Μεταξύ της Πινδάρου και της λεωφόρου Προεδρικού θα ακούσεις βεβαίως πολλούς που θα υποστηρίζουν δύο πράγματα:
⦁ Πρώτον, οι συνεργασίες αυτές δεν ξεκίνησαν το 2018 αλλά από το 2013. Με σαφές το υπονοούμενο ότι όλα αυτά δεν ξεκίνησαν επί Νίκου Χριστοδουλίδη αλλά από την πρώτη θητεία Ιωάννη Κασουλίδη στην κυβέρνηση Νίκου Αναστασιάδη.
⦁ Δεύτερον, οι συνεργασίες αυτές προκάλεσαν την αντίδραση της Τουρκίας (βλέπε συμφωνία με Λιβύη) γιατί η Άγκυρα θεώρησε ότι γινόταν προσπάθεια να απομονωθεί από την Κύπρο. Και επίσης ότι προκάλεσαν προβλήματα στο χώρο της Ευρώπης. Εδώ να προσθέσουμε και όσα άλλα έχουν κατά καιρούς γραφεί (από γνωστούς πολέμιους των συνεργασιών αυτών) ότι οι επιλογές της Κύπρου έφεραν σε δύσκολη θέση την Αθήνα (τέτοιες αντιδράσεις άρχισαν να εμφανίζονται με την άνοδο της Νέας Δημοκρατίας στην εξουσία).
Την περασμένη Τετάρτη ο Πρόεδρος Αναστασιάδης, προσερχόμενος στην παρουσίαση του βιβλίου του πρώην προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων, Γιαννάκη Ομήρου, ένοιωσε την ανάγκη να υπερασπιστεί αυτές τις συνεργασίες που είχαν επιτευχθεί τα προηγούμενα εννέα χρόνια της διακυβέρνησής του. Με αφορμή το θέμα του αγωγού Ανατολικής Μεσογείου και απαντώντας σε ερώτημα που του είχε τεθεί θέλησε να σημειώσει και τα εξής: «Οι τριμερείς συνεργασίες με την Αίγυπτο, με το Ισραήλ, με την Ιορδανία, οι άριστες σχέσεις με τον Λίβανο, με την Παλαιστίνη, οι άριστες σχέσεις που έχουμε αναπτύξει με τις χώρες του Κόλπου προς αυτή την κατεύθυνση δίνουν το στίγμα ότι κινείται η κυπριακή Κυβέρνηση».
Όλες αυτές οι συνεργασίες στις οποίες αναφέρθηκε ο Πρόεδρος Αναστασιάδης έχουν αφεθεί να ξεθωριάσει. Και είναι εμφανές πως πέραν από κάποια σποραδικά τηλεφωνήματα δεν υπάρχει κάτι ουσιαστικό που επιβεβαιώνει ότι υπάρχει διάθεση να κρατηθούν εν ζωή σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής. Ακριβώς επειδή ο Νίκος Αναστασιάδης βλέπει και αυτός να εγκαταλείπεται η στρατηγική συνεργασία με τις χώρες της περιοχές, θέλησε ο ίδιος να τις επαναφέρει για λίγο μπροστά, χωρίς βεβαίως κάποια ουσιαστική επιτυχία. Γιατί το δίκτυο καταπολέμησης των συγκεκριμένων συνεργασιών έχει από καιρού απλωθεί και δύσκολα θα επιτρέψει την αναβίωσή τους, τουλάχιστον στον επόμενο ένα χρόνο. Εκτός και εάν το πάρει πάνω του ο Νίκος Αναστασιάδης.
Το δίκτυο καταπολέμησης των περιφερειακών συνεργασιών που πέτυχε η Κύπρος στηρίζει τη θέση του στο ότι αυτές οι συμμαχίες προκαλούν αντιδράσεις και προβλήματα. Και είναι γνωστό ότι η χώρα που πρωτίστως αντιδρά και προκαλεί προβλήματα είναι η Τουρκία. Απ’ εκεί και πέρα προστίθενται και άλλες χώρες ή παράγοντες που δεν θέλουν να επηρεάζεται ο πρωταγωνιστικός ρόλος της Τουρκίας στην ευρύτερη περιοχή.
Η Τουρκία βεβαίως δεν αντιδρά γιατί «μέσα από τις συνεργασίες η Κύπρος προσπαθεί να απομονώσει» αλλά γιατί απλούστατα επειδή η Κυπριακή Δημοκρατία ασκεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα. Και είναι αυτά τα κυριαρχικά δικαιώματα που η Τουρκία δηλώνει πως δεν αναγνωρίζει. Το πρόβλημα που προκύπτει για την Τουρκία δεν είναι οι κινήσεις απομόνωσης αλλά η ύπαρξη της Κυπριακής Δημοκρατίας, την οποία η ίδια θεωρεί νεκρή.
Η νέα τάξη στην περιοχή
Η Τουρκία έχει τους λόγους της να αμφισβητεί και να διαβάλλει (χρησιμοποιώντας το ρόλο του ισχυρού) τις όποιες συμμαχίες θέλησε να δημιουργήσει η Κύπρος. Το ερώτημα είναι η έμμεση ή και άμεση στήριξη που βρίσκει και μέσα από το εν Κύπρο δίκτυο καταπολέμησης των περιφερειακών συνεργασιών. Και αυτή η «ανίερη συμμαχία» μεταξύ των δύο φάνηκε προσφάτως με τις κινήσεις αναβάθμισης των σχέσεων της Τουρκίας με το Ισραήλ, την Αίγυπτο και χώρες του Κόλπου.
Οι κινήσεις της Τουρκίας πρώτα και κύρια ήταν αποτέλεσμα των προσπαθειών της Άγκυρας να ξεφύγει από την απομόνωση που είχε βρεθεί ελέω των επιλογών και των ενεργειών του Ερντογάν, και σίγουρα όχι γιατί δήθεν η Κύπρος προσπάθησε να την απομονώσει. Ήταν κινήσεις που στόχευαν στο να στείλουν θετικά μηνύματα και να δώσουν ώθηση στην τουρκική οικονομία. Από την μια η Τουρκία επιχειρούσε να περάσει τη θέση πως αναβαθμίζεται ο ρόλος της στην περιοχή και αναβιώνουν παλιές συνεργασίες και από την άλλη να επιχειρείται στο εσωτερικό της Κύπρου να παρουσιαστεί η εξέλιξη αυτή ως συνεπακόλουθο λανθασμένης εξωτερικής πολιτικής που ασκήθηκε τα τελευταία χρόνια.
Με το «τελευταία χρόνια» να έχει ως χρονικό ορόσημο το τέλος του 2021. Αν και όλοι βλέπουν πως είναι με το 2022 που άρχισε να διαφαίνεται μια στροφή μακριά από τις χώρες της περιοχής,, οι οποίες στο μεταξύ προχωρούν από μόνες τους. Η διάσκεψη την περασμένη εβδομάδα στο Ισραήλ με τη συμμετοχή της Αιγύπτου, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, του Μπαχρέιν, του Μαρόκο και των Ηνωμένων Πολιτειών, αποτελεί ένα πρώτο δείγμα της απουσίας της Κύπρου. Σ’ αυτό το πάνελ χωρών, όσο κι αν φαίνεται παράξενο και παράδοξο από κάποιους, η Κύπρος αν το επεδίωκε θα μπορούσε να εξασφαλίσει μια θέση. Και η απουσία της δεν οφείλεται βεβαίως σε παραγκώνιση της από τους διοργανωτές αλλά προφανώς γιατί η ίδια επέλεξε να τους γυρίσει την πλάτη.
