Νομισματική άμπωτη

Έχει ειπωθεί πως εάν δεν φύγουν τα νερά της παλίρροιας κανένας δεν γνωρίζει τι πραγματικά υπάρχει κάτω από το νερό.

Από: analyst.gr / Γράφει ο Σαράντος Λέκκας - Οικονομολόγος

Και τα νερά δυστυχώς είναι πολλά, ως αποτέλεσμα της ποσοτικής χαλάρωσης αλλά και της μείωσης των επιτοκίων ακόμη και σε αρνητικό περιβάλλον.

Ενεργητικό κεντρικών τραπεζών

Η αγορά ομολόγων από τις κεντρικές τράπεζες διόγκωσε τους ισολογισμούς τους και πλημμύρισε με χρήμα τις τράπεζες, όμως το χρήμα δεν οδηγήθηκε στην πραγματική οικονομία αλλά σε διάφορες αγορές που μπορούν να προσεγγιστούν μόνο από τις χρηματοοικονομικές ελίτ.

Αποτέλεσμα να δημιουργηθούν φούσκες σε μετοχές, ομόλογα , μέταλλα , ενώ τα παράγωγα και τα κάθε είδους χρηματιστηριακά παιχνίδια να ξεφύγουν από κάθε έννοια δυνητικού ελέγχου.

Η άμπωτη επομένως αποκαλύπτει την πραγματικότητα που οι ποσότητες νερού δεν άφηναν να διαφανή δημιουργώντας μια πλασματική εικόνα που στις περισσότερες των περιπτώσεων εφησυχάζει και απονευρώνει.

Βλέποντας τις κινητοποιήσεις των Γάλλων ως αντίδραση στις αποφάσεις της κυβέρνησης να αυξήσει το όριο συνταξιοδότησης από τα 62 στα 65 χρόνια κατά την επομένη δεκαετία, αμέσως και συνειρμικά γίνεται  κατανοητή η αντίδραση της κεντρικής τράπεζας της Αγγλίας να ξεκινήσει ξανά την αγορά μακροπρόθεσμων ομολόγων.

Στην Αγγλία είχε δρομολογηθεί η μείωση του χαρτοφυλακίου της κεντρικής τράπεζας μέσω πώλησης ομολόγων που είχαν αποκτηθεί κατά την περίοδο της ποσοτικής χαλάρωσης.

Αυτή η απόφαση σε συνδυασμό με την γενικότερη αναταραχή στην αγορά ομολόγων εξαιτίας της ανοδικής πορείας των επιτοκίων είχε δημιουργήσει μεγάλα προβλήματα στα ταμεία σύνταξης.

Στα συνταξιοδοτικά ταμεία παρουσιάστηκε η ανάγκη για πρόσθετα μετρητά από τους διαχειριστές επενδύσεων προκειμένου να καλύψουν τα margin calls. Η ανάγκη αυτή προέκυψε από την τρύπα στις στρατηγικές προστασίας από τον πληθωρισμό και τους κινδύνους των επιτοκίων.

Η διάσταση του προβλήματος που αντιμετωπίζουν τα συνταξιοδοτικά ταμεία στην Αγγλία είναι μεγάλη και μόνο οριακά μπορεί να καλυφτεί από την απόφαση της κεντρικής τράπεζας τους για της επανέναρξη αγοράς ομολόγων με στόχο την στήριξη των τιμών τους.

Τα συνταξιοδοτικά ταμεία εκμεταλλευόμενα της περίοδο των χαμηλών επιτοκίων θέλησαν να ενισχύσουν τα αποθεματικά τους, όμως η αλλαγή της συγκυρίας τα εγκλώβισε δείχνοντας ότι ο βασιλιάς είναι γυμνός και ότι πράξεις χρηματοοικονομικού ακτιβισμού δεν λύνουν τα προβλήματα κάλυψης των αναγκών τους.

Η νομισματική άμπωτη ανέδειξε τις διαρθρωτικές αδυναμίες που διαχρονικά βρίσκονται σε καθεστώς χαλαρής αντιμετώπισης.

Έχοντας υιοθετήσει το αφήγημα της ανυπαρξίας του πληθωρισμού και των υψηλών επιτοκίων όχι μόνο τα συνταξιοδοτικά ταμεία αλλά και τα νοικοκυριά, οι επιχειρήσεις και τα κράτη πίστεψαν ότι χωρίς διαρθρωτικές αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας τους θα μπορούσαν να χρηματοδοτήσουν στο διηνεκές τις ανάγκες τους.

