 |
| AP |
Οι ελληνικές αρχές και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης μπορούν να επιλέξουν να αποκαλέσουν τους διαδηλωτές "φασίστες", "εθνικιστές", "ξενόφοβους" ή με οποιοδήποτε άλλο επίθετο, σε μια προσπάθεια να απονομιμοποιήσουν αυτούς αλλά και τις ανησυχίες τους. Είναι όμως “φασιστική” αντίληψη η αντίθεση στις ιμπεριαλιστικές βλέψεις των Ηνωμένων Πολιτειών και του ΝΑΤΟ στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων;
29 Ιανουαρίου 2018
του Μιχάλη Νευραδάκη
Μετάφραση της Κατερίνας Παπαδοπούλου
Αρχική δημοσίευση στο MintPress News
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ (Ανάλυση) - Ενώ τα διεθνή μέσα μαζικής ενημέρωσης επικεντρώθηκαν στα συλλαλητήρια γυναικών του περασμένου Σαββατοκύριακου στις ΗΠΑ, στην Ελλάδα ένας πληθυσμός που για αρκετά χρόνια δεν συμμετείχε σε καμία μεγάλης κλίμακας διαδήλωση βγήκε στους δρόμους την Κυριακή. Οι Έλληνες συγκεντρώθηκαν για να αντιταχθούν σε ενδεχόμενη συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας (πΓΔΜ) που θα επέτρεπε στον βόρειο γείτονα της Ελλάδας να συμπεριλάβει επίσημα τον όρο Μακεδονία στο όνομά της. Η διαδήλωση πλημμύρισε τους δρόμους της Θεσσαλονίκης.
Οι επίσημες εκτιμήσεις για την προσέλευση κυμαίνονταν από 90.000 σύμφωνα με την αστυνομία σε πάνω από 500.000 σύμφωνα με τους διοργανωτές του συλλαλητηρίου. Το προφανές είναι ότι η προσέλευση ήταν πιθανότατα πολύ πιο κοντά στις εκτιμήσεις των διοργανωτών παρά σε εκείνες της αστυνομίας. Οι φωτογραφίες από το συλλαλητήριο δείχνουν το πλήθος των διαδηλωτών να εκτείνεται από τον Λευκό Πύργο, το κύριο ορόσημο της Θεσσαλονίκης, μέχρι το Μέγαρο Μουσικής προς τη μία κατεύθυνση και μέχρι την Πλατεία Αριστοτέλους και το Παλιό Λιμάνι προς την άλλη, καλύπτοντας σχεδόν τέσσερα χιλιόμετρα κατά μήκος της ακτογραμμής της πόλης. Οι διαδηλωτές ταξίδεψαν από όλες τις γωνιές της Ελλάδας, με πάνω από 500 αφίξεις λεωφορείων μόνο από την Αθήνα.
Το συλλαλητήριο της Κυριακής αναδείχτηκε μακράν η μεγαλύτερη διαδήλωση της Ελλάδας από τον Ιούλιο του 2015, όταν το δημοψήφισμα κατέβασε τον κόσμο στους δρόμους, και έπειτα από μια παρατεταμένη περίοδο σχετικής αδράνειας. Οι ελληνικές κοινότητες του εξωτερικού, σε ένδειξη συμπαράστασης στους διαδηλωτές της Θεσσαλονίκης, συμμετείχαν μαζικά σε τοπικά οργανωμένες συγκεντρώσεις σε πόλεις όπως το Λονδίνο (έξω από το Βρετανικό Κοινοβούλιο), η Στουτγάρδη και η Μελβούρνη.
Για πολλούς το συλλαλητήριο - και η αντίθεση πολλών Ελλήνων για τη χρήση του ονόματος «Μακεδονία» από τους βόρειους γείτονες - βρωμάει «εθνικισμό» και «εθνοκεντρισμό». Και αναμφίβολα κάποια ακροδεξιά στοιχεία βρέθηκαν πίσω από την επίσημη διοργάνωση της κυριακάτικης διαδήλωσης. Η εθνικιστική και εθνοκεντρική άποψη ωστόσο δεν αντιπροσωπεύει το ευρύ κοινό που συμμετείχε στη διαμαρτυρία, ανάμεσα τους και πολλοί αριστεροί, που ωστόσο εξέφρασαν την αντίθεση τους στους νεοφιλελεύθερους ευρωπαϊστές «αριστερούς» προασπιστές της άγριας λιτότητας των μνημονίων που βρίσκονται στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και σε άλλους αριστερούς χώρους, όπως το ΚΚΕ, το οποίο κατήγγειλε τη διαδήλωση και που κατά καιρούς έχει αναγνωρίσει το βόρειο γείτονα ως «Μακεδονία».
Επιπλέον, η άποψη αυτή αποσιωπά πολυάριθμες ιστορικές και, σημαντικότερα, γεωπολιτικές πραγματικότητες στην περιοχή - όπως επίσης το ρόλο και τις φιλοδοξίες των Ηνωμένων Πολιτειών και του ΝΑΤΟ στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων. Το άρθρο αυτό θα εξετάσει εν συντομία την ιστορική εξέλιξη της διαμάχης στη Μακεδονία, τις τρέχουσες διαπραγματεύσεις, τις δρώσες γεωπολιτικές δυνάμεις, καθώς και τη στάση της ελληνικής κυβέρνησης και καθεστηκυίας τάξης στη σημερινή εποχή. Επιπλέον, θα αναλυθούν περαιτέρω οι προσπάθειες να υποβαθμιστεί η διαδήλωση της Κυριακής και να χαρακτηριστεί μια ολόκληρη μάζα διαδηλωτών ως «φασίζουσα».
Η επαναχάραξη των Βαλκανίων και η γέννηση ενός «μακεδονικού» κράτους
Σε αντίθεση με τα συχνά αναφερόμενα, η χώρα που σήμερα είναι γνωστή ως πΓΔΜ δεν ονομαζόταν πάντοτε επισήμως «Μακεδονία». Δεν ονομάστηκε Μακεδονία παρά μόνο μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν αυτή η επαρχία της Γιουγκοσλαβίας μετονομάστηκε σε «Μακεδονία» από το Γιουγκοσλάβο ηγέτη Γιόσιπ Μπροζ Τίτο, με την έγκριση του Στάλιν και της Σοβιετικής Ένωσης. Πριν από αυτό, στις αρχές του 20ου αιώνα, η περιοχή ήταν διαδοχικά γνωστή ως Νότια Σερβία και, όταν στη συνέχεια απορροφήθηκε από τη Βουλγαρία, ως «Βαρνάρσκα», όνομα που προκύπτει από τον κύριο ποταμό που διέρχεται από την περιοχή.
Όπως επεσήμανε ο αναλυτής Βασίλης Βιλιάρδος, αυτή η αλλαγή ονόματος αρχικά έδινε την εντύπωση ότι είναι ένα εσωτερικό Γιουγκοσλαβικό θέμα, αλλά... Το μεγάλο σχέδιο του Τίτο για την περιοχή αφορούσε ένα μεγαλύτερο Γιουγκοσλαβικό έθνος, το οποίο θα περιλάμβανε τη «Μακεδονία» και θα απλώνονταν μέχρι τις ακτές του Αιγαίου και της Θεσσαλονίκης. Για να επιτευχθούν όμως αυτοί οι στόχοι, έπρεπε πρώτα να εφευρεθεί μια «Μακεδονική εθνότητα», η οποία θα οικειοποιούνταν την αρχαία ιστορία της Μακεδονίας.
Τα ιστορικά αρχεία παρέχουν στοιχεία για αυτές τις πρώιμες ρεβιζιονιστικές προσπάθειες. Ενώ, για παράδειγμα, ένας χάρτης της Γιουγκοσλαβίας του 1937 και ένα γραμματόσημο του 1939 απεικονίζουν την σύγχρονη πΓΔΜ ως «Βαρδάρσκα», τη δεκαετία του ‘40 οι Γιουγκοσλαβικές αρχές προώθησαν ενεργά την περιοχή ως «Μακεδονία». Η εφημερίδα New York Times σε άρθρο της στις 10 Ιουλίου του 1946 αναφέρει ότι «μια 'Ομοσπονδιακή Μακεδονία' έχει σχεδιαστεί ως αναπόσπαστο μέρος του σχεδίου του Τίτο για ομόσπονδα Βαλκάνια ... θεωρώντας την Ελληνική Μακεδονία ως έξοδο στο Αιγαίο μέσω της Θεσσαλονίκης».
Αριστερά, Γιουγκοσλαβικό γραμματόσημο του 1939 απεικονίζον την αρχαία Παιονία με την ονομασία Vardarska. Δεξιά, χάρτης της Γιουγκοσλαβίας του 1937.
Δύο εβδομάδες αργότερα, ένα άρθρο του C.L. Sulzberger στην εφημερίδα New York Times της 26ης Ιουλίου 1946 ανέφερε: «Η πιθανή δημιουργία ενός ελεύθερου κράτους της Μακεδονίας εντός της Ελλάδας, που θα συγχωνευθεί με το κράτος της Ομοσπονδιακής Μακεδονίας του Τίτο, με πρωτεύουσα στα Σκόπια ... θα εκπληρώσει τους Σλαβικούς στόχους της επανένωσης της ... επαρχίας της Μακεδονίας υπό τη Σλαβική κυριαρχία, δίνοντας θαλάσσια διέξοδο στη Βουλγαρία και τη Γιουγκοσλαβία».
Τέτοια επεκτατικά σχέδια από την πλευρά της Γιουγκοσλαβίας του Τίτο καταγράφηκαν επίσης στα διπλωματικά τηλεγραφήματα των ΗΠΑ εκείνη την εποχή, συμπεριλαμβανομένου ενός τηλεγραφήματος της 26ης Δεκεμβρίου 1944 που ανέφερε:
«Το State Department σημείωσε με έντονη ανησυχία αυξανόμενες φήμες προπαγάνδας και ημιεπίσημες δηλώσεις υπέρ μιας αυτόνομης Μακεδονίας, προερχόμενες κυρίως από τη Βουλγαρία, αλλά και από Γιουγκοσλάβους παρτιζάνους και άλλες πηγές, με τον υπαινιγμό ότι η Ελληνική επικράτεια θα συμπεριληφθεί στο υπό σχεδιασμό κράτος. Η Κυβέρνησή μας θεωρεί συζητήσεις περί Μακεδονικού 'έθνους', Μακεδονικής 'Πατρίδας' ή Μακεδονικής 'εθνικής συνείδησης ' ως αδικαιολόγητη δημαγωγία που δεν αντιπροσωπεύει εθνική ή πολιτική πραγματικότητα και προσβλέπει, με την παρούσα αναβίωση της, πιθανή κάλυψη για επιθετικές προθέσεις εναντίον της Ελλάδας...
