Το βασικό
πρόβλημα του νεοφιλελεύθερου χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού χωρίς όρια
είναι το ότι, η καμπύλη της ανάπτυξης της πραγματικής οικονομίας, δεν
μπορεί σε καμία περίπτωση να συμβαδίσει με την ταχεία άνοδο της
χρηματοπιστωτικής οικονομίας, του χρέους και του πλουτισμού των λίγων,
εις βάρος των πολλών – επομένως, τα περιοδικά κραχ είναι
προγραμματισμένα σε μεγάλο βαθμό. Όπως έχουμε αναλύσει δε, έχουμε φτάσει
στο τέλος της εποχής της αφθονίας – χωρίς καμία δυνατότητα επιστροφής.
Οι ΗΠΑ, για να αλλάξουν την πορεία παρακμής τους, έχουν ξεκινήσει έναν
ευρύτερο πόλεμο, ληστεύοντας παράλληλα τους συμμάχους τους. – με στόχο
να διατηρήσουν την παγκόσμια ηγεμονία και τα νομισματικά τους προνόμια. Ο
πόλεμος όμως αυτός δεν κατέστρεψε τη Ρωσία, τουλάχιστον όχι ακόμη, αλλά
εκπυρσοκρότησε προς τα πίσω – με πρώτα θύματα του τις δυτικές τράπεζες.
Το εύλογο ερώτημα εδώ είναι τι θα συνέβαινε, εάν διευρυνόταν εναντίον
της Κίνας – ενώ το μόνο σίγουρο είναι το ότι, η αρνητική αξιολόγηση του
αμερικανικού τραπεζικού τομέα εκ μέρους της Moody’s δεν ήταν τόσο
αβάσιμη, αν και σίγουρα θα έπρεπε να συμπεριλάβει τον ευρωπαϊκό
τραπεζικό τομέα.
Από: analyst.gr / Του Βασίλη Βιλιάρδου.
Ανάλυση
Η τραπεζική κρίση των ΗΠΑ έφτασε στην Ευρώπη, βυθίζοντας τις μετοχές πολλών τραπεζών της – με την παλαιά και αξιοσέβαστη τράπεζα των πλουσίων, την Credit Suisse που ιδρύθηκε το 1856, να είχε ήδη καταρρεύσει, εάν δεν είχε χαρακτηρισθεί ως «συστημικά σημαντική». Η τιμή της μετοχής της, από 54,21 € το 2007, έχει μειωθεί στο 0,76 € σήμερα – ενώ τα ομόλογα της, ιδιαίτερα μετά τη «διαγραφή» των 16 δις ΑΤ1 (junior bonds χωρίς εξασφάλιση), θεωρούνται «σκουπίδια» (junk bonds ή scrap bonds).
Κανένας δεν γνωρίζει ακόμη πού θα οδηγήσει η εξαγορά της από την UBS, με τη στήριξη της κεντρικής τράπεζας που λέγεται πως θα ανέλθει στα 100 δις – αφού η μέτοχοι της UBS αντιδρούν έντονα. Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για μία μεγάλη απώλεια της αξιοπιστίας της Ελβετίας – η οποία βέβαια έχει την οικονομική δυνατότητα τέτοιων διασώσεων που ασφαλώς δεν έχει η Ελλάδα.
Με δεδομένο τώρα το ότι, η Silicon Valley Bank (ανάλυση), η Silvergate Corporation και η Signature Bank κατέρρευσαν μέσα σε μία εβδομάδα στις ΗΠΑ, η First Republic Bank έχει δυσκολίες (ανάλυση), ενώ κινδυνεύουν επί πλέον περί τις 180 μικρομεσαίες αμερικανικές τράπεζες για περίπου τους ίδιους λόγους (χρηματοδότηση μακροπρόθεσμων ομολόγων με βραχυπρόθεσμες καταθέσεις, bank run καταθετών, ομολογιούχων και μετόχων), αυξάνονται η ενδείξεις της επόμενης μεγάλης χρηματοπιστωτικής κρίσης – η οποία ξεκίνησε στην ουσία το 2019 και καλύφθηκε από τόνους φρεσκοτυπωμένου χρήματος των κεντρικών τραπεζών, καθώς επίσης από υπέρογκα δημοσιονομικά μέτρα, με την επίκληση της πανδημίας.
Είχαμε δε αναφερθεί τότε στην ωρολογιακή βόμβα των repos (ανάλυση) – καθώς επίσης στο ότι, εάν δεν γινόταν μία παγκόσμια διάσκεψη για την αντιμετώπιση του προβλήματος του χρέους, η άλλη εναλλακτική ήταν ο πόλεμος. Ένας πόλεμος που πράγματι ξέσπασε το 2022, με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, όπου οι ευθύνες της Δύσης δεν ήταν καθόλου αμελητέες – παρά το ότι τασσόμαστε πάντοτε υπέρ του αμυνομένου και εναντίον του εισβολέα.
Σε κάθε περίπτωση, περί τα 9 τρις $ έχουν «συμπιεσθεί» στην αγορά των ΗΠΑ από το 2019 – ενώ η Moody’s βαθμολόγησε τις προοπτικές ολόκληρου του αμερικανικού τραπεζικού τομέα, ως αρνητικές. Την ίδια στιγμή, οι κεντρικές τράπεζες συνεχίζουν να αυξάνουν τα βασικά τους επιτόκια, παρά το ότι θα κλιμακώσουν το πρόβλημα – προφανώς επειδή θέλουν να πείσουν τους καταθέτες ότι, δεν υπάρχει πρόβλημα, έτσι ώστε να αποφευχθεί ένα μεγαλύτερο bank run.
Δεν φαίνεται όμως να τα καταφέρνουν, κρίνοντας από αυτά που συμβαίνουν στις ευρωπαϊκές τράπεζες – μεταξύ των οποίων στη Deutsche Bank (ανάλυση),η μετοχή της οποίας είχε πτώση 8,54% σήμερα, της Commerzbank, της Societe Generale, της UniCredit, της BNP Paribas κοκ. Ακόμη δε και ο καγκελάριος της Γερμανίας αναγκάσθηκε να στηρίξει δημόσια την Deutsche Bank – ενώ φυσικά ανάλογα προβλήματα έχουν και οι ελληνικές συστημικές τράπεζες, πολύ περισσότερο επειδή σχεδόν το 70% του ενεργητικού τους αποτελείται από τον αναβαλλόμενο φόρο, από αέρα δηλαδή (ερμηνεία).
Με δεδομένο δε το ότι, η Ευρωζώνη δεν είναι ούτε ΗΠΑ, ούτε Ελβετία, αφού δεν έχει προωθηθεί η τραπεζική ένωση της, μόνο οι μεγάλες τράπεζες ευρίσκονται υπό την εποπτεία της ΕΕ, δεν υπάρχει κοινή ασφάλιση καταθέσεων, ούτε ένα λειτουργικό καθεστώς εξυγίανσης τραπεζών που να μπορεί να κάνει ότι οι Ελβετοί με την UBS και την Credit Suisse, ενώ η ΕΚΤ δεν μπορεί αυτή τη φορά να βοηθήσει, εάν η κρίση επιδεινωθεί θα καταρρεύσουν τα πάντα – με τις πιθανότητες να συμβεί κάτι τέτοιο να είναι πολύ μεγάλες.
Το σύστημα του χρέους
Συνεχίζοντας, το νεοφιλελεύθερο χρηματοπιστωτικό και τραπεζικό σύστημα της Δύσης, κυρίως των ΗΠΑ, το οποίο έχουμε χαρακτηρίσει ως σύστημα του χρέους (ανάλυση), έχει βυθιστεί σε μία δομική κρίση από τις αρχές του αιώνα – ενώ η αποκλειστική εστίαση στα κέρδη των υπερπλουσίων, στους ελίτ του 1% που γίνονται διαρκώς πλουσιότεροι με το 99% συνεχώς φτωχότερο, έχει προκαλέσει μέχρι στιγμής τρεις κρίσεις: την κρίση του διαδικτύου (dot com) του 2000, τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 και την τρέχουσα του 2019/2023.
Αυτές οι κρίσεις, οι οποίες έχουν συμβάλει στην αποκεφαλαιοποίηση της μεσαίας τάξης (ανάλυση), δεν είναι απλά μία επανάληψη των προηγουμένων, αλλά φτάνουν συνεχώς σε πολύ υψηλότερα επίπεδα – επειδή οι φούσκες που δημιουργούνται, ο βαθμός της κρίσης και η δυσαναλογία που προκαλείται από τις «διασώσεις» των κεντρικών τραπεζών, είναι κάθε φορά μαζικά μεγαλύτερα.
Εξέλιξη του χρέους των ΗΠΑ
Ειδικότερα, μεταξύ των ετών 2008 και 2023, έχουν μεσολαβήσει 13 χρόνια ποσοτικής χαλάρωσης, η πολιτική των μηδενικών ή/και αρνητικών επιτοκίων, καθώς επίσης μία άνευ προηγουμένου έκρηξη χρήματος, δημοσίου και ιδιωτικού χρέους – ως αποτέλεσμα των κρίσεων και της μη ισορροπημένης αναδιανομής των εισοδημάτων. Μόνο το δημόσιο χρέος των ΗΠΑ αυξήθηκε από περίπου 10 τρις $ το 2008 στα 31,5 τρις $ σήμερα (γράφημα) – ή από 67,5% του ΑΕΠ στο 130%.
