Όταν ο πιθανός υποψήφιος των Ρεπουμπλικανών για την προεδρία των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ απείλησε ότι θα αποσύρει την προστασία του ΝΑΤΟ από τους παραβατικούς συμμάχους (δηλαδή εκείνους που δεν επενδύουν αρκετά στην άμυνά τους), τα λόγια του προκάλεσαν ευρεία καταδίκη. Ωστόσο, ορισμένοι από τους Ευρωπαίους συμμάχους της Αμερικής δεν κάνουν το χατίρι τους.
Eldar Mamedov - responsiblestatecraft.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Στις 15 Μαρτίου, ο πρόεδρος της Λετονίας Edgars Rinkēvičs εξέφρασε την "πλήρη υποστήριξή" του για τη φιλοπόλεμη στάση του Γάλλου προέδρου Emmanuel Macron απέναντι στη Μόσχα, λέγοντας ότι "δεν πρέπει να χαράζουμε κόκκινες γραμμές για τον εαυτό μας, πρέπει να χαράξουμε κόκκινες γραμμές για τη Ρωσία και δεν πρέπει να φοβόμαστε να τις επιβάλλουμε". Ο Rinkēvičs δεν διευκρίνισε ποιες είναι αυτές οι κόκκινες γραμμές, αλλά πιθανώς αναφέρθηκε στις νύξεις του Μακρόν για το ενδεχόμενο αποστολής στρατευμάτων του ΝΑΤΟ για να πολεμήσουν τη Ρωσία στην Ουκρανία.
Αυτού του είδους η ρητορική είναι συνηθισμένη τροφή στις ομιλίες των Ευρωπαίων πολιτικών, ιδίως των ηγετών από χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Έχει το πλεονέκτημα πως προβάλλει αποφασιστικότητα, ενώ είναι αρκετά ασαφής σχετικά με το τι ακριβώς θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως νίκη της Ουκρανίας και ήττα της Ρωσίας. Αλλά ο Rinkēvičs ανέβασε το επίπεδο προσθέτοντας αυτή τη φράση στα λατινικά: "Russia delenda est".
Το "Delenda est" είναι μια φράση που χρησιμοποίησε ο Κάτων, ένας πολιτικός της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας σε σχέση με την Καρθαγένη (Carthago delenda est), η οποία μεταφράζεται ως "Η Καρθαγένη πρέπει να καταστραφεί". Αν και ορισμένοι μπορεί να ερμηνεύσουν την επιλογή των λέξεων του Rinkēvičs ως προτροπή να πολεμήσουμε σταθερά τον εχθρό - τη Ρωσία - είναι λογικό να υποθέσουμε ότι οι περισσότεροι άνθρωποι θα έπαιρναν τη φράση πιο κυριολεκτικά: ως έκκληση να καταστρέψουμε, όχι απλώς να πολεμήσουμε έναν εχθρό, στην προκειμένη περίπτωση τη Ρωσία.
Σίγουρα, έτσι έγινε αντιληπτή η έκκληση αυτή στη Μόσχα: ο πρώην πρόεδρος και νυν αναπληρωτής πρόεδρος του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας Ντμίτρι Μεντβέντεφ, πιστός στη φόρμα του, απάντησε με μια ομοβροντία επιθετικών προσβολών κατά του Ρίνκεβιτς και της Λετονίας, αποκαλώντας τον "ναζιστικό μπάσταρδο", τη χώρα του "ανύπαρκτη" και υποσχόμενος "αναπόφευκτη τιμωρία".
Θα ήταν δελεαστικό να απορρίψει κανείς την ακατάσχετη πολυλογία του Μεντβέντεφ ως μια απελπισμένη προσπάθεια να αντισταθμίσει υπερβολικά τη φήμη που είχε κάποτε ως σχετικό περιστέρι. Ωστόσο, αυτό που θα πρέπει να σκεφτούν οι Ευρωπαίοι πολιτικοί είναι το πώς η ρητορική τους γίνεται αντιληπτή από τους συμμάχους τους στην Ουάσιγκτον, σε μια εποχή που υπάρχουν δειλά σημάδια υποχώρησης των ΗΠΑ από τον πανταχού παρόντα, υπερ-ακτιβιστικό παγκόσμιο ρόλο τους. Αυτό ισχύει ασφαλώς ακόμη περισσότερο στην περίπτωση των κρατών της Βαλτικής, η ασφάλεια των οποίων εξαρτάται σχεδόν εξ ολοκλήρου από την αμερικανική προθυμία να έρθουν σε βοήθειά τους σε περίπτωση που δεχθούν επίθεση. Δεν είναι σαφές αν ο Rinkēvičs εκτίμησε πλήρως τον αντίκτυπο που μπορεί να έχει η ρητορική του στον ισχυρότερο σύμμαχό του.
