Στις 30 Νοεμβρίου 1963, ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος (με παρότρυνση των άγγλων) διαβίβασε προς τον Φαντίλ Κουτσιούκ (αντιπρόεδρο της κυβέρνησης) έγγραφο, στο οποίο πρότεινε αναθεωρήσεις του Συντάγματος σε 13 άρθρα του.
Από: hellasjournal.com / Toυ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ (ΝΤΙΝΟΥ) ΑΥΓΟΥΣΤΗ *
Μοναδικός στόχος της πρωτοβουλίας αυτής του Κύπριου Πρόεδρου ήταν να λειτουργήσει επιτέλους το Κυπριακό κράτος, που προέκυψε μέσα από τις άδικες για τους Έλληνες συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου.
Ένα κράτος το οποίο, στα τρία μόλις χρόνια λειτουργίας του, λόγω των συνεχών «VETO» των Τούρκων Κυπρίων (Τ/Κ) σε σημαντικές αποφάσεις της Κυβέρνησης και της Βουλής των Αντιπροσώπων δεν μπορούσε να λειτουργήσει απρόσκοπτα.
Στις 6 Δεκεμβρίου 1963, η Άγκυρα έσπευσε να απορρίψει τις προτάσεις Μακαρίου με την εξής δήλωση: «Ο αντιπρόεδρος Δρ. Κουτσιούκ δεν έχει ούτε πρόκειται να εκφράσει τις δικές του απόψεις προτού πάρει οδηγίες από εμάς. Ελπίζω να μην φαντάζονται οι Έλληνες ότι θα αφήναμε τον χειρισμό ενός τόσο σοβαρού ζητήματος στην τουρκοκυπριακή ηγεσία».
Η συνέχεια ήρθε στις 2:30, πρωινό της 21ης Δεκεμβρίου 1963, όχι δια της διπλωματικής οδού, αλλά με οργανωμένη τουρκική προκλητική δόλια ενέργεια (προβοκάτσια) που κατέληξε σε αιματηρό επεισόδιο στην οδό Ερμού της Λευκωσίας.
Έγραψε την επομένη η εφημερίδα «Πατρίς»: ««Εφονεύθη μία πόρνη και κατέρρευσεν εν κράτος…… Ολίγων προ της αυγής της 21ης Δεκεμβρίου 1963, η “κυρίαρχος” και “ανεξάρτητος” Κυπριακή “Δημοκρατία” εξέπνεε ταυτοχρόνως με την αιμόφυρτον τούρκισαν πόρνην Τζεμαλιέ! Βίαιως θάνατος επισφράγισε τον αμαρτωλόν βίον αμφοτέρων!».
Η περιοχή στην οποία οι Τούρκοι δημιούργησαν το πρώτο αιματηρό επεισόδιο βρισκόταν σε μια γειτονιά συνήθως έρημη και ερεβώδη, σε ένα σημείο όπου άρχιζε η τουρκική συνοικία της Λευκωσίας, στην ιστορική και άλλοτε ακμάζουσα συνοικία Αγίου Κασιανού και Χρυσαλινιώτισσας.
Όπως εκ των υστέρων αποδείχθηκε, το σχέδιο τους προέβλεπε τη δημιουργία ενός ειδικού θύλακα, εντός του οποίου δεν θα υπήρχε κανένας Έλληνας και στον οποίο δεν θα ασκούσε καμία απολύτως εξουσία η νόμιμη κυβέρνηση της Κύπρου.
Τα βόρεια προάστια της Λευκωσίας αποτελούσαν την ιδανική λύση για τη δημιουργία ενός τέτοιου κλειστού θύλακα γιατί γειτνίαζαν με την περιοχή Κιόνελη-Αγύρτας, στην οποία βρισκόταν και το στρατόπεδο της Τουρκικής Δύναμης Κύπρου (ΤΟΥΡ.ΔΥ.Κ.).
Από την περιοχή αυτή διέρχεται η κύρια οδική αρτηρία, η οποία συνδέει τη Λευκωσία με την Κερύνεια, εκατέρωθεν της οποίας δεσπόζουν οι κορυφογραμμές της Άσπρης Μούτης και του Αγίου Ιλαρίωνος, τις οποίες επίσης κατέλαβαν. Από τη διάβαση αυτή πέρασε ολόκληρος ο όγκος των δυνάμεων εισβολής τον Ιούλιο του 1974, μετά τη διάσπαση της κύριας γραμμής αντίστασης στο χώρο της απόβασης.