Η εγκεκριμένη πολιτική της Κυβέρνησής μας είναι να αντιταχθεί σε κάθε αναβίωση του Μακεδονικού ζητήματος σε σχέση με την Ελλάδα. Το Ελληνικό τμήμα της Μακεδονίας κατοικείται σε μεγάλο βαθμό από Έλληνες και ο Ελληνικός λαός αντιτίθεται σχεδόν ομόφωνα στη δημιουργία ενός Μακεδονικού κράτους. Ισχυρισμοί για σοβαρή Ελληνική συμμετοχή σε οποιαδήποτε τέτοια αγκιτάτσια μπορούν να θεωρηθούν ψευδείς. Η Κυβέρνησή μας θεωρεί υπεύθυνη κάθε κυβέρνηση ή ομάδα κυβερνήσεων που ανέχεται ή ενθαρρύνει απειλητικές ή επιθετικές πράξεις 'Μακεδονικών Δυνάμεων' κατά της Ελλάδας».
Το μεγαλεπήβολο σχέδιο του Τίτο για την «Μακεδονία» άρχισε πράγματι να παίρνει σάρκα και οστά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ξεκινώντας από τη δεκαετία του 1950, άρχισαν να αναπτύσσονται θεωρίες σχετικά με την αρχαία προέλευση του «Μακεδονικού λαού» θεωρώντας τους άμεσους απογόνους του Μεγάλου Αλέξανδρου και του Φιλίππου Β΄ της Μακεδονίας - ακόμα αν και ανθρωπολογικά οι κάτοικοι της σημερινής πΓΔΜ προέρχονται από λαούς που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή τον έκτο και τον έβδομο αιώνα μ.Χ., σχεδόν μια χιλιετία μετά την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Δεν πρόκειται για εθνοκεντρικό επιχείρημα προς οποιαδήποτε κατεύθυνση, είναι απλά ένα ιστορικά γεγονός εύκολα αποδεικνυόμενο.
Η ασυνέχεια μεταξύ των αρχαίων Μακεδόνων και εκείνων που σήμερα αυτοαποκαλούνται «Μακεδόνες» (και προσπαθούν να σφετεριστούν την αρχαία ιστορία) εκφράστηκε ρητά από τον ίδιο τον πρώην Πρόεδρο της πΓΔΜ Κίρο Γκλιγκόροφ, ο οποίος δήλωσε σε μια συνέντευξη στην εφημερίδα Toronto Star το 1992:
«Είμαστε Μακεδόνες αλλά είμαστε Σλάβομακεδόνες. Αυτοί είμαστε! Δεν έχουμε καμία σχέση με τον Μέγα Αλέξανδρο και τη Μακεδονία του. Οι αρχαίοι Μακεδόνες δεν υπήρχαν πια, είχαν εξαφανιστεί από την ιστορία εδώ και πολύ καιρό. Οι πρόγονοί μας ήρθαν εδώ τον 5ο και 6ο αιώνα (μ.Χ.)».
Με παρόμοιο τρόπο, ο πρώην πρωθυπουργός της πΓΔΜ, Λιούμπκο Γκεοργκιέφσκι, δήλωσε, σε τηλεοπτική συνέντευξη, ότι οι αρχαίοι Μακεδόνες ήταν Έλληνες.
Παρ' όλα αυτά, διάφορες τοποθεσίες και αξιοθέατα στην περιοχή που σήμερα βρίσκεται η πΓΔΜ άρχισαν να μετονομάζονται, παίρνοντας τα ονόματα αρχαίων μορφών και συμβόλων. Κατασκευάστηκαν αγάλματα του Μεγάλου Αλεξάνδρου και ο κύριος διεθνής αερολιμένας της χώρας φέρει τώρα το όνομά του. Η αρχική σημαία της πΓΔΜ, μετά την ανεξαρτησία, έφερε το Αστέρι της Βεργίνας - ένα σημαντικό αρχαίο Ελληνικό σύμβολο που φέρουν οι αρχαίοι τάφοι στην ελληνική περιοχή της Βεργίνας, όπου λέγεται ότι έγινε η ταφή του βασιλιά Φιλίππου Β 'και ενδεχομένως του Μεγάλου Αλεξάνδρου ή του αδελφού του. Το σύμβολο αυτό αργότερα άλλαξε κι έγινε ένας πιο ουδέτερος ακτινωτός ήλιο, ως μέρος της συμφωνίας μεταξύ των δύο χωρών το 1995 που έθεσε επίσης το συνταγματικό, προσωρινό όνομα του βόρειου γείτονα της Ελλάδας ως πΓΔΜ.
Ο εθνικιστικός ζήλος προωθήθηκε στον πληθυσμό της περιοχής, με βάση την αρχαία αυτή «κληρονομιά» και στο πλαίσια του εθνικιστικού ζήλου άρχισε να διαδίδεται επεκτατική προπαγάνδα, με την παρουσίαση χαρτών που εμφανίζουν μια «μεγαλύτερη Μακεδονία» αντί της πΓΔΜ, με εδάφη που φτάνουν μέχρι την ακτογραμμή του Αιγαίου.
Τον Αύγουστο του 2015, για παράδειγμα, ο τότε αντιπρόεδρος και πρώην υπουργός Εξωτερικών της πΓΔΜ, Αντόνιο Μιλοσόσκι, εμφανίστηκε σε εκδήλωση στο Οντάριο, οργανωμένη από μέλη της διασποράς της πΓΔΜ, και μίλησε μπροστά σε χάρτη που απεικόνιζε την «Μεγάλη Μακεδονία» με ένα σημαντικό κομμάτι Ελληνικής επικράτειας, συμπεριλαμβανομένης της Θεσσαλονίκης. Ο πρεσβευτής της πΓΔΜ στον Καναδά εμφανίστηκε μπροστά στον ίδιο χάρτη σε εκδήλωση στο Τορόντο το 2016. Οι αίθουσες δημοτικών σχολείων στην πΓΔΜ κοσμούνται με τον χάρτη της «Μεγάλης Μακεδονίας», που εμφανίζεται επίσης σε διαφημίσεις από οργανώσεις της διασποράς της πΓΔΜ, όπως σε μια διαφήμιση που εμφανίζεται στο Toronto Star στις 31 Ιουλίου 2014.
Αλλά πώς προέκυψε η πΓΔΜ, ως ανεξάρτητο κράτος, να υιοθετεί το όνομα "Μακεδονία"; Μετά την κατάρρευση του Σοβιετικού μπλοκ και τη διάλυση της πρώην Γιουγκοσλαβίας, η «Μακεδονία» δήλωσε την ανεξαρτησία της το 1991, διεκδικώντας το όνομα «Μακεδονία» και το Αστέρι της Βεργίνας ως το εθνικό της σύμβολο στη σημαία της νέας χώρας. Και είναι εδώ όπου η γεωπολιτική πραγματικά μπαίνει στην εικόνα.
Άλλο ένα προτεκτοράτο του NATO και των ΗΠΑ στα Βαλκάνια;
Ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γιεν Στόλτενμπεργκ, ο δεύτερος από αριστερά, συνοδευόμενος από τον πρωθυπουργό της πΓΔΜ Ζόραν Ζάεφ, στα αριστερά, επιθεωρεί μια ομάδα τιμητικής φρουράς κατά την άφιξή του στο κτίριο της κυβέρνησης στα Σκόπια στις 18 Ιανουαρίου 2018. Ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ κάλεσε την πΓΔΜ να λύσει τη διαφωνία ονόματος με την Ελλάδα και να προχωρήσει σε ευρείες μεταρρυθμίσεις, εάν θέλει να επιτύχει την ένταξη. (AP / Boris Grdanoski)
Η διάσπαση της πρώην Γιουγκοσλαβίας - αρχικά επιτεύχθηκε στα μέσα της δεκαετίας του ‘90 και από τότε που προχώρησε με το σχηματισμό του Μαυροβουνίου και του Κοσσυφοπεδίου ως ανεξάρτητα κράτη - συνδέθηκε στενά με την εξωτερική πολιτική και τις γεωπολιτικές φιλοδοξίες των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην περιοχή. Μετά την πτώση του «σιδηρού παραπετάσματος», ο κύριος στόχος στρατηγικών στην Ουάσινγκτον και τις Βρυξέλλες ήταν να αποσπάσει τον έλεγχο των Βαλκανίων από τη Ρωσική επιρροή, φέρνοντας ολόκληρη την περιοχή στη δυτική σφαίρα επιρροής.
Εκμεταλλευόμενοι την κατάσταση μιας κατακρεουργημένης Ρωσίας μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, οι εθνικιστικές εντάσεις αυξήθηκαν κατακόρυφα, οι εμφύλιοι πόλεμοι προωθήθηκαν και η Γιουγκοσλαβία διαλύθηκε μέσω πόλεμου και κρίσης σε πολλά μικρά, αδύναμα κράτη. Κατακερματισμένοι μετά την κατάρρευση του κομμουνισμού και τα δεινά του εμφυλίου πολέμου, κράτη όπως η Κροατία, η Βοσνία και η πΓΔΜ ήταν οι ιδανικοί πελάτες για τις αυτοκρατορικές φιλοδοξίες της Δύσης στην περιοχή των Βαλκανίων. Μια απόδειξη για τη μεγάλη στρατηγική σημασία της περιοχής είναι για παράδειγμα το γεγονός ότι η νέα πρεσβεία των ΗΠΑ στα Σκόπια είναι η μεγαλύτερη πρεσβεία των ΗΠΑ στον κόσμο!
Στο πλαίσιο των προσπαθειών αυτών, οι αυτοκρατορικές δυνάμεις υποδαύλιζαν και στη συνέχεια χαλιναγωγούσαν τις εθνικιστικές τάσεις που είχαν δημιουργήσει στην πΓΔΜ, ουσιαστικά παίζοντας με τη διπλωματική υποστήριξη φιλοδοξιών για γεωπολιτική και στρατιωτική συνεργασία. Μια από τις πρώτες πράξεις του προέδρου Τζορτζ Μπους του νεώτερου για την έναρξη της δεύτερης θητείας του ήταν επίσημη αναγνώριση της πΓΔΜ ως «Δημοκρατίας της Μακεδονίας». Συνολικά, 130 χώρες αναγνώρισαν την πΓΔΜ με αυτό το όνομα, ακόμη και αν το επίσημο όνομά της στον ΟΗΕ παραμένει «Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας». Η Κίνα είναι μια από αυτές τις χώρες, και ταυτόχρονα, άλλοι παραδοσιακοί σύμμαχοι της Ελλάδας - που προέρχονται από πολιτιστική εγγύτητα, αν όχι τίποτε άλλο - όπως η Ρωσία και η Σερβία.
