόμενο ντόμινο του αυτονομισμού μπορεί εύκολα να διαχυθεί στην Ιβηρική Χερσόνησο.
Πρέπει να σημειωθεί πως υπάρχουν περίπου 200 εδαφικά-εθνικά αυτονομιστικά κινήματα σε όλο τον κόσμο για τα οποία η υπόθεση του «προηγούμενου» του Κοσσυφοπεδίου πρόκειται να χρησιμεύσει ως το καλύτερο ηθικό και νομικό θεμέλιο για την ανεξαρτησία τους. Στη συνέχεια, η Δημοκρατία του Ναγκόρνο-Καραμπάχ αναγνωρίζεται πλέον από τρία κράτη μη μέλη του ΟΗΕ σύμφωνα με το πρότυπο του Κοσσυφοπεδίου: Υπερδνειστερία, Αμπχαζία και Νότια Οσετία. Επιπλέον, το 2012 (τέσσερα χρόνια μετά τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου), ένα μέλος της επιτροπής εξωτερικών σχέσεων της Ουρουγουάης δήλωσε ότι η χώρα του μπορούσε να αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Περαιτέρω, το Κοινοβούλιο της Νέας Νότιας Ουαλίας (Αυστραλία) κάλεσε την αυστραλιανή κυβέρνηση να αναγνωρίσει το Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Δύο άλλες υπερκαυκάσιες αυτονομιστικές δημοκρατίες της Αμπχαζίας και της Νότιας Οσετίας έγιναν σαν το Ναγκόρνο-Καραμπάχ που αναγνωρίστηκαν μετά τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου το 2008 από πολλά κράτη και οιονεί κράτη: Ρωσία, Νικαράγουα, Βενεζουέλα, Ναουρού, Αραβική Δημοκρατία της Σαχράουι, Ναγκόρνο-Καραμπάχ, Βανουάτου, Αμπχαζία και Νότια Οσετία (η μία την άλλη).[iv]
Η διακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου τον Φεβρουάριο του 2008 δεν έγινε, στην πραγματικότητα, «προηγούμενο» όπως δήλωσαν οι διοικήσεις των ΗΠΑ και της ΕΕ: έγινε μάλλον ένα παράδειγμα μπούμερανγκ ενός «φαινόμενου ντόμινο» στις διεθνείς σχέσεις. Η περίπτωση της Κριμαίας το 2014 ήταν από αυτή την άποψη αρκετά σαφής: τα δικαιώματα λαϊκής αυτοδιάθεσης της Κριμαίας να χωρίσει τη χερσόνησο από την Ουκρανία και να γίνει μέρος της Ρωσίας βασίστηκαν τουλάχιστον επίσημα στα ίδια δικαιώματα που χρησιμοποιούν οι Αλβανοί του Κοσσυφοπεδίου (ως πλειοψηφία στην επαρχία) να κηρύξουν την ανεξαρτησία του κράτους από τη Σερβία.
*
Ο Δρ. Vladislav B. Sotirović ήταν καθηγητής πανεπιστημίου στο Βίλνιους της Λιθουανίας. Είναι Ερευνητής στο Κέντρο Γεωστρατηγικών Μελετών. Είναι τακτικός συνεργάτης της Global Research.
Σημειώσεις
[1] Σχετικά με τη γεωπολιτική του Καυκάσου, βλέπε [Chorbajian Levon, Patrick Donabedian, Claude Mutafian, The Caucasian Knot , Atlantic Highlands, NJ: Zed., 1994; Jorge Heine, «The Conflict in the Caucasus: Causing a New Cold War?», India Quarterly: A Journal of International Affairs , τόμ. 65, αρ. 1, 2009, 55−66].
[ii] Για το ζήτημα της σύνδεσης μεταξύ γεωπολιτικής και ενέργειας, βλέπε [Klare Michael, Rising Powers, Shrinking Planet: The New Geopolitics of Energy , Νέα Υόρκη: Metropolitan Books, 2008].
[iii] Ένα δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία του Ανατολικού Τιμόρ διοργανώθηκε στις 30 Αυγούστου 1999 , δηλαδή μόλις 2,5 μήνες μετά την επίθεση του ΝΑΤΟ στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας (που έληξε στις 10 Ιουνίου 1999 με τη Συμφωνία του Κουμάνοβο). Μετά τον πόλεμο του Κοσσυφοπεδίου, αυτή η επαρχία της Σερβίας έγινε de facto διαχωρισμένη από την πατρίδα και ανεξάρτητη σε σχέση με τη Σερβία. Η επίσημη ανεξαρτησία του Ανατολικού Τιμόρ από την Ινδονησία επιτεύχθηκε στις 20 Μαΐου 2002.
[iv] Σχετικά με τα οιονεί κράτη, βλέπε [Pål Kolstø, “The Sustainability and Future of Unrecognized Quasi-States”, Journal of Peace Research , vol. 43, αρ. 6, 2006, 723−740].
Όλες οι εικόνες σε αυτό το άρθρο είναι από τον συγγραφέα