Μικρή αλλά σημαντική
Παρά την πολεμική κατά των συνεργασιών της Κύπρου με τις χώρες της περιοχής εντούτοις αυτή η προσπάθεια της Λευκωσίας δείχνει να αντέχει. Ένας τομέας στον οποίο υπάρχει τακτική, μικρή μεν αλλά σημαντική, συνεργασία μεταξύ της Κύπρου και των χωρών της περιοχής είναι ο τομέας της άμυνας. Τόσο η συνεργασία με το Ισραήλ όσο και με την Αίγυπτο, στον τομέα της άμυνας, κρίνεται ήδη ως πολύ θετική στην προσπάθεια της Κύπρου να αναβαθμίσει τις ένοπλες της δυνάμεις.
Η αναβάθμιση της αμυντικής θωράκισης της Κύπρου είναι ένας άλλος τομέας που ενοχλεί την Τουρκία. Και είναι πολύ πιθανόν πολύ σύντομα να βρεθεί και αυτός ο τομέας στο στόχαστρο όλων εκείνων που καταπολεμούν τις συνεργασίες της Κύπρου με χώρες της περιοχής. Θα καταπολεμηθεί όχι γιατί κινδυνεύει η Τουρκία από δύο περισσότερα όπλα που θα πάρει η Κύπρος, αλλά γιατί στόχος της Άγκυρας είναι τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Επόμενος στόχος της Αγκυρας η Ευρωπαϊκή Ένωση
Η στρατηγική αμφισβήτησης της ύπαρξης της Κυπριακής Δημοκρατίας την οποία ακολουθεί η Άγκυρα δεν περιορίζεται μόνο σ’ ότι αφορά την Ανατολική Μεσόγειο και τις δήθεν «προσπάθειες απομόνωσης της Τουρκίας». Επεκτείνεται σε όλο το φάσμα δραστηριοτήτων της Κυπριακής Δημοκρατίας, ιδιαίτερα εκεί που η Κύπρος κατάφερε να έχει ισχυρή θέση στη λήψη αποφάσεων.
Ένας τέτοιος χώρος είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία αποτελεί τον επόμενο στόχο της Τουρκίας, όχι μόνο για τη δική της ένταξη αλλά για να πλήξει την Κυπριακή Δημοκρατία. Πατώντας πάνω στο ουκρανικό η Τουρκία επιχειρεί να κερδίσει πόντους στο χώρο της ΕΕ και έχει εντατικοποιήσει τις πιέσεις της προς τις Βρυξέλλες επιχειρώντας να ακυρώσει τα δικαιώματα που έχει η Κύπρος εντός της Ένωσης ως κράτος μέλος. Η Άγκυρα υποστηρίζει πως τόσο η Κύπρος όσο και η Ελλάδα χρησιμοποιούν το δικαίωμα βέτο για να πλήξουν τα συμφέροντα της ΕΕ. Τόσο η ΚΔ όσο και η Ελλάδα προσπαθούν μέσα από την ΕΕ να προστατέψουν όσα υπαγορεύονται από το καθεστώς μέλους της Ένωσης, αλλά αυτό δεν μετρά για την Τουρκία.
Το παράδοξο είναι πως με αυτή τη λογική κινούνται και ορισμένοι
κύκλοι στο κυπριακό κυβερνητικό στρατόπεδο. Θεωρούν ότι η Κύπρος
κινείται κόντρα στο συμφέρον του συνόλου της ΕΕ και προσκαλεί προβλήματα
επειδή έχει στο χέρι της το όπλο του βέτο. Αφήνοντας να διαφανεί πως οι
ίδιοι θα μπορούσε να είναι θετικοί σε προσεγγίσεις όπως κατάργησης του
δικαιώματος βέτο που έχουν σήμερα τα κράτη μέλη. Ένα δικαίωμα που δίνει
ίσες ευκαιρίες σε όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και δεν
καθιστά κράτη όπως η Κύπρος, η Μάλτα και η Ελλάδα υποχείριο ενός ισχυρού
μπλοκ χωρών της ΕΕ που έχουν τη δική τους ατζέντα εξωτερικής
πολιτικής.