Ο Elbridge Colby, πρώην αξιωματούχος της κυβέρνησης Τραμπ, ο οποίος θεωρείται ευρέως ως ισχυρός υποψήφιος για μια θέση κλειδί για την εθνική ασφάλεια σε περίπτωση που ο Τραμπ κερδίσει και πάλι το Νοέμβριο, επεσήμανε, αναφερόμενος στα λόγια του Rinkēvičs, πως "για να σκέφτονται οι Αμερικανοί να διακινδυνεύσουν πυρηνικό πόλεμο με τη Ρωσία για τους εκτεθειμένους συμμάχους του ΝΑΤΟ, είναι ζωτικής σημασίας ο συμμαχικός σκοπός να μπορεί να θεωρηθεί ως ορθολογικός, αμυντικός και νηφάλιος". Συμπεραίνεται ότι οι εκκλήσεις για την καταστροφή της Ρωσίας δεν είναι τίποτα από αυτά και μάλιστα προσκαλούν σε κλιμάκωση των πυρηνικών εντάσεων. Σε μια εποχή που το ένα από τα δύο κύρια πολιτικά κόμματα στις ΗΠΑ, και μάλιστα με αρκετές πιθανότητες να ανακτήσει το Λευκό Οίκο, είναι όλο και πιο επιφυλακτικό απέναντι σε μια περαιτέρω υποστήριξη των ΗΠΑ προς την Ουκρανία, η εμπλοκή των ΗΠΑ σε μια άμεση και, πολύ πιθανόν, καταστροφική σύγκρουση με τη Ρωσία δεν αποτελεί καθόλου δελεαστική προοπτική.
Μια εύλογη εξήγηση για τη δήλωση του Rinkēvičs θα μπορούσε να είναι ένας νέος ενθουσιασμός για τη νέα φιλοπόλεμη στάση του Μακρόν απέναντι στη Ρωσία, συμπεριλαμβανομένης της προοπτικής μιας άμεσης στρατιωτικής επέμβασης. Όμως ο ίδιος ο Μακρόν έχει αμφιταλαντευθεί σε αυτό το σημείο λέγοντας τόσο πως "ίσως κάποια στιγμή θα πρέπει να έχουμε επιχειρήσεις στο έδαφος για να αντιμετωπίσουμε τις ρωσικές δυνάμεις" όσο και ότι "δεν θα τις ξεκινήσει".
Η Γαλλία, ωστόσο, έχει την πολυτέλεια να παίζει με την στρατηγική ασάφεια, καθώς είναι σε μεγάλο βαθμό ένα στρατιωτικά αυτάρκες κράτος σε απόσταση ασφαλείας από τη Ρωσία. Τα κράτη της Βαλτικής, αντίθετα, θα πρέπει να είναι επιφυλακτικά ως προς την κλιμάκωση της ρητορικής και των στόχων της σύγκρουσης, τόσο λόγω της μεγαλύτερης ευπάθειάς τους σε μια πιθανή ρωσική επίθεση όσο και λόγω της μεγαλύτερης εξάρτησής τους από εξωτερική υποστήριξη.
Η νηφάλια και συνετή εκτίμηση των κινδύνων που ενυπάρχουν στην παρούσα κατάσταση, ωστόσο, φαίνεται να έχει παραμεριστεί υπέρ μιας στείρας ηθικολογικής διαμόρφωσης των διλημμάτων που αντιμετωπίζει η Δύση. Ο Μακρόν έδωσε τον τόνο χαρακτηρίζοντας όσους διαφωνούσαν με τη νέα μαχητική του στάση ως "δειλούς" - σε μια ελαφρώς συγκεκαλυμμένη αναφορά στον πιο προσεκτικό Γερμανό καγκελάριο Όλαφ Σολτς. Ο πρωθυπουργός της Εσθονίας Κάγια Κάλλας απέρριψε οποιαδήποτε αυτοσυγκράτηση εκ μέρους της Δύσης ως "παγίδα φόβου" που στήνει ο Πούτιν εναντίον των συμμάχων για να καλύψει τον δικό του φόβο για πόλεμο με το ΝΑΤΟ.
Ο Πούτιν μπορεί πράγματι να έχει σοβαρούς λόγους να θέλει να αποφύγει μια άμεση σύγκρουση με το ΝΑΤΟ, καθώς, με τη συμβατική έννοια, οι δυνατότητες του ΝΑΤΟ είναι αρκετά ανώτερες από εκείνες της Ρωσίας. Αλλά αυτό ακριβώς είναι το θέμα: αν στριμωχτεί, η συμβατική κατωτερότητα της Ρωσίας μπορεί να χαμηλώσει τον πήχη για ένα πυρηνικό πλήγμα πρώτης χρήσης. Το να ενεργήσει βάσει μιας απειλής για την "καταστροφή" της Ρωσίας θα διακινδύνευε σίγουρα να κάνει αυτή την πιθανότητα πιο πραγματική. Μπορούν τα κράτη της Βαλτικής να είναι βέβαια πως η Ουάσινγκτον θα συνεχίσει να είναι έτοιμη να εμπλακεί σε ένα πυρηνικό μπρα ντε φερ με τη Ρωσία για λογαριασμό τους, αν οι δικές τους ενέργειες θεωρηθούν ως αχρείαστα προκλητικές;
Μπορούμε να συνεχίσουμε να βοηθάμε την Ουκρανία να αντιστέκεται στη ρωσική επιθετικότητα χωρίς να ξεκινήσουμε τον ολισθηρό δρόμο μιας άστοχης ρητορικής κλιμάκωσης.