 |
| cocoparisienne / pixabay |
Οι τιμές του φυσικού αερίου σε όλη την Ευρώπη τετραπλασιάστηκαν φέτος. Κοιτάζοντας το χειμώνα και φανταζόμενοι τα νέα ύψη που μπορεί να φτάσουν οι ενεργειακές αξίες, οι καταναλωτές αρχίζουν να επιλέγουν μια εναλλακτική (παλιά) μορφή θέρμανσης – το ξύλο. Τεράστια ζήτηση για καύσιμα, καθώς και για ξυλόσομπες, έχει παρατηρηθεί σε αρκετές δυτικές πολιτείες.
Από την Anastasia Safronova, συντάκτρια του RT / Παρουσίαση Freepen.gr
Στη Γερμανία, όπου σχεδόν τα μισά σπίτια θερμαίνονται με φυσικό αέριο, οι άνθρωποι στρέφονται σε μια πιο εγγυημένη πηγή ενέργειας. Οι πωλητές καυσόξυλων λένε στα τοπικά μέσα ενημέρωσης πως μετά βίας ανταποκρίνονται στη ζήτηση. Στη χώρα σημειώνεται επίσης αύξηση των κρουσμάτων κλοπής ξύλου.
Δίπλα, στην Ολλανδία, ιδιοκτήτες επιχειρήσεων σημειώνουν ότι οι πελάτες τους αγοράζουν ξύλα νωρίτερα από ποτέ. Στο Βέλγιο, οι παραγωγοί ξύλου παλεύουν με τη ζήτηση, ενώ οι τιμές αυξάνονται – όπως και σε όλη την περιοχή.
Στη Δανία, ένας τοπικός κατασκευαστής σόμπας είπε στα μέσα ενημέρωσης ότι, ενώ η ζήτηση για το προϊόν του ήταν σε άνοδο από την έναρξη της πανδημίας του Covid, τα κέρδη φέτος προβλέπεται να φτάσουν πάνω από 16 εκατομμύρια κορώνες (2 εκατομμύρια ευρώ), έναντι 2,4 εκατομμύρια το 2019. Τεράστια αύξηση.
Ακόμη και η Ουγγαρία, μια χώρα που δεν υποστήριξε την απόφαση της ΕΕ να καταργήσει σταδιακά τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα και συμφώνησε για νέα αγορά φυσικού αερίου με τη Μόσχα αυτό το καλοκαίρι, προετοιμάζεται για έναν σκληρό χειμώνα. Η χώρα ανακοίνωσε την απαγόρευση εξαγωγής καυσόξυλων και χαλάρωσε ορισμένους περιορισμούς στην υλοτομία. Το Παγκόσμιο Ταμείο Άγριας Ζωής της Ουγγαρίας εξέφρασε την ανησυχία του για το θέμα, δηλώνοντας:
«Δεν υπάρχει προηγούμενο για μια τέτοια απόφαση στη χώρα μας εδώ και δεκαετίες».
Στην πραγματικότητα, η σύγκρουση στην Ουκρανία δεν είναι ο μόνος λόγος για την ενεργειακή κρίση. Η αύξηση των τιμών είχε ήδη παρατηρηθεί το 2021.
« Ήταν η επίδραση των διακοπών της αλυσίδας εφοδιασμού λόγω του COVID, ενός πολύ κρύου χειμώνα, του πολύ ζεστού καλοκαιριού και της ενεργειακής κρίσης στην Κίνα, που οδήγησαν στην αγορά [των] τεράστιων ποσοτήτων LNG σε όλο τον κόσμο», λέει η καθηγήτρια Φοίβη Κουντούρη, Διευθύντρια του Ερευνητικού Εργαστηρίου Κοινωνικο-Οικονομικής και Περιβαλλοντικής Αειφορίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Οικονομολόγων Περιβάλλοντος και Πόρων.
Όταν προέκυψε η σύγκρουση στην Ουκρανία, οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας – ακολουθούμενες από την απάντηση της Μόσχας στους περιορισμούς – διέλυσαν τις τιμές.
« Η Ευρώπη πρέπει πραγματικά να ενεργήσει ως διαπραγματευτής μεταξύ του ΝΑΤΟ, της Ρωσίας και της Ουκρανίας και να συμπεριλάβει την Κίνα στις συζητήσεις, προκειμένου να βρεθεί μια λύση που να έχει νόημα για τα εκατομμύρια των ανθρώπων που πλήττονται από αυτή τη γεωπολιτική κρίση» σημειώνει η Κουντούρη.
«Οικολογική» καύση ξύλου
Η καύση ξύλου για ενέργεια δεν είναι κάτι νέο στην ΕΕ. Την τελευταία δεκαετία, θεωρήθηκε μάλιστα ένας από τους καλύτερους τρόπους για την επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων του μπλοκ. Το 2009, η ΕΕ δημοσίευσε την πρώτη έκδοση της Οδηγίας για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (RED), ένα έγγραφο που ορίζει τα επίπεδα χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας εντός του μπλοκ.
Σύμφωνα με το κείμενο, ως ανανεώσιμες πηγές ενέργειας νοούνται οι ανανεώσιμες μη ορυκτές πηγές ενέργειας (αιολική, ηλιακή, γεωθερμική, κυματική, παλιρροιακή, υδροηλεκτρική ενέργεια, βιομάζα, αέριο χωματερής, αέριο μονάδας επεξεργασίας λυμάτων και βιοαέρια). Η βιομάζα αναφέρεται σε «βιοαποδομήσιμο κλάσμα προϊόντων, απορριμμάτων και υπολειμμάτων από τη γεωργία (συμπεριλαμβανομένων φυτικών και ζωικών ουσιών), τη δασοκομία και τις συναφείς βιομηχανίες, καθώς και το βιοαποδομήσιμο κλάσμα βιομηχανικών και αστικών αποβλήτων».
Το έγγραφο επεσήμανε ότι η καύση ξύλου πρέπει να θεωρείται μεταξύ των προτιμώμενων πηγών ενέργειας – ένα σημείο που έκτοτε έχει συζητηθεί από αρκετούς περιβαλλοντολόγους.
Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσίασε η οργάνωση ακτιβιστών του Συμβουλίου Άμυνας Φυσικών Πόρων το 2019, τα ευρωπαϊκά έθνη ξοδεύουν 7 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως σε επιδοτήσεις για την καύση ξύλου για ενέργεια ή θερμότητα. Διαπίστωσε επίσης πως, από το 2017, «περισσότερες από τις μισές επιδοτήσεις ενέργειας από βιομάζα που καταβλήθηκαν το 2017 και στα 15 κράτη μέλη της ΕΕ που αξιολογήθηκαν ήταν στη Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο».
Η ΕΕ είναι η μεγαλύτερη αγορά pellet ξύλου, καταναλώνοντας 23,1 εκατομμύρια μετρικούς τόνους (MMT) το 2021, ένα ρεκόρ που αναμένεται να καταρριφθεί φέτος. Αυτό σύμφωνα με μια έκθεση που δημοσιεύτηκε από το Παγκόσμιο Δίκτυο Αγροτικής Πληροφόρησης του Υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ για Ξένη Γεωργική Υπηρεσία.
Το 2022, η ζήτηση της ΕΕ αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω στα 24,3 MMT, με βάση την επέκταση των αγορών κατοικιών, κυρίως στη Γερμανία και τη Γαλλία, ενισχυμένη από προγράμματα στήριξης για την εγκατάσταση λεβήτων βιομάζας και την υψηλή τιμή των ορυκτών καυσίμων. Η ζήτηση πέλλετ στην ΕΕ έχει ξεπεράσει σημαντικά την εγχώρια παραγωγή τα τελευταία δέκα χρόνια και είχε ως αποτέλεσμα αυξημένες εισαγωγές κυρίως από τη Ρωσία, τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Λευκορωσία και την Ουκρανία.
Μετά το ξέσπασμα της σύγκρουσης στην Ουκρανία, η ΕΕ απαγόρευσε τις εισαγωγές ξύλου από τη Ρωσία και τη Λευκορωσία, ενώ οι εξαγωγές από την Ουκρανία διακόπηκαν λόγω των εχθροπραξιών. Στο μεταξύ, οι αναλυτές σημειώνουν ότι το κενό καλύπτεται από τις ΗΠΑ. Ο όγκος των εξαγωγών της χώρας, ο οποίος έχει αυξηθεί σταθερά την τελευταία δεκαετία, «τρέχει μπροστά από πέρυσι, όταν ένα ρεκόρ άνω των 7,4 εκατομμυρίων μετρικών τόνων σφαιριδίων ξύλου ΗΠΑ πωλήθηκαν στο εξωτερικό», αναφέρει η Wall Street Journal, επικαλούμενη την Αγροτική Υπηρεσία Εξωτερικού. «Η μέση τιμή πριν από τα έξοδα ασφάλισης και αποστολής έχει αυξηθεί σε σχεδόν 170 δολάρια ο μετρικός τόνος, από περίπου 140 δολάρια πέρυσι».
Επανεξέταση της πολιτικής
Από τώρα, οι πολίτες της Γερμανίας, για παράδειγμα, μπορούν να επωφεληθούν από επιδοτήσεις όταν στρέφονται στο ξύλο ως μέσο θέρμανσης. Η ολλανδική κυβέρνηση, ωστόσο, έχει γίνει λιγότερο φιλική στην καύση ξύλου. Φέτος, η κυβέρνηση αποφάσισε να σταματήσει να δίνει επιδοτήσεις για τη χρήση βιομάζας σε προγράμματα θέρμανσης πόλεων και για θέρμανση θερμοκηπίων.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, υπάρχει μια συνεχής διαμάχη σχετικά με το Drax - το μεγαλύτερο εργοστάσιο ανανεώσιμων πηγών ενέργειας της χώρας. Το 2021, η εταιρεία έλαβε 893 εκατομμύρια £ (1 δισεκατομμύριο δολάρια) σε κρατικές επιδοτήσεις για την καύση δασικής βιομάζας. Μόλις πρόσφατα, ο Guardian ανέφερε πως ο υπουργός Επιχειρήσεων και Ενέργειας, Kwasi Kwarteng, είπε σε μια ιδιωτική συνάντηση βουλευτών ότι η εισαγωγή ξύλων για καύση στον ηλεκτροπαραγωγικό σταθμό Drax «δεν είναι βιώσιμη» και «δεν έχει κανένα νόημα». Τα περισσότερα από τα πέλλετ ξύλου που χρησιμοποιεί η Drax προέρχονται από τις ΗΠΑ και τον Καναδά. «Δεν έχει νόημα να το πάρω από τη Λουιζιάνα – αυτό δεν είναι βιώσιμο… να μεταφέρω αυτά τα σφαιρίδια ξύλου στα μισά του κόσμου – αυτό δεν έχει κανένα νόημα για μένα», πρόσθεσε ο Kwarteng.
Φέτος, η επιτροπή περιβάλλοντος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ψήφισε νέους κανόνες που ορίζουν τι μπορεί να θεωρηθεί «αειφόρος βιομάζα» σύμφωνα με την αναθεωρημένη οδηγία για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Έτσι αποφασίστηκε πως η πρωτογενής βιομάζα ξύλου – ουσιαστικά το μη επεξεργασμένο ξύλο – δε θα πρέπει να θεωρείται πηγή ανανεώσιμης ενέργειας και δε θα πρέπει να είναι επιλέξιμη για κίνητρα. Από περιβαλλοντική άποψη, η καύση ξύλου είναι ένα μέτρο αμφισβητήσιμο, τουλάχιστον. Σύμφωνα με στοιχεία της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC), η περιεκτικότητα σε CO2 του ξύλου ανά μονάδα ενέργειας είναι πιο συγκρίσιμη με τον άνθρακα και είναι πολύ υψηλότερη από το αέριο.
«Θα πρέπει να είμαστε ξεκάθαροι –τουλάχιστον είμαι ξεκάθαρος– ότι η ΕΕ πρέπει να καταστήσει σαφείς όλες τις πολιτικές της στο γεγονός πως η χρήση βιομάζας, συμπεριλαμβανομένης της καύσης ξύλου, δεν μπορεί να γίνει σε μεγάλη κλίμακα», λέει η καθ. Κουντούρη. Εξηγεί ότι μια πιθανή κρίση βιοποικιλότητας είναι ακόμη μεγαλύτερη απειλή από την ίδια την κλιματική κρίση. «Η κρίση βιοποικιλότητας προκαλείται από την κατάρρευση των υπηρεσιών οικοσυστήματος και η ευρωστία και η συνέχεια των υπηρεσιών οικοσυστήματος βασίζονται στην ικανότητα των οικοσυστημάτων να έχουν πλούσια βιοποικιλότητα, διατηρώντας μια πλούσια αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων. Είναι σαφές ότι η επανεξέταση της εξάρτησής της από την καύση ξύλου για ηλεκτρική ενέργεια είναι το σωστό βήμα, σημειώνει η καθ. Κουντούρη, αλλά κατά την άποψή της, η περιοχή πρέπει να προχωρήσει πιο γρήγορα.
Αντιμετωπίζοντας την κρίση
«Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει επενδύσει πολλά χρήματα, καθώς και πολλές άλλες προσπάθειες – όπως ανθρώπινους πόρους ή πνευματικούς πόρους – προκειμένου να βελτιώσει την ποιότητα του περιβάλλοντος», αναφέρει ο καθηγητής Aleksandar Djikic από το International Business College Mitrovica. «Αυτή η κρίση σίγουρα θα αλλάξει πολλά από αυτά τα περιβαλλοντικά επιτεύγματα».