Η διακήρυξη ανεξαρτησίας της «Μακεδονίας» οδήγησε σε εξελίξεις και στην Ελλάδα και συνέβαλε αναμφισβήτητα στην πτώση της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας, η οποία είχε κοινοβουλευτική πλειοψηφία μίας έδρας. Πολλοί στην Ελλάδα θεώρησαν μη επαρκή τη διπλωματική αντίσταση της τότε κυβέρνησης στο θέμα της ονομασίας. Το συλλαλητήριο που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη στις 14 Φεβρουαρίου 1992 κατέβασε στους δρόμους ένα εκατομμύριο διαδηλωτές και είναι αναμφισβήτητα η μεγαλύτερη διαδήλωση στην ιστορία της μεταπολεμικής Ελλάδας. Η κυβέρνηση κατέρρευσε ένα χρόνο αργότερα, καθώς μέλη της κοινοβουλευτικής ομάδας της Νέας Δημοκρατίας, με αφορμή την προθυμία του Πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Μητσοτάκη να συμβιβαστεί στο θέμα της ονομασίας, αποχώρησαν και δημιούργησαν ένα νέο κόμμα, την Πολιτική Άνοιξη, που διέσπασε την κοινοβουλευτική πλειοψηφία της Νέας Δημοκρατίας και διέλυσε τη στήριξη στο κυβερνητικό κόμμα κατά τις κοινοβουλευτικές εκλογές του Οκτωβρίου 1993.
Η κυβέρνηση του μακαρίτη τώρα πια Μητσοτάκη μπορεί να κατέρρευσε, αλλά μια διαβόητη ατάκα του από εκείνη την εποχή έχει μείνει στην ιστορία. Τον Φεβρουάριο του 1993 ο Μητσοτάκης, με εκπληκτική αλαζονεία, δήλωσε αναφορικά με το πρόβλημα της ονομασίας της «Μακεδονίας» ότι ο Ελληνικός λαός «θα το έχει ξεχάσει σε 10 χρόνια». Και ακριβώς όπως ο Μητσοτάκης είχε προφανώς τον Ελληνικό λαό που τον εξέλεξε σε πολύ χαμηλή εκτίμηση, η σημερινή «αριστερή» κυβέρνηση υπό την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ προφανώς τρέφει παρόμοια συναισθήματα, όπως θα αποδειχθεί.
Μάθιου Νίμιτς: Ο καθόλου ουδέτερος διαμεσολαβητής
Ο Μάθιου Νίμιτς, διαμεσολαβητής του ΟΗΕ στη διαμάχη ονόματος μεταξύ της πΓΔΜ και της Ελλάδας, απαντά στις ερωτήσεις των δημοσιογράφων μετά τις συνομιλίες του με αξιωματούχους της πΓΔΜ στα Σκόπια στις 11 Σεπτεμβρίου 2013. (AP / Boris Grdanoski)
Παρά την κατάρρευση της κυβέρνησης υπό την ηγεσία της Νέας Δημοκρατίας στην Ελλάδα, ακολούθησε διπλωματικό αδιέξοδο και η κυβέρνηση Κλίντον, η οποία συμμετείχε ενεργά στις συνεχιζόμενες εξελίξεις στα Βαλκάνια κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, όρισε τον Μάθιου Νίμιτς ως Ειδικό Απεσταλμένο της τον Μάρτιο του 1994. Οι διαπραγματεύσεις που ακολούθησαν οδήγησαν σε μια προσωρινή συμβιβαστική συμφωνία τον Σεπτέμβριο του 1995, όπου δημιουργήθηκε η ονομασία «πΓΔΜ», άλλαξε η σημαία της χώρας και αποκαταστάθηκαν οι διπλωματικές σχέσεις μεταξύ της πΓΔΜ και της Ελλάδας ενώ η τελική απόφαση επί του προβλήματος της ονομασίας αναβλήθηκε για αργότερα. Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Σάιρους Βανς προήδρευε σε συνεχιζόμενες συνομιλίες σχετικά με τη διαμάχη, με τον Νίμιτς να υπηρετεί ως αναπληρωτής του Βανς, πριν διοριστεί προσωπικός απεσταλμένος του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ για τη διαμάχη στη Μακεδονία τον Δεκέμβριο του 1999 - θέση που εξακολουθεί να καταλαμβάνει μέχρι και σήμερα.
Ποιος είναι ο Μάθιου Νίμιτς; Μια εξέταση του βιογραφικού του αποκαλύπτει μια μακρά και συναρπαστική ιστορία εξυπηρέτησης του ιμπεριαλισμού και του διεθνισμού. Ο Νίμιτς, αμέσως μετά την αποφοίτηση του από τη Νομική Σχολή του Χάρβαρντ, όπου διετέλεσε αρχισυντάκτης του Harvard Law Review, υπηρέτησε στο Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ υπό τον δικαστή Μάρσαλ Χάρλαν Β’ από το 1965 έως το 1967. Ο Χάρλαν ήταν το 1937 ένας από τους πέντε ιδρυτές του Pioneer Fund, μιας οργάνωσης που προώθησε την πρακτική της ευγονικής, της οποίας το ναζιστικό καθεστώς στη Γερμανία ήταν ισχυρός υποστηρικτής. Πράγματι, τουλάχιστον δύο από τους πέντε ιδρυτές του ομίλου φέρεται να διατηρούσαν στενούς δεσμούς με τη ναζιστική Γερμανία, ενώ ο Harlan υπηρέτησε για αρκετά χρόνια στο Διοικητικό Συμβούλιο του οργανισμού.
Ο Νίμιτς εντάχθηκε στη διοίκηση του Αμερικανού Προέδρου Λίντον Β. Τζόνσον το 1967. Στο χρονικό διάστημα που ο Νίμιτς εργαζόταν στην εσωτερική πολιτική, η κυβέρνηση Τζόνσον υποστήριξε το 1967 το πραξικόπημα στην Ελλάδα που έφερε στην εξουσία την χούντα των συνταγματαρχών. Ο Πρόεδρος Τζόνσον, το 1965, καταγράφηκε να λέει τα εξής στον τότε πρέσβη της Ελλάδας στις ΗΠΑ Αλέξανδρο Μάτσα, όταν ο τελευταίος απέρριψε το σχέδιο του Τζόνσον να χωρίσει την Κύπρο σε ελληνικό και τουρκικό τομέα:
«Γ...ώ το Κοινοβούλιο και το Σύνταγμα σας. Η Αμερική είναι ένας ελέφαντας. Η Κύπρος είναι ένας ψύλλος. Η Ελλάδα είναι ένας ψύλλος. Εάν οι δυο αυτοί ψύλλοι συνεχίσουν να τσιμπούν τον ελέφαντα μπορεί απλά να συντριβούν... Πληρώνουμε πολλά καλά αμερικάνικα δολάρια στους Έλληνες, κ. Πρέσβη. Αν ο πρωθυπουργός σας μου μιλήσει για δημοκρατία, κοινοβούλια και συντάγματα, ο ίδιος, το κοινοβούλιο του και το σύνταγμά του μπορεί να μη διαρκέσουν για πολύ ... Μη ξεχάσετε να αναφέρετε στο γέρο Παπα-πωςτονλένε αυτά που σας είπα. [αναφερόμενος στον Έλληνα Πρωθυπουργό Γεώργιο Παπανδρέου].»
Από το 1975 έως το 1977, αφού επέστρεψε στον ιδιωτικό τομέα, ο Νίμιτς διορίστηκε Επίτροπος της Λιμενικής Αρχής της Νέας Υόρκης και του Νιου Τζέρσεϋ, του φορέα δηλαδή που ελέγχει τα τρία διεθνή αεροδρόμια της ευρύτερης περιοχής της Νέας Υόρκης, τους θαλάσσιους λιμένες της και τον κύριο τερματικό σταθμό των υπεραστικών λεωφορείων - και που κατείχε τους Δίδυμους Πύργους (και σήμερα το 1WTC). Ο Νίμιτς διορίστηκε εκ νέου ως Επίτροπος της Λιμενικής Αρχής το 2007 από τον τότε κυβερνήτη Έλιοτ Σπίτζερ της Νέας Υόρκης, αλλά το ροζ σκάνδαλο στο οποίο αναμείχθηκε ο Σπίτζερ και η επακόλουθη παραίτησή του εμπόδισαν τον τελικό διορισμό του Νίμιτς.
Κατά την επιστροφή του στην κρατική υπηρεσία το 1977, ο Νίμιτς εργάστηκε υπό τον Σάιρους Βανς στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ και του ανατέθηκε το έργο της διαμεσολάβησης στις ελληνοτουρκικές διαμάχες, τις διαπραγματεύσεις σχετικά με το καθεστώς της Μικρονησίας (οι οποίες λέγεται ότι έχουν καταστρέψει κάθε ελπίδα για ανεξαρτησία της Μικρονησίας, καθώς δημιουργήθηκε ένα είδος προτεκτοράτου με πλήρη εξάρτηση από τις ΗΠΑ), καθώς επίσης και η επίλυση συνοριακών θεμάτων μεταξύ Μεξικού και Ηνωμένων Πολιτειών. Το 1979, ο Νίμιτς προήχθη στη θέση του Υφυπουργού Ασφάλειας, Επιστήμης και Τεχνολογίας εντός του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, συμπεριλαμβάνοντας στις αρμοδιότητές του τις διεθνείς δραστηριότητες επικοινωνίας της κυβέρνησης των ΗΠΑ. Συνέχισε επίσης να εποπτεύει την πολιτική των ΗΠΑ στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
Συγκεκριμένα, κατά τη διάρκεια της θητείας του Νίμιτς στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ, καταργήθηκε το Αμερικανικό εμπάργκο όπλων κατά της Τουρκίας - το οποίο είχε επιβληθεί τον Φεβρουάριο του 1975, λίγο μετά την εισβολή της Τουρκίας και την επακόλουθη κατοχή σημαντικής εδαφικής μερίδας της Κύπρου.
Ο Νίμιτς είναι επίσης μέλος του συμβουλίου της Εθνικής Επιτροπής Αμερικανικής Εξωτερικής Πολιτικής (NCAFP). Κατά το παρελθόν, η επιτροπή έκρινε σκόπιμο να δώσει βραβεία στους Χένρι Κίσινγκερ, Μάργκαρετ Θάτσερ, Σάιρους Βανς, τον πρώην κυβερνήτη της Νέας Υόρκης Χιού Κάρεϊ (στην προεκλογική καμπάνια του οποίου υπηρετούσε ο Νίμιτς), και τον Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ, ο οποίος συμμετείχε στενά στη γιουγκοσλαβική σύγκρουση τη δεκαετία του ‘90.
Είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι ο Νίμιτς, από το 2017, υπηρετεί ως μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Central European University (CEU), που ιδρύθηκε από τον Τζορτζ Σόρος στη Βουδαπέστη μετά την κατάρρευση του σιδηρού παραπετάσματος, στο πλαίσιο των πρωτοβουλιών «ανοιχτής κοινωνίας» του Σόρος στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Η Κάτι Μάρτον, σύζυγος του μακαρίτη πλέον Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ, υπηρετεί ως διαχειριστής της CEU. Ο ίδιος ο Σόρος προήδρευσε στο CEU μέχρι το 2009 – ενώ ο αντικαταστάτης του, Λίον Μπότσταιν, είχε διατελέσει πρόεδρος του πανεπιστημίου Bard College στη Νέα Υόρκη.
