Φατίχ Γιουρτσέβερ* - turkishminute.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Μετά την υπογραφή συμφωνίας με την κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας της Λιβύης στις 27 Νοεμβρίου 2019 για την οριοθέτηση περιοχών θαλάσσιων δικαιοδοσιών στη Μεσόγειο, η Τουρκία έστειλε τις συντεταγμένες των σημείων που σχηματίζουν τα εξωτερικά σύνορα της τουρκικής υφαλοκρηπίδας στην ανατολική Μεσόγειο στον ΟΗΕ. Σύμφωνα με το σχεδιασμό του έργου, η διαδρομή των ηλεκτρικών καλωδίων που θα τοποθετηθούν στο βυθό της θάλασσας για το έργο EuroAsia Interconnector διέρχεται από την τουρκική υφαλοκρηπίδα. Η κυβέρνηση του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν έχει εγείρει αντιρρήσεις για το έργο EuroAsia Interconnector. Αντίθετα, η κυβέρνηση Ερντογάν αντιτάχθηκε σθεναρά στη διαδρομή του αγωγού φυσικού αερίου EastMed, ο οποίος θα μεταφέρει αέριο από το Ισραήλ και την Κύπρο στην Ευρώπη μέσω της τουρκικής υφαλοκρηπίδας στην ανατολική Μεσόγειο.
Το έργο EuroAsia Interconnector
Το έργο EuroAsia Interconnector, που ανακοινώθηκε τον Ιανουάριο του 2012, είναι ένα έργο κοινού ενδιαφέροντος της ΕΕ (PCI) που συνδέει τα ηλεκτρικά συστήματα του Ισραήλ, της Κύπρου και της Ελλάδας (μέσω Κρήτης) μέσω υποθαλάσσιων καλωδίων συνεχούς ρεύματος και καλωδίων συνεχούς ρεύματος υψηλής τάσης (HVDC) με χερσαίους σταθμούς σε κάθε χώρα, ισχύος 2000 MW. Σταθμοί Μετατροπέα Πηγής Τάσης (VSC) θα βρίσκονται σε κάθε τερματικό για να βοηθήσουν στην αφομοίωση της ισχύος στις αντίστοιχες χώρες σε εναλλασσόμενα ρεύματα.
Ένα ζεύγος καλωδίων HVDC θα συνδέσει ολόκληρο το σύστημα κατά μήκος του βυθού και της ξηράς, καταλήγοντας στις τοποθεσίες του σταθμού μετατροπέα. Σε κάθε χώρα/περιοχή, ένας σταθμός μετατροπέα θα λαμβάνει την υπερπόντια ισχύ μέσω του ζεύγους καλωδίων και θα διοχετεύει τη μετατρεπόμενη ενέργεια στο δίκτυο. Θα πρέπει να σημειωθεί πως ολόκληρο το σύστημα μπορεί να λειτουργεί αμφίδρομα, δίνοντας τη δυνατότητα σε κάθε περιοχή είτε να είναι εξαγωγέας είτε εισαγωγέας ηλεκτρικής ενέργειας ανάλογα με τη ζήτηση.
Μειώνει σημαντικά τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και υπηρετεί το όραμα της Πράσινης Συμφωνίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Το EuroAsia Interconnector είναι ζωτικής σημασίας υποδομή για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τις συμμετέχουσες χώρες. Είναι κορυφαίο PCI και έχει συμπεριληφθεί και στους πέντε καταλόγους PCI της ΕΕ από το 2013. Τα PCI είναι βασικά έργα υποδομής που στοχεύουν στην ολοκλήρωση της ευρωπαϊκής εσωτερικής αγοράς ενέργειας για να βοηθήσουν την ΕΕ να επιτύχει τους στόχους της ενεργειακής και κλιματικής πολιτικής: παροχή οικονομικά προσιτής, ασφαλούς και βιώσιμης ενέργειας και απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές της οικονομίας μακροπρόθεσμα σύμφωνα με τη Συμφωνία του Παρισιού για όλους τους Ευρωπαίους και συμβάλλοντας σε μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία έως το 2050. Κάθε δύο χρόνια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καταρτίζει ένα νέο κατάλογο PCI. Για να γίνετε PCI, ένα έργο πρέπει να έχει σημαντικό αντίκτυπο στις ενεργειακές αγορές και την ολοκλήρωση της αγοράς σε τουλάχιστον δύο χώρες της ΕΕ, να ενισχύει τον ανταγωνισμό στις ενεργειακές αγορές, να υποστηρίζει την ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ διαφοροποιώντας τις πηγές ενέργειας και να συμβάλλει στους στόχους της ΕΕ για το κλίμα και την ενέργεια με την ενσωμάτωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Το EuroAsia Interconnector πληροί τα ενεργειακά κριτήρια της ΕΕ και έχει ταξινομηθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως έργο αυτοκινητόδρομου ηλεκτρικής ενέργειας.
