 |
| Φωτογραφία: REUTERS/Dado Ruvic |
Alastair Crooke - strategic-culture.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Ο Μακρόν σε μια εξαιρετικά ειλικρινή συνέντευξη σε γαλλική εφημερίδα έβαλε το δάχτυλό του στα κύρια διαρθρωτικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η ΕΕ: Κατηγόρησε το γεγονός πως το Συμβούλιο της ΕΕ (και άλλα κράτη της ΕΕ) είχαν ασκήσει βέτο στην προηγούμενη γαλλο-γερμανική πρόταση για μια σύνοδο κορυφής Ρωσίας-ΕΕ. Οι συνέπειες αυτής της παράλειψης, είπε ξεκάθαρα, ήταν πως: «Άλλοι» μιλούσαν με τους Ρώσους για λογαριασμό της ΕΕ. Δεν είναι δύσκολο να υποθέσει κανείς ότι υπονοεί πως τα «συμφέροντα» των ΗΠΑ (είτε άμεσα είτε μέσω του εγγαστρίμυθου ΝΑΤΟ) ήταν αυτά που μιλούσαν. Και ότι η «Ευρώπη» είχε χάσει τη φωνή της.
Δεν πρόκειται απλώς για μια περίπτωση πληγωμένης αγάπης από τον Γάλλο ηγέτη του Δία. Μάλλον, ορισμένοι δυτικοευρωπαίοι ηγέτες (δηλ. ο Άξονας της Καρολίγγειας), έχουν καθυστερήσει να συνειδητοποιήσουν πως το όλο ψεύτικο τεχνητό της «επικείμενης ρωσικής εισβολής» στην Ουκρανία έχει να κάνει με την επαναφορά των ευρωπαϊκών κρατών στην πειθαρχία του μπλοκ (ΝΑΤΟ). Ο Μακρόν –για να του δώσει την τιμητική του– έδειξε με τα σχόλιά του στη συνέντευξη Τύπου της Μόσχας ότι κατανοούσε πως η σιωπή αυτή την κρίσιμη στιγμή θα μπορούσε να καθορίσει την Ευρώπη για τις επόμενες δεκαετίες – αφήνοντάς την στερημένη από την αυτονομία (πόσο μάλλον κάθε λίγη κυριαρχία) που ο Μακρόν τόσα πολύ θέλει για την Ευρώπη.
Ο απολογισμός της συνέντευξης Τύπου του Μακρόν μετά τη μακροχρόνια κατ' ιδίαν συνομιλία του με τον Πούτιν αντιπροσωπεύει το συρρικνισμό ενός Γάλλου Προέδρου που δεν μπορεί να απορρίψει ρητά την κυρίαρχη αγγλοαμερικανική αφήγηση για την Ουκρανία, λέγοντας -σε σχεδόν κωδικοποιημένη γλώσσα- ότι συμφωνεί με τη Μόσχα για όλα τα παράπονά της για την αποτυχημένη ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφάλειας και τους πραγματικούς κινδύνους της τοξικότητάς της για τη Ρωσία που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε πόλεμο στην Ευρώπη.
Ο Μακρόν είπε ρητά πως χρειάζονται οπωσδήποτε νέες ρυθμίσεις ασφαλείας στην Ευρώπη. (Παρά τη φροντίδα του να μην χτυπήσει στα μάτια τις ΗΠΑ, σηματοδοτούσε ξεκάθαρα μια «νέα» συμφωνία εκτός ΝΑΤΟ). Επίσης, αντέκρουσε κατηγορηματικά την αφήγηση της Ουάσιγκτον, λέγοντας ότι δεν πίστευε πως η Ρωσία είχε πρόθεση να εισβάλει στην Ουκρανία. Προσθέτοντας ότι όσον αφορά την επέκταση του ΝΑΤΟ, είχαν γίνει λάθη.
Ο Μακρόν, εν ολίγοις, ήρθε σε πλήρη αντίθεση με την αφήγηση του Μπάιντεν για τον επικείμενο πόλεμο. Είναι σαφές ότι κινδυνεύει με μια έκρηξη αγγλοαμερικανικής και κάποιας ευρωπαϊκής οργής επειδή λαμβάνει ανεπιφύλακτα την στάση του Πούτιν για την πλήρη συμμόρφωση του Κιέβου με το Μινσκ και μια πλήρη διευθέτηση για το Ντονμπάς, ως δική του. Ο Γάλλος Πρόεδρος ταξίδεψε στη συνέχεια στο Κίεβο για να υποστηρίξει την κατάπαυση του πυρός στη Γραμμή Επαφής. Όπως ήταν αναμενόμενο, ο αγγλόφωνος Τύπος χαιρετίζει τώρα το Minsk II ως ένα όπλο που βρίσκεται στο κεφάλι του Κιέβου – ακριβώς φορτωμένο για να σπάσει το κράτος και να πυροδοτήσει έναν εμφύλιο πόλεμο.