Πρέπει να σημειωθεί ότι το Bard College είναι η έδρα του Ινστιτούτου Levy Economics, το οποίο ιδρύθηκε το 1986 από τον οικονομολόγο Δημήτρη Β. Παπαδημητρίου, ο οποίος υπήρξε επί μακρόν πρόεδρος του Ινστιτούτου και ο οποίος είναι σήμερα Υπουργός Οικονομίας και Ανάπτυξης της Ελλάδας. Η σύζυγος του Παπαδημητρίου, Ουρανία (Ράνια) Αντωνοπούλου, αναπληρωτής υπουργός για την καταπολέμηση της ανεργίας, υπηρέτησε επίσης ως οικονομολόγος στο Ινστιτούτο Levy και δίδαξε στο Bard College. Έχει επίσης συνδεθεί στενά με το Πρόγραμμα Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (UNDP).
Το UNDP και το CEU, με τη σειρά τους, βρίσκονται στον κατάλογο των δωρητών μιας ΜΚΟ γνωστής ως Κέντρο για τη Δημοκρατία και Συμφιλίωση στη Νοτιοανατολική Ευρώπη (CDRSEE), με έδρα τη Θεσσαλονίκη. Ο Νίμιτς υπήρξε διευθυντής και ιδρυτικός πρόεδρος αυτής της οργάνωσης, η οποία μεταξύ άλλων πρωτοβουλιών προώθησε ένα «Πρόγραμμα Κοινής Ιστορίας» με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το έργο αυτό περιγράφεται ως μια προσπάθεια «να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο διδάσκεται η ιστορία στα σχολεία στα Βαλκάνια» και κάποιος μπορεί να μπει στον πειρασμό να αναρωτηθεί εάν μια τέτοια «κοινή ιστορία» περιλαμβάνει για παράδειγμα μια «κοινή ιστορία» Ελλάδας και «Μακεδονίας».
Ειδικότερα, το CDRSEE θεωρεί ως δωρητές του, εκτός από το UNDP και CEU, φορείς όπως το Αμερικανικό Υπουργείο Εξωτερικών, την USAid, το Εθνικό Ταμείο για τη Δημοκρατία, το Βρετανικό Γραφείο Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας, το Ίδρυμα «Ανοικτή Κοινωνία της Μακεδονίας», την Ευρωπαϊκή Ένωση, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, και τον Δήμο Θεσσαλονίκης υπό την αιγίδα του Δημάρχου Γιάννη Μπουτάρη.
Αγαπημένος των νεοφιλελεύθερων σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης, ο Μπουτάρης έχει λάβει λαμπερή δημοσιογραφική κάλυψη από ΜΜΕ όπως τη Guardian, τους New York Times, την Telegraph, το Der Spiegel, το Die Zeit, το δημόσιο ραδιόφωνο των ΗΠΑ NPR και το Global Risk Insights, ενώ ήταν ανάμεσα στους τελικούς υποψηφίους για τον τίτλο World Mayor 2014. Έχει χαρακτηρίσει την Ελλάδα ως μια «κοινωνία σοβιετικού τύπου» ενώ παλαιότερα δήλωσε ότι ντρέπεται να είναι Έλληνας. Πρόσφατα αποκάλεσε τον εαυτό του «δήμαρχο-σταρ» και επανειλημμένα έχει αναφερθεί στην πΓΔΜ ως «»Μακεδονία».
Αναφερόμενος στο συλλαλητήριο της Θεσσαλονίκης, ο Μπουτάρης δήλωσε ότι «στα Σκόπια δεν οργανώνονται συγκεντρώσεις, εμείς δεν θα μάθουμε ποτέ», ενώ περιέγραψε τη διαδήλωση ως «άνευ ουσίας» και «επιβλαβή για τις διαπραγματεύσεις» μεταξύ των δύο χωρών.
Ο Νίμιτς, όπως έχει αποδειχθεί με τα προαναφερόμενα στοιχεία, διατηρεί σαφώς ισχυρούς και άμεσους δεσμούς με διάφορους οργανισμούς και προσωπικότητες οι οποίες, θα μπορούσε να υποστηριχθεί, υπονομεύουν τη θέση της Ελλάδας στη διαμάχη της με την πΓΔΜ για το όνομα «Μακεδονία». Και όμως, είναι ο διαμεσολαβητής του ΟΗΕ για τη διαφορά μεταξύ των δύο χωρών.
Αυτό δεν αποτελεί αβάσιμη ανησυχία για πολλούς Έλληνες. Ο Νίμιτς, σε συνέντευξη που μεταδόθηκε πρόσφατα στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων του ΑΝΤ1, χρησιμοποίησε την προσωρινή συμφωνία του 1995 - για την επίτευξη της οποίας ο ίδιος προήδρευσε ως Ειδικός Απεσταλμένος του Προέδρου Κλίντον και όπου υιοθετήθηκε το όνομα «Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας» - σαν διαπραγματευτική θέση εναντίον της Ελλάδα, αναφέροντας:
«Πρέπει να είμαστε ρεαλιστές. Αυτή τη στιγμή το όνομα της χώρας στα Ηνωμένα Έθνη είναι Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας. Έτσι το όνομα Μακεδονία αποτελεί ήδη μέρος του ονόματος στα Ηνωμένα Έθνη και αναγνωρίζεται από την Ελλάδα με αυτό. Πάνω από 100 χώρες αναγνωρίζουν το όνομα ως Δημοκρατία ως Μακεδονία, επομένως συμπεριλαμβάνεται σε αυτό η λέξη Μακεδονία για τις περισσότερες χώρες.»
Επανασχεδιάζοντας το χάρτη των Βαλκανίων;
Μια ομάδα ανθρώπων με πανό που γράφουν «Είμαστε Μακεδονία» κατά τη διάρκεια αντιΝΑΤΟϊκής διαμαρτυρίας ενώπιον του Κοινοβουλίου στα Σκόπια. Την ίδια ώρα ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ απευθυνόταν στους βουλευτές στις 19 Ιανουαρίου 2018. (AP / Boris Grdanoski)
Κάποιοι εμπλεκόμενοι δεν μοιράζονται πλέον τον ενθουσιασμό του Νίμιτς για την αναγνώριση της πΓΔΜ ως «Μακεδονίας» από «τις περισσότερες χώρες». Το Ιανουάριο, ο Σέρβος υπουργός Εξωτερικών Ίβιτσα Ντάτσιτς δήλωσε σε συνέντευξή του ότι «υπήρξαμε ανόητοι που αναγνωρίσαμε τη Μακεδονία με αυτό το όνομα» και ότι η Σερβία «έκανε λάθος όταν αναγνώρισε τη χώρα με το συνταγματικό της όνομα («Δημοκρατία της Μακεδονίας») λόγω της μετέπειτα αναγνώρισης από τη πΓΔΜ της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου». Ο Ντάτσιτς πρόσθεσε:
Η Σερβία σ' αυτό το σημείο έκανε ένα μεγάλο λάθος. Όλη η Ευρώπη και ο κόσμος χρησιμοποιούν το όνομα «Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας» (πΓΔΜ), ενώ εμείς χτυπήσαμε τους αδελφούς μας τους Έλληνες. Τώρα περιμένουμε από αυτούς να μην αναγνωρίσουν το Κοσσυφοπέδιο ενώ εμείς αναγνωρίσαμε τη Μακεδονία, προσβάλλοντας τα αδέλφια μας τους Έλληνες. Οι «Μακεδόνες» πάντοτε ψηφίζουν υπέρ του Κοσσυφοπεδίου. Πρέπει να πω, ήμασταν ανόητοι. Σ' αυτό το σημείο θα χρησιμοποιήσω έναν μη διπλωματικό όρο».
Τα σχόλια του Ντάτσιτς μπορεί να είναι κάτι περισσότερο από μη διπλωματικά. Μπορεί να αντικατοπτρίζουν τις ευρύτερες αλλαγές που ενδέχεται να σημειωθούν στα Βαλκάνια, οι οποίες να συνδέονται στενά με τη μελλοντική τύχη της πΓΔΜ, ανεξάρτητα από το όνομα.
Το 2015, ξεκίνησε μια παρατεταμένη πολιτική κρίση στην πΓΔΜ, η οποία προέκυψε από ένα σκάνδαλο διαφθοράς και υποκλοπών που επηρέασε την εθνικιστική, κεντροδεξιά κυβέρνηση VMRO-DPMNE. Διοργανώθηκαν μεγάλης κλίμακας διαμαρτυρίες τόσο το 2015 όσο και το 2016, οι οποίες έχουν παρομοιαστεί με τις «έγχρωμες επαναστάσεις» που έλαβαν χώρα σε άλλες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και της Κεντρικής Ασίας. Κοινοβουλευτικές εκλογές προκυρήχθησαν το 2016, αλλά αναβλήθηκαν δύο φορές προτού πραγματοποιηθούν τελικά στις 11 Δεκεμβρίου 2016.
Ωστόσο, η παρατεταμένη πολιτική κρίση συνεχίστηκε, καθώς δεν προέκυψε καθαρός νικητής από τις κάλπες. Μετά από αρκετούς μήνες πολιτικού αδιεξόδου, το «σοσιαλδημοκρατικό» κόμμα SDSM που ήρθε δεύτερο σε ψήφους έλαβε εντολή να σχηματίσει κυβέρνηση, αμέσως μετά την επίσκεψη του Αναπληρωτή Βοηθού Γραμματέα των ΗΠΑ για τις Ευρωπαϊκές και Ευρασιατικές Υποθέσεις Χόιτ Γι. Κατά ειρωνικό τρόπο, αυτή η αλλαγή καθεστώτος προκάλεσε την δημιουργία ενός νέου κινήματος «Stop Soros» στην πΓΔΜ, καθώς υπάρχουν ορισμένοι που θεωρούν τη νέα κυβέρνηση της χώρας ως υποταγμένη ή οικονομικά ελεγχόμενη από τα γεωπολιτικά συμφέροντα του Τζορτζ Σόρος.
Ο γεωπολιτικός αναλυτής Άντριου Κορύμπκο έχει προβλέψει επανειλημμένα από το 2016 ότι η πΓΔΜ θα πέσει θύμα του δυτικής επινόησης «υβριδικού πολέμου», μέρος του οποίου είναι οι εκλογές και ο σχηματισμός κυβέρνησης με το SDSM. Αυτός ο «υβριδικός πόλεμος» θα έχει ως τελικό αποτέλεσμα τη διάσπαση της πΓΔΜ στα δύο, με το ένα μισό να προσχωρεί σε μια νέα Αλβανική ομοσπονδία (στην οποία μπορεί επίσης να ενταχθεί το Κοσσυφοπέδιο, πράγμα που θα προκαλέσει σίγουρα αντιδράσεις από τη Σερβία) και το άλλο μισό να προσχωρεί στη Βουλγαρία. Ένα πιθανό βήμα προς αυτό το ενδεχόμενο είναι μια συνθήκη που υπογράφηκε μεταξύ της πΓΔΜ και της Βουλγαρίας, η οποία όπως υποστηρίζει ο Κορύμπκο, ανοίγει την πόρτα για την πΓΔΜ να υπαχθεί στον ανατολικό της γείτονα σε περίπτωση «κρίσης».
Εν τω μεταξύ, το κοινοβούλιο της πΓΔΜ ψήφισε πρόσφατα νομοθεσία που καθιστά την αλβανική δεύτερη επίσημη γλώσσα της χώρας, απόφαση στην οποίο αργότερα ασκήθηκε βέτο από τον πρόεδρο της πΓΔΜ, Γκιόργκε Ιβάνοφ. Ας μην ξεχνάμε επίσης ότι ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ δήλωσε το 2015 ότι η Βουλγαρία και η Αλβανία επιθυμούν να μοιράσουν την πΓΔΜ μεταξύ τους.
Ένας άλλος πιθανός δείκτης διαφαινόμενης αστάθειας αντανακλάται στις ενέργειες τόσο της Ρωσίας όσο και της Κίνας, οι οποίες προηγουμένως γλυκοκοίταζαν την πΓΔΜ για στρατηγικά έργα στην περιοχή. Ο Ρωσικών συμφερόντων αγωγός φυσικού αερίου «Balkan Stream» και ο υποστηριζόμενος από την Κίνα σιδηρόδρομος υψηλών ταχυτήτων «Balkan Silk Road» θα διέσχηζαν την πΓΔΜ στο δρόμο προς την Κεντρική Ευρώπη.
Ωστόσο, η Κορύμπκο ισχυρίζεται ότι τόσο η Ρωσία όσο και η Κίνα φαίνεται να έχουν πλέον δεύτερες σκέψεις σχετικά με τα έργα αυτά. Η Ρωσία διερευνά τη δυνατότητα να περάσει τον αγωγό της μέσω της Βουλγαρίας, ενώ η Κίνα εξετάζει μια εναλλακτική διαδρομή για τον σιδηρόδρομο της, θα ξεκινά από το κινέζικης ιδιοκτησίας λιμάνι του Πειραιά (το οποίο ιδιωτικοποιήθηκε το 2016 από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ που κάποτε ήταν... κατά των ιδιωτικοποιήσεων), αλλά θα αναδρομολογηθεί μέσω της Βουλγαρίας. Αυτές οι αλλαγές, σύμφωνα με τον Κορύμπκο, είναι αποτέλεσμα του κινδύνου κρίσης ή αστάθειας στην πΓΔΜ, τον οποία τόσο η Ρωσία όσο και η Κίνα είναι φοβούνται ολοένα και περισσότερο.
Αντικατοπτρίζοντας περαιτέρω αυτή τη νέα γεωπολιτική στάση απέναντι στην πΓΔΜ, ο Λαβρόφ δήλωσε πρόσφατα την πεποίθησή του ότι η Ελλάδα δεν πρέπει να κάνει παραχωρήσεις σχετικά με το «Μακεδονικό» ζήτημα.
Μπορεί επίσης να ισχύει και το γεγονός ότι το νέο υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ υπό την ηγεσία του Ρεξ Τίλερσον, μαζί με το ΝΑΤΟ, επιδιώκουν να βάλουν τη δική τους σφραγίδα σε εκκρεμή θέματα στα Βαλκάνια και μπορεί να θεωρούν ότι η συνεχιζόμενη διαμάχη και η πολιτική αβεβαιότητα που αφορούν την πΓΔΜ αποτελεί απειλή για τα δυτικά συμφέροντα στην περιοχή. Το 2008, η Ελλάδα άσκησε βέτο στην αίτηση της πΓΔΜ για ένταξη στο ΝΑΤΟ, επικαλούμενη την ανεπίλυτη διαφορά σε σχέση με το όνομα. Θεωρείται ότι παρόμοια δράση θα μπορούσε να επαναληφθεί από την Ελλάδα για να εμποδίσει τις προσδοκίες της πΓΔΜ για ένταξη στην ΕΕ, αν το θέμα παραμείνει άλυτο. Ενδεχομένως το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και το ΝΑΤΟ μπορεί να αποφασίσουν πως η εκκρεμότητα του «Μακεδονικού» ζητήματος βλάπτει πλέον τα σχέδια τους στα Βαλκάνια, με αποτέλεσμα περαιτέρω εξελίξεις και πιθανή επανασχεδίαση των συνόρων στην περιοχή.
Ενδιαφέρον είναι - σαν απόηχος τόσο της πτώσης της κυβέρνησης Μητσοτάκη του 1993 μετά την κρίση του ονόματος της πΓΔΜ, όσο και της πτώσης της προηγούμενης κεντροδεξιάς κυβέρνησης στην πΓΔΜ μετά από σκάνδαλο υποκλοπών και διαφθοράς - ότι η κεντροδεξιά κυβέρνηση του πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή, που άσκησε βέτο κατά της υποψηφιότητας της πΓΔΜ για ένταξη στο ΝΑΤΟ, η οποία επιδίωκε μια εξωτερική πολιτική πιο ανοιχτή προς τα Ρωσικά συμφέροντα, συγκλονίστηκε και η ίδια από ένα σκάνδαλο υποκλοπών και με διαδοχικά άλλα σκάνδαλα κορυφαίων στελεχών της. Η κατάσταση αυτή κορυφώθηκε με τις βίαιες εξεγέρσεις του Δεκεμβρίου 2008 στην Αθήνα πριν η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας καταρρεύσει ολοκληρωτικά το 2009.
Κατόπιν η νέα κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου, εγγονού του προαναφερθέντος «Παπαπωστονλένε» κατά τα λεγόμενα του Λίντον Β. Τζόνσον, έφερε το πρώτο μνημόνιο και εγκατέστησε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) στην Ελλάδα. Επίσης, κατηγορήθηκε ότι παραποίησε προς τα στοιχεία του χρέους και του ελλείμματος της Ελλάδας - συγκεκριμένα, τα φούσκωσε - προκειμένου να παράσχει την πολιτική και οικονομική ώθηση να θέσει την Ελλάδα υπό διεθνή χρηματοοικονομική εποπτεία.
Διαμαρτυρία για κάτι περισσότερο από ένα όνομα
Άνθρωποι περπατούν ανάμεσα σε ελληνικές σημαίες σε ένα συλλαλητήριο ενάντια στη χρήση του όρου «Μακεδονία» για το όνομα της βόρειας γειτονικής χώρας, στη Θεσσαλονίκη, 21 Ιανουαρίου 2018. (AP / Γιάννης Παπανίκος)
Αυτό μας φέρνει στη σημερινή Ελλάδα, βαλτωμένη στο ένατο έτος της οικονομικής κρίσης - χωρίς ορατό τέλος, παρά τους αισιόδοξους ισχυρισμούς της κυβέρνησης ότι η Ελλάδα θα αποχωρήσει από τα μνημόνια μέσα στο 2018 και θα επιστρέψει μια περίοδο οικονομικής σταθερότητας. Μια τέτοια αισιοδοξία δεν αντικατοπτρίζεται στην κοινωνία, και είναι ίσως θέμα χρόνου πριν οι απλοί Έλληνες αρχίσουν να κινητοποιούνται μετά από μια περίοδο αδράνειας.
Το συλλαλητήριο της Θεσσαλονίκης μπορεί να ήταν η αρχή. Παρά τις υπερβολικές κατηγορίες ότι το συλλαλητήριο αντιπροσώπευε τον «εθνικισμό» και τον «φασισμό», θα μπορούσε στην πραγματικότητα να θεωρηθεί ως αντιιμπεριαλιστικό συλλαλητήριο, τουλάχιστον από τη σκοπιά πολλών παρευρισκομένων αν όχι όλων των ομιλητών - η αντίδραση ενός λαού που τελικά έχει κουραστεί από αυτό που θεωρεί να είναι ένα πολιτικό σύστημα χωρίς αξιοπρέπεια σε ζητήματα εθνικού συμφέροντος, παίζοντας το ρόλο του πιονιού στον τοπικό αγώνα σκακιού με τις μεγάλες ιμπεριαλιστικές και δυτικές δυνάμεις.
Πέρα όμως από αυτό, το συλλαλητήριο αντιπροσωπεύει επίσης μια έκφραση αυξανόμενης απογοήτευσης από την οικονομική πραγματικότητα στην Ελλάδα σήμερα. Οι ομιλητές στο συλλαλητήριο δεν περιορίστηκαν στη διαμάχη για το όνομα της πΓΔΜ. Αναφέρθηκαν επίσης την ιδιωτικοποίηση των εθνικών περιουσιακών στοιχείων, των αερολιμένων και των λιμανιών, από μια κυβέρνηση που είχε υποσχεθεί κάποτε να θέσει τέρμα σε αυτή την εκποίηση. Εξέθεσαν τις οικονομικά αμφίβολες και περιβαλλοντικά καταστρεπτικές δραστηριότητες εξόρυξης χρυσού στις Σκουριές. Και ασχολήθηκαν με τους κατασχέσεις και τους πλειστηριασμούς σπιτιών - οι οποίοι πρόκειται να αυξηθούν φέτος με την κατάσχεση ακόμη και της πρώτης κατοικίας των νοικοκυριών και με την εισαγωγή ηλεκτρονικών πλειστηριασμών, αντικαθιστώντας τις δημοπρασίες στα δικαστήρια, που ολοένα και συχνότερα παρεμποδίζονταν από ένα καλά οργανωμένο κίνημα αποτροπής των πλειστηριασμών.
Εν ολίγοις, οι ομιλητές στο συλλαλητήριο της Κυριακής τοποθετήθηκαν πάνω σε πολλές από τις κύριες ανησυχίες που απασχολούν σήμερα τους Έλληνες πολίτες.
Ίσως γι 'αυτόν ακριβώς το λόγο η διαμάχη για την ονομασία της πΓΔΜ ξαναγύρισε αίφνης στο προσκήνιο, μετά από χρόνια στα διπλωματικά συρτάρια. Όπως αποδεικνύεται παραπάνω, τόσο η Ελλάδα όσο και η πΓΔΜ αντιμετωπίζουν, με τον δικό τους τρόπο, πολλές εγχώριες αναταράξεις. Η επιστροφή στο προσκήνιο ενός κάπως ξεχασμένου αλλά πολιτισμικά συμβολικού εθνικού ζητήματος μπορεί να θεωρηθεί ως μεγάλη απόσπαση της προσοχής από άλλα, καθημερινά προβλήματα και ανησυχίες των απλών πολιτών. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι πολλά επιχειρήματα κατά της οργάνωσης του μαζικού συλλαλητηρίου στη Θεσσαλονίκη επικεντρώθηκαν στην «ανάγκη για ενότητα» σε μια εποχή που η ελληνική κυβέρνηση «εμπλέκεται σε ευαίσθητες διαπραγματεύσεις» σε «θέματα εθνικής σημασίας».
