Μπορούν πραγματικά να συμφιλιωθούν Τουρκία και Ισραήλ;

Ο Πρόεδρος του Ισραήλ, Ισαάκ Χέρτζογκ πραγματοποίησε μια ιστορική επίσκεψη στην τουρκική πρωτεύουσα, την Άγκυρα, στις 9 Μαρτίου, και έγινε ο πρώτος Ισραηλινός πρόεδρος που το έκανε εδώ και 14 χρόνια. Όλα ξεκίνησαν με μια σειρά τηλεφωνημάτων μεταξύ των ηγετών των δύο χωρών τον περασμένο μήνα, και πολλοί τώρα χαιρετίζουν μια υποτιθέμενη «νέα εποχή» τουρκο-ισραηλινής φιλίας. Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν χαρακτήρισε το γεγονός ως «ιστορικό» και «σημείο καμπής». Πρόσθεσε πως η Άγκυρα είναι έτοιμη να συνεργαστεί με το Τελ Αβίβ στον ενεργειακό τομέα.

Uriel Araujo, ερευνητής με έμφαση στις διεθνείς και εθνοτικές συγκρούσεις - infobrics.org / Παρουσίαση Freepen.gr

Ο αντιπρόεδρος της Κνεσέτ, Γκάιντα Ρινάουι Ζοάμπι δήλωσε ότι η Τουρκία και το Ισραήλ μπορούν να συνεργαστούν στην Ανατολική Μεσόγειο. Αυτή είναι μια πολύ αξιοσημείωτη εξέλιξη, ειδικά αν ληφθεί υπόψη πως τον Αύγουστο του 2020, ο Yossi Cohen, επικεφαλής της υπηρεσίας πληροφοριών του Ισραήλ, Mossad, φέρεται να είπε ότι η Τουρκία αποτελεί μεγαλύτερη απειλή για το Τελ Αβίβ από το ίδιο το Ιράν. Το χαμηλότερο σημείο στις σχέσεις Τουρκίας-Ισραήλ ήταν πιθανώς το περιστατικό του Μαΐου 2010, όταν ένας τουρκικός στολίσκος απέπλευσε για να σπάσει τον ισραηλινό αποκλεισμό της Παλαιστινιακής Γάζας και οι Τούρκοι ακτιβιστές σε ένα από τα πλοία δολοφονήθηκαν από Ισραηλινούς καταδρομείς, προκαλώντας έτσι διπλωματική κρίση. Ακολούθησαν άλλα τέλματα τα τελευταία χρόνια.

Ωστόσο, παρ' όλες τις εντάσεις, το διμερές εμπόριο ήταν καλό. Αποτελούνταν κυρίως από τουρκικές εξαγωγές προς το Ισραήλ και αυξήθηκαν σε αξία από 3,8 δισεκατομμύρια δολάρια (το 2008) σε 6,5 δισεκατομμύρια δολάρια (το 2020). Σε κάθε περίπτωση, και οι δύο χώρες σίγουρα θα επωφεληθούν από τη συνεργασία σε μια σειρά περιφερειακών θεμάτων που αφορούν την ασφάλεια και το εμπόριο, καθώς και τον τουρισμό. Και τα δύο κράτη ευθυγραμμίστηκαν στην υποστήριξή τους προς το Αζερμπαϊτζάν κατά τη διάρκεια του πολέμου του Ναγκόρνο-Καραμπάχ το 2020, και μοιράζονται ορισμένες ανησυχίες στη Συρία.

Μετά τις Συμφωνίες του Αβραάμ, ορισμένες αραβικές χώρες που δεν αναγνώρισαν το κράτος του Ισραήλ εξομάλυναν τις σχέσεις τους με το εβραϊκό κράτος και σε ορισμένες περιπτώσεις (όπως τα ΗΑΕ, για παράδειγμα) προχώρησαν ακόμη και σε εμβάθυνση συμφωνιών στρατηγικής συνεργασίας. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός πως πολλά τέτοια αραβικά κράτη είδαν στην πραγματικότητα το Ιράν και την Τουρκία -και όχι πλέον το Ισραήλ- ως τις κύριες απειλές. Ζούμε ενδιαφέρουσες εποχές και φαινομενικά απίθανες προσεγγίσεις έχουν εκτυλιχθεί ή τουλάχιστον έχουν επιχειρηθεί.