Την ημέρα των Χριστουγέννων του 1963, η ΤΟΥΡ.ΔΥ.Κ. κινείται απειλητικά εναντίον Ελληνοκυπριακών θέσεων, τουρκικά πολεμικά αεροσκάφη υπερίπτανται της Λευκωσίας και πολεμικά σκάφη του τουρκικού στόλου, πλησιάζουν τις βόρειες ακτές της Κύπρου.
Η Ελληνική Κυβέρνηση διαμηνύει στην Ελληνική Δύναμη Κύπρου (ΕΛ.ΔΥ.Κ.) να παραμείνει εντός του στρατοπέδου της. Ο Μακάριος επικοινωνεί με την Αθήνα ζητώντας απεγνωσμένα βοήθεια. «Δεν θα μπλέξω την Ελλάδα σε πόλεμο, για τα δικά σας λάθη», ήταν η απάντηση που έλαβε άμεσα!
Ο Γεώργιος Παπανδρέου δεν συγχώρησε ποτέ τον Κύπριο Πρόεδρο, για το γεγονός, ότι δεν τον ενημέρωσε για την πρόθεση του να υποβάλει προτάσεις για αναθεώρηση του Συντάγματος.
Ακολούθησαν μυστικές διαβουλεύσεις μεταξύ Ελλάδας, Μεγάλης Βρετανίας και Τουρκίας για την επίτευξη εκεχειρίας. Στις 30 Δεκεμβρίου 1963, υπογράφθηκε από τους Μακάριο και Κουτσιούκ η πρώτη συμφωνία καταπαύσεως του πυρός.
Με την ίδια συμφωνία χαράχθηκε και η Πράσινη Γραμμή (η διαχωριστική γραμμή ονομάσθηκε πράσινη, επειδή ο Βρετανός στρατηγός Γιάνγκ την έσυρε στο χάρτη χρησιμοποιώντας πράσινο μολύβι), κατά μήκος του κέντρου της Λευκωσίας για να χωρίσει τις βόρειες τουρκοκυπριακές από τις νότιες ελληνοκυπριακές συνοικίες της και έτσι ο διαχωρισμός Ελλήνων και Τούρκων στην Λευκωσία καθίσταται πλέον μόνιμος.
Ανάμεσα στους αντιμαχόμενους παρεμβλήθηκαν άγγλοι στρατιώτες των Βάσεων αναλαμβάνοντας το ρόλο του μεσολαβητή/ειρηνευτή!
Με εντολή Ντενκτάς οι Τ/Κ εγκαταλείπουν τα σπίτια, τις περιουσίες και τις εργασίες τους και κλείνονται σε θύλακες που είχαν δημιουργηθεί παντού. Πολλοί από αυτούς εγκαταλείπουν τον τόπο τους με δάκρυα στα μάτια. Κάποιοι αντιστέκονται πεισματικά, αρνούμενοι να πειθαρχήσουν.
Παράνομες και αιμοσταγείς τουρκικές συμμορίες δεν δίσταζαν να δολοφονούν ακόμη και Τ/Κ που εργάζονταν με ζήλο για την ειρηνική συνύπαρξη. Είχαν προηγηθεί, τον Απρίλιο του 1962, οι δολοφονίες από τους Μυστικούς πράκτορες της «Τ.Μ.Τ.» των δικηγόρων και δημοσιογράφων Αιχάν Χικμέτ και Αχμέτ Μουσαφέρ Γκιουρκάν, εκδοτών της εφημερίδας «Μποζκούρτ».
Η ίδια οργάνωση πραγματοποίησε ακόμα δολοφονίες Τ/Κ αστυνομικών που υπηρετούσαν στη Βρετανική αποικιακή Αστυνομία και εργάζονταν για τον εντοπισμό παράνομου οπλισμού στην κοινότητά τους.
