Του Θανάση Κ.
Αυτό που ονομάστηκε «πράσινη μετάβαση» στην Ευρώπη, αποτελεί ένα πρωτοφανές στην Ιστορία στρατηγικό αδιέξοδο ενεργειακού αυτοχειριασμού!
Κι αν δεν εγκαταλειφθεί αμέσως ο στόχος της «πράσινης μετάβασης» - δηλαδή αν δεν πάψει να αποτελεί δεσμευτικό πλαίσιο ενεργειακής στρατηγικής για τα ευρωπαϊκά κράτη μέλη – δεν πρόκειται να ξεπεράσουν την ραγδαία αποβιομηχάνιση και την πολιτική καθίζηση, και τις κοινωνικές εκρήξεις, όπως ήδη προειδοποιούν ακόμα και υπουργοί του ευρωπαϊκού κατεστημένου…
Οι Ευρωπαίοι με την «πράσινη μετάβαση» αποφάσισαν μόνοι τους να οδηγηθούν στην μακροχρόνια... ενεργειακή φτώχεια!
Το μόνο που τους έσωζε, ως τώρα, ήταν το φτηνό ρωσικό αέριο, για όσο το είχαν.
Και οι πονηροί Ρώσοι το γνώριζαν και φρόντιζαν να αυξάνουν συνεχώς την εξάρτηση της Ευρώπης από φυσικό αέριο, παρά τις διαβεβαιώσεις των Ευρωπαίων ότι σε λίγα χρόνια θα είχαν, λέει, εντελώς "απεξαρτηθεί" από υδρογονάνθρακες…
Οι Ρώσοι γνώριζαν ότι αυτό δεν επρόκειτο να συμβεί.
Και στο μεταξύ, όσο οι Ευρωπαίοι καλλιεργούσαν ψευδαισθήσεις, η μοναδική πηγή φτηνής ενέργειας γι’ αυτούς ήταν οι αγωγοί που τους έφεραν φτηνό #φυσικό_αέριο από τη Ρωσία…
Μετά τον περασμένο Φεβρουάριο, όταν μόνοι τους οι Ευρωπαίοι αποφάσισαν να αποκοπούν από το αέριο της Ρωσίας, συνειδητοποίησαν ότι:
-- πρώτον δεν μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες τους σε ενέργεια, ούτε για τη στοιχειώδη θέρμανση το χειμώνα, και
-- δεύτερον ακόμα κι αν βρουν «εναλλακτικές πηγές», το κόστος θα είναι πια πολύ μεγαλύτερο. Και οι οικονομίες τους θα χάσουν πολύ σε ανταγωνιστικότητα.
Άρα και σε αναπτυξιακή δυναμική.
Άρα και σε ευημερία.
Άρα και σε κοινωνική σταθερότητα…
Άρα και σε διεθνές εκτόπισμα...
Όταν λέμε ότι η «πράσινη μετάβαση» είναι αργή και βασανιστική "αυτοκτονία" που ήδη την πληρώνουμε ακριβά, ΔΕΝ εννοούμε γενικά την απεξάρτηση από εισαγόμενους υδρογονάνθρακες.
Κάθε άλλο…
Εννοούμε ότι θα μπορούσε να γίνει πολύ πιο σταδιακά.
Είναι "αυτοκτονία" να επιχειρείται η «απεξάρτηση» απότομα και με ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα, ενώ δεν υπάρχει ακόμα η τεχνολογία που θα επέτρεπε κάτι τέτοιο.
Εννοούμε ότι υιοθετήθηκε στην πραγματικότητα η αποκλειστική στροφή στις ΑΠΕ - δηλαδή #φωτοβολταϊκά και #αιολικά. Αποκλείοντας στην πραγματικότητα και την #πυρηνική_ενέργεια, και τα #υδροηλεκτρικά (που δεν εκλύουν καθόλου διοξείδιο του άνθρακα), όπως αποκλείουν και τις πιο "φιλικές" προς το περιβάλλον τεχνολογίες χρήσης υδρογονανθράκων (δραστικά μειωμένων ρύπων).
Για να καταλάβετε, παρ’ όλο που η απόδοση των ΑΠΕ βελτιώθηκε πολύ τα τελευταία 15 χρόνια, ακόμα και σήμερα παραμένει όνειρο απατηλό ότι θα μπορέσουμε να καλύψουμε τις σημερινές ανάγκες μας μόνο με ΑΠΕ.
