Του Andrew Korybko - oneworld.press / Παρουσίαση Freepen.gr
Αυτή είναι μια σημαντική δέσμευση, λαμβάνοντας υπόψη ότι ανώνυμες πηγές των ΗΠΑ φέρεται να προειδοποίησαν νωρίτερα αυτόν τον μήνα πως οποιαδήποτε θερμή σύγκρουση Ρωσίας-Ουκρανίας «θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει σε ένα έως πέντε εκατομμύρια πρόσφυγες, με πολλούς από αυτούς να ξεχύνονται στην Πολωνία». Είναι η κυρίαρχη επιλογή της πολωνικής κυβέρνησης ποιος θα εξετάσει τους «πραγματικούς πρόσφυγες», αλλά ο επίδοξος ηγέτης της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης μπορεί ωστόσο να έχει απώτερα κίνητρα για τη σχεδιαζόμενη απορρόφηση τόσο πολλών Ουκρανών. Αντί να είναι μια καθαρά «ανθρωπιστική» χειρονομία, μπορεί να καθοδηγείται από σιωπηρούς γεωστρατηγικούς υπολογισμούς.
Για να το εξηγήσουμε, η Πολωνία οραματίζεται τον εαυτό της να ηγείται αυτού που αποκαλεί «Πρωτοβουλία Τριών Θαλασσών» (3SI) που καλύπτει όλα τα μέλη της ΕΕ ανατολικά του πρώην Σιδηρούν Παραπετάσματος και μεταξύ της Αδριατικής, της Βαλτικής και της Μαύρης Θάλασσας. Δημιούργησε επίσης το «Τρίγωνο του Λούμπλιν» μαζί με τη Λιθουανία και την Ουκρανία το καλοκαίρι του 2020 για να λειτουργήσει ως ο πυρήνας αυτής της πρωτοβουλίας, με το Κίεβο να είναι άτυπο μέλος του 3SI, παρά το γεγονός πως δεν είναι μέρος της ΕΕ. Η Ουκρανία περιλαμβάνεται σε αυτήν την υπό την ηγεσία της Πολωνίας πλατφόρμα περιφερειακής ολοκλήρωσης επειδή η Βαρσοβία ιστορικά την θεωρούσε ότι εμπίπτει στη «σφαίρα επιρροής» της. Και οι δύο κυβερνήσεις τους είναι επίσης έντονα αντιρωσικές.
Υπάρχουν δύο σχολές σκέψης σχετικά με τους περιφερειακούς γεωστρατηγικούς στόχους της Πολωνίας από τότε που ανέκτησε την ανεξαρτησία της το 1918 μετά από 123 χρόνια τριμερούς κατοχής από γειτονικές αυτοκρατορικές δυνάμεις. Το Jagiellonian Concept του Jozef Pilsudski ανταγωνίστηκε το Piast Concept του Roman Dmowski κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου. Το πρώτο οραματίστηκε την αναδημιουργία της πολυπολιτισμικής και πολυομολογιακής «σφαίρας επιρροής» της Πολωνίας στα ανατολικά πάνω από τη Λευκορωσία, τη Λιθουανία και την Ουκρανία, ενώ το δεύτερο εστίασε περισσότερο στην ανάκτηση εδαφών που κατοικούσαν πρώην Πολωνοί στη Δύση προκειμένου να ενισχυθεί η εθνική και θρησκευτική ομοιογένεια.
Αυτές οι έννοιες συγχωνεύτηκαν ως επί το πλείστον μετά την πτώση του κομμουνισμού στην Πολωνία το 1989, όπου η Βαρσοβία συνέχισε να εστιάζει στη νεοαποκτηθείσα εγχώρια ομοιογένεια μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ ταυτόχρονα επιδίωκε να επεκτείνει την επιρροή της προς τα ανατολικά σε αυτές τις τρεις πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες που αναφέρθηκαν προηγουμένως. Αυτή η πολιτική εξελίχθηκε μετά το υποστηριζόμενο από τη Δύση πραξικόπημα στο Κίεβο το Φεβρουάριο του 2014 που ακολούθησε το ξεφάντωμα της αστικής τρομοκρατίας που χαρακτηρίστηκε ευρέως ως «EuroMaidan» τους τελευταίους μήνες πριν. Η Πολωνία άρχισε τότε να απορροφά μεγάλες ποσότητες Ουκρανών οικονομικών μεταναστών.
Υπάρχουν τώρα περίπου δύο εκατομμύρια από αυτούς στη γειτονική χώρα. Θα πρέπει να θυμόμαστε ότι οι περίπου 38 εκατομμύρια κάτοικοι της Πολωνίας είναι κατά 96,9% εθνοτικά Πολωνοί σύμφωνα με το World Factbook της CIA, το οποίο αναφέρει τα αποτελέσματα της απογραφής το 2011. Εάν δύο εκατομμύρια από τα μέχρι τότε 40 εκατομμύρια συνολικά ανθρώπους που ζουν σήμερα στην Πολωνία είναι Ουκρανοί, τότε αυτό καθιστά τους τελευταίους την πιο σημαντική μειονότητα της χώρας αντιπροσωπεύοντας το 5% του πληθυσμού. Προσθέστε σε αυτό άλλο ένα εκατομμύριο πιθανούς πρόσφυγες που πιθανότατα θα επανεγκατασταθούν μόνιμα σε αυτήν την παρόμοια πολιτισμικά χώρα και τότε οι Ουκρανοί θα αποτελούσαν το 7,3% του συνόλου των ανθρώπων στην Πολωνία.
