 |
| Telegram/MID_Russia |
Αυτή η εβδομάδα σηματοδότησε την έναρξη της παραδοσιακής ετήσιας περιοδείας του Ρώσου υπουργού Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ σε χώρες της Αφρικής. Αυτή τη φορά επικεντρώθηκε σε χώρες του Σαχέλ (όπως η Γουινέα, η Μπουρκίνα Φάσο και το Τσαντ) και στη Δημοκρατία του Κονγκό. Πέρυσι το Μάιο επισκέφθηκε την Ανατολική Αφρική και το Δεκέμβριο βρέθηκε στο βόρειο τμήμα της ηπείρου.
Από τον Vsevolod Sviridov, εμπειρογνώμονα στο Κέντρο Αφρικανικών Σπουδών της Ανώτατης Σχολής Οικονομικών Επιστημών της Μόσχας - RUSSIA TODAY / Παρουσίαση Freepen.gr
Τον τελευταίο χρόνο, οι επαφές του Λαβρόφ με Αφρικανούς πολιτικούς έχουν γίνει πιο συχνές, μεταβαίνοντας από κάτι σπάνιο πριν από μερικά χρόνια σε κάτι που τώρα θεωρείται ρουτίνα. Ο υπουργός συνομιλεί πλέον με την Αφρική σχεδόν κάθε εβδομάδα. Τον Ιανουάριο συναντήθηκε με εκπροσώπους του υπουργείου Εξωτερικών της Αλγερίας, τον Φεβρουάριο με συναδέλφους του από την Αίγυπτο, το Μάλι και τη Νότια Αφρική, το Μάρτιο - τη Νιγηρία και τη Ναμίμπια, και το Μάιο, τη Σιέρα Λεόνε, μεταξύ άλλων επαφών. Είχε επίσης συναντήσεις με τον βασιλιά του Εσβατίνι και τηλεφωνικές συνομιλίες με διπλωμάτες από διάφορες αφρικανικές χώρες.
Η ένταση αυτών των αλληλεπιδράσεων πρόκειται να συνεχιστεί: μετά την περιοδεία του, ο Λαβρόφ θα συμμετάσχει στο Διεθνές Οικονομικό Φόρουμ της Αγίας Πετρούπολης (SPIEF), όπου αναμένεται να παραστεί ο πρόεδρος της Ζιμπάμπουε, μαζί με αντιπροσωπευτικές αντιπροσωπείες από το Σουδάν, την Μπουρκίνα Φάσο και άλλες χώρες. Η σύνοδος κορυφής των BRICS έχει προγραμματιστεί για τον Οκτώβριο στο Καζάν, ενώ τον Νοέμβριο θα ακολουθήσει η υπουργική διάσκεψη Ρωσίας-Αφρικής. Παρά το πολυάσχολο αυτό πρόγραμμα και τη μεγάλη συχνότητα των επαφών, δεν επηρεάζει αρνητικά την ουσία τους.
Οι επικριτές τείνουν να βλέπουν τις αφρικανικές επισκέψεις του Λαβρόφ το 2022-2023 μέσα από το πρίσμα της ρωσο-ουκρανικής κρίσης - φαινομενικά το 2022, ο Λαβρόφ πήγε στην Αφρική για να εξηγήσει τις ρωσικές προσεγγίσεις, και το 2023 - τις προοπτικές της συμφωνίας για τα σιτηρά της Μαύρης Θάλασσας. Εκείνη την περίοδο, θα μπορούσαν να βρίσκονται ταυτόχρονα τρεις ή τέσσερις αντιπροσωπείες υψηλού επιπέδου από ισχυρές δυνάμεις στην ήπειρο, που θα προσπαθούσαν να κερδίσουν την Αφρική με φόντο τα γεγονότα στην Ευρώπη. Μέχρι το 2024, οι εξωτερικοί παράγοντες έχουν ήδη γίνει ρουτίνα, οι αφρικανικές χώρες ακολουθούν αταλάντευτα την πορεία ουδετερότητας και η συμφωνία για τα σιτηρά έχει πάψει να υφίσταται - η οποία, παρεμπιπτόντως, δεν οδήγησε σε καταστροφικές συνέπειες για την παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια. Παρά ταύτα, η ανάγκη για τακτικές επαφές υψηλού επιπέδου παραμένει.
Η προσέγγιση της Ρωσίας στην Αφρική γίνεται όλο και πιο ολοκληρωμένη και προληπτική και έχει ως στόχο να ενημερώσει τις άλλες χώρες της ηπείρου για τις δράσεις και τις προθέσεις της. Με την ταυτόχρονη εμπλοκή σε πολλαπλά μέτωπα, η Μόσχα μπορεί να ακολουθήσει μια ισορροπημένη προσέγγιση που λαμβάνει υπόψη τα συμφέροντα του ευρύτερου δυνατού φάσματος των φιλικών δυνάμεων, αποδίδοντας ήδη θετικά αποτελέσματα.
Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στη Γουινέα, ο Λαβρόφ συναντήθηκε με τον ομόλογό του Μορισάντα Κουγιάτε και τον μεταβατικό πρόεδρο Μαμάντι Ντουμπούγια για να συζητήσουν τις προοπτικές οικονομικής και στρατιωτικοτεχνικής συνεργασίας, καθώς και στον τομέα της ιατρικής. Η Γουινέα ξεχωρίζει ως μία από τις κορυφαίες χώρες της ηπείρου με βάση τον όγκο των συσσωρευμένων ρωσικών επενδύσεων λόγω των έργων της RUSAL για την εξόρυξη βωξίτη και την παραγωγή αλουμίνας. Η επίσκεψη του Λαβρόφ επιβεβαίωσε το ενδιαφέρον του Κόνακρι για τη διατήρηση φιλικών σχέσεων με τη Μόσχα.
