Ο πόλεμος συνεχίζεται παρά το δριμύ ψύχος που επικρατεί στην Ουκρανία. Οι πληροφορίες που διακινούνται είναι αντιφατικές. Ενώ το διπλωματικό παρασκήνιο εμφανώς οργιάζει σε μια προσπάθεια εξεύρεσης μιας συντεταγμένης εξόδου από τη σύγκρουση, η πραγματικότητα επί του πεδίου και οι παράλογες προσδοκίες που έχουν καλλιεργηθεί δεν το επιτρέπουν. Τα πιόνια στην επικοινωνιακή σκακιέρα των πραγματικών εμπολέμων και η χαζοχαρούμενη στάση τους συνεχίζεται, κάνοντας δύσκολη τη ζωή όλων όσοι παρά τη δυσκολία, επιδιώκουν την απεμπλοκή από τη σύγκρουση. Στο αρχικό στάδιο παρήγαγε τακτικά αποτελέσματα, στο στρατηγικό επίπεδο όμως αποδεικνύεται πως παράγει αδιέξοδα…
Από: defence-point.gr - Του Ζαχαρία Μίχα*
(Διευθυντής Μελετών στο Ινστιτούτο Αναλύσεων Ασφάλειας και Άμυνας – ΙΑΑΑ/ISDA)
Τελευταίο «κρούσμα» η πληροφορία ότι ο επικεφαλής της CIA εστάλη στο Κίεβο και τη Μόσχα για να αναζητήσει σημείο συμβιβασμού, χωρίς όμως επιτυχία. Οι Ρώσοι δεν σκοπεύουν να εγκαταλείψουν τα εδαφικά κέρδη, για τα οποία έχει χυθεί πολύ αίμα. Από την άλλη πλευρά οι Ουκρανοί διαμηνύουν ότι για ειρήνη θα συζητούσαν μόνον εάν τα ρωσικά στρατεύματα θα αποχωρούσαν από τις περιοχές που έχουν καταλάβει. Με χαρακτηριστική καθυστέρηση, η Μόσχα διέψευσε την είδηση, δίνοντας όμως την εντύπωση ότι επιθυμεί να μην χρεωθεί την αποτυχία.
Εάν αυτό αποτελεί ορθή παρατήρηση, οι Ρώσοι εκτιμούν την πρωτοβουλία των ΗΠΑ, ενδιαφέρονται για κλείσιμο του μετώπου, με τρόπο όμως που να μπορεί να δικαιολογήσει στο εσωτερικό της χώρας την πολεμική κινητοποίηση. Σημαίνει επίσης ότι και οι Αμερικανοί αντιλαμβάνονται πως ο τερματισμός του πολέμου προϋποθέτει αναπόφευκτα επώδυνους συμβιβασμούς από την πλευρά των Ουκρανών. Κατά συνέπεια, το πρόβλημα είναι πλέον το Κίεβο. Και επειδή θα ήταν άδικο από τη μία οι Δυτικοί να θεωρούν ότι η Ουκρανία πολεμά για λογαριασμό των ΗΠΑ και δευτερευόντως για ολόκληρη τη Δύση κι από την άλλη να την κατηγορούν ότι δεν συμβιβάζεται, το πρόβλημα καταλήγει να βρίσκεται καθ’ ολοκληρίαν στα χέρια της Ουάσιγκτον.
Οι ΗΠΑ έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στον βαρύ εξοπλισμό της Ουκρανίας με κάθε λογής οπλικά συστήματα (ζητούνται πλέον και μαχητικά αεροσκάφη), έχοντας ξοδέψει συνολικά ένα ποσό περί το μισό τρισ. δολάρια για την πολεμική προσπάθεια στην Ουκρανία, που όμως αποδεικνύεται βαρέλι δίχως πάτο. Έχουν ασκήσει επίσης ασφυκτικές πιέσεις στους συμμάχους στο ΝΑΤΟ να αναλάβουν μεγαλύτερα βάρη για να επιμεριστεί το δυσβάσταχτο κόστος. Στην προσπάθεια αυτή έδωσαν και ένα ισχυρό επικοινωνιακό όπλο εσωτερικής νομιμοποίησης της πολεμικής προσπάθειας στον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν.