Ο Μακρόν, από τα σχόλιά του, φαινομενικά καταλαβαίνει πως η κρίση στην Ουκρανία –με το να εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους πόλεμο εντός της Ευρώπης– παραδόξως δεν βρίσκεται στην καρδιά των φόβων της Καρολίγγειας.
Εντυπωσιακά, η Κίνα λέει το ίδιο ρητά: Οι έγκυροι Global Times σε ένα κύριο άρθρο προειδοποιούν ότι οι ΗΠΑ υποκινούν σύγκρουση στην Ουκρανία για να σφίξουν την πειθαρχία του μπλοκ - ώστε να φέρουν τα ευρωπαϊκά κράτη πίσω στο μπλοκ υπό την ηγεσία των ΗΠΑ. Αναμφίβολα, η Κίνα κάνει τη σύνδεση ότι η Ουκρανία παρέχει τον τέλειο άξονα για την οδήγηση της Ευρώπης προς το επόμενο στάδιο της Αμερικής που απαιτεί ένα ενιαίο μέτωπο με τις ΗΠΑ για το μεταγενέστερο έργο του οδοφράγματος στην Κίνα, πίσω από τα σύνορά της.
Στο παιχνίδι, επομένως, είναι οι βασικές αποφάσεις που θα καθορίσουν την Ευρώπη για το μέλλον. Από τη μία πλευρά, (όπως σημείωσε ο Pepe Escobar πριν από περίπου δύο χρόνια), «ο στόχος της ρωσικής και της κινεζικής πολιτικής είναι να στρατολογήσουν τη Γερμανία σε μια τριπλή συμμαχία που κλείνει μαζί την ευρασιατική μάζα γης à la Mackinder στη μεγαλύτερη γεωπολιτική συμμαχία στην ιστορία - αλλαγή παγκόσμιας δύναμης υπέρ αυτών των τριών μεγάλων δυνάμεων, και κατά της αγγλοσαξονικής θαλάσσιας δύναμης».
Και από την άλλη, το ΝΑΤΟ επινοήθηκε, εξαρχής, ως μέσο αγγλοαμερικανικού ελέγχου στην Ευρώπη και πιο συγκεκριμένα για να κρατήσει τη Γερμανία «υπό» και τη Ρωσία «απέξω» (σε εκείνο το παλιό αξίωμα των δυτικών στρατηγών). Ο Λόρδος Hastings (Lionel Ismay), ο πρώτος Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, είπε περίφημα πως το ΝΑΤΟ δημιουργήθηκε για να «κρατήσει τη Σοβιετική Ένωση έξω, τους Αμερικανούς μέσα και τους Γερμανούς από κάτω».
Αυτή η νοοτροπία παραμένει, αλλά η φόρμουλα έχει αποκτήσει σήμερα μια μεγαλύτερη εισαγωγή και μια νέα τροπή: Να κρατήσει τη Γερμανία «χαμηλά και τις τιμές μη ανταγωνιστικές» έναντι των προϊόντων των ΗΠΑ, να αποτρέψει τη Ρωσία από το να είναι η πηγή φθηνής ενέργειας της Ευρώπης· και να κρατήσει την Κίνα «περιφραγμένη» από το εμπόριο ΕΕ-ΗΠΑ. Ο στόχος είναι να περιοριστεί σταθερά η Ευρώπη στην στενά καθορισμένη οικονομική τροχιά της Αμερικής και να υποχρεωθεί να παραιτηθεί από τα οφέλη της κινεζικής και ρωσικής τεχνολογίας, χρηματοδότησης και εμπορίου – βοηθώντας έτσι στην επίτευξη του στόχου του φραγμού της Κίνας εντός των συνόρων της.
Παραβλέπεται σε μεγάλο βαθμό η γεωπολιτική σημασία: η Κίνα, για πρώτη φορά, παρεμβαίνει άμεσα (παίρνει μια πολύ σαφή και ισχυρή στάση) σε ένα θέμα που είναι κεντρικό για τις ευρωπαϊκές υποθέσεις. Μακροπρόθεσμα, αυτό υποδηλώνει ότι η Κίνα θα υιοθετήσει μια πιο πολιτικά προσανατολισμένη προσέγγιση στις σχέσεις της με τα ευρωπαϊκά κράτη.