Και είναι κάτι που βλέπουμε αυτήν την στιγμή: Τον Ιούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υποστήριξε μια πρόταση να χαρακτηριστούν οι σταθμοί φυσικού αερίου και πυρηνικής ενέργειας ως φιλικές προς το κλίμα επενδύσεις, ξεκινώντας μια νέα περιβαλλοντική συζήτηση.
«Εμείς, ως Ευρωπαίοι, έχουμε δεσμευτεί σε μια Πράσινη Συμφωνία, η οποία λέει ότι μέχρι το 2030 θα μειώσουμε τις εκπομπές CO2 κατά 55% και θα γίνουμε κλιματικά ουδέτεροι μέχρι το 2050», εξηγεί η καθηγήτρια Κουντούρη. «Όταν έχετε μια οραματική αποστολή να αντιμετωπίσετε την κλιματική αλλαγή και μετατρέψετε αυτό το όραμα σε πολιτικές και επενδυτικά πακέτα, είναι αναμενόμενο ότι θα αντιμετωπίσετε ορισμένες κρίσεις κατά τη μεταβατική περίοδο. Η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής είναι μια τεράστια μεταμόρφωση. Δεν είχαμε ποτέ τόσο τεράστιο μετασχηματισμό των τομέων υγείας και ευημερίας, του τομέα της εκπαίδευσης, του τρόπου με τον οποίο χτίζουμε τις κοινότητές μας και τις πόλεις μας και τους τρόπους με τους οποίους χρησιμοποιούμε τη γη και το νερό μας».
Για αυτήν, η παρούσα κατάσταση δεν είναι λόγος να εγκαταλείψει την περιβαλλοντική ατζέντα. «Αν αντιμετωπίσεις ένα απροσδόκητο γεγονός, δύο πράγματα συμβαίνουν. Ένα πράγμα – συνειδητοποιείς τι έχεις κάνει και τι δεν έχεις κάνει για να είσαι ασφαλής απέναντι στην κρίση. Η Ευρώπη έπρεπε να είχε επενδύσει ταχύτερα στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Το δεύτερο πράγμα – λες, Εντάξει, δεν ήμουν αρκετά γρήγορος, τώρα πρέπει να αποδεχτώ την πραγματικότητα ότι θα χρησιμοποιήσω άνθρακα και πυρηνικά, αλλά θα ξέρω ότι αυτά θα χρησιμοποιηθούν μόνο για ένα μικρό χρονικό διάστημα και θα δεν υπάρχουν νέες επενδύσεις σε φυσικό αέριο και άνθρακα και πυρηνικά, τυχόν νέες επενδύσεις θα γίνουν σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας».
Σύμφωνα με τον καθηγητή Τζίκιτς, η ΕΕ θα πρέπει τώρα να κάνει πολλά βήματα πίσω. Επιπλέον, αναμένει ότι οι φτωχότερες χώρες του μπλοκ θα εκτεθούν στην αποψίλωση των δασών.
«Η Ευρωπαϊκή Ένωση, κατά τη γνώμη μου, μπήκε σε αυτή την «περιπέτεια» χωρίς να έχει προετοιμαστεί εκ των προτέρων», αναφέρει.
Επομένως, παραμερίζοντας τους στρατηγικούς στόχους: Τι γίνεται με τους μέσους πολίτες που αντιμετωπίζουν αυξανόμενες τιμές ενέργειας και θέλουν απλώς να είναι ζεστοί τον χειμώνα; «Οι άνθρωποι δεν μπορούν να κάνουν πολλά, εξαρτώνται από την πολιτική των χωρών τους. Αν κάτσουν οι πολιτικοί και σκεφτούν και προσπαθήσουν να βρουν λύση, θα ήταν καλό για τον κόσμο. Εάν όχι, η ενεργειακή κρίση θα επηρεάσει την καθημερινή ζωή», λέει ο καθηγητής Djikic. «Οι κυβερνήσεις πρέπει να σκεφτούν δύο φορές, να επανεξετάσουν τι μπορούν να κάνουν προς όφελος του λαού».
Ο διάλογος είναι το μόνο μέσο για να βρεθεί μια διέξοδος, καταλήγει η καθ. Κουντούρη. «Αυτή είναι ευθύνη των πολιτικών αρχηγών να καθίσουν και να εξετάσουν σοβαρά πώς θα λύσουν αυτό το πρόβλημα. αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να κερδίσετε ως ανθρώπινη φυλή. Αν συνεχίσουμε να αποσπαζόμαστε ο ένας με τον άλλον, τότε η όλη κατάσταση δεν μπορεί να τελειώσει καλά»..