Το EuroAsia Interconnector θα προσφέρει μια αξιόπιστη εναλλακτική λύση για τη μεταφορά ενέργειας στην Ευρώπη και θα επεκτείνει την αγορά ενέργειας πέρα από τα σύνορά της. Το έργο θα δημιουργήσει μια ενεργειακή γέφυρα μεταξύ των δύο ηπείρων (το συνολικό μήκος της διασύνδεσης είναι 1.520 χιλιόμετρα) και έναν αξιόπιστο εναλλακτικό διάδρομο για τη μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη.
Υποβρύχια καλώδια και UNCLOS
Οι αποκλειστικές οικονομικές ζώνες και οι υφαλοκρηπίδες είναι νομικά καθεστώτα που είναι παρόμοια από πολλές απόψεις όσον αφορά τα δικαιώματα που παρέχουν στο αντίστοιχο παράκτιο κράτος. Για να ασκήσει ένα κράτος τα δικαιώματά του από μια αποκλειστική οικονομική ζώνη σε μια θάλασσα, πρέπει να κηρύξει αποκλειστική οικονομική ζώνη σε αυτή τη θάλασσα. Ωστόσο, δεν υπάρχει υποχρέωση δήλωσης της υφαλοκρηπίδας για την άσκηση των δικαιωμάτων που απορρέουν από την υφαλοκρηπίδα. Η Τουρκία δεν έχει ακόμη ανακοινώσει αποκλειστική οικονομική ζώνη στην ανατολική Μεσόγειο. Η Τουρκία δεν χρειάζεται να δηλώσει υφαλοκρηπίδα στην ανατολική Μεσόγειο για να ασκήσει τα δικαιώματά της στην περιοχή αυτή. Για το λόγο αυτό, είναι απαραίτητη η εξέταση του νομικού καθεστώτος των υποβρυχίων καλωδίων που θα τοποθετηθούν κάτω από τη θάλασσα ως μέρος του έργου EuroAsia Interconnector σχετικά με τα δικαιώματα άλλων κρατών στην υφαλοκρηπίδα.
Το άρθρο 79 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας ( UNCLOS) ορίζει ότι «Όλα τα κράτη δικαιούνται να τοποθετούν υποθαλάσσια καλώδια και αγωγούς στην υφαλοκρηπίδα, σύμφωνα με τις διατάξεις αυτού του άρθρου» και «η οριοθέτηση της πορείας για την τοποθέτηση τέτοιων αγωγών και υποθαλάσσιων καλωδίων στην υφαλοκρηπίδα υπόκειται στη συγκατάθεση του παράκτιου κράτους». Όπως προκύπτει από αυτό το άρθρο, απαιτείται η συναίνεση της Τουρκίας για την τοποθέτηση των υποβρυχίων καλωδίων στην ανατολική Μεσόγειο στην τουρκική υφαλοκρηπίδα στο πλαίσιο του έργου EuroAsia Interconnector. Ωστόσο, δεν έχει υπάρξει αναφορά ότι έχει υποβληθεί ακόμη τέτοιο αίτημα από την Τουρκία.
Συμπέρασμα
Η κυβέρνηση Ερντογάν, η οποία βρισκόταν στο χείλος του πολέμου με την Ελλάδα το 2020 για την οριοθέτηση της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης στην ανατολική Μεσόγειο, αυτή τη στιγμή προτιμά να παραμείνει σιωπηλή. Δεδομένου ότι ο Ερντογάν δεν θέλει να προκαλέσει κρίση με την ΕΕ, ειδικά πριν από τις εκλογές του 2023, και να εκτεθεί σε οικονομικές κυρώσεις της ΕΕ, θέλει ακόμη και να εξασφαλίσει την κρυφή υποστήριξη της ΕΕ πριν από τις εκλογές με τέτοιες παραχωρήσεις. Φυσικά, το γεγονός ότι το Ισραήλ είναι μία από τις τρεις χώρες που συμμετέχουν σε αυτό το έργο πρέπει να είναι ένας άλλος παράγοντας που κρατά τον Ερντογάν ήσυχο. Οι σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ, οι οποίες ήταν τεταμένες από το 2010, έχουν βελτιωθεί χάρη στις προσπάθειες του Ερντογάν. Ο Ερντογάν δε θα ήταν αντίθετος σε ένα σχέδιο που περιλαμβάνει το Ισραήλ, καθώς δεν θέλει να βλάψει τις σχέσεις, οι οποίες επί του παρόντος έχουν ομαλοποιηθεί.
* Ο Fatih Yurtsever είναι πρώην αξιωματικός του ναυτικού στις Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις. Χρησιμοποιεί ψευδώνυμο για λόγους ασφαλείας.