Η πρόθεση αποστολής αρμάτων μάχης «Leopard» δημιούργησαν έντονους συνειρμούς στη Ρωσία με το παρελθόν: «Είναι απίστευτο αλλά αληθινό… Μας απειλούν και πάλι τα γερμανικά τανκς»! Επικοινωνιακά, ενίσχυσε το επιχείρημα της Μόσχας ότι το καθεστώς στο Κίεβο συνδέεται με τον νεοναζισμό. Και τώρα τα γερμανικά τανκς θυμίζουν την επιχείρηση «Μπαρμπαρόσα» της ναζιστικής Γερμανίας, που κόστισε 27 εκατομμύρια Σοβιετικούς νεκρούς: Έντεκα περίπου ήταν απώλειες στρατιωτών, άλλα δέκα απώλειες αμάχων και άλλα 8-9 εκατομμύρια απώλειες λόγω ασθενειών και λιμού.
Η επικοινωνιακή αξιοποίηση της πρόθεσης παράδοσης γερμανικών αρμάτων μάχης στους Ουκρανούς έχει στόχο να συγκαλύψει τη ρωσική εισβολή, η οποία είναι ευκολότερο να αιτιολογηθεί σαν άμυνα του πατρίου εδάφους, καθώς οι επιχειρήσεις λαμβάνουν χώρα στην ανατολική Ουκρανία. Η εισαγωγή στην εξίσωση γερμανικών αρμάτων μάχης, όμως, εξυπηρετεί επικοινωνιακά τη στρατηγική Πούτιν, αφού επαναφέρει μνήμες και ενεργοποιεί αντανακλαστικά.
Όσο κι αν μοιάζει εκ πρώτης όψεως ασύμβατο, ο εξοπλισμός της Ουκρανίας δεν αντιβαίνει την επιδίωξη τερματισμού της πολεμικής σύγκρουσης. Όπως ο υπογράφων έχει αναφέρει στο παρελθόν, για να σταματήσει μια πολεμική σύγκρουση απαιτείται σύγκλιση των βουλήσεων των αντιμαχομένων, η οποία προϋποθέτει ότι οι δύο πλευρές έχουν φτάσει σε ένα «σημείο ισορροπίας» που συνδέεται με το ισοζύγιο κόστους-οφέλους όπως το βλέπει η κάθε πλευρά. Ο εξοπλισμός της Ουκρανίας αποσκοπεί να τρομάξει τη Ρωσία για τις δυνατότητες επιτυχούς αντεπίθεσης εκ μέρους των Ουκρανών. Ξεχνούν όμως ότι η ρωσική πλευρά δεν έχει την επιλογή της πλήρους αποχώρησης που απαιτεί ο Ζελένσκι για να συζητήσει τερματισμό των επιχειρήσεων. Αυτό οδηγεί σε αδιέξοδο και μοναδική προοπτική μένουν οι συγκρούσεις.
Το κόστος-όφελος όμως, συνδέεται και με το πόσα μπορεί αντικειμενικά να αντέξει ένας λαός, πέραν της όποιας διάθεσής του για αντίσταση. Στην Ουκρανία, ενώ υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι ανάμεσα στους πραγματικούς εμπολέμους, δηλαδή ΗΠΑ και Ρωσία, υπάρχει πλέον ενδιαφέρον τερματισμού της σύγκρουσης, η στάση του Κιέβου περιπλέκει την εξίσωση. Παρόλο που η εξάρτησή του από τους δυτικούς για τη συνέχιση της πολεμικής προσπάθειας είναι απόλυτη, πώς ο Ζελένσκι να δικαιολογήσει τις εδαφικές απώλειες στους Ουκρανούς, όταν στη ρητορική του συμπεριλαμβάνεται ακόμα και η απελευθέρωση της Κριμαίας; Γι’ αυτό ζητάει κάθε λογής οπλικό σύστημα. Όταν μάλιστα διακηρύσσει την πρόθεση να συνεχίσει τις επιχειρήσεις, «νομιμοποιεί» κάθε νέα επιθετική κίνηση του αντιπάλου.