Όνειρο απατηλό…
* Ένα βασικό μειονέκτημα των ΑΠΕ είναι ότι χρειάζονται μεγάλες εδαφικές εκτάσεις. Για παράδειγμα, για να καλύψουν (θεωρητικά) το σύνολο των αναγκών τους χώρες όπως η Βρετανία, πρέπει να καλύψουν λίγο πάνω από το μισό της επικράτειάς τους με φωτοβολταϊκά και αιολικά πάρκα!
Και μιλάμε για τις σημερινές ανάγκες – και μόνο.
Αν λάβουμε υπ’ όψιν ότι η 4η Βιομηχανική Επανάσταση, αυξάνει θεαματικά τις ενεργειακές ανάγκες μιας κοινωνίας, σε τριάντα χρόνια θα χρειάζεται να καλύψει κανείς με ΑΠΕ το σύνολο των χωρών αυτών!
Άρα, αν στηριχθούν μόνο στις ΑΠΕ οι χώρες θα πρέπει να καταργήσουν τη Γεωργία, την Κτηνοτροφία και τον Τουρισμό (δηλαδή όλες τις παραγωγικές δραστηριότητες που χρειάζονται εδαφικές εκτάσεις),
πρέπει ακόμα να εξαρτώνται για τη διατροφή τους από εισαγωγές,
πρέπει οι πληθυσμοί τους να συγκεντρωθούν σε λίγες μεγάλες πόλεις (πράγμα καταστροφικό για το περιβάλλον)
και θα πρέπει να μετατρέψουν όλη την ύπαιθρο κι όλες τις ακτές τους σε τεράστια αιολικά και φωτοβολταϊκά πάρκα.
Όπερ ανέφικτο. Και αδιανόητο...
* Ένα ακόμα μειονέκτημα των ΑΠΕ είναι πως δεν λειτουργούν συνεχώς! Πάσχουν από το πρόβλημα της "διακοψιμότητας". Το βράδυ δεν λειτουργούν τα φωτοβολταϊκά, ενώ τα αιολικά δεν λειτουργούν όταν φυσάει "λίγο" (κάτω από 3 μποφόρ) ή όταν φυσάει «υπερβολικά» (πάνω από 8 μποφόρ)…
Αυτό σημαίνει πως όταν λέμε ότι εγκαθιστούμε μια μονάδα ΑΠΕ ισχύος, ας πούμε, 40 μεγαβάτ, εννοούμε ότι τόσο παράγει κατά "μέγιστο", την ώρα που υπάρχουν οι ιδανικές συνθήκες. Δηλαδή τέλεια ηλιοφάνεια και "γεμάτος" άνεμος.
Αλλά επειδή οι καιρικές συνθήκες δεν είναι πάντα "βέλτιστες", η πραγματική συνεισφορά μιας μονάδας ΑΠΕ στις συνολικές ανάγκες μιας κοινωνίας, είναι συνήθως πολύ κάτω: Από το μισό ως και το ένα τέταρτο τη μέγιστης ισχύος της.
Συμβατικά υπολογίζεται από ένα τέταρτο ως ένα τρίτο...
Δηλαδή μια μονάδα που παράγει «ιδανικά» 40 μεγαβάτ καλύπτει στην πραγματικότητα ανάγκες 10-13 μεγαβάτ συνολικής "συνεχούς" ζήτησης…
Πράγμα που σημαίνει ότι για να καλύψουμε το σύνολο των αναγκών μιας χώρας μόνον από ΑΠΕ, πρέπει να εγκαταστήσουμε αιολικά και φωτοβολταϊκά πάρκα δυναμικότητας τριπλάσιας ως και τετραπλάσιας από την σημερινή συνολική κατανάλωση – χωρίς να έχουμε λύσει, και πάλι, το πρόβλημα της διακοψιμότητας!
Πράγμα αδιανόητο. Και εν πάση περιπτώσει ανέφικτο.
* Τέλος, επειδή οι ΑΠΕ δεν μπορούν να λειτουργούν συνεχώς και χρειάζονται εφεδρικές μονάδες που παράγουν ενέργεια από υδρογονάνθρακες, αυτές επιβαρύνονται με πρόσθετο κόστος λειτουργίας. Το οποίο επιβαρύνει τους καταναλωτές (ή τους φορολογούμενους, αν επιδοτείται), αλλά και την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας συνολικά.
