Το ελληνικό φιάσκο στη σκιά της συμμαχίας Τουρκίας-Ρωσίας

Του Χάρη Φλουδόπουλου

Πολύτιμο έδαφος στην εύθραυστη γεωπολιτική ενεργειακή σκακιέρα της περιοχής της νοτιοανατολικής Ευρώπης χάνει η Ελλάδα, ως αποτέλεσμα των αλλοπρόσαλλων, έως ερασιτεχνικών κατά πολλούς, ελιγμών της κυβέρνησης. Το τελευταίο κρούσμα ήρθε με τους άκομψους χειρισμούς της υπόθεσης του ΔΕΣΦΑ από την πλευρά του καθ' ύλην αρμόδιου υπουργού Π. Σκουρλέτη, που κατά τα φαινόμενα θα οδηγήσουν σύντομα στο οριστικό ναυάγιο και την αποχώρηση των Αζέρων από την Ελλάδα. Την ίδια στιγμή, εγείρονται ερωτήματα καθώς οι εξελίξεις στη γειτονική Τουρκία διαφοροποιούν τα δεδομένα, με την ελληνική πλευρά- είτε από ανικανότητα είτε από σκοπιμότητα- να οδηγεί με τις επιλογές της σε de facto υπονόμευση των γεωπολιτικών πλεονεκτημάτων που εξασφαλίστηκαν τα τελευταία χρόνια στον ενεργειακό τομέα.

Άλλωστε η παρουσία της Socar στην ελληνική αγορά μέσω του ΔΕΣΦΑ δεν περιοριζόταν απλώς στο κομμάτι της διαχείρισης του δικτύου του αερίου, αλλά συνδεόταν με ευρύτερα σχέδια ώστε η Ελλάδα να αποτελέσει τη βάση για την περαιτέρω δραστηριοποίηση της Socar στην αγορά των Βαλκανίων και της Κεντρικής Ευρώπης. Όπως σχολιάζουν διπλωματικοί παρατηρητές, η ελληνική κυβέρνηση μετά την τραγική παρένθεση Λαφαζάνη, φαίνεται ότι συνεχίζει σε κάθε ευκαιρία να κάνει ό,τι περνά από το χέρι της ώστε να ψαλιδίσει και να υπονομεύσει τα γεωστρατηγικά κεκτημένα των τελευταίων ετών.

Για να γίνουν πλήρως κατανοητά τα μεγέθη, η Socar είναι η κρατική ενεργειακή εταιρεία του Αζερμπαϊτζάν, του κράτους που ελέγχει τα μεγαλύτερα κοιτάσματα φυσικού αερίου στην περιοχή της Κασπίας και τα οποία προορίζονται ως βασική εναλλακτική πηγή ενεργειακής διαφοροποίησης για τη νοτιοανατολική Ευρώπη, όπου μέχρι σήμερα υπάρχει σχεδόν απόλυτη ενεργειακή κυριαρχία της ρωσικής Gazprom.

Η υπόθεση του ΔΕΣΦΑ, ωστόσο, είναι ένα μόνο δείγμα από μια σειρά χειρισμών που προκαλούν την εύλογη ανησυχία, για τις σκοπιμότητες ή το έλλειμμα στρατηγικής που υποδηλώνουν οι κυβερνητικές επιλογές, ιδιαίτερα όταν οι εξελίξεις στη γειτονική Τουρκία και το πρόσφατο άνοιγμα Ερντογάν προς τον Πούτιν, δοκιμάζει τις ισορροπίες που επαναπροσδιορίστηκαν τα τελευταία χρόνια με άξονα το ενεργειακό, δηλαδή τους αγωγούς αλλά και τις ανακαλύψεις κοιτασμάτων στην ανατολική Μεσόγειο.

Την περασμένη άνοιξη, η ελληνική πλευρά προχώρησε στην υπογραφή Μνημονίου με την Gazprom για την αναβίωση του ελληνοϊταλικού αγωγού φυσικού αερίου, ως φυσική προέκταση και συνέχεια του αγωγού South Stream. Θυμίζουμε ότι για όσο χρονικό διάστημα οι ρωσοτουρκικές σχέσεις ήταν στον πάγο, με αποτέλεσμα να επηρεάζεται η υπόθεση του περίφημου αγωγού Turkish Stream, οι Ρώσοι είχαν ανασύρει από τα συρτάρια τα σχέδια για τον αγωγό South Stream που θα ένωνε τις ακτές της Ρωσίας στη Μαύρη Θάλασσα με τη Βουλγαρία, προκειμένου να παρακαμφθεί η Ουκρανία για τις ρωσικές εξαγωγές αερίου. Το Μνημόνιο που υπεγράφη στη Ρώμη, ωστόσο, προκάλεσε τη μήνιν της Δύσης και ιδιαίτερα του αμερικανικού παράγοντα. Είναι χαρακτηριστικό ότι επί μακρό χρονικό διάστημα, μετά τις συστάσεις της Ουάσινγκτον, ο Έλληνας υπουργός ενέργειας Π. Σκουρλέτης απέφευγε επιμελώς στις δημόσιες δηλώσεις του οποιαδήποτε αναφορά στο θέμα του South Stream.

Μετατοπίζεται το βάρος στην Άγκυρα

Ένα από τα πρόσθετα προβλήματα που προέκυψαν μετά την απόπειρα πραξικοπήματος και τα ανοίγματα Ερντογάν προς τη Μόσχα, είναι ότι η Άγκυρα επιχειρεί την αναδιάταξη του σκηνικού προς όφελος των συμφερόντων της. Χαρακτηριστική είναι η πρόταση που προέκυψε μετά τη συνάντηση Πούτιν - Ερντογάν, ώστε να συνδεθεί ο αγωγός Turkish Stream με τον αγωγό TANAP. Ο αγωγός TANAP είναι ένας από τους τρεις κρίκους (μαζί με τον αγωγό TAP και τον αγωγό SCPX του νοτίου Καυκάσου) για τη μεταφορά του αερίου της Κασπίας προς τις αγορές της νοτιοανατολικής Ευρώπης. Είναι σαφές ότι η υλοποίηση ενός τέτοιου σχεδιασμού δημιουργεί εμπόδια στον βασικό στόχο που καλείται να υπηρετήσει ο Νότιος Διάδρομος που δεν είναι άλλος από τη διαφοροποίηση των πηγών προμήθειας και την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης. Οι εξελίξεις σε κάθε περίπτωση αναβαθμίζουν τα διαπραγματευτικά χαρτιά της τουρκικής πλευράς, ενώ ξαναβάζουν στο παιχνίδι των αγωγών τη Μόσχα.

Στρατηγική στόχευση

Από τα τέλη της δεκαετίας του 2000 μέχρι και πρόσφατα, η ελληνική ενεργειακή πολιτική ήταν ευθυγραμμισμένη με τους ευρωπαϊκούς στόχους για διαφοροποίηση των πηγών προμήθειας. Σε αυτήν την κατεύθυνση η χώρα μας έβλεπε πάντα μια μοναδική ευκαιρία, καθώς η Ελλάδα αποτελεί τη φυσική νοτιοανατολική πύλη της Ε.Ε. γεγονός που της επιτρέπει να αναδειχθεί σε περιφερειακό ενεργειακό κέντρο με πολλαπλά οικονομικά οφέλη και όχι μόνο. Η στρατηγική αυτή στηρίχθηκε σε δύο άξονες: πρώτον, την υλοποίηση σημαντικών project υποδομής όπως ο αγωγός TAP, ο ελληνοβουλγαρικός αγωγός IGB, η αξιοποίηση του τερματικού σταθμού LNG της Ρεβυθούσας κ.λπ. και, δεύτερον, στην προσέλκυση κατά το δυνατόν περισσότερων νέων παικτών στην περιφερειακή αγορά, ούτως ώστε να δημιουργηθούν οι συνθήκες για τη δημιουργία περιφερειακού ενεργειακού κόμβου στην Ελλάδα. Σε αυτό το πλαίσιο, οι αμφιταλαντεύσεις και οι βερμπαλισμοί της κυβέρνησης συνιστούν "παραφωνία", με απροσδιόριστες μέχρι στιγμής επιπτώσεις.

Τίτλοι τέλους στην πώληση ΔΕΣΦΑ;

Μέχρι το τέλος του μήνα πιθανόν να επισφραγιστεί το ναυάγιο της πώλησης του ΔΕΣΦΑ στην εταιρεία Socar του Αζερμπαϊτζάν, ως αποτέλεσμα των χειρισμών και των επιλογών της κυβέρνησης και του υπουργού ενέργειας Π. Σκουρλέτη. Ο υπουργός Ενέργειας, λειτουργώντας υπονομευτικά προς την αποκρατικοποίηση, επέλεξε να αποφύγει την οδό της συνεννόησης και να έρθει σε ευθεία σύγκρουση με τους επενδυτές "ψαλιδίζοντας" την περιουσία και τις απολαβές τής υπό πώληση εταιρείας. Άλλωστε ο ίδιος από βήματος της Βουλής τόνισε ότι "εάν ήταν στο χέρι της κυβέρνησης δεν θα προχωρούσε την αποκρατικοποίηση", που είχε ξεκινήσει το 2013. Μετά την ψήφιση της επίμαχης τροπολογίας και την ανατοποθέτηση του επικεφαλής της Socar Greece Anar Mammadov σε άλλη θυγατρική στην Τουρκία, η πλευρά των ξένων επενδυτών έχει αποφύγει να δώσει οποιοδήποτε δείγμα προθέσεων. Αυτό αναμένεται να γίνει μέσα στο επόμενο δεκαήμερο, όταν και η εταιρεία θα κληθεί να ανανεώσει την εγγυητική επιστολή που είχε καταθέσει στο πλαίσιο της αποκρατικοποίησης. Ακόμη και σε περίπτωση ανανέωσης, όμως, δεν αποκλείεται αυτό να γίνει για λόγους διαπραγματευτικής τακτικής εν όψει του διαζυγίου και όχι απαραίτητα γιατί η Socar επιμένει στην απόκτηση του 66% του ΔΕΣΦΑ.

Αναδημοσίευση από το "Κεφάλαιο" που κυκλοφορεί.
Νεότερη Παλαιότερη
--------------
Ακούστε το τελευταίο ηχητικό από τη ΜΕΣΗ ΓΡΑΜΜΗ


Η Freepen.gr ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρει για τα άρθρα / αναρτήσεις που δημοσιεύονται και απηχούν τις απόψεις των συντακτών τους και δε σημαίνει πως τα υιοθετεί. Σε περίπτωση που θεωρείτε πως θίγεστε από κάποιο εξ αυτών ή ότι υπάρχει κάποιο σφάλμα, επικοινωνήστε μέσω e-mail