Τουρκμέν Τερζί - turkishminute.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Η Τουρκία έπρεπε να πραγματοποιήσει την τρίτη σύνοδο κορυφής Τουρκίας-Αφρικής το 2019, αλλά η Άγκυρα απέτυχε να εξασφαλίσει υποστήριξη από τον Πρόεδρο της Αιγύπτου Abdel Fattah Al-Sisi, ο οποίος ήταν ο πρόεδρος της AU εκείνη τη χρονιά.
Ο Ερντογάν έχει δηλώσει συχνά την άρνησή του να αναγνωρίσει τη «νομιμότητα» του προέδρου της Αιγύπτου Σίσι, ο οποίος το 2013 ανέτρεψε τον Μοχάμεντ Μόρσι, τον πρώτο δημοκρατικά εκλεγμένο πρόεδρο της χώρας.
Η σύνοδος κορυφής Τουρκίας-Αφρικής ακυρώθηκε επίσης το 2020 λόγω της πανδημίας COVID-19. Οι σχέσεις της Τουρκίας με την Αίγυπτο έχουν επιδεινωθεί ακόμη περισσότερο λόγω της στρατιωτικής υποστήριξης της Άγκυρας στην Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (GNA) με έδρα στην Τρίπολη κατά του Λιβυκού Εθνικού Στρατού (LNA) του Khalifa Haftar. Η Αίγυπτος υποστήριζε τον Χάφταρ για να διατηρήσει τα σύνορά της ασφαλή.
Ο Μούσα Φακί Μαχαμάτ, πρόεδρος της Επιτροπής Αφρικανικής Ένωσης (AUC), άσκησε πίεση για την τρίτη σύνοδο κορυφής της Τουρκίας στην Αφρική. Η επίσκεψη του Μαχαμάτ στην Τουρκία στις 30 Σεπτεμβρίου έβαλε τέλος σε μήνες αναστολής καθώς αποφασίστηκε η σύνοδος κορυφής Τουρκίας-Αφρικής να πραγματοποιηθεί το Δεκέμβριο στην Κωνσταντινούπολη. Ο πρόεδρος της AUC, Μαχαμάτ γευμάτισε με τον Ερντογάν στο προεδρικό μέγαρο στην Άγκυρα και την επόμενη μέρα απόλαυσε μια εκδρομή με πλοίο στον Βόσπορο ενώ είχε συνάντηση με τους ηγέτες μεγάλων τουρκικών εταιρειών.
Ο Πρόεδρος της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό και νυν πρόεδρος της AU, Félix Tshisekedi, ο Πρόεδρος της Σενεγάλης Macky Sall, ο Πρόεδρος της Γκάνας Nana Akufo-Addo, που εκπροσωπούσε τον Ecowas, ο πρόεