Από: analyst.gr - Βασίλης Βιλιάρδος
Ανάλυση
Όπως συμβαίνει με όλες τις στρατιωτικές συγκρούσεις, υπάρχουν διάφορες οπτικές γωνίες από οικονομικής πλευράς – μία από τις οποίες έχει σχέση με την προμήθεια της Ευρώπης με φυσικό αέριο, μέσω της Ουκρανίας. Ειδικότερα, έως το 2005 το 75% έως 80% των εξαγωγών φυσικού αερίου προς την Ευρώπη διοχετευόταν μέσω της Ουκρανίας – ενώ έως πρόσφατα το 50%.
Στη συνέχεια διενεργήθηκαν τεράστιες επενδύσεις σε εναλλακτικές διαδρομές, έτσι ώστε να υπάρξει απαλλαγή από αυτήν την εξάρτηση – στους Nord Stream 1 και 2, στον South Stream, στον Blue Stream και στον Turk Stream. Οι ΗΠΑ δε, προσπάθησαν με κάθε τρόπο να εμποδίσουν την κατασκευή του Nord Stream 2, ενώ η Γερμανία αντιστεκόταν όσο μπορούσε – σημειώνοντας πως εάν είχε τελικά δρομολογηθεί, η ήδη οικονομικά κυρίαρχη Γερμανία θα γινόταν και ενεργειακά κυρίαρχη, όσον αφορά την προμήθεια της ηπείρου μας με ρωσικό φυσικό αέριο.
Από την άλλη πλευρά, όταν ανακαλύφθηκαν μεγάλα κοιτάσματα φυσικού αερίου στα ανοιχτά της Κριμαίας, η Ουκρανία δεν χορήγησε άδειες εκμετάλλευσης στην Gazprom ή στην Lukoil, αλλά στη Shell και στην Exxon. Εκτός αυτού, βρέθηκαν τεράστιες ποσότητες σχιστολιθικού πετρελαίου στο Donbass και στη δυτική Ουκρανία, κοντά στην αυτόνομη Υπερδνειστερία – οι οποίες μπορούν να αξιοποιηθούν με την τεχνολογία fracking, περίπου από το 2010.
Μία διάσταση δε αυτής της σύγκρουσης παρουσιάζεται σε ένα βίντεο που πρέπει να δει κανείς και να αξιολογήσει με προσοχή (πηγή) – σημειώνοντας πως η Ουκρανία θα μπορούσε με τα παραπάνω να τροφοδοτήσει την Ευρώπη, οπότε να καταστρέψει εντελώς το οικονομικό μοντέλο της Ρωσίας που βασίζεται σχεδόν εξ ολοκλήρου στις εξαγωγές ενέργειας.
Υπό αυτήν την οπτική γωνία, ο ρόλος του προέδρου της Ουκρανίας που τον «περιφέρουν» σε όλα τα κοινοβούλια με ανοιχτό κύκλωμα και με μία τέλεια σκηνοθεσία χολιγουντιανού τύπου, ενώ δεν είναι καν Ουκρανός αλλά Εβραίος, θεωρείται αμφιλεγόμενος – πολύ περισσότερο μετά τις συνταρακτικές αποκαλύψεις των Pandora Papers που τον αφορούν (πηγή).
Η γεωπολιτική
Περαιτέρω, είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς πως ο πόλεμος στην Ουκρανία θα τελειώσει γρήγορα, ότι οι παγκόσμιες αλυσίδες ανεφοδιασμού θα «επουλωθούν» σύντομα, καθώς επίσης πως ο πληθωρισμός θα είναι παροδικός – αφού στην πραγματικότητα τίποτα από όλα αυτά δεν είναι πιθανόν. Σε κάθε περίπτωση, ακόμη και αν ο πόλεμος τελείωνε άμεσα, οι γεωπολιτικές συνθήκες θα κυριαρχούν για πολλά χρόνια – εάν όχι για δεκαετίες.