Για σύγκριση, το CIA World Factbook ανέφερε την απογραφή του 2011 ότι εκτιμά πως οι Ουκρανοί ήταν μόνο το 0,1% του συνολικού πληθυσμού εκείνο το έτος, επομένως οι νέοι αριθμοί τους αντιπροσωπεύουν την άνευ προηγουμένου ανάπτυξη αυτής της μειονοτικής ομάδας, ακόμη και στην περίπτωση που άλλο ένα εκατομμύριο από αυτούς δεν καταλήξει τελικά στην Πολωνία. Αν και αυτές οι δυναμικές έχουν προκαλέσει ορισμένες τοπικές κοινωνικοοικονομικές εντάσεις, ωφελούν επίσης στρατηγικά τη χώρα υποδοχής αντικαθιστώντας τους Πολωνούς που μετανάστευσαν αλλού στην ΕΕ για οικονομικούς λόγους και μπορούν επίσης να δημιουργήσουν μια δύναμη πίεσης για να επηρεάσουν την Ουκρανία μέσω των ομογενών της στην Πολωνία.
Είναι αυτό το δεύτερο στοιχείο που θα μπορούσε σιωπηρά να οδηγεί το πρόσωπο της Πολωνίας στους «πρόσφυγες». Σε αντίθεση με τους ανθρώπους από τον Παγκόσμιο Νότο, οι Ουκρανοί – είτε «πραγματικοί πρόσφυγες» ή απλώς οικονομικοί μετανάστες – είναι πολύ πιο πολιτισμικά όμοιοι με τους Πολωνούς και μπορούν έτσι να αφομοιωθούν και να ενσωματωθούν ευκολότερα στην κοινωνία της Πολωνίας, αν και ακόμα ατελώς σύμφωνα με ορισμένες μαρτυρίες. Η Βαρσοβία φαίνεται να έχει επιστρέφει ανεπαίσθητα στην προώθηση του Jagiellonian Concept του Pilsudski για την αποκατάσταση της ιστορικής εθνικής και θρησκευτικής ποικιλομορφίας της χώρας σε μια προσπάθεια να την καταστήσει έναν πιο ελκυστικό περιφερειακά πόλο επιρροής.
Προσπαθώντας να αποκατασταθεί σταδιακά ως μια κοσμοπολίτικη χώρα που αγκαλιάζει τις μειονότητες που ζούσαν υπό την πρώην Πολωνο-Λιθουανική Κοινοπολιτεία και τη Δεύτερη Πολωνική Δημοκρατία του μεσοπολέμου (παρά τις αναφορές ότι ορισμένοι από αυτούς υπέστησαν κακομεταχείριση ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας), η σύγχρονη Πολωνία μπορεί να ελπίζει πως θα ανταγωνιστεί τη Ρωσία στη σφαίρα της ήπιας δύναμης σε όλα τα αναμεταξύ τους σύνορα. Η Λιθουανία είναι ήδη μια χαμένη υπόθεση για τη Μόσχα, όπως είναι περίπου η μισή Ουκρανία, αν και η Λευκορωσία βρίσκεται σταθερά εντός της τροχιάς της, αλλά η Βαρσοβία εξακολουθεί να καλλιεργεί στρατηγικούς δεσμούς με την «αντιπολίτευση» της.
Αυτό που φαίνεται να συμβαίνει είναι ότι η Πολωνία απορρίπτει τον εθνοθρησκευτικά ομοιογενή αυτοπροσδιορισμό της μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και «ανοίγεται» περισσότερο στους ανθρώπους από την Ανατολή, ιδιαίτερα στους Ουκρανούς, ως μέρος της πολιτικής της για οραματισμένη περιφερειακή ηγεσία μέσω του 3SI και του πυρήνα του τριγώνου Lublin. Αυτό θα παραμείνει σαφώς ένα έργο σε εξέλιξη, καθώς απαιτεί επίσης την αλλαγή των αντιλήψεων πολλών Πολωνών για τον εαυτό τους, τη χώρα τους και την ταυτότητά της που έχουν διαμορφωθεί δυναμικά από γεωπολιτικές δυνάμεις πέρα από τον έλεγχό τους ανά τους αιώνες.
Σε κάθε περίπτωση, εξακολουθεί να είναι μια περιφερειακή τάση που αξίζει να παρατηρείται, έστω και μόνο για την παρακολούθηση της εξέλιξης της κύριας ουκρανικής πολιτικής της. Δεν υπάρχει αμφιβολία πως οι Ουκρανοί έχουν γίνει ξαφνικά η πιο σημαντική μειονοτική ομάδα της Πολωνίας κατά πολλές τάξεις μεγέθους σε σύγκριση με την προηγούμενη θέση τους στην κοινωνία μόλις πριν από μια δεκαετία και έτσι είναι έτοιμοι να συνεχίσουν να αυξάνουν την επιρροή τους. Αυτό, ωστόσο, είναι λιγότερο το αποτέλεσμα της «ανθρωπιστικής» πολιτικής της Πολωνίας να παρέχει εργασία και καταφύγιο σε αυτούς τους γειτονικούς ανθρώπους, αλλά είναι σχεδόν σίγουρα μέρος μιας σιωπηρής γεωστρατηγικής πολιτικής που αποσκοπεί στην επέκταση της «σφαίρας επιρροής» της.