Για παράδειγμα, το Ιράν και η Σαουδική Αραβία, που ιστορικά ήταν αρχαίοι εχθροί, φαίνεται να επιδιώκουν να εξομαλύνουν τις διπλωματικές τους σχέσεις εδώ και λίγο καιρό, αν και ένας προγραμματισμένος γύρος συνομιλιών ανεστάλη αυτή την εβδομάδα (ακριβώς αφότου η Σαουδική Αραβία διεξήγαγε μαζική εκτέλεση σιιτών ακτιβιστών). Η σειρά εξομάλυνσης των σχέσεων μεταξύ των αραβικών κρατών και του Ισραήλ ενίσχυσε επίσης την τουρκική αίσθηση απομόνωσης. Σε αυτόν τον μεταβαλλόμενο κόσμο, ίσως η Άγκυρα και το Τελ Αβίβ μπορούν επίσης να φτάσουν σε συμφιλίωση. Θα μπορούσε να είναι έτσι; Οι προσπάθειες συμφιλίωσης Τουρκίας-ΗΑΕ θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην προετοιμασία του δρόμου. Το Φεβρουάριο, η Gallia Lindenstrauss, εμπειρογνώμονας του Ινστιτούτου Μελετών Εθνικής Ασφάλειας του Τελ Αβίβ για την τουρκική εξωτερική πολιτική, ισχυρίστηκε ότι η προσέγγιση Τουρκίας-ΗΑΕ θεωρήθηκε ως περαιτέρω διαβεβαίωση ότι η Τουρκία είναι πραγματικά σοβαρή στις τρέχουσες προσεγγίσεις της και προς το κράτος του Ισραήλ.

Σε κάθε περίπτωση, από τώρα, η προσέγγιση Τουρκίας-Ισραήλ φαίνεται δύσκολη: θα χρειαστούν μεγάλες τουρκικές διπλωματικές προσπάθειες για να παραμεριστούν όλες οι διαφορές της με το Τελ Αβίβ και την Αθήνα (για να μην αναφέρουμε το Παρίσι) στην Ανατολική Μεσόγειο - η ισορροπία ισχύος έχει αλλάζει στην περιοχή τουλάχιστον από το 2020, όπως σηματοδοτήθηκε από το γαλλικό πυρηνικό αεροπλανοφόρο «Charles de Gaulle» που έστειλε το Παρίσι για να πλεύσει στα ελληνικά ύδατα που διεκδικεί η Αγκυρα.

Οι ελληνοτουρκικές θαλάσσιες διαμάχες εντοπίζονται από αιώνες. Σήμερα αποτελούνται κυρίως από διαφωνίες για τα χωρικά ύδατα και τις διεκδικήσεις για νησιά στο Αιγαίο και το Κυπριακό. Υπάρχει όμως και ένας ενεργειακός παράγοντας: η Αθήνα έχει πολύ ισχυρούς στρατιωτικούς και ενεργειακούς δεσμούς με το Τελ Αβίβ. Από εκεί και πέρα, η Ελλάδα και το κράτος του Ισραήλ φαίνεται να μετατρέπονται σε σημαντικούς οικονομικούς και διπλωματικούς εταίρους. Το εβραϊκό κράτος επιδιώκει επί του παρόντος να αποκτήσει το καθεστώς μιας υπερδύναμης μεταφοράς και αποθήκευσης πετρελαίου.