Η επίσκεψη είναι επίσης σημαντική στο πλαίσιο του γεγονότος πως, παρά το γεγονός ότι είναι μια χώρα από την οποία ξεκίνησε το 2019 μια σειρά πραξικοπημάτων στην περιοχή του Σαχέλ, η Γουινέα έχει υιοθετήσει μια λιγότερο αντιδυτική στάση, δεν έχει εκφράσει την πρόθεση να αποχωρήσει από την ECOWAS ή να ενταχθεί στη Συμμαχία των Κρατών του Σαχέλ και ήταν η μόνη χώρα της ζώνης των πραξικοπημάτων που δεν εκπροσωπήθηκε στη Σύνοδο Κορυφής Ρωσίας-Αφρικής το 2023 σε επίπεδο αρχηγών κρατών. Οι συζητήσεις μεταξύ του Λαβρόφ και των ηγετών της Γουινέας επικεντρώθηκαν πιθανότατα στην κατάσταση στο Σαχέλ και στη Δυτική Αφρική συνολικά.
Η επίσκεψη του Λαβρόφ στη Δημοκρατία του Κονγκό σηματοδοτεί το δεύτερο ταξίδι του εκεί από το 2022. Παρά τους περιορισμένους οικονομικούς δεσμούς μεταξύ των χωρών μέχρι στιγμής, αυτές οι συχνές επισκέψεις δεν είναι απροσδόκητες. Ο Denis Sassou-Nguesso, ο πρόεδρος της Δημοκρατίας του Κονγκό, είναι μια σημαντική και σημαίνουσα προσωπικότητα στην αφρικανική πολιτική και διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση των σχέσεων μεταξύ των χωρών της Κεντρικής Αφρικής. Είναι πρόεδρος της Επιτροπής Υψηλού Επιπέδου της Αφρικανικής Ένωσης (ΑΕ) για τη Λιβύη, μιας ειδικής ομάδας που συστάθηκε από την ΑΕ για τις προσπάθειες διαμεσολάβησης στη Λιβύη. Κατά τη διάρκεια της συνάντησης Λαβρόφ, υπήρξε σαφής ευθυγράμμιση μεταξύ των θέσεων της Μόσχας και της Μπραζαβίλ σχετικά με την κατάσταση στη Λιβύη. Επιπλέον, ο πρόεδρος Nguesso έχει συμβάλει καθοριστικά στην προώθηση της αφρικανικής ειρηνευτικής πρωτοβουλίας για την Ουκρανία.
Το βράδυ της 5ης Ιουνίου, ο Λαβρόφ έφτασε στη Μπουρκίνα Φάσο για να εγκαινιάσει τη ρωσική πρεσβεία. Η στιγμή είναι ιστορική, καθώς σηματοδοτεί την αποκατάσταση ενός προηγουμένως κλειστού διπλωματικού σημείου (η ρωσική πρεσβεία στην Ουαγκαντούγκου ήταν κλειστή από το 1994). Υπάρχουν επίσης σχέδια για το άνοιγμα ρωσικής πρεσβείας στην Ισημερινή Γουινέα αργότερα φέτος, ενώ συνεχίζονται οι συζητήσεις για την ίδρυση διπλωματικής αποστολής στη Σιέρα Λεόνε. Ολοκληρώνοντας την περιοδεία του, ο Λαβρόφ επισκέφθηκε το Τσαντ, όπου οι σχέσεις της Ρωσίας έχουν ενεργοποιηθεί τους τελευταίους μήνες.
Η αντίδραση των δυτικών μέσων ενημέρωσης στις επισκέψεις του Λαβρόφ ακολούθησε τη συνήθη αφήγησή τους, συνδέοντας την παρουσία του με όρους όπως «πραξικόπημα», «πόλεμος» και «Ουκρανία». Διατυπώθηκαν ισχυρισμοί ότι ο Λαβρόφ είχε ως στόχο να επηρεάσει τα έθνη του Σαχέλ να παραμείνουν ουδέτερα στο ζήτημα της Ουκρανίας. Ωστόσο, αυτό αντιβαίνει στη λογική. Φαίνεται απίθανο πως ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών θα χρειαζόταν να υποστηρίξει την ουδετερότητα, για παράδειγμα, στην Μπουρκίνα Φάσο, όπου έχει σταθμεύσει ρωσικό στρατιωτικό προσωπικό από τον Ιανουάριο. Θα ήταν λογικό να πάει να «πολεμήσει» για την Αφρική σε χώρες όπως η Ακτή Ελεφαντοστού, η Νιγηρία, η Αγκόλα ή το Πράσινο Ακρωτήριο, όπου ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν επισκέφθηκε τον Ιανουάριο. Είναι ενδιαφέρον ότι, παρά το γεγονός ότι και οι δύο διπλωμάτες επικεντρώνονται κυρίως στη Δυτική Αφρική, οι κατάλογοι των χωρών που επισκέφθηκαν δεν συμπίπτουν, αν και τους χωρίζουν σχεδόν έξι μήνες. Διπλωματικές περιπλοκές πράγματι.
Οι ρωσοαφρικανικές σχέσεις γίνονται σταδιακά ρουτίνα. Δε χρειάζεται πλέον ένας εντυπωσιακός τίτλος ή μια μεγάλη συμφωνία για να εξηγήσει μια επίσκεψη του Ρώσου υπουργού Εξωτερικών σε ένα αφρικανικό έθνος.Και αυτή είναι μια καλή τάση.