Την τουρκική προπαγάνδα αντέκρουσαν με ιδιαίτερη πειστικότητα οι (τουρκικές) απαντήσεις του Ντερβίς Αλί Καβάζογλου (που αργότερα δολοφονήθηκε από την Τ.Μ.Τ. μαζί με τον Κώστα Μισιαούλη), του Ιμπραχίμ Χασάν Αζίζ και του Νουρεττίν Μεχμέτ Σεφέρογλου, αλλά κυρίως του Δρ. Ιχσάν Αλή ο οποίος μεταξύ άλλων δήλωσε:
«Αναμφισβήτητα οι Τ/Κ κινδυνεύουν από τους Τούρκους τρομοκράτες και όχι από τους Έλληνες, όπως ισχυρίστηκε ο Τούρκος αντιπρόσωπος στα Η.Ε.» (Δρ Ιχσάν Αλή, τηλεγράφημα προς τον Γ.Γ του Ο.Η,Ε., 08/12/1965).
Υστερόγραφο: Η ετοιμότητα των Τούρκων για τις συγκρούσεις των ματωμένων Χριστουγέννων του 1963 αποδεικνύεται από τον άρτιο εξοπλισμό τον οποίο διέθεταν, σε αντίθεση με την πλειοψηφία των Ελλήνων οι οποίοι μπήκαν στις μάχες με παμπάλαια όπλα, ακόμα και κυνηγετικά.
Τα πρώτα κύματα των στασιαστών αντιμετωπίσθηκαν με γενναιότητα από Ελληνοκύπριους εθελοντές, καθώς και στρατιώτες του υποτυπώδους Κυπριακού Στρατού και αστυνομικούς. Επικεφαλής των ομάδων αντιστάσεως ήταν κυρίως αγωνιστές της Ε.Ο.Κ.Α., όπως ο Τάσος Μάρκου, ο Βάσος Λυσσαρίδης, ο Νίκος Σαμψών, ο Νίκος Λεφτής, κ.ά.
Δρ. Αυγουστίνος (Ντίνος) Αυγουστή
Καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Από το Μονάγρι Λεμεσού
Από: hellasjournal.com / Toυ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ (ΝΤΙΝΟΥ) ΑΥΓΟΥΣΤΗ *
Μοναδικός στόχος της πρωτοβουλίας αυτής του Κύπριου Πρόεδρου ήταν να λειτουργήσει επιτέλους το Κυπριακό κράτος, που προέκυψε μέσα από τις άδικες για τους Έλληνες συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου.
Ένα κράτος το οποίο, στα τρία μόλις χρόνια λειτουργίας του, λόγω των συνεχών «VETO» των Τούρκων Κυπρίων (Τ/Κ) σε σημαντικές αποφάσεις της Κυβέρνησης και της Βουλής των Αντιπροσώπων δεν μπορούσε να λειτουργήσει απρόσκοπτα.
Στις 6 Δεκεμβρίου 1963, η Άγκυρα έσπευσε να απορρίψει τις προτάσεις Μακαρίου με την εξής δήλωση: «Ο αντιπρόεδρος Δρ. Κουτσιούκ δεν έχει ούτε πρόκειται να εκφράσει τις δικές του απόψεις προτού πάρει οδηγίες από εμάς. Ελπίζω να μην φαντάζονται οι Έλληνες ότι θα αφήναμε τον χειρισμό ενός τόσο σοβαρού ζητήματος στην τουρκοκυπριακή ηγεσία».
Η συνέχεια ήρθε στις 2:30, πρωινό της 21ης Δεκεμβρίου 1963, όχι δια της διπλωματικής οδού, αλλά με οργανωμένη τουρκική προκλητική δόλια ενέργεια (προβοκάτσια) που κατέληξε σε αιματηρό επεισόδιο στην οδό Ερμού της Λευκωσίας.
- Σε ένα συνήθη έλεγχο της αστυνομίας, μέλη του Αστυνομικού Σώματος σταμάτησαν ένα αυτοκίνητο στο οποίο επέβαιναν τέσσερις Τουρκοκύπριοι, δύο άνδρες και δύο γυναίκες.
- Ο οδηγός δεν δέχθηκε τη διενέργεια έρευνας, αντέδρασε κι επακολούθησε συμπλοκή. Ομάδες Τ/Κ εφόρμησαν από τις βόρειες προσβάσεις, οι αστυνομικοί τράβηξαν περίστροφα, τα όπλα κροτάλισαν και η σύγκρουση γρήγορα επεκτάθηκε.
Έγραψε την επομένη η εφημερίδα «Πατρίς»: ««Εφονεύθη μία πόρνη και κατέρρευσεν εν κράτος…… Ολίγων προ της αυγής της 21ης Δεκεμβρίου 1963, η “κυρίαρχος” και “ανεξάρτητος” Κυπριακή “Δημοκρατία” εξέπνεε ταυτοχρόνως με την αιμόφυρτον τούρκισαν πόρνην Τζεμαλιέ! Βίαιως θάνατος επισφράγισε τον αμαρτωλόν βίον αμφοτέρων!».