Σε αυτό το πλαίσιο, στη συνέντευξη Τύπου του Μπάιντεν και του Όλαφ Σολτς στην Ουάσιγκτον αυτή την εβδομάδα –φωτισμένα με φώτα νέον που αναβοσβήνουν για να τα δουν όλοι– ο Μπάιντεν κυριολεκτικά εκφοβίζει τη Γερμανία σε δέσμευση να καταργήσει το Nordstream 2 (σε περίπτωση που η Ρωσία εισβάλει στην Ουκρανία), αντανακλώντας την στόχευση της Ουάσιγκτον να κρατήσουν τη Γερμανία στο λουρί της πειθαρχίας του μπλοκ. Ουσιαστικά είπε πως αν ο Scholtz δεν πετάξει στον κάλαθο των αχρήστων τον Nordstream, τότε αυτός, ο Μπάιντεν, θα το έκανε: «Μπορώ να το κάνω», υπογράμμισε.
Ωστόσο, την στιγμή που αναλαμβάνει αυτή τη δέσμευση, το μικρό κομμάτι κυριαρχίας της Γερμανίας έχει φύγει – ο Scholtz το παραδίδει στην Ουάσιγκτον. Επιπλέον, η φιλοδοξία του Μακρόν για μια ευρύτερη ευρω-αυτονομία έχει επίσης χαθεί, γιατί χωρίς την ευθυγράμμιση της γαλλικής και της γερμανικής πολιτικής, η «προσποιούμενη κυριαρχία» της ΕΕ έχει χαθεί. Επιπλέον, εάν ο Nordstream απορριφθεί, η ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ θα εξαφανιστεί. Και με ελάχιστη πραγματική εναλλακτική προσφορά, η ΕΕ έχει καρφωθεί οριστικά στην ακριβή εξάρτηση από το LNG των ΗΠΑ (με την πιθανότητα κρίσεων στις τιμές του φυσικού αερίου και στο εσωτερικό).
Δεν είναι σαφές (και μια πιθανή πηγή ανησυχίας για τον Μακρόν), εάν η άρνηση της Γερμανίας να δώσει στον Μπάιντεν το επιθυμητό τελεσίγραφο του Nordstream αντιπροσωπεύει οποιαδήποτε ουσιαστική επιφύλαξη ευρω-κυριαρχίας. Τι θα συνέβαινε εάν η Ουάσιγκτον υποκινούσε τους «τρελούς» της ουκρανικής πολιτοφυλακής σε κάποια οργή ή σε μια επίθεση ψευδούς σημαίας που θα πυροδοτούσε χάος;
Θα μπορούσε ο Scholtz να κρατήσει τη «γραμμή» του στο Nordstream στη φρενίτιδα που θα ακολούθησε αν ο αγγλο-άξονας πυροδοτούσε; Ο μικρός χώρος που προσπαθούσε να ελευθερώσει ο Μακρόν για να επιλύσει την κρίση στην Ουκρανία, θα εξατμιστεί αυτήν την στιγμή.
Όλα αυτά υπογραμμίζουν την στενή «γραμμή» που προσπαθεί να περπατήσει ο Μακρόν: Αν ο Σουλτς «υπερπατούσε» πάνω από το Nordstream, οι φιλοδοξίες του Μακρόν να αναδιαμορφώσει την αρχιτεκτονική ασφάλειας της Ευρώπης αναπόφευκτα θα θεωρούνταν στη Μόσχα –αν και αξιέπαινη– ως κούφια για την έλλειψη οποιουδήποτε πραγματικής ευρωπαϊκής; πολιτικής.
Και στην ουκρανική κρίση συγκεκριμένα, το περιθώριο ελιγμών του Μακρόν για να αποτρέψει έναν πόλεμο στην Ευρώπη θα μετριάζονταν, καθώς μόνο από τον Μακρόν (υποστηριζόμενο από την ΕΕ), ενεργώντας σε συνδυασμό με τον Πούτιν, θα υπήρχε η ευκαιρία να εξαναγκάσει το Κίεβο να εφαρμόσει το Μινσκ II.
Ο κατάλογος των προκλήσεων του Μακρόν δεν τελειώνει εδώ: η Γαλλία έχει την εκ περιτροπής Προεδρία της ΕΕ, αλλά η εξωτερική πολιτική της ΕΕ απαιτεί ομοφωνία μεταξύ των κρατών-μελών. Μπορεί να το πετύχει; Θα εξοργιστεί τόσο πολύ η ομάδα Μπάιντεν που η Γαλλία παίζει την τρελή, ώστε η Ουάσιγκτον να αποφασίσει να βάλει ένα εμπόδια στις ενέργειες του Μακρόν;
Ο Μπάιντεν χρειάζεται ένα επίτευγμα εξωτερικής πολιτικής για την εκστρατεία του στις ενδιάμεσες εκλογές. Και το 63% των Αμερικανών λένε πως θα υποστήριζαν τις μαζικές κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Ρωσία, εάν η Μόσχα εισέβαλε στην Ουκρανία. Είναι γνωστό ότι ο Μπάιντεν πιστεύει στο ρητό πως τελικά όλη η πολιτική - συμπεριλαμβανομένης της εξωτερικής πολιτικής - είναι υποταγμένη στις εσωτερικές εκλογικές ανάγκες. Η επιβολή αυστηρών κυρώσεων στη Ρωσία –με την Ευρώπη να ενεργεί αδιάκοπα– είναι απλώς το βήμα που πιθανότατα θα μπορούσε να θεωρηθεί στο Λευκό Οίκο ότι δίνει στις αξιολογήσεις του την απαραίτητη πλήρωση. (Και όχι πρωτόγνωρο: Θυμηθείτε ότι ο Μπιλ Κλίντον, υπό την πίεση για την αποκάλυψη του σκανδάλου Λεβίνσκι, πυροδότησε το Βαλκανικό πόλεμο για να αποσπάσει την προσοχή από την προσωπική του δύσκολη θέση).
Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός πως ο Πρόεδρος Πούτιν είναι επιφυλακτικός. Ο Μακρόν, ο οποίος λέει ότι έχει συμβουλευτεί ευρέως, μιλά για την ΕΕ; Και το πιο σημαντικό από όλα, πού βρίσκεται η Ουάσιγκτον σε αυτό;
Το πιο σημαντικό σημείο που πρέπει να κατανοήσουμε από το επεισόδιο Πούτιν-Μακρόν είναι ότι έδωσε το ψέμα στην ιδέα πως η Μόσχα ελπίζει κατά κάποιον τρόπο να ανοίξει διαπραγματεύσεις με τη Δύση για δευτερεύοντα ζητήματα, ως πιθανή πύλη για τις υπαρξιακές ανησυχίες της Ρωσίας. Η Ρωσία είναι ανοιχτή σε διαπραγματεύσεις, αλλά μόνο σε σχέση με τις τρεις κόκκινες γραμμές του Πούτιν: Όχι ΝΑΤΟ (συμπεριλαμβανομένου του stealth NATO) στην Ουκρανία. Όχι πυραύλους κρούσης στα σύνορα της Ρωσίας. και η επαναφορά του ΝΑΤΟ στις γραμμές του 1997. Ο Πούτιν δεν έδωσε ούτε εκατοστό για το τελευταίο. Δεν έδωσε ούτε εκατοστό για το Μινσκ ως τη μοναδική λύση στην Ουκρανία. Ο Πούτιν δεν έδωσε καθόλου την εντύπωση ανθρώπου που του αρέσει να διαπραγματεύεται για χάρη της διαπραγμάτευσης.
Στο κάτω κάτω της γραφής: Δεν υπάρχουν εύκολες επιδιορθώσεις. Ακόμη και αν η σύγκρουση παγώσει ή διακοπεί βραχυπρόθεσμα, δε θα διαρκέσει πιο μακροπρόθεσμα, καθώς η Δύση αρνείται να αναγνωρίσει ότι ο Πούτιν εννοεί αυτά που λέει. Αυτό πιθανότατα θα αλλάξει μόνο μέσω της εμπειρίας πόνου των πλευρών. Η Δύση, προς το παρόν, κάθεται αισιόδοξη με την πεποίθηση πως έχει κλιμακούμενη υπεροχή στην εφαρμογή του πόνου. Θα δούμε πόσο αληθινό θα αποδειχθεί.
Φαίνεται λογικό να περιμένουμε ότι θα έχουμε αυτή την κρίση μαζί μας –με τις διάφορες μορφές της– για τουλάχιστον τα επόμενα δύο χρόνια. Αυτές οι πολιτικές πρωτοβουλίες σηματοδοτούν μόνο την αρχή μιας μακροχρόνιας, υψηλού διακυβεύματος, φάσης μιας ρωσικής προσπάθειας να μετατοπίσει την ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφάλειας σε μια νέα μορφή την οποία η Δύση απορρίπτει επί του παρόντος. Ο ρωσικός στόχος θα είναι να διατηρήσει τις πιέσεις, και ακόμη και το λανθάνοντα χρόνο, του πολέμου πάντα παρούσες, προκειμένου να παρενοχλήσει τους δυτικούς ηγέτες που αποστρέφονται τον πόλεμο για να κάνουν αυτήν την απαραίτητη στροφή.