«Οι συνθήκες έχουν γίνει πιο ευνοϊκές για τον Πρόεδρο της Συρίας Μπασάρ αλ Άσαντ και τον Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να μεταβούν από τη συμμετοχή σε συναντήσεις ασφαλείας στη Μόσχα και την Τεχεράνη στην εξομάλυνση των πολιτικών δεσμών μεταξύ Άγκυρας και Δαμασκού», έγραψε ο Χαμίντι.
Η «πρόταση» που κατέθεσε ο Πούτιν στον Ερντογάν πριν από λίγες μέρες στη συνάντησή τους στο Σότσι της Μαύρης Θάλασσας ήταν αντί η Τουρκία να ξεκινήσει μια νέα στρατιωτική επιχείρηση στη βόρεια Συρία, ο Τούρκος πρόεδρος να καλούσε τον Άσαντ για διαπραγματεύσεις.
Αξιοσημείωτο είναι ότι πραγματοποιήθηκαν αρκετές συναντήσεις μεταξύ του επικεφαλής του Γραφείου Εθνικής Ασφάλειας της Συρίας Αλί Μαμλούκ και του Τούρκου ομολόγου του Χακάν Φιντάν. Ορισμένες από τις συναντήσεις πραγματοποιήθηκαν δημόσια στη Μόσχα στις αρχές του 2020. Άλλες συνεδριάσεις, ειδικά εκείνες που συγκλήθηκαν για να συζητηθεί η ανάπτυξη μιας νέας έκδοσης της Συμφωνίας των Αδάνων του 1998, πραγματοποιήθηκαν μυστικά.
Στην πραγματικότητα, η ανάπτυξη της Συμφωνίας των Αδάνων και της συνεργασίας για την ασφάλεια κατά του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK) και των Κουρδικών Μονάδων Προστασίας του Λαού (YPG) απαιτεί πολιτική ομαλοποίηση και άνοιγμα διπλωματικών διαύλων.
Το κλειδί του Πούτιν είναι να επικοινωνεί απευθείας ο Ερντογάν με τον Άσαντ με την ευλογία του ανώτατου ηγέτη του Ιράν Αλί Χαμενεΐ. Ωστόσο, ο καθένας από τους τρεις προέδρους βλέπει αυτή την κίνηση από διαφορετική οπτική γωνία. Εδώ υπάρχουν απώλειες και κίνδυνοι, σημειώνει ο αρθρογράφος.
Ο Ρώσος πρόεδρος είναι έτοιμος για αυτό το βήμα γιατί αποδυναμώνει τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF) που είναι σύμμαχοι με τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Βρετανία και τη Γαλλία. Αυτές είναι οι χώρες που πολεμούν τη Ρωσία στην Ουκρανία.
Επιπλέον, μια τέτοια κίνηση θα ενίσχυε τον ρωσικό ρόλο στη Συρία και θα προσδώσει νομιμότητα στο καθεστώς της Δαμασκού. Θα το έκανε εξουδετερώνοντας τον τουρκικό ρόλο στην υποστήριξη της συριακής αντιπολίτευσης.
Εάν πετύχει, η εξομάλυνση των δεσμών μεταξύ Δαμασκού και Άγκυρας θα γύριζε μια βασική σελίδα της τελευταίας δεκαετίας.
Για τον Πούτιν, ένα τέτοιο βήμα αυξάνει τις πιθανότητες του «αρχι-φίλου» και «εχθρικού συνεργάτη» του σε πολλές αρένες, του Ερντογάν, να κερδίσει τις εκλογές στα μέσα του επόμενου έτους.
Ωστόσο, αυτό το αναμενόμενο «δώρο» από τον Πούτιν έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την επιθυμία του Άσαντ, ο οποίος δεν επιθυμεί νέα προεδρική θητεία για τον Ερντογάν, ο οποίος παρέχει στρατιωτική και πολιτική υποστήριξη στη συριακή αντιπολίτευση την τελευταία δεκαετία.
Για τον Άσαντ, η εξομάλυνση των σχέσεων με την Τουρκία θα μπορούσε να αποτελέσει μια αμηχανία που είναι δύσκολο να παρουσιαστεί μεταξύ των συμμάχων του στη Δαμασκό και στο εξωτερικό –ειδικά αφού η Τουρκία συνεχίζει να κατέχει μεγάλες εκτάσεις γης στη βόρεια Συρία.
Επίσης, ο Ερντογάν έχει γίνει αντικείμενο εκστρατειών στα μέσα ενημέρωσης, κατηγοριών και επικρίσεων από τις συριακές αρχές.