Ειδικότερα, προβλέπεται πως ο Putin θα καταφέρει τον de facto έλεγχο της Ουκρανίας, εάν όχι την πλήρη προσάρτηση της – ενώ η ελπίδα της Ουκρανίας να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, όπως είχε δηλώσει ο πρωθυπουργός της στην πρόσφατη διάσκεψη ασφαλείας του Μονάχου, ενώ έχει κατατεθεί ήδη η αίτηση από το 2008, θα διαψευσθεί οριστικά.
Προφανώς επίσης η ένταξη της στην ΕΕ – ενώ η στρατιωτική εισβολή έχει διαλύσει εντελώς την οικονομία της. Ποιος θα τη στηρίξει αλήθεια οικονομικά; Το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα; Με ποιους όρους, εάν υποθέσουμε πως θα δρομολογηθεί κάτι τέτοιο; Δύσκολο να προβλέψει κανείς.
Παράλληλα, τα δύο βασικά δυτικά «μέτωπα», η Βρετανία και οι ΗΠΑ από τη μία πλευρά, καθώς επίσης η Γερμανία και η Γαλλία από την άλλη, θα διαιρεθούν όσον αφορά την ενέργεια και το εμπόριο με τη Ρωσία – αφού τα συμφέροντα τους δεν είναι κοινά (ανάλυση), ενώ τόσο οι ΗΠΑ, όσο και η Βρετανία, δεν εξαρτώνται σχεδόν καθόλου από τις ρωσικές εισαγωγές.
Έτσι η δυτική συμμαχία που φαινομενικά σήμερα είναι ισχυρή, μάλλον θα διαρραγεί – ελπίζοντας να βρεθεί τουλάχιστον μία ειρηνική λύση στο θέμα της Ουκρανίας που να είναι βιώσιμη για τη χώρα, για την ΕΕ και για τη Ρωσία. Προφανώς βέβαια κανένας Ευρωπαίος δεν θέλει να διαλυθεί η δυτική συμμαχία – αφού έχει συμβάλει σε μεγάλο βαθμό στην ειρήνη, έστω με τα προβλήματα και με τα μεγάλα λάθη της.
Ο υπόλοιπος πλανήτης
Συνεχίζοντας, η κρίση της Ουκρανίας δεν είναι η μοναδική διεθνής που ευρίσκεται σε εξέλιξη – ξεκινώντας από την Κίνα που λειτουργεί αρκετά επιθετικά, στα στενά της Ταιβάν και στη Νότια Σινική Θάλασσα.
Την ίδια στιγμή, το Ιράν ευρίσκεται στα τελευταία στάδια της επαναδιαπραγμάτευσης του Κοινού Συνολικού Σχεδίου Δράσης (JCPOA) – το οποίο αφορά τον εμπλουτισμό ουρανίου και τις προσπάθειες κατασκευής πυρηνικής κεφαλής που θα μπορεί να τοποθετηθεί σε πύραυλο.
Η Βόρεια Κορέα με τη σειρά της δοκιμάζει ξανά πυραύλους μεσαίου βεληνεκούς και διηπειρωτικούς (ICBM, πηγή) – ενώ θεωρείται πως θα αποκτήσει σύντομα, εάν δεν διαθέτει ήδη, έναν διηπειρωτικό βαλλιστικό πύραυλο, ικανό να φτάσει στο Γκουάμ, στη Χαβάη, στην Αλάσκα και στη δυτική ακτή των ΗΠΑ.
Εκτός αυτού, υπάρχουν συνεχείς κρίσεις στη Συρία, στην Υεμένη, στο Λίβανο, στη Βενεζουέλα, στο Σουδάν, στην Αιθιοπία και αλλού – γεγονός που σημαίνει πως οι γεωπολιτικές εντάσεις γίνονται όλο και περισσότερες, ενώ η ενδεχόμενη επισιτιστική κρίση θα δημιουργήσει καινούργιες, συν μεγάλα μεταναστευτικά κύματα, από τα οποία θα υποφέρει κυρίως η Ευρώπη.
Η γεωοικονομία
Περαιτέρω, όλες αυτές οι γεωπολιτικές κρίσεις θα προκαλέσουν ακόμη μεγαλύτερα προβλήματα στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα – η κρίση της οποίας ευρισκόταν σε εξέλιξη πριν τον πόλεμο της Ουκρανίας, ως αποτέλεσμα τόσο της πανδημίας, όσο και της διαχείρισης της.