Η μεταβολή της επιτοκιακής πολιτικής των κεντρικών τραπεζών με στόχο την τιθάσευση του πληθωρισμού, που νομίζαμε νεκρό κατά την περίοδο που είχε προηγηθεί, δημιουργεί σταδιακά μεγάλα προβλήματα χρηματοδότησης.

Κράτη, ορισμένα εκ των οποίων όπως η Γερμάνια δανείζονταν τα τελευταία χρόνια με αρνητικά επιτόκια, όπως και  κράτη με μεγάλο δημόσιο χρέος όπως η Ελλάδα και η Ιταλία είχαν προνομιακή μεταχείριση αναχρηματοδότησης με ιδιαίτερα χαμηλό κόστος.

Κρατικά ομόλογα

Η μεταβολή της συγκυρίας έχει οδηγήσει τις αποδόσεις  των ομολόγων σε υψηλή επίπεδα διαμορφώνοντας συνθήκες αύξησης του κόστους δανεισμού σε απαγορευτικό ύψος για την ομαλή εξυπηρέτηση των χρεών.

Ανάλογη πίεση δέχονται όμως και οι επιχειρήσεις που τόσο ο ομολογιακός όσο και ο τραπεζικός δανεισμός έχει αρχίσει να ξεπερνά τα όρια αντοχής τους.

Φυσικά σημαντική πίεση δέχονται και τα νοικοκυριά πού σε συνδυασμό με την εκτόξευση των τιμών της ενέργειας και των τροφίμων  βλέπουν ότι η αύξηση των επιτοκίων στα στεγαστικά και καταναλωτικά δάνεια δημιουργεί μια επιπλέον θηλεία δύσκολα αντιμετωπίσιμη.

Ήδη ακούγονται εκτιμήσεις που θέλουν την αθέτηση πληρωμών και την έναρξη ενός νέου κύκλου μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Ήδη δρομολογούνται δράσεις αντίδοτο όπως στην Αγγλία όπου αποφασίστηκε να σταματήσει η αξιολόγηση νέων αιτήσεων για την χορήγηση στεγαστικών δανείων.

Κάτι τέτοιο όμως είναι δίκοπο μαχαίρι για αγορές που ήδη καταγράφουν έντονες ανοδικές τάσεις .

Όταν στην αγορά κατοικίας παρατηρούνται τάσεις παρατεταμένης ανόδου των τιμών όπως συμβαίνει στην Αγγλία αλλά και στην Ελλάδα,  η απενεργοποίηση του τομέα της προσφοράς, μέσω της αναστολής χορήγησης νέων δανείων, είναι μέγιστο λάθος αφού πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι  θα πυροδοτηθούν τόσο οι τιμές στις πωλήσεις των κατοικιών όσο και οι τιμές των ενοικίων.

Στην χώρα μας εάν εξαιρέσουμε τα είδη διατροφής (με ποσοστό 22%)το μεγαλύτερο μερίδιο των δαπανών του μέσου οικογενειακού προϋπολογισμού αφορά την στέγαση με ποσοστό 14,7% οπότε εύκολα γίνεται  κατανοητό ότι η περαιτέρω αύξηση των ανισορροπιών  που παρατηρούνται τα τελευταία χρόνια στην αγορά κατοικίας θα δημιουργήσει  προβλήματα σε μεγάλα τμήματα του πληθυσμού.

Εν κατακλείδι,  η παγκόσμια οικονομία βιώνει μετά από δεκαετίες ένα ισχυρό πληθωριστικό σοκ το οποίο εκ του υποβάθρου του δεν είναι εύκολα αντιμετωπίσιμο.

Η ενίσχυση των τιμών λόγω της  αδυναμίας του τομέα της προσφοράς να καλύψει την ζήτηση οδηγεί στην αύξηση των τιμών στους τομείς της ενέργειας, των τροφίμων και της Κατοικίας.

Η αύξηση  των επιτοκίων, ως συνήθη αντίδραση των κεντρικών τραπεζών, προμηνύεται να προσεγγίσει τα επίπεδα του 1980/81 οπότε πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για χρονικά παρατεταμένη περίοδο ισχυρών κλυδωνισμών.