Γιατί οι «εφεδρικές» μονάδες παραγωγής, οι οποίες λειτουργούν με υδρογονάνθρακες, είναι "πιο ακριβές" πια!
-- Κι είναι πιο ακριβές γιατί εμείς επιβάλαμε να φορολογούνται οι "ρύποι" τους. Κυρίως το διοξείδιο του άνθρακα, το οποίο δεν έχει καμία σχέση με την "αιθάλη", το ίδιο είναι εντελώς αόρατο και άοσμο - και μέχρι πριν λίγα χρόνια δεν θεωρούνταν καν "ρύπος".
Ένα μέρος του αυξημένου κόστους της ενέργειας από υδρογονάνθρακες είναι επειδή φορολογήσαμε την παραγωγή τους. Αν καταργήσουμε τη φορολόγησή τους θα πέσει και η τιμή τους. Αυτόματα…
-- Είναι πιο ακριβές επίσης, γιατί λειτουργούν «συμπληρωματικά». Δηλαδή μόνο όταν δεν επαρκεί η παραγόμενη ενέργεια από ΑΠΕ. Άρα λειτουργούν συνήθως κάτω από το "βέλτιστο" σημείο τους, χάνουν τις οικονομίες κλίμακος και λειτουργούν «ΜΗ αποδοτικά» - δηλαδή «ακριβότερα» απ’ ό,τι θα μπορούσαν - επειδή εμείς τις «υπολειτουργούμε»!
Μια θερμική μονάδα από φυσικό αέριο ή #πετρέλαιο, που μπορεί να παράγει συνεχώς με μοναδιαίο κόστος ας πούμε 25 ευρώ, αν τη βάλουμε να λειτουργεί πολύ κάτω από το «βέλτιστο δυναμικό της», το μοναδιαίο κόστος της μέχρι και τριπλασιάζεται.
Για να το πούμε διαφορετικά: Αν χρησιμοποιούσαμε τις #Ανανεώσιμες_Πηγές εφεδρικά, εκεί που μπορούν να αποδώσουν και σε ώρες που πραγματικά αποδίδουν, το συνολικό κόστος ενέργειας θα μειωνόταν. Και το δίκτυο θα εξακολουθούσε να στηρίζεται σε πηγές που δεν "διακόπτονται" κάθε τόσο, δηλαδή που παράγουν συνεχώς.
Δηλαδή από υδρογονάνθρακες.
Αλλά με πολύ μειωμένες εκπομπές διοξειδίου πλέον.
Όταν, όμως, επιλέγουμε το αντίθετο, όταν δηλαδή το βασικό δίκτυο λειτουργεί με ΑΠΕ και χρησιμοποιούμε τις "συνεχείς" πηγές από υδρογονάνθρακες εφεδρικά (τις ώρες που δεν λειτουργούν οι ΑΠΕ), τότε το κόστος ενεργείας αυξάνεται απότομα.
Αντί οι ΑΠΕ να μας βοηθήσουν να ανακουφίσουμε το κόστος ενέργειας - όπως θα μπορούσαν - με αυτά που κάνουμε τις μετατρέψαμε σε παράγοντα μεγάλης επιβάρυνσης κόστους!
Όλα αυτά είναι αίτια αυξημένου κόστους ενέργειας που δεν έχουν σχέση με την κρίση της Ουκρανίας.
Είναι "συστημικά".
Εμείς οι ίδιοι τα επιβάλαμε στον εαυτό μας.
Κι εμείς οι ίδιοι μπορούμε να τα αλλάξουμε.
Πλην, δεν το κάνουμε…
* Τέλος τρίτη πηγή κόστους ενέργειας είναι και η αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου ως αποτέλεσμα της κρίσης στην #Ουκρανία, του εμπάργκο που αποφάσισε η Δύση κατά της #Ρωσίας και των αντιμέτρων που πήρε η Ρωσία σε βάρος της Δύσης (μετά τη δέσμευση των καταθέσεών της κλπ.)
Αυτό όντως είναι εξωγενές, δεν είναι «συστημικό» - αλλά ΔΕΝ είναι ούτε "συγκυριακό".