Υπενθυμίζουμε εδώ πως εργοστάσια, λιμάνια, πλοία, φορτηγά, αποθήκες και κέντρα διανομής, έκλεισαν προσωρινά – σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, ανάλογα με την περιοχή και τις εστίες μόλυνσης. Το γεγονός αυτό δημιούργησε τεράστια συμφόρηση και πολλές εκκρεμότητες – ενώ ο πόλεμος στην Ουκρανία με τις εκτεταμένες κυρώσεις, με τα αντίποινα και με τη φυσική αναστάτωση που προκαλεί ο κάθε πόλεμος, καταστρέφει ξανά τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού.
Για παράδειγμα, η BMW και η Volkswagen έχουν σταματήσει γραμμές παραγωγής αυτοκινήτων, λόγω της έλλειψης ενός απλού συστήματος καλωδίωσης – το οποίο παρέχεται από εγκαταστάσεις παραγωγής στην Ουκρανία. Ειδικότερα, επειδή οι καλωδιώσεις τοποθετούνται στην αρχή της διαδικασίας κατασκευής, η γραμμή συναρμολόγησης σταματάει σε ένα αρκετά πρώιμο στάδιο της παραγωγής – ενώ στο διάστημα αυτό δεν μπορεί να λειτουργήσει τίποτα άλλο.
Το παραπάνω είναι μεν ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, αλλά σε καμία περίπτωση το μοναδικό – αφού η κατασκευή πολλών προϊόντων σε ολόκληρο τον πλανήτη παρουσιάζει διακοπές, λόγω καθυστερήσεων στην αλυσίδα εφοδιασμού με προέλευση τους την Ουκρανία.
Ειδικά όσον αφορά τα αυτοκίνητα και το κόστος τους που ασφαλώς επηρεάζεται όταν κλείνουν γραμμές παραγωγής, το 60% του βάρους τους είναι από χάλυβα, όπου η ΕΕ εισάγει το 35% από τη Ρωσία – ενώ η τιμή αυτής της ποσότητας αυξήθηκε, λόγω Ρωσίας και Ουκρανίας, από 400 € σε πάνω από 1250 €.
Ο τομέας που θα επηρεασθεί βέβαια περισσότερο ενδέχεται να είναι η γεωργία και οι εξαγωγές σιταριού – αφού η περίοδος σποράς θα ξεκινήσει σύντομα και η Ουκρανία, ο σιτοβολώνας της Ευρώπης, δεν μπορεί να προμηθευτεί το λίπασμα που χρειάζεται για τις καλλιέργειες της. Οι ελλείψεις τώρα αυτές θα επηρεάσουν τις παγκόσμιες προμήθειες το Φθινόπωρο, όταν ξεκινήσει η περίοδος συγκομιδής – οπότε δεν σημαίνει απολύτως τίποτα η σημερινή επάρκεια.
Με δεδομένο δε το ότι, η Ουκρανία μαζί με τη Ρωσία έχουν μερίδιο 25% στην παγκόσμια προσφορά σιταριού και 20% στην παγκόσμια προσφορά καλαμποκιού, όταν τελειώσουν τα αποθέματα τους μάλλον θα προκληθεί μια διεθνής επισιτιστική κρίση – κυρίως επειδή το μεγαλύτερο μέρος των σιτηρών δεν προορίζεται για την κατανάλωση του από τον άνθρωπο, αλλά για ζωοτροφές.
Ο επόμενος τομέας που θα επηρεαστεί, θα αφορά τα στρατηγικά μέταλλα – όπως το τιτάνιο, όπου η Ρωσία και η Ουκρανία μαζί ελέγχουν το 30% της παγκόσμιας παραγωγής του. Εν προκειμένω, η Airbus προμηθεύεται το 50% του τιτανίου της από τη Ρωσία, ενώ η Boeing το 35% – οπότε θα μειωθούν σημαντικά οι κατασκευές νέων αεροπλάνων.