Για παράδειγμα, τον Ιανουάριο του 2020, ο τότε πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπέντζαμιν Νετανιάχου υπέγραψε συμφωνία με τους Έλληνες και Κύπριους ομολόγους του για τον αγωγό EastMed για τη μεταφορά φυσικού αερίου από αυτές τις τρεις χώρες στην Ευρώπη (μέσω του ελληνικού νησιού της Κρήτης). Μια τέτοια συμφωνία ήταν ένα είδος πλήγματος για τα τουρκικά περιφερειακά συμφέροντα . Τα γεωστρατηγικά συμφέροντα του ισραηλινού φυσικού αερίου και πετρελαίου αποτελούν μέρος ενός περιφερειακού ανταγωνισμού με τη Δημοκρατία της Τουρκίας και αυτό οδήγησε σε μια ναυτική επίδειξη δύναμης μόλις το Νοέμβριο του 2021, όταν το εβραϊκό κράτος, οι ΗΠΑ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ξεκίνησαν μια κοινή άσκηση στην Ερυθρά Θάλασσα . Το Παρίσι, με τη σειρά του, αμφισβητεί την κυριαρχία της Ανατολικής Μεσογείου με την Άγκυρα εδώ και λίγο καιρό.

Επιπλέον, τουλάχιστον από το 2020 η Γαλλία, η Ελλάδα και το Ισραήλ συντονίζουν τις προσπάθειές τους για να αντιμετωπίσουν τις τουρκικές φιλοδοξίες σχετικά με την ηγεμονία στην Ανατολική Μεσόγειο. Το Ισραήλ κινδυνεύει έτσι να προκαλέσει ανησυχία στους Γάλλους και Έλληνες συμμάχους του εάν επιλέξει να ενισχύσει τους δεσμούς του με την Άγκυρα. Εξάλλου, η Τουρκία είναι υποστηρικτής της παλαιστινιακής υπόθεσης και εξακολουθεί να διατηρεί καλές σχέσεις με τη Χαμάς, για παράδειγμα, και, ευρύτερα, με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα.

Τουλάχιστον από πέρυσι, η Τουρκία επιδιώκει προσέγγιση με ιστορικούς εχθρούς (όπως η Αρμενία και τα ΗΑΕ). Κάτω από τέτοιες φιλικές χειρονομίες κρύβονται οι τουρκικές νεο-οθωμανικές φιλοδοξίες για ηγεμονία και η επιθυμία της Άγκυρας να προβληθεί ως περιφερειακός και παγκόσμιος παίκτης που συνδυάζει ήπια και σκληρή δύναμη. Αυτήν την στιγμή ο Ερντογάν προσπαθεί να μεσολαβήσει στον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας, ακόμη και στην κρίση της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης . Ο σημερινός εκπληκτικός διάλογος Τουρκίας-Ισραήλ πρέπει επομένως να θεωρηθεί ως μέρος αυτού του ευρύτερου πλαισίου.

Από το Νότιο Καύκασο έως τη Βόρεια Αφρική, την Ανατολική Μεσόγειο και την Ανατολική Ευρώπη, ρυθμίζοντας επιδέξια τον ανταγωνισμό της με τη Ρωσία ενώ προσπαθεί να αποκτήσει επιρροή στο ΝΑΤΟ, η Τουρκία διέρχεται από περίπλοκες διμερείς σχέσεις. Σε αυτό το σημείο, η εκλεπτυσμένη εξωτερική πολιτική της Άγκυρας φαίνεται να φιλοδοξεί να συμφιλιωθεί και να αγκαλιάσει τα πάντα. Ωστόσο, αυτό είναι ένα πολύπλοκο παιχνίδι και οποιαδήποτε πιθανή μελλοντική στρατηγική συνεργασία Ισραήλ-Τουρκίας εξακολουθεί να είναι πολύ δύσκολη.

Νεότερη Παλαιότερη
--------------
Ακούστε το τελευταίο ηχητικό από τη ΜΕΣΗ ΓΡΑΜΜΗ


Η Freepen.gr ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρει για τα άρθρα / αναρτήσεις που δημοσιεύονται και απηχούν τις απόψεις των συντακτών τους και δε σημαίνει πως τα υιοθετεί. Σε περίπτωση που θεωρείτε πως θίγεστε από κάποιο εξ αυτών ή ότι υπάρχει κάποιο σφάλμα, επικοινωνήστε μέσω e-mail