Δηλαδή δεν θα ξεπεραστεί "αυτόματα" μετά το τέλος του Πολέμου (που πάντως δεν είναι ορατό αυτή τη στιγμή…)
Ακόμα κι αν τελείωνε ο #Πόλεμος αύριο, από την στιγμή που η #Ευρώπη αποφάσισε να «απεξαρτηθεί» από το φτηνό ρωσικό αέριο, αυτή η φθηνή τιμή ενέργειας, έχει χαθεί οριστικά…
Θα μπορούσε, βέβαια, να υποκατασταθεί από "ίδιες πηγές", δηλαδή να ανακαλύψει η Ευρώπη δικά της κοιτάσματα φυσικού αερίου, όπως στην Ανατολική Μεσόγειο. Αλλά δεν το κάνει.
Οι φανατικοί της «πράσινης μετάβασης» έχουν αποφασίσει ότι δεν θα χρειαστούμε πια ποτέ στο μέλλον υδρογονάνθρακες!
Κι έτσι παραιτούνται από την ανακάλυψη νέων κοιτασμάτων που θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν το φθηνό ρωσικό καύσιμο.
Η ιδεοληψία της "πράσινης μετάβασης" κάνει μεγάλη ζημιά…
(Και οι Ρώσοι τρίβουν τα χέρια τους, βέβαια...)
* Ακόμα κι αν βρίσκαμε τρόπο να αντικαταστήσουμε το φθηνό ρωσικό αέριο με άλλο δικό μας ή γειτονικό (από άλλες πηγές, πλην Ρωσίας), θα έπρεπε να κατασκευάσουμε και σημαντικές νέες υποδομές, δηλαδή δίκτυα αγωγών που θα το φέρνουν στην Ευρώπη.
Γιατί το αέριο μεταφέρεται μόνο μέσα από αγωγούς.
Κι όταν μεταφέρεται από τη θάλασσα σε υγροποιημένη μορφή #LNG (ας πούμε από τις ΗΠΑ ή από το Κατάρ), και πάλι όταν φτάνει σε κάποιο (ευρωπαϊκό) λιμάνι, θα πρέπει να ξανά-μετατραπεί σε αέρια μορφή και να μπει σε αγωγούς, για να μεταφερθεί στην ενδοχώρα στους τελικούς του χρήστες.
Το φυσικό αέριο δεν είναι σαν το πετρέλαιο, να το φορτώνεις σε βυτιοφόρα ή βαγόνια και να το μεταφέρεις όπου θέλεις, οδικώς ή σιδηροδρομικώς. Το αέριο απαιτεί δίκτυα αγωγών όταν μεταφέρεται σε χερσαίες περιοχές.
Αλλά τέτοιες υποδομές, δηλαδή δίκτυα χερσαίων αγωγών από το λιμάνια της Ευρώπης στην ενδοχώρα της απαιτούν επενδύσεις μακροχρόνιας απόσβεσης.
Αν γίνουν με ορίζοντα σαράντα ή πενήντα χρόνων κατεβάζουν το κόστος του αερίου πολύ.
Αλλά η "πράσινη μετάβαση" προβλέπει ότι σε 20-25 χρόνια θα έχουμε εγκαταλείψει τους υδρογονάνθρακες. Επομένως κανείς δεν επενδύει σε ενεργειακές υποδομές που δεν θα προλάβουν να αποσβεστούν.
Πράγματι, η ιδεοληψία της ραγδαίας «πράσινης μετάβασης» έχει αυξήσει το κόστος ενέργειας πολύ περισσότερο απ’ όσο φανταζόμαστε - και μας έχει στερήσει από κάθε ρεαλιστική εναλλακτική.
Ουσιαστικά η πράσινη μετάβαση δεν συμφέρει κανένα στην Ευρώπη.
Συνέφερε μόνο την εξάρτηση από το ρωσικό αέριο.
Τώρα η εξάρτηση κατέρρευσε, αλλά η «πράσινη ιδεοληψία» παραμένει.
Και μας στοιχειώνει…
* Για να μειωθούν οι τιμές ενέργειας στις δυτικές χώρες, πρέπει να εγκαταλειφθούν οι δεσμευτικοί στόχοι της πράσινης μετάβασης. Αυτό θα φέρει μείωση τιμών και άμεσα και μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Και θα αποτρέψει την επαν-εξάρτηση από το ρωσικό αέριο, όταν τελειώσει ο Πόλεμος.
Η #Βρετανία αυτό ακριβώς κάνει σήμερα - και το λέει.
Η #Γερμανία αυτό κάνει (το γυρίζει στο κάρβουνο), αλλά δεν τολμά να το πει.