Ο πλέον σημαντικός ίσως τομέας είναι αυτός των ημιαγωγών – όπου έχουν διακοπεί ήδη οι αποστολές τους από τη Ρωσία, εις βάρος της οικονομίας της. Οι ημιαγωγοί όμως κατασκευάζονται από το πυρίτιο (παράγεται κυρίως στην Κίνα και ακολουθεί η Ρωσία) που χαράζεται με λέιζερ – ενώ το λέιζερ τροφοδοτείται με επεξεργασμένο αέριο ΝΕΟΝ.
Το αέριο τώρα αυτό προέρχεται κατά 65% από μία και μόνο εταιρεία που ευρίσκεται στην ουκρανική Οδησσό – οπότε, εάν διακοπεί η αποστολή του, δεν θα είναι δυνατή η κατασκευή ημιαγωγών από ένα μεγάλο μέρος της παγκόσμιας βιομηχανίας ημιαγωγών που θα κλείσει.
Το πόσο σημαντικοί είναι οι ημιαγωγοί συμπεραίνεται από το ότι, μόνο σε ένα αυτοκίνητο υπάρχουν πάνω από 1.400 – ενώ ασφαλώς δεν θα φανεί αμέσως, αλλά στη διάρκεια του χρόνου. Σε κάθε περίπτωση, οι παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες χρειάζονται μεν δεκαετίες για να κατασκευαστούν και να λειτουργήσουν, αλλά μπορεί να «σπάσουν» μέσα σε λίγες εβδομάδες – όταν επιβληθούν βέβαια ακραίες κυρώσεις, όπως συνέβη στη Ρωσία.
Επίλογος
Ολοκληρώνοντας, η γεωπολιτική διάσταση του πολέμου στην Ουκρανία επιδέχεται πολλές ερμηνείες (ανάλυση) – ενώ μάλλον δεν συμβαδίζει με τους στόχους του αγγλοσαξονικού μπλοκ μία ειρηνική Ευρασία, με βασικούς πυλώνες τη Γερμανία, τη Ρωσία και την Κίνα, συνδεδεμένες μεταξύ τους με το δρόμο του μεταξιού. Εύλογα, αφού κάτι τέτοιο θα υποβάθμιζε τις ΗΠΑ σε μία απομονωμένη νησιωτική περιοχή – ενώ θα έθετε σε αμφισβήτηση το αμερικανικό δόγμα Monroe (ανάλυση).
Από οικονομικής πλευράς τώρα, οι εξαγωγές της Ρωσίας όσον αφορά την ενέργεια, τα μέταλλα κοκ. δεν θα σταματήσουν – αλλά απλά θα επαναδρομολογηθούν στην Κίνα, στην Ινδία, στη Μέση Ανατολή κλπ., αντί για την Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Το αποτέλεσμα θα είναι το υψηλότερο κόστος, ο μεγαλύτερος χρόνος παράδοσης και οι ελλείψεις, με μακράν μεγαλύτερο θύμα την ΕΕ – εκτός φυσικά από τις δύο εμπόλεμες χώρες.
Έτσι θα τροφοδοτηθεί ένας ακόμη μεγαλύτερος πληθωρισμός που ασφαλώς δεν είναι ούτε προσωρινός, ούτε παροδικός – αφού, μεταξύ άλλων, από τη στιγμή που οι τιμές του πετρελαίου, του φυσικού αερίου, των στρατηγικών μετάλλων και των αγροτικών εξαγωγών εκτιναχθούν, δεν υποχωρούν τόσο εύκολα.
Εκτός βέβαια εάν προκύψει κάτι σημαντικό, όπως μία παγκόσμια ύφεση – γεγονός που σημαίνει πως οι επιλογές είναι είτε οι μόνιμα υψηλότερες τιμές, είτε μία νέα μεγάλη ύφεση που θα οδηγούσε σε χρηματιστηριακά κραχ, καθώς επίσης σε χρεοκοπίες κράτη, τράπεζες, επιχειρήσεις και νοικοκυριά, όχι μόνο στην υπερχρεωμένη Δύση.