Όπως ακριβώς το ελληνικό κοινοβούλιο απαρτίζεται από κόμματα των οποίων οι θέσεις δεν είναι αντιπροσωπευτικές της στάσης των Ελλήνων απέναντι στην οικονομική κρίση και της συνεχιζόμενης παραμονής της Ελλάδας στην Ευρωζώνη και την Ευρωπαϊκή Ένωση, το ίδιο ισχύει και για τις απόψεις των Ελλήνων πολιτών σχετικά με το «Μακεδονικό» ζήτημα. Αν και οι περισσότερες δημοσκοπήσεις στην Ελλάδα θα πρέπει να διαβάζονται με μεγάλη επιφύλαξη, καθώς διεξάγονται από κρατικά χρηματοδοτούμενες εταιρίες δημοσκοπήσεων και για λογαριασμό μέσων μαζικής ενημέρωσης που ανήκουν σε συμφέροντα ολιγαρχικά, υπέρ της λιτότητας, υπέρ της ΕΕ και υπέρ του ΝΑΤΟ, αρκετές από τις πρόσφατες δημοσκοπήσεις έδειξαν ευρείες πλειοψηφίες εναντίον οποιουδήποτε Ελληνικού συμβιβασμού για το όνομα της πΓΔΜ.
Σε έρευνα που διεξήγαγε η εταιρεία δημοσκοπήσεων Marc, το 68% των ερωτηθέντων (με ποσοστό 64% από δηλωμένους ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ!) αντιτάχθηκε στο συμβιβασμό. Μια δημοσκόπηση που πραγματοποιήθηκε από την ηλεκτρονική πύλη zougla.gr διαπίστωσε ότι το 79% των ερωτηθέντων δεν τάσσεται υπέρ ενός συμβιβασμού. Και μια δημοσκόπηση της Metron Analysis έδειξε ότι μεταξύ 77 και 82% των ερωτηθέντων αντιτίθενται σε διάφορα προτεινόμενα "σύνθετα ονόματα" για την πΓΔΜ, όπως «Βόρεια Μακεδονία» ή «Νέα Μακεδονία», ενώ το 61% των ερωτηθέντων τάσσεται υπέρ εθνικού δημοψηφίσματος για οποιαδήποτε συμφωνία σχετικά με το θέμα της ονομασίας.
Φυσικά, τα μεγάλα ελληνικά και ξένα μέσα μαζικής ενημέρωσης επέλεξαν να επικεντρωθούν σε μια μοναδική έρευνα, η οποία διεξήχθη από την εκλογική εταιρεία Alco για λογαριασμό του ραδιοφωνικού σταθμού «Ραδιόφωνο 24/7», ο οποίος μεταδίδει παράνομα ενημερωτικό πρόγραμμα με μη ενημερωτική άδεια, όπου διαπιστώθηκε ότι το 63% των ερωτηθέντων τάχθηκαν υπέρ ενός συμβιβασμού ως λύση στο θέμα του ονόματος της πΓΔΜ. Σημειώνεται εδώ ότι το «Ραδιόφωνο 24/7» ανήκει στον ανερχόμενο ολιγάρχη Δημήτρη Μάρη, ο οποίος διατηρεί εξαιρετικά στενούς δεσμούς με το ΣΥΡΙΖΑ. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ιδιοκτησίας του, στα οποία περιλαμβάνονται η ηλεκτρονική πύλη news247, η Ελληνική έκδοση της Huffington Post, και η εφημερίδα «Δημοκρατία» καθώς και η διαχείριση των εθνικής κυκλοφορίας εφημερίδων «Έθνος» και «Ημερησία» για λογαριασμό του νέου ιδιοκτήτη τους, του γεννημένου στη Σοβιετική Ένωση ολιγάρχη Ιβάν Σαββίδη, που επίσης είναι πολύ κοντά στο ΣΥΡΙΖΑ - είναι ξεδιάντροπα ευνοϊκά προσκείμενα στην σημερινή Ελληνική κυβέρνηση.
Πράγματι, τα ΜΜΕ του Δημήτρη Μάρη συμμετείχαν ενεργά στην πολιτική και ενημερωτική επίθεση εναντίον του επικείμενου συλλαλητηρίου στη Θεσσαλονίκη με διάφορους τρόπους, με τον Πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα να δίνει μια συνέντευξη-παρωδία στην εφημερίδα «Έθνος» και το «Ραδιόφωνο 24/7» λίγες μέρες πριν από το συλλαλητήριο. Σε αυτή τη συνέντευξη, ο Τσίπρας προειδοποίησε για τους κινδύνους που παραμονεύουν αν δεν γίνει μία ταχεία επίτευξη συμφωνίας, δικαιολογώντας αυτή τη στάση ισχυριζόμενος ότι είναι «μισός Μακεδόνας».
Με τη σειρά της, η κύρια αντιπολιτευόμενη Νέα Δημοκρατία, που βρίσκεται σήμερα μπροστά από το ΣΥΡΙΖΑ σε όλες τις δημοσιευμένες δημοσκοπήσεις, λέγεται ότι «πρότεινε» στα μέλη του κόμματος να μην εμφανιστούν στο συλλαλητήριο. Παρ 'όλα αυτά, πολλά μέλη της Νέας Δημοκρατίας ήταν παρόντα στη διαδήλωση.
Κατόπιν μπήκε στο χορό ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος. Μετά από συναντήσεις με τον Τσίπρα και τον πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο, ο Ιερωνύμος δήλωσε δημοσίως ότι «είναι καιρός για εθνική συνεργασία, όχι συλλαλητήρια», και αποθάρρυνε τη συμμετοχή των κληρικών. Ωστόσο, η έκκληση αυτή δεν έγινε δεκτή από πολλούς στο εσωτερικό της εκκλησίας: μία τοπική Επισκοπή φέρεται να έστειλε 60 πούλμαν με ενορίτες στο συλλαλητήριο.
Ο αρχηγός του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδος (ΚΚΕ), Δημήτρης Κουτσούμπας, σε ραδιοφωνική συνέντευξη πριν το συλλαλητήριο, δήλωσε ότι «δεν υπάρχει ανάγκη για εθνικιστικές συγκεντρώσεις» αυτή τη στιγμή, ενώ η βετεράνος βουλευτής του ΚΚΕ Λιάνα Κανέλλη, προειδοποίησε τους συμμετέχοντες ότι αν δεν επιτευχθεί λύση που να ικανοποιεί το ΝΑΤΟ, θα ακολουθήσει πόλεμος στα Βαλκάνια.
Ακόμα και μικρότερα, μη κοινοβουλευτικά και υποτίθεται αντιιμπεριαλιστικά και κατά της λιτότητας κόμματα δεν μπόρεσαν να κρύψουν τις πραγματικές προθέσεις τους. Η άκρως αριστερή ΑΝΤΑΡΣΥΑ, σε μια δήλωση που απέφυγε προσεκτικά οποιαδήποτε αναφορά στον βόρειο γείτονα της Ελλάδας με οποιοδήποτε όνομα, κατήγγειλε τα «εθνικιστικά» συλλαλητήρια, ζητώντας την απομάκρυνση του ΝΑΤΟ από τα Βαλκάνια. Ο Πρόεδρος του Ενιαίου Παλλαϊκού Μετώπου (ΕΠΑΜ) Δημήτρης Καζάκης, σε ραδιοφωνική συνέντευξη πριν το συλλαλητήριο, ανακοίνωσε τη θέση του υπέρ της αποχής από αυτό - με το σκεπτικό ότι δεν τίθεται υπό αμφισβήτηση το ΝΑΤΟ και η ΕΕ, ακόμη και αν και όπως αποδείχθηκε τελικά, οι ομιλητές του συλλαλητηρίου μίλησαν και αμφισβήτησαν την λιτότητα, τις ιδιωτικοποιήσεις και άλλα «μέτρα» που επιβλήθηκαν από την ΕΕ.
Οι συμμετέχοντες αντιμετώπισαν συντονισμένη εκστρατεία εμποδίων και αποθάρρυνσης
Χιλιάδες διαδηλωτές συμμετέχουν σε συγκέντρωση ενάντια στη χρήση του όρου «Μακεδονία» για το όνομα της βόρειας γειτονικής χώρας στη Θεσσαλονίκη, στις 21 Ιανουαρίου 2018. (ΑΡ / Γιάννης Παπανίκος)
Θα μπορούσε κάλλιστα να υποστηριχθεί ότι υπήρξε μια συντονισμένη προσπάθεια του πολιτικού καθεστώτος και των μέσων μαζικής ενημέρωσης για την ματαίωση του συλλαλητηρίου ή για την αποθάρρυνση των πολιτών να συμμετάσχουν. Πράγματι, οι εκτιμήσεις για τη συμμετοχή που ακούστηκαν στα ελληνικά μέσα ενημέρωσης ήταν μάλλον χαμηλές, και κυμαίνονταν από 10.000 έως 20.000, ενώ υπήρχε προειδοποίηση για βροχή στη Θεσσαλονίκη, που ουδέποτε υλοποιήθηκε.
Τα εμπόδια συνεχίστηκαν ακόμα και την ημέρα του συλλαλητηρίου. Πολλές αναφορές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από απλούς πολίτες ανέφεραν ότι τα διόδια στον κεντρικό αυτοκινητόδρομο που οδηγούσαν στη Θεσσαλονίκη, τα πλησιέστερα προς την πόλη στη θέση Μάλγαρα - έκλεισαν νωρίς την Κυριακή, δημιουργώντας τεράστιες καθυστερήσεις. Σύμφωνα με πληροφορίες, πολλά λεωφορεία έφθασαν στη Θεσσαλονίκη αργότερα από ό,τι είχε προγραμματιστεί. Πολλά από αυτά αναφέρθηκε ότι ακινητοποιήθηκαν από τις αρχές στο Καλοχώρι, ένα προάστιο της Θεσσαλονίκης οκτώ χιλιόμετρα από το κέντρο της πόλης, αναγκάζοντας πολλούς συμμετέχοντες, συμπεριλαμβανομένων ηλικιωμένων και ατόμων με ειδικές ανάγκες, να περπατήσουν το υπόλοιπο της διαδρομής. Υπήρχαν επίσης αρκετές αναφορές ότι τα κινητά δίκτυα δεν ήταν διαθέσιμα στο κέντρο της Θεσσαλονίκης κατά τη διάρκεια της διαμαρτυρίας. Πληροφοριακά, όλοι οι πάροχοι κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα ανήκουν σε ξένα συμφέροντα.