Η #Γαλλία το κάνει (το γυρίζει στα πυρηνικά), αλλά δεν τολμά να εγκαταλείψει εντελώς τις δεσμεύσεις της στην "πράσινη μετάβαση".
Η νέα Ιταλική κυβέρνηση αυτό έχει εξαγγείλει (πριν ακόμα αναλάβει).
Όπως ακριβώς και οι τωρινές κυβερνήσεις Πολωνίας και Ουγγαρίας.
Βέβαια, το "πράσινο λόμπυ" αντιστέκεται λυσσαλέα.
Θέλουν να... "σώσουν τον κόσμο", αποβιομηχανοποιώντας τη Δύση και διαλύοντας την Ευρώπη!
Γιατί στον υπόλοιπο κόσμο δεν τους ακούει κανείς.
ΥΓ. Δεν πρέπει να μπερδεύουμε την Ισχύ με την Ενέργεια.
Όταν ακούτε ότι μια μονάδα παράγει τόση "Iσχύ", τότε αν πρόκειται για μονάδες σταθερής παραγωγής, πολλαπλασιάζετε την ισχύ με τις ώρες λειτουργίας και προκύπτει η παραγόμενη "Ενέργεια" (και τα "κιλοβάτ" μετατρέπονται σε "κιλοβατώρες" - το λέω όσο πιο απλοϊκά γίνεται).
Αν η μονάδα ΔΕΝ είναι "συνεχής", αν δηλαδή "διακόπτεται", όπως κάνουν οι ΑΠΕ, τότε για να βρείτε την παραγόμενη Ενέργεια πρέπει να πολλαπλασιάσετε την ισχύ 0,40, (οι ώρες της ημέρας που τα φωτοβολταϊκά λειτουργούν, ή τα αιολικά λειτουργούν κοντά στο βέλτιστο) και στη συνέχεια, επί 0,66 (οι μέρες του χρόνου που έχει ηλιοφάνεια για τα φωτοβολταϊκά ή δεν έχει άπνοια για τα αιολικά). Το γινόμενο είναι 0,40 x 0,66 = 0,27!. Ή 27%
Έτσι προκύπτει το ότι από την "μέγιστη" Ισχύ των ΑΠΕ υπό "ιδανικές συνθήκες", αυτό που πραγματικά παίρνουμε σε Ενέργεια είναι το ένα τρίτο (0,33) ως ένα τέταρτο (0,25%) της αντίστοιχα παραγόμενης Ενέργειας από μονάδες που παράγουν συνεχώς χωρίς διακοπές (υδρογονάνθρακες ή πυρηνικά ας πούμε).
Υπάρχουν όμως κι άλλες "απώλειες".
Για παράδειγμα, όταν οι Ανανεώσιμες παράγουν σε ιδανικές συνθήκες μπορούν ξεπεράσουν την κατανάλωση που ζητάει το δίκτυο εκείνη τη δεδομένη στιγμή. Το "περίσσευμα" μπορεί να "αποθηκευθεί", αλλά όχι χωρίς πρόσθετες απώλειες.
Στην πραγματικότητα η απόδοση των ΑΠΕ είναι γύρω στο 20% της ισχύος αντίστοιχης μονάδας από συμβατικές πηγές που δεν διακόπτονται.
Οι τελευταίες αυτές απώλειες μπορούν να περιοριστούν, αν ενισχυθεί η "συνδεσιμότητα" των δικτύων (πράγμα που χρειάζεται ακριβές υποδομές) ή αν υιοθετηθούν κάποιες λύσεις "υβριδικών" μονάδων, που αποθηκεύουν την διακοπτόμενη ενέργεια των ΑΠΕ, όπως για παράδειγμα σε υδροηλεκτρικά έργα, τα οποία στη συνέχεια παράγουν ενέργεια συνεχώς, δηλαδή με "μη διακοπτόμενο" τρόπο.
Τα υδροηλεκτρικά υβριδικά είναι σήμερα η καλύτερη υπάρχουσα τεχνολογία αποθήκευσης ενέργειας από ΑΠΕ διεθνώς.
Η Ελλάδα λόγω γεωφυσικού ανάγλυφου (και εγγύτητας στη θάλασσα) είναι ιδανικός τόπος για την εγκατάσταση τέτοιων υβριδικών μονάδων.
Πλην, οι #Οικολόγοι δεν αφήνουν.
Όπως δεν αφήνουν τίποτε άλλο....
Αληθινή "πράσινη πανούκλα"!