Ο Χαμενεΐ, ο τρίτος εταίρος στη διαδικασία της Αστάνα και στον έλεγχο του συριακού εδάφους, έχει επίσης πολύπλοκους υπολογισμούς.
Η Τεχεράνη θέλει να υποστηρίξει τον Άσαντ και να αποδυναμώσει τους συμμάχους των ΗΠΑ και δε θέλει τουρκικές εισβολές. Συμφωνεί επίσης με τη Δαμασκό και την Άγκυρα στην απόρριψη των κουρδικών οντοτήτων.
Πράγματι, οι τρεις χώρες συντονίστηκαν ενάντια στο Ιρακινό Κουρδιστάν τη δεκαετία του '90. Αλλά το Ιράν έχει επίσης αντιπαλότητες με την Τουρκία και τη Ρωσία στη Συρία και αλλού.
Από την πλευρά του, ο Ερντογάν θέλει να εξουδετερώσει το προσφυγικό ζήτημα της Συρίας και να επιφέρει πλήγμα στους Κούρδους της Συρίας πριν από τις επερχόμενες εκλογές.
Δεν τον πειράζει επίσης ο συντονισμός ασφάλειας και πολιτικής με τη Δαμασκό για να κρατήσει μακριά τους Κούρδους.
Ωστόσο, θεωρεί ότι είναι ντροπιαστικό να αλλάξει στάση απέναντι στον Άσαντ και τη Δαμασκό. Για χρόνια, ο Ερντογάν είχε ανεβάσει το ταβάνι των θέσεων και της υποστήριξής του στην αντιπολίτευση.
Πιθανότατα, ο Πούτιν ωθεί τη σχέση μεταξύ Άσαντ και Ερντογάν σε νέα στάδια.
Το πρώτο στάδιο ήταν μετά τις διαδηλώσεις στις αρχές του 2011, όταν πραγματοποιήθηκαν συναντήσεις για την αναζήτηση μιας πολιτικής διευθέτησης της συριακής κρίσης.
Το δεύτερο στάδιο υπήρξε μάρτυρας της μέγιστης εχθρότητας στη ρητορική του Τούρκου προέδρου σχετικά με την παραίτηση του Άσαντ.
Το τρίτο στάδιο είδε την εστίαση του Ερντογάν να μετατοπίζεται από την «αλλαγή καθεστώτος» στη Συρία στη σύναψη συμφωνιών με τον Πούτιν για τη διάλυση της κουρδικής οντότητας στη βόρεια Συρία. Στη συνέχεια, η Τουρκία άπλωσε τις δυνάμεις της σε αρκετούς συριακούς θύλακες.
Το τέταρτο και νεότερο στάδιο περιλαμβάνει πολιτικές συναλλαγές υπό την ομπρέλα του Πούτιν. Ο Ερντογάν θα αντιμετωπίσει τον Άσαντ ως Πρόεδρο. Με τη σειρά του, ο Άσαντ θα δεχόταν τον Ερντογάν ως συνομιλητή.
Αυτό μπορεί να προκαλέσει σοκ ή έκπληξη για κάποιους. Αλλά είναι εντάξει να θυμηθούμε τις διακυμάνσεις της γραμμής Δαμασκού-Άγκυρας κατά τη διάρκεια των δεκαετιών, καθώς υπήρξαν πολλές ανατροπές στο τρίγωνο Συρίας-Τουρκίας-Κούρδων.
Στα μέσα του 1998, η Τουρκία συγκέντρωσε τον στρατό της στα σύνορα της Συρίας και απαίτησε την απέλαση του ηγέτη του PKK, Αμπντουλάχ Οτσαλάν.
Στη συνέχεια, υπογράφηκε η Συμφωνία των Αδάνων, η οποία καθιέρωσε τη συνεργασία για την ασφάλεια κατά του PKK.
Όταν πέθανε ο Σύριος πρόεδρος Χαφέζ αλ Άσαντ, η συμμετοχή του Τούρκου προέδρου Αχμέτ Νετζντέτ Σεζέρ στην κηδεία εγκαινίασε τη μετάβαση σε μια νέα πολιτική διάσταση και την εντατικοποίηση της συνεργασίας ενάντια στο PKK.
Μετά την εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ το 2003, οι σχέσεις προχώρησαν σταδιακά προς περισσότερη συνεργασία και πιο πολλές επισκέψεις και συναντήσεις μεταξύ Άσαντ και Ερντογάν.