Εν όψει της αναμενόμενης μεγάλης επίθεσής τους, οι Ρώσοι εντείνουν τους βομβαρδισμούς κρίσιμων υποδομών στην Ουκρανία, ώστε να αυξήσουν δραματικά το κόστος για τον ουκρανικό λαό και κατ’ επέκταση για το Κίεβο, σε μια προσπάθεια να το υποχρεώσει σε αλλαγή στάσης. Οι ολοένα και πιο περιορισμένοι ανθρώπινοι πόροι της Ουκρανίας, λόγω και των μεγάλων απωλειών στα πεδία των μαχών, δεν αφήνουν πολλά περιθώρια στον Ζελένσκι. Οι φιλοπόλεμες ανοησίες στη Δύση δείχνουν να προσγειώνονται και στο προσκήνιο να έρχονται πιο ορθολογικοί στρατηγικοί προβληματισμοί, οι οποίοι το προηγούμενο διάστημα ήταν εξοβελισμένοι από τη δημόσια συζήτηση, όπως δείχνει και το σχετικό δημοσίευμα της γερμανικής εφημερίδας Welt.
Όσο φανατικός κι αν είσαι, δεν είναι μακριά η μέρα της δικαίωσης όσων αρνήθηκαν να δουν τη σύγκρουση της Ουκρανίας με «ιδεολογικά γυαλιά», παρ’ ότι υπέστησαν ένα ιδιότυπο μπούλινγκ και μία απαξία, αφού βαφτίστηκαν συλλήβδην φιλορώσοι και αντιαμερικανοί. Η γελοιότητα σε όλο της το μεγαλείο! Με απλά λόγια: Το μεγαλύτερο πρόβλημα για τις ΗΠΑ αυτή τη στιγμή στον πόλεμο της Ουκρανίας είναι το Κίεβο! Η στάση του, όμως, διαμορφώθηκε από την Ουάσινγκτον. Διότι ακολουθώντας την πεπατημένη του Αφγανιστάν και του Ιράκ, επέλεξε να αφοσιωθεί στον στρατηγικό στόχο της να «κοντύνει» την Ρωσία, χωρίς όμως να σκέπτεται τις επιπλοκές στο στρατηγικό επίπεδο, που έχουν οδηγήσει σε αδιέξοδο.
Στο Αφγανιστάν χρησιμοποίησε τους Μουτζαχεντίν κατά των Σοβιετικών. Χρειάζεται να θυμίσει κανείς το πως επηρέασαν το στρατηγικό επίπεδο τις δεκαετίες που ακολούθησαν; Στο Ιράκ εστίασαν στην ανατροπή του καθεστώτος του Σαντάμ Χουσεΐν, χρησιμοποιώντας το ψευδές επιχείρημα περί κατοχής όπλων μαζικής καταστροφής. Οι Αμερικανοί διαπιστώνουν πλέον ότι το αποτέλεσμα, μερικές δεκαετίες μετά, δεν εξυπηρετεί τους στρατηγικούς τους στόχους. Τούτων λεχθέντων, πόσο παράλογο είναι περιμένουμε ότι και στην Ουκρανία θα έχουμε επανάληψη παρεμφερούς σεναρίου; Να συζητάμε δηλαδή τα αμερικανικά λάθη αυτής της περιόδου, τα οποία θα έχουν επηρεάσει αρνητικά τις στρατηγικές δυνατότητες των Ηνωμένων Πολιτειών.
Αρχικά επικράτησαν οι χαζοχαρούμενες «αναλύσεις» του συρμού, μορφωμένων και αμόρφωτων «χρήσιμων ηλίθιων» της μιας και της άλλης πλευράς. Όλων αυτών που ζητωκραύγαζαν, αποδεικνύοντας στρατηγική τυφλότητα, αδιαφορία για τη γεωγραφία και άγνοια της ιστορίας. Η περιώνυμη δυτική ακαδημαϊκή κοινότητα ξαφνικά θα θυμηθεί… τον καλό της εαυτό και θα ξεκινήσει τις «αποκαλύψεις» που θα εκθέτουν ανεπανόρθωτα, όσους σήμερα εκφράζουν την «πολιτική ορθότητα» και μάλιστα με μακαρθικό φανατισμό. Γι’ αυτό οι σοβαρές χώρες χρειάζεται να σχεδιάζουν εξωτερική πολιτική με βάση τα εθνικά τους συμφέροντα και να μην ετεροκαθορίζονται. Κι όποιος κατάλαβε… κατάλαβε.