Αυτή η γιγαντιαία έκρηξη, είχε οδηγήσει τις τιμές των μετοχών, οπότε τις κερδοσκοπικές περιουσίες του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου, σε αστρονομικά ύψη – εις βάρος της πραγματικής οικονομίας και του βιομηχανικού κεφαλαίου που «μετανάστευσαν» στην Ασία. Έτσι τόσο η Fed, όσο και η ΕΚΤ, αποφάσισαν να δώσουν τέλος στο κερδοσκοπικό πάρτι – αυξάνοντας τα επιτόκια σε κανονικά επίπεδα.
Βέβαια, με τον πληθωρισμό στο 10% το 2022 και ενδεχομένως επί πλέον 5% το 2023, τα πραγματικά επιτόκια, δηλαδή τα ονομαστικά μείον τον πληθωρισμό, απαιτούν να αυξηθούν τα ονομαστικά πάνω από το 15% για να πάψουν να είναι αρνητικά – ή, εναλλακτικά, να μειωθεί ο πληθωρισμός που όμως οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην προσφορά, λόγω του πολέμου της Ουκρανίας, των κυρώσεων εναντίον της Κίνας και της Ρωσίας ή στα προβλήματα της εφοδιαστικής αλυσίδας.
Με δεδομένο τώρα το ότι, δεν υπάρχει καμία πρόθεση εκ μέρους της Δύσης να διαπραγματευθεί το τέλος του πολέμου ή να σταματήσει τις κυρώσεις, η προσπάθεια των κεντρικών τραπεζών επικεντρώνεται στην καταπολέμηση του πληθωρισμού μέσω της αύξησης των επιτοκίων – έτσι ώστε να μειωθεί η ζήτηση, καθώς επίσης να μην τεθεί σε λειτουργία το σπιράλ μισθών τιμών (ανάλυση). Η ανάλογη αύξηση δηλαδή των μισθών με τις τιμές που είναι προ των πυλών – ενώ εάν συνεχισθεί ο πληθωρισμός, θα μετατραπεί σε μη ελεγχόμενο υπερπληθωρισμό, τα νομίσματα θα χάσουν την αξία τους κοκ.
Εν προκειμένω, ο πρόεδρος της Fed το 1980, ο Paul Volcker, είχε επίσης αυτό το στόχο, όταν αύξησε τα επιτόκια στο 20% – μόνο που τότε το δημόσιο χρέος των ΗΠΑ ήταν στο 31,6% του ΑΕΠ τους και σήμερα στο 130%, ενώ δεν υπήρχε ο πληθωρισμός της προσφοράς (με την κατάσταση στην Ευρωζώνη πολύ πιο προβληματική, λόγω της δομής της, των διαφορετικών οικονομικών δεικτών των κρατών μελών της κοκ.).
Η επιλογή μεταξύ πανώλης και χολέρας
Περαιτέρω, μία σημαντική αύξηση των επιτοκίων έχει πλέον πολύ σοβαρές οικονομικές συνέπειες – εκτός από τη βαθιά ύφεση που θα προκληθεί και η οποία αυξάνει τα χρέη, βυθίζει τα κράτη στη φτώχεια, προκαλεί τραπεζικές κρίσεις, χρεοκοπίες κοκ.
Ειδικότερα, το επιτόκιο για ένα στεγαστικό δάνειο 30 ετών στις ΗΠΑ ήταν στο 6,95% το Νοέμβριο του 2022 – γεγονός που σημαίνει πως εάν τα δάνεια του αμερικανικού δημοσίου φτάσουν μόνο σε αυτό το επίπεδο, θα σήμαινε μία επιβάρυνση τόκων ύψους 6,57 τρις $ ή περίπου το 30% της συνολικής οικονομίας των ΗΠΑ, για ολόκληρη τη αμερικανική κοινωνία.
Κάτι τέτοιο μπορεί κανείς να το φαντασθεί πολύ δύσκολα – γεγονός που σημαίνει πως το νεοφιλελεύθερο χρηματοπιστωτικό σύστημα έχει οδηγηθεί σε αδιέξοδο από τους πρωταγωνιστές του, αφήνοντας σήμερα μόνο την επιλογή μεταξύ πανούκλας και χολέρας. Σε μία βαριά οπλισμένη κοινωνία δε, όπως είναι η αμερικανική, κανένας δεν θα μπορούσε να προβλέψει τι θα συμβεί – όπως άλλωστε συμβαίνει σήμερα στη Γαλλία, αφού ασφαλώς οι σοβαρές αναταραχές δεν οφείλονται απλά στη συνταξιοδότηση στα 64, αντί στα 62.