Αυτό οδήγησε σε μια «στρατηγική συνεργασία», «εξάλειψη των συνόρων» και σιωπηρή αναγνώριση της προσάρτησης του İskenderun (Hatay).
Πράγματι, ο Ερντογάν ήταν από τους λίγους ηγέτες που διατήρησαν σχέση με τον Άσαντ μετά την απομόνωση της Δαμασκού από τις Ηνωμένες Πολιτείες για τη δολοφονία του πρωθυπουργού του Λιβάνου Ραφίκ Χαρίρι το 2005.
Επιπλέον, ο Ερντογάν μεσολάβησε μεταξύ του Άσαντ και του πρώην πρωθυπουργού του Ισραήλ Ehud Olmert.
Ο Ερντογάν μιλάει για τον Πούτιν που του ζητά να επικοινωνήσει με τον Άσαντ, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου θυμάται πρόσφατα μια «γρήγορη συνομιλία» που είχε με τον Σύριο ομόλογό του πέρυσι και η Δαμασκός που συγκρατεί την καταδίκη της Τουρκίας, είναι όλοι παράγοντες που πιθανότατα σηματοδοτούν μια νέα αρχή όπου ο Άσαντ και ο Ερντογάν πίνουν από το «κύπελλο ομαλοποίησης» του Πούτιν.
Ο Ρώσος πρόεδρος είναι έτοιμος για αυτό το βήμα γιατί αποδυναμώνει τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF) που είναι σύμμαχοι με τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Βρετανία και τη Γαλλία. Αυτές είναι οι χώρες που πολεμούν τη Ρωσία στην Ουκρανία.
Επιπλέον, μια τέτοια κίνηση θα ενίσχυε τον ρωσικό ρόλο στη Συρία και θα προσδώσει νομιμότητα στο καθεστώς της Δαμασκού. Θα το έκανε εξουδετερώνοντας τον τουρκικό ρόλο στην υποστήριξη της συριακής αντιπολίτευσης.
Εάν πετύχει, η εξομάλυνση των δεσμών μεταξύ Δαμασκού και Άγκυρας θα γύριζε μια βασική σελίδα της τελευταίας δεκαετίας.
Για τον Πούτιν, ένα τέτοιο βήμα αυξάνει τις πιθανότητες του «αρχι-φίλου» και «εχθρικού συνεργάτη» του σε πολλές αρένες, του Ερντογάν, να κερδίσει τις εκλογές στα μέσα του επόμενου έτους.
Ωστόσο, αυτό το αναμενόμενο «δώρο» από τον Πούτιν έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την επιθυμία του Άσαντ, ο οποίος δεν επιθυμεί νέα προεδρική θητεία για τον Ερντογάν, ο οποίος παρέχει στρατιωτική και πολιτική υποστήριξη στη συριακή αντιπολίτευση την τελευταία δεκαετία.
Για τον Άσαντ, η εξομάλυνση των σχέσεων με την Τουρκία θα μπορούσε να αποτελέσει μια αμηχανία που είναι δύσκολο να παρουσιαστεί μεταξύ των συμμάχων του στη Δαμασκό και στο εξωτερικό –ειδικά αφού η Τουρκία συνεχίζει να κατέχει μεγάλες εκτάσεις γης στη βόρεια Συρία.
Επίσης, ο Ερντογάν έχει γίνει αντικείμενο εκστρατειών στα μέσα ενημέρωσης, κατηγοριών και επικρίσεων από τις συριακές αρχές.
Ο Χαμενεΐ, ο τρίτος εταίρος στη διαδικασία της Αστάνα και στον έλεγχο του συριακού εδάφους, έχει επίσης πολύπλοκους υπολογισμούς.
Η Τεχεράνη θέλει να υποστηρίξει τον Άσαντ και να αποδυναμώσει τους συμμάχους των ΗΠΑ και δε θέλει τουρκικές εισβολές. Συμφωνεί επίσης με τη Δαμασκό και την Άγκυρα στην απόρριψη των κουρδικών οντοτήτων.
Πράγματι, οι τρεις χώρες συντονίστηκαν ενάντια στο Ιρακινό Κουρδιστάν τη δεκαετία του '90. Αλλά το Ιράν έχει επίσης αντιπαλότητες με την Τουρκία και τη Ρωσία στη Συρία και αλλού.
Από την πλευρά του, ο Ερντογάν θέλει να εξουδετερώσει το προσφυγικό ζήτημα της Συρίας και να επιφέρει πλήγμα στους Κούρδους της Συρίας πριν από τις επερχόμενες εκλογές.