Η κάλυψη από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ήταν επίσης περιορισμένη. Ο δημόσιος ραδιοτηλεοπτικός φορέας ΕΡΤ δεν παρείχε ζωντανή κάλυψη παρότι μόλις λίγα χρόνια νωρίτερα το 2013, είχε διοργανώσει δικά του συλλαλητήρια, όταν η προηγούμενη κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ-ΝΔ έριξε «μαύρο». Τότε, τα στούντιο της ΕΡΤ στη Θεσσαλονίκη, για δυο χρόνια και μέχρι την επανέναρξη της ΕΡΤ, έγιναν το επίκεντρο τέτοιων διαμαρτυριών. Οι ιδιωτικοί σταθμοί δεν παρείχαν επίσης ζωντανή κάλυψη - εκτός από έναν περιφερειακό σταθμό με έδρα τη Θεσσαλονίκη, την Βεργίνα TV, και έναν πολύ μικρό αριθμό άλλων περιφερειακών σταθμών σε όλη την Ελλάδα, οι οποίοι αναμετέδιδαν διαδικτυακά τα σχετικά με το συλλαλητήριο.
«Ξαποστέλνοντας» το συλλαλητήριο με υπεραπλουστευμένες, υποτιμητικές ετικέτες
Διαδηλωτές σε συγκέντρωση ενάντια στη χρήση του όρου «Μακεδονία» για το όνομα της βόρειας γειτονικής χώρας, στη Θεσσαλονίκη, 21 Ιανουαρίου 2018. (AP / Γιάννης Παπανίκος)
Εφόσον οι προηγούμενες προσπάθειες δεν είχαν απτό αρνητικό αντίκτυπο στο συλλαλητήριο, ξεκίνησε η στροφή των πολιτικών και των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Ο ΣΥΡΙΖΑ καταδίκασε τη συγκέντρωση, χαρακτηρίζοντάς την σε επίσημη δήλωση ως «θρίαμβο φανατισμού, εθνικισμού και μισαλλοδοξίας». Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Δημήτρης Τζανακόπουλος, αναφερόμενος στο συλλαλητήριο, δήλωσε ότι «ο εθνικός πατερναλισμός και ο εξαιρετισμός» βλάπτουν τη θέση της Ελλάδας. Ο υφυπουργός Εξωτερικών Γιάννης Αμανατίδης, του οποίου το υπουργείο υποτίθεται ότι διαπραγματεύεται για λογαριασμό της Ελλάδας, ισχυρίστηκε σε συνέντευξή του στο Σκαϊ ότι «140 χώρες αναγνωρίζουν την πΓΔΜ ως “Μακεδονία", γιατί όχι εμείς;»
Με τη σειρά του, ο αναπληρωτής Υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Κατρούγκαλος,
«συνταγματολόγος» ο οποίος το 2011 συμμετείχε ενεργά στο κίνημα των «Αγανακτισμένων» στη Πλατεία Συντάγματος, δήλωσε ότι όσοι διαφωνούν με έναν συμβιβασμό που περιλαμβάνει τη χρήση του όρου «Μακεδονία» είναι «εξτρεμιστές και εθνικιστές» και ότι θα ήταν μια «πατριωτική λύση» "να συμπεριληφθεί η «Μακεδονία» σε συμβιβαστική συμφωνία.
Συνεχίζοντας τη χορωδία, ο υφυπουργός Άμυνας Δημήτρης Βίτσας χαρακτήρισε το συλλαλητήριο «έκφραση εθνικισμού», ο υπουργός Μεταφορών Χρήστος Σπίρτζης χαρακτήρισε τους συμμετέχοντες ως «τρελούς ακροδεξιούς», ενώ ο υπουργός Υγείας Παύλος Πολάκης τους αποκάλεσε «νοσταλγούς της χούντας». Ο Αναπληρωτής Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Γιάννης Τσιρώνης έκρινε ότι το συλλαλητήριο ήταν «σχετικά μικρό» και «χωρίς καμία επίδραση» στις συνεχιζόμενες διαπραγματεύσεις.
Τέτοιες δηλώσεις δεν πρέπει να αποτελούν έκπληξη. Στις προ-κυβερνητικές ημέρες, πολλά μέλη του ΣΥΡΙΖΑ ανέφεραν ανοιχτά τον βόρειο γείτονα της Ελλάδας με το όνομα «Μακεδονία».
Ο δημοσιογράφος της ΕΡΤ Στέλιος Νικητόπουλος, μία από τις σημαντικότερες προσωπικότητες των διαδηλώσεων της ΕΡΤ μετά το «μαύρο», δημοσίευσε στο Twitter πρόσκληση για αντι-συλλαλητήριο κατά του «εθνικισμού». Η ειρωνεία είναι ότι, παράλληλα με τις πολλές αναρτήσεις του που χαρακτήριζαν τις διαμαρτυρίες ως «φασισμό», αναδημοσίευσε στο Twitter χωρίς αμφισβήτηση τα επίσημα στοιχεία της αστυνομίας για 90.000 συμμετέχοντες, συγκρίνοντας τον αριθμό αυτό με το ένα εκατομμύριο που συμμετείχε στο αντίστοιχο συλλαλητήριο του 1992. Στην πραγματικότητα, όμως, οι αεροφωτογραφίες των δύο συναθροίσεων δείχνουν φέτος ένα πλήθος παρόμοιο ή ίσως ακόμα μεγαλύτερο σε μέγεθος.
Πηγαίνοντας ένα ακόμη βήμα παραπέρα, η ΕΡΤ και o Alpha, στα ρεπορτάζ του για το συλλαλητήριο, ισχυρίστηκε ότι συμμετείχαν απλώς «δεκάδες» διαδηλωτές. Η ΕΡΤ ανακοίνωσε αργότερα ότι ήταν για ένα απλό «λάθος».
Τα ξένα μέσα ενημέρωσης συμμετείχαν κι αυτά στην παράσταση. Η Washington Post, που εύκολα κατηγορεί άλλα, εναλλακτικά μέσα ότι διασπείρουν παραπληροφόρηση («fake news»), ανέφερε αόριστα ότι "δεκάδες χιλιάδες" παρέστησαν στο συλλαλητήριο της Κυριακής, υποστηρίζοντας ότι δεν έφτασε στο μέγεθος του συλλαλητηρίου του 1992. Το γαλλικό πρακτορείο Agence France Presse (AFP) υποβάθμισε επίσης σε μεγάλο βαθμό την κλίμακα του συλλαλητηρίου της Κυριακής, ειδικά σε σύγκριση με το 1992, εκτιμώντας την προσέλευση σε «πάνω από 50.000». Έκανε επίσης αναφορά στην προαναφερθείσα δημοσκόπηση της Alco που δείχνει ότι η πλειοψηφία στην Ελλάδα ευνοεί έναν «συμβιβασμό», αλλά εξαίρεσε τις άλλες έρευνες που έρχονται σε αντίθεση με αυτό το αποτέλεσμα.
Το AFP ανήρτησε επίσης ένα tweet με «χάρτη» της Ελληνικής περιφέρειας της Μακεδονίας, η οποία απέκλειε ολόκληρο το δυτικό τμήμα της περιφέρειας, αλλά συμπεριέλαβε τη χωριστή επαρχία της Θράκης, γνωστό περιστασιακό στόχο των επεκτατικών βλέψεων της Τουρκίας. Παρά τις διαμαρτυρίες και τις διορθώσεις που αποστέλλονται ή τουιτάρονται στην AFP από πολλούς πολίτες, ο λανθασμένος χάρτης παραμένει ανηρτημένος.
La Macédoine est reconnue sous ce nom par des pays comme les Etats-Unis, la Chine, la Russie, ou le Royaume-Uni. Mais pas par la plupart des pays européens, notamment la Grèce, la France et l'Allemagne, où elle est officiellement désignée comme "ARYM" #AFP pic.twitter.com/hmrquQBrN7— Agence France-Presse (@afpfr) January 21, 2018
Παρόλο που το συλλαλητήριο ήταν ειρηνικό και δεν διαλύθηκε από προβοκάτορες - όπως συμβαίνει συνήθως με τις διαδηλώσεις στην Αθήνα και ιδιαίτερα έξω από το Ελληνικό Κοινοβούλιο - σημειώθηκαν ορισμένα ατυχή περιστατικά. Φερόμενοι ως ακροδεξιοί προβοκάτορες έβαλαν φωτιά σε μια κατάληψη αναρχικών στη Θεσσαλονίκη πριν από το συλλαλητήριο, χωρίς ευτυχώς να αναφερθούν τραυματισμοί. Μια άλλη ομάδα, υποτιθέμενων αναρχικών, επιτέθηκε σε ένα λεωφορείο που έφερνε κόσμο στο συλλαλητήριο, τραυματίζοντας μια γυναίκα, ενώ μια άλλη παρόμοια ομάδα λέγεται ότι επιτέθηκε σε ένα λεωφορείο στην Αθήνα που κατευθυνόταν προς το συλλαλητήριο της Θεσσαλονίκης. Ένας ποδηλάτης με ελληνικές σημαίες λέγεται επίσης ότι αποτέλεσε στόχο υποτιθέμενων αναρχικών στη Θεσσαλονίκη. Πριν το συλλαλητήριο εμφανίστηκε ένα γκράφιτι στον ιστορικό Λευκό Πύργο της Θεσσαλονίκης, που έγραφε: «Έλληνας δεν γεννιέσαι, καταντάς».
Προς τα εμπρός - 4 Φεβρουαρίου στην Αθήνα
Παρά τα προβλήματα αυτά, η προσέλευση στο συλλαλητήριο της Κυριακής ήταν υγιής και πιθανότατα υπερέβη τις προσδοκίες όλων και ιδιαίτερα εκείνες της κυβέρνησης, η οποία τώρα βρίσκεται σε δύσκολη θέση απέναντι στο κοινό. Παρά τη θετική οικονομική του ρητορική, ο ΣΥΡΙΖΑ παραμένει πίσω στις δημοσκοπήσεις, ενώ το συλλαλητήριο για τη Μακεδονία θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ανεπίσημο δημοψήφισμα ενάντια στους χειρισμούς του θέματος από την κυβέρνηση και την προφανή προθυμία της να αποδεχθεί αυτό που θεωρείται ως μαλακός συμβιβασμός.
Στα προβλήματα της κυβέρνησης προστίθεται η διοργάνωση μιας νέας διαδήλωσης , που αυτή τη φορά που θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα, στις 4 Φεβρουαρίου. Στην διαδήλωση της Κυριακής, έχει αναφερθεί ότι οι ομιλητές ζήτησαν να μιλήσουν και για άλλα θέματα εκτός από το θέμα της ονομασίας όπως το κυβερνητικό νομοσχέδιο που πέρασε πρόσφατα, το οποίο προβλέπει περαιτέρω περικοπές και έναν νέο γύρο ιδιωτικοποιήσεων.