Οφείλονται ξεκάθαρα στην κατάρρευση του βιοτικού επιπέδου των ασθενέστερων που θεωρούν πια πως δεν έχουν τίποτα να χάσουν – ενώ αργά ή γρήγορα θα συμβεί κάτι ανάλογο σε πολλές άλλες χώρες της Ευρώπης, όπως στην Ελλάδα που είναι τρίτη από το τέλος στην ΕΕ, όσον αφορά την αγοραστική δύναμη των εισοδημάτων των Πολιτών της (γράφημα).
Μπορεί δε οι Έλληνες να μην ζητούν ακόμη αυξήσεις, έχοντας σκύψει το κεφάλι από τα συνεχή μνημόνια, αλλά οι τιμές των τροφίμων, τα ενοίκια κοκ. είναι πλέον εκτός ελέγχου, άνω του 30% σωρευτικά – οπότε η εξέγερση τους είναι θέμα χρόνου. Πόσο μάλλον όταν η μεσαία τάξη ληστεύεται κυριολεκτικά από τους φόρους (πηγή) – ενώ η μεσαία τάξη είναι αυτή που εγγυάται τη Δημοκρατία.
Επίλογος
Ολοκληρώνοντας, η κρίση του 2008 ήταν το αποτέλεσμα μίας απάτης μεγάλης κλίμακας που καλύφθηκε από τους πολέμους του Bush – υπενθυμίζοντας τα δάνεια subprime ή ninja (δάνεια σε ανθρώπους χωρίς εισόδημα, χωρίς δουλειά και χωρίς περιουσιακά στοιχεία), τις πολλαπλές «επανασυσκευασίες» των παλαιών δανείων, τις αξιολογήσεις σκουπιδιών με τριπλό Α, τη διακίνηση τους, την εξαγωγή τους με τη ληστεία των τραπεζών πολλών ευρωπαϊκών χωρών, κυρίως της Γερμανίας κοκ.
Η παρούσα κρίση τεκμηριώνει πως γίνεται και χωρίς απάτη – αφού οι σημερινές ανισορροπίες είναι λιγότερο το αποτέλεσμα εγκληματικών μηχανορραφιών και περισσότερο η λογική συνέπεια του γιγαντιαίου πληθωρισμού των τίτλων (ομόλογα, μετοχές κλπ.) και του χρέους που προκλήθηκε από τις μεγάλες κεντρικές τράπεζες, πάνω από μία δεκαετία. Αυτό ακριβώς εμποδίζει πια την επιστροφή στην κανονικότητα – ενώ έχει καταστήσει αδύνατη μία αποτελεσματική νομισματική ή/και δημοσιονομική πολιτική.
Το βασικό πρόβλημα του νεοφιλελεύθερου χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού χωρίς όρια είναι το ότι, η καμπύλη της ανάπτυξης της πραγματικής οικονομίας, δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να συμβαδίσει με την ταχεία άνοδο της χρηματοπιστωτικής οικονομίας, του χρέους και του πλουτισμού των λίγων, εις βάρος των πολλών – επομένως, τα περιοδικά κραχ είναι προγραμματισμένα σε μεγάλο βαθμό. Όπως έχουμε αναλύσει δε, έχουμε φτάσει στο τέλος της εποχής της αφθονίας (πηγή) – χωρίς καμία δυνατότητα επιστροφής.
Οι ΗΠΑ, για να αλλάξουν την πορεία παρακμής τους, έχουν ξεκινήσει έναν ευρύτερο πόλεμο – με στόχο να διατηρήσουν την παγκόσμια ηγεμονία και τα νομισματικά τους προνόμια, ληστεύοντας παράλληλα τους συμμάχους τους. Ο πόλεμος όμως αυτός δεν κατέστρεψε τη Ρωσία, τουλάχιστον όχι ακόμη, αλλά εκπυρσοκρότησε προς τα πίσω – με πρώτα θύματα του τις δυτικές τράπεζες. Το εύλογο ερώτημα εδώ είναι τι θα συνέβαινε, εάν διευρυνόταν εναντίον της Κίνας – ενώ το μόνο σίγουρο είναι το ότι, η αρνητική αξιολόγηση του αμερικανικού τραπεζικού τομέα εκ μέρους της Moody’s δεν ήταν τόσο αβάσιμη, αν και σίγουρα θα έπρεπε να συμπεριλάβει τον ευρωπαϊκό τραπεζικό τομέα.