Δεν τον πειράζει επίσης ο συντονισμός ασφάλειας και πολιτικής με τη Δαμασκό για να κρατήσει μακριά τους Κούρδους.
Ωστόσο, θεωρεί ότι είναι ντροπιαστικό να αλλάξει στάση απέναντι στον Άσαντ και τη Δαμασκό. Για χρόνια, ο Ερντογάν είχε ανεβάσει το ταβάνι των θέσεων και της υποστήριξής του στην αντιπολίτευση.
Πιθανότατα, ο Πούτιν ωθεί τη σχέση μεταξύ Άσαντ και Ερντογάν σε νέα στάδια.
Το πρώτο στάδιο ήταν μετά τις διαδηλώσεις στις αρχές του 2011, όταν πραγματοποιήθηκαν συναντήσεις για την αναζήτηση μιας πολιτικής διευθέτησης της συριακής κρίσης.
Το δεύτερο στάδιο υπήρξε μάρτυρας της μέγιστης εχθρότητας στη ρητορική του Τούρκου προέδρου σχετικά με την παραίτηση του Άσαντ.
Το τρίτο στάδιο είδε την εστίαση του Ερντογάν να μετατοπίζεται από την «αλλαγή καθεστώτος» στη Συρία στη σύναψη συμφωνιών με τον Πούτιν για τη διάλυση της κουρδικής οντότητας στη βόρεια Συρία. Στη συνέχεια, η Τουρκία άπλωσε τις δυνάμεις της σε αρκετούς συριακούς θύλακες.
Το τέταρτο και νεότερο στάδιο περιλαμβάνει πολιτικές συναλλαγές υπό την ομπρέλα του Πούτιν. Ο Ερντογάν θα αντιμετωπίσει τον Άσαντ ως Πρόεδρο. Με τη σειρά του, ο Άσαντ θα δεχόταν τον Ερντογάν ως συνομιλητή.
Αυτό μπορεί να προκαλέσει σοκ ή έκπληξη για κάποιους. Αλλά είναι εντάξει να θυμηθούμε τις διακυμάνσεις της γραμμής Δαμασκού-Άγκυρας κατά τη διάρκεια των δεκαετιών, καθώς υπήρξαν πολλές ανατροπές στο τρίγωνο Συρίας-Τουρκίας-Κούρδων.
Στα μέσα του 1998, η Τουρκία συγκέντρωσε τον στρατό της στα σύνορα της Συρίας και απαίτησε την απέλαση του ηγέτη του PKK, Αμπντουλάχ Οτσαλάν.
Στη συνέχεια, υπογράφηκε η Συμφωνία των Αδάνων, η οποία καθιέρωσε τη συνεργασία για την ασφάλεια κατά του PKK.
Όταν πέθανε ο Σύριος πρόεδρος Χαφέζ αλ Άσαντ, η συμμετοχή του Τούρκου προέδρου Αχμέτ Νετζντέτ Σεζέρ στην κηδεία εγκαινίασε τη μετάβαση σε μια νέα πολιτική διάσταση και την εντατικοποίηση της συνεργασίας ενάντια στο PKK.
Μετά την εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ το 2003, οι σχέσεις προχώρησαν σταδιακά προς περισσότερη συνεργασία και πιο πολλές επισκέψεις και συναντήσεις μεταξύ Άσαντ και Ερντογάν.
Αυτό οδήγησε σε μια «στρατηγική συνεργασία», «εξάλειψη των συνόρων» και σιωπηρή αναγνώριση της προσάρτησης του İskenderun (Hatay).
Πράγματι, ο Ερντογάν ήταν από τους λίγους ηγέτες που διατήρησαν σχέση με τον Άσαντ μετά την απομόνωση της Δαμασκού από τις Ηνωμένες Πολιτείες για τη δολοφονία του πρωθυπουργού του Λιβάνου Ραφίκ Χαρίρι το 2005.
Επιπλέον, ο Ερντογάν μεσολάβησε μεταξύ του Άσαντ και του πρώην πρωθυπουργού του Ισραήλ Ehud Olmert.
Ο Ερντογάν μιλάει για τον Πούτιν που του ζητά να επικοινωνήσει με τον Άσαντ, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου θυμάται πρόσφατα μια «γρήγορη συνομιλία» που είχε με τον Σύριο ομόλογό του πέρυσι και η Δαμασκός που συγκρατεί την καταδίκη της Τουρκίας, είναι όλοι παράγοντες που πιθανότατα σηματοδοτούν μια νέα αρχή όπου ο Άσαντ και ο Ερντογάν πίνουν από το «κύπελλο ομαλοποίησης» του Πούτιν.