Η περιοχή στην οποία οι Τούρκοι δημιούργησαν το πρώτο αιματηρό επεισόδιο βρισκόταν σε μια γειτονιά συνήθως έρημη και ερεβώδη, σε ένα σημείο όπου άρχιζε η τουρκική συνοικία της Λευκωσίας, στην ιστορική και άλλοτε ακμάζουσα συνοικία Αγίου Κασιανού και Χρυσαλινιώτισσας.
Όπως εκ των υστέρων αποδείχθηκε, το σχέδιο τους προέβλεπε τη δημιουργία ενός ειδικού θύλακα, εντός του οποίου δεν θα υπήρχε κανένας Έλληνας και στον οποίο δεν θα ασκούσε καμία απολύτως εξουσία η νόμιμη κυβέρνηση της Κύπρου.
Τα βόρεια προάστια της Λευκωσίας αποτελούσαν την ιδανική λύση για τη δημιουργία ενός τέτοιου κλειστού θύλακα γιατί γειτνίαζαν με την περιοχή Κιόνελη-Αγύρτας, στην οποία βρισκόταν και το στρατόπεδο της Τουρκικής Δύναμης Κύπρου (ΤΟΥΡ.ΔΥ.Κ.).
Από την περιοχή αυτή διέρχεται η κύρια οδική αρτηρία, η οποία συνδέει τη Λευκωσία με την Κερύνεια, εκατέρωθεν της οποίας δεσπόζουν οι κορυφογραμμές της Άσπρης Μούτης και του Αγίου Ιλαρίωνος, τις οποίες επίσης κατέλαβαν. Από τη διάβαση αυτή πέρασε ολόκληρος ο όγκος των δυνάμεων εισβολής τον Ιούλιο του 1974, μετά τη διάσπαση της κύριας γραμμής αντίστασης στο χώρο της απόβασης.
Την ημέρα των Χριστουγέννων του 1963, η ΤΟΥΡ.ΔΥ.Κ. κινείται απειλητικά εναντίον Ελληνοκυπριακών θέσεων, τουρκικά πολεμικά αεροσκάφη υπερίπτανται της Λευκωσίας και πολεμικά σκάφη του τουρκικού στόλου, πλησιάζουν τις βόρειες ακτές της Κύπρου.
Η Ελληνική Κυβέρνηση διαμηνύει στην Ελληνική Δύναμη Κύπρου (ΕΛ.ΔΥ.Κ.) να παραμείνει εντός του στρατοπέδου της. Ο Μακάριος επικοινωνεί με την Αθήνα ζητώντας απεγνωσμένα βοήθεια. «Δεν θα μπλέξω την Ελλάδα σε πόλεμο, για τα δικά σας λάθη», ήταν η απάντηση που έλαβε άμεσα!
Ο Γεώργιος Παπανδρέου δεν συγχώρησε ποτέ τον Κύπριο Πρόεδρο, για το γεγονός, ότι δεν τον ενημέρωσε για την πρόθεση του να υποβάλει προτάσεις για αναθεώρηση του Συντάγματος.
- «Δεν δύναμαι να γίνομαι ουραγός της Κυπριακής Κυβερνήσεως», δήλωσε ο Έλληνας Πρωθυπουργός, αφήνοντας μάλιστα υπονοούμενα σε ότι η ενέργεια του Αρχιεπισκόπου ενδεχομένως στόχευε στην αποσταθεροποίηση της ασταθούς κυβερνήσεως του!
Ακολούθησαν μυστικές διαβουλεύσεις μεταξύ Ελλάδας, Μεγάλης Βρετανίας και Τουρκίας για την επίτευξη εκεχειρίας. Στις 30 Δεκεμβρίου 1963, υπογράφθηκε από τους Μακάριο και Κουτσιούκ η πρώτη συμφωνία καταπαύσεως του πυρός.