Επιπλέον, ο κυβερνητικός εταίρος του ΣΥΡΙΖΑ, οι Ανεξάρτητοι Έλληνες, προσπαθώντας ίσως να διασώσουν το δικό τους κατεστραμμένο εκλογικό μερίδιο, πρότειναν δημοψήφισμα για το θέμα της Μακεδονίας, θέση που δεν συμμερίζεται ο ΣΥΡΙΖΑ. Αυτό θα μπορούσε ενδεχομένως να σπάσει τον εύθραυστο συνασπισμό, οδηγώντας ίσως στην κατάρρευση του και την απώλεια της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας της κυβέρνησης.
Πολλοί Έλληνες είναι επίσης κουρασμένοι να απειλείται συνεχώς η χώρα τους από τους γείτονές της. Ο Τούρκος Πρόεδρος Τάγιπ Ερντογάν έχει επεκτατικές αξιώσεις στην Ελληνική περιοχή της Δυτικής Θράκης, ενώ τα μαχητικά της Τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας παραβιάζουν συστηματικά τον Ελληνικό εναέριο χώρο, παραβιάσεις που έχουν φτάσει ακόμα και τις 141 μέσα σε μια μέρα. Αυτά τα «εναέρια παιχνίδια» δεν είναι πάντα χωρίς θύματα. Το 2006, ο Κωνσταντίνος Ηλιάκης, πιλότος της Ελληνικής αεροπορίας, ο οποίος προσπαθούσε να αναχαιτήσει Τουρκικά αεριωθούμενα, σκοτώθηκε σε ένα ατύχημα στο Νότιο Αιγαίο.
Προβλήματα υπάρχουν επίσης και με τη βορειοδυτική γειτονική Αλβανία, η οποία το 2016 ανακίνησε ένα ξεχασμένο θέμα δικαιωμάτων των μειονοτήτων των Τσάμηδων στην Ελλάδα, ένα θέμα που δεν υφίσταται τόσο για τον ΟΗΕ όσο και για τον ΟΑΣΕ. Πέρυσι, οι Αλβανικές αρχές στην πόλη Χιμάρα απαλλοτρίωσαν και κατεδάφισαν σπίτια που ανήκουν στην Ελληνική μειονότητα της πόλης.
Υπάρχει επίσης το ανεπίλυτο θέμα της Τουρκικής κατοχής ποσοστού σχεδόν 40% του εδάφους της Κύπρου, η οποία περιλαμβάνει τη διχοτόμηση της πρωτεύουσας του νησιού, της Λευκωσίας, στα δυο. Είναι ειρωνικό να ακούμε τον Ερντογάν να καταδικάζει την απόφαση των ΗΠΑ να μεταφέρει την Πρεσβεία του στο Ισραήλ στην Ιερουσαλήμ, όταν ο δικός του στρατός συνεχίζει να κρατά διαιρεμένη την πρωτεύουσα μιας κυρίαρχης χώρας και κράτους-μέλους της ΕΕ.
Άλλη μια ειρωνεία αποτελούν τα πρόσφατα λόγια του Κύπριου Προέδρου Νίκου Αναστασιάδη, που αυτό το καιρό αντιμετωπίζει μάχη για επανεκλογή, ο οποίος δήλωσε ότι «το όνομα δεν έχει σημασία ... η [πΓΔΜ] μπορεί να αποκαλείται “Βόρεια Ελλάδα "εάν το επιθυμεί.» Σημαντικό είναι ότι το υπό κατοχή έδαφος της Κύπρου είναι γνωστό ως «Βόρεια Κύπρος» και αναγνωρίζεται σήμερα μόνο από την Τουρκία. Ο Αναστασιάδης το 2004 ήταν υποστηρικτής του «Σχεδίου Ανάν» του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για την «επανένωση» του νησιού, το οποίο μεταξύ άλλων θα είχε διατηρήσει τουρκική στρατιωτική παρουσία στο νησί.
Συνεπώς, πολλοί Έλληνες είναι σε μεγάλο βαθμό καχύποπτοι για τους γείτονες τους όπως και για τις προθέσεις και τις φιλοδοξίες των Ηνωμένων Πολιτειών, της ΕΕ και του ΝΑΤΟ στην περιοχή. Οι πολίτες φοβούνται ότι οποιοσδήποτε συμβιβασμός που θα επιτρέψει στην πΓΔΜ να χρησιμοποιήσει επισήμως τον όρο «Μακεδονία» απλώς θα τροφοδοτήσει τους επεκτατικούς ισχυρισμούς των εθνικιστών και των πολιτικών της σκληρής γραμμής στην πΓΔΜ, οι οποίοι θα μπορούσαν να επιδιώξουν να την «ενοποιήσουν» ως μια εδαφική ενότητα κάτω από μια σημαία. Αυτές οι ανησυχίες δεν είναι αδικαιολόγητες. Τον Ιούνιο του 2017, για παράδειγμα, οι ηγέτες σε ένα εθνικιστικό συλλαλητήριο στα Σκόπια ισχυρίστηκαν ότι «η Θεσσαλονίκη είναι δική μας». Τέτοιες απογοητεύσεις διοχετεύτηκαν στο συλλαλητήριο της Θεσσαλονίκης. Παρόμοιες διεκδικήσεις γίνονται και από εθνικιστές Βούλγαρους, μερικοί από τους οποίους, σε πρόσφατη διαδήλωση, κατηγόρησαν την Ελλάδα για «σφετερισμό» του ονόματος της Μακεδονίας.
Οι ελληνικές αρχές και τα εγχώρια και διεθνή μέσα μαζικής ενημέρωσης μπορούν να επιλέξουν να αποκαλέσουν τους διαδηλωτές, ή τουλάχιστον ένα σημαντικό ποσοστό αυτών, ως «φασίστες», «εθνικιστές», «ξενόφοβους» ή με οποιουδήποτε άλλο επίθετο, προσπαθώντας να απονομιμοποιήσουν αυτούς αλλά και τις ανησυχίες τους. Το ερώτημα που προκύπτει είναι αν ο φασισμός έγκειται στο να είσαι καχύποπτος απέναντι στις προθέσεις των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ στα Βαλκάνια ή να αντιταχθείς στις εθνικιστικές, επεκτατικές φιλοδοξίες ενός γειτονικού κράτους;
Συμβολικά και σαν μια ένδειξη ότι πρόκειται για κάτι πολύ περισσότερο από ένα «ακροδεξιό» ζήτημα, ο φημισμένος συνθέτης Μίκης Θεοδωράκης - ο οποίος, παρά το πολυτάραχο πολιτικό παρελθόν του, αποτελεί είδωλο της ευρύτερης Ελληνικής αριστεράς και ο οποίος δεν είναι γνωστός για τις φασιστικές του τάσεις - εξέδωσε ανοικτή επιστολή προς τον πρωθυπουργό της Ελλάδας. Στην επιστολή αυτή, ο Θεοδωράκης προειδοποίησε ότι επιτρέποντας τη χρήση του όρου Μακεδονία υπό οποιαδήποτε μορφή από τον βόρειο γείτονα της Ελλάδας θα έχει «ολέθρια αποτελέσματα"».
Στη συνέχεια, ο Θεοδωράκης δήλωσε μετά το συλλαλητήριο της Θεσσαλονίκης ότι «φτάσαμε στο θλιβερό σημείο που μας θίγει ως Λαό, να είμαστε αναγκασμένοι να απολογούμεθα για τον πατριωτισμό μας!» Σε προηγούμενες ανοικτές επιστολές, ο Θεοδωράκης μίλησε ενάντια στην σκληρότητα της οικονομικής λιτότητας και την προδοσία του ΣΥΡΙΖΑ απέναντι στις προεκλογικές του δεσμεύσεις.
Στη συνέχεια, ο Θεοδωράκης δήλωσε μετά το συλλαλητήριο της Θεσσαλονίκης ότι «φτάσαμε στο θλιβερό σημείο που μας θίγει ως Λαό, να είμαστε αναγκασμένοι να απολογούμεθα για τον πατριωτισμό μας!» Σε προηγούμενες ανοικτές επιστολές, ο Θεοδωράκης μίλησε ενάντια στην σκληρότητα της οικονομικής λιτότητας και την προδοσία του ΣΥΡΙΖΑ απέναντι στις προεκλογικές του δεσμεύσεις.
Μια ακόμα επιβεβαίωση ότι η διαδήλωση της Κυριακής - και η πεποίθηση ότι η Ελλάδα δεν πρέπει να συμβιβαστεί αναφορικά με το όνομα της πΓΔΜ - δεν είναι αποκλειστικά υπόθεση της δεξιάς, είναι η υποστήριξή της από το αριστερό πολιτικό κόμμα της Λαϊκής Ενότητας. Η Λαϊκή Ενότητα φέρεται να υπερασπίστηκε το συλλαλητήριο από μια «εναλλακτική και ριζοσπαστική ματιά» μέσω του συνδεδεμένου ιστότοπου της, iskra.gr. Ο ηγέτης της Λαϊκής Ενότητας Παναγιώτης Λαφαζάνης, με τη σειρά του, σχολίασε ότι το συλλαλητήριο «εκφράζει ευρύτερες ανησυχίες» της κοινωνίας.
Από πλευράς του, ο Μίκης Θεοδωράκης αντικατόπτρισε το συναίσθημα πολλών απλών Ελλήνων - οι οποίοι δεν είναι ούτε φασίστες ούτε υποστηρικτές ακροδεξιών κομμάτων, αλλά οι οποίοι έχουν φτάσει στα όριά τους μετά από μια δεκαετία οικονομικής κρίσης, με την απώλεια της εθνικής κυριαρχίας και του ελέγχου της Ελλάδας στις δικές της υποθέσεις και με κυβερνήσεις που έχουν ανακαλέσει τις υποσχέσεις τους και έχουν εφαρμόσει ατελείωτες μειώσεις μισθών και συντάξεων, αύξηση των φόρων, μείωση των κοινωνικών υπηρεσιών, πώληση των πολύτιμων δημόσιων αγαθών και υπηρεσιών κοινής ωφελείας σε ξένους αγοραστές σε παράλογα χαμηλές τιμές, διαπραγματεύσεις για εθνικά θέματα και που εμφανίζονται ταυτόχρονα υποχωρητικές στις διαπραγματεύσεις για τα εθνικά ζητήματα και αλαζονικά αδιάφορες προς τη λαϊκή βούληση. Η αδιαφορία αυτή αποδείχθηκε όταν η κυβέρνηση υπό την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ ανέτρεψε το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος του Ιουλίου 2015 που είχε απορρίψει την πρόταση λιτότητας που προτάθηκε από την ΕΕ και το ΔΝΤ και ήταν και πάλι εμφανέστατη τόσο πριν όσο και μετά το συλλαλητήριο της Θεσσαλονίκης.
Θα αποτελέσει το συλλαλητήριο αυτό καταλύτη για ευρύτερες εξελίξεις στην Ελλάδα; Η 4η Φεβρουαρίου, ημέρα της προγραμματισμένης μεγάλης κλίμακας διαδήλωσης στην Αθήνα, μπορεί να δώσει μερικές απαντήσεις.