Με την ίδια συμφωνία χαράχθηκε και η Πράσινη Γραμμή (η διαχωριστική γραμμή ονομάσθηκε πράσινη, επειδή ο Βρετανός στρατηγός Γιάνγκ την έσυρε στο χάρτη χρησιμοποιώντας πράσινο μολύβι), κατά μήκος του κέντρου της Λευκωσίας για να χωρίσει τις βόρειες τουρκοκυπριακές από τις νότιες ελληνοκυπριακές συνοικίες της και έτσι ο διαχωρισμός Ελλήνων και Τούρκων στην Λευκωσία καθίσταται πλέον μόνιμος.
Ανάμεσα στους αντιμαχόμενους παρεμβλήθηκαν άγγλοι στρατιώτες των Βάσεων αναλαμβάνοντας το ρόλο του μεσολαβητή/ειρηνευτή!
Με εντολή Ντενκτάς οι Τ/Κ εγκαταλείπουν τα σπίτια, τις περιουσίες και τις εργασίες τους και κλείνονται σε θύλακες που είχαν δημιουργηθεί παντού. Πολλοί από αυτούς εγκαταλείπουν τον τόπο τους με δάκρυα στα μάτια. Κάποιοι αντιστέκονται πεισματικά, αρνούμενοι να πειθαρχήσουν.
Παράνομες και αιμοσταγείς τουρκικές συμμορίες δεν δίσταζαν να δολοφονούν ακόμη και Τ/Κ που εργάζονταν με ζήλο για την ειρηνική συνύπαρξη. Είχαν προηγηθεί, τον Απρίλιο του 1962, οι δολοφονίες από τους Μυστικούς πράκτορες της «Τ.Μ.Τ.» των δικηγόρων και δημοσιογράφων Αιχάν Χικμέτ και Αχμέτ Μουσαφέρ Γκιουρκάν, εκδοτών της εφημερίδας «Μποζκούρτ».
Η ίδια οργάνωση πραγματοποίησε ακόμα δολοφονίες Τ/Κ αστυνομικών που υπηρετούσαν στη Βρετανική αποικιακή Αστυνομία και εργάζονταν για τον εντοπισμό παράνομου οπλισμού στην κοινότητά τους.
- Κύρια κατεύθυνση της τουρκικής προπαγάνδας ήταν ότι, η διά της βίας μετακίνηση του τουρκοκυπριακού πληθυσμού έγινε, προκειμένου να προστατευθεί από την εξόντωση και τις σφαγές, που σχεδίαζαν εναντίον του ο Μακάριος και οι Έ/Κ.
Την τουρκική προπαγάνδα αντέκρουσαν με ιδιαίτερη πειστικότητα οι (τουρκικές) απαντήσεις του Ντερβίς Αλί Καβάζογλου (που αργότερα δολοφονήθηκε από την Τ.Μ.Τ. μαζί με τον Κώστα Μισιαούλη), του Ιμπραχίμ Χασάν Αζίζ και του Νουρεττίν Μεχμέτ Σεφέρογλου, αλλά κυρίως του Δρ. Ιχσάν Αλή ο οποίος μεταξύ άλλων δήλωσε:
«Αναμφισβήτητα οι Τ/Κ κινδυνεύουν από τους Τούρκους τρομοκράτες και όχι από τους Έλληνες, όπως ισχυρίστηκε ο Τούρκος αντιπρόσωπος στα Η.Ε.» (Δρ Ιχσάν Αλή, τηλεγράφημα προς τον Γ.Γ του Ο.Η,Ε., 08/12/1965).
Υστερόγραφο: Η ετοιμότητα των Τούρκων για τις συγκρούσεις των ματωμένων Χριστουγέννων του 1963 αποδεικνύεται από τον άρτιο εξοπλισμό τον οποίο διέθεταν, σε αντίθεση με την πλειοψηφία των Ελλήνων οι οποίοι μπήκαν στις μάχες με παμπάλαια όπλα, ακόμα και κυνηγετικά.
Τα πρώτα κύματα των στασιαστών αντιμετωπίσθηκαν με γενναιότητα από Ελληνοκύπριους εθελοντές, καθώς και στρατιώτες του υποτυπώδους Κυπριακού Στρατού και αστυνομικούς. Επικεφαλής των ομάδων αντιστάσεως ήταν κυρίως αγωνιστές της Ε.Ο.Κ.Α., όπως ο Τάσος Μάρκου, ο Βάσος Λυσσαρίδης, ο Νίκος Σαμψών, ο Νίκος Λεφτής, κ.ά.
Δρ. Αυγουστίνος (Ντίνος) Αυγουστή
Καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Από το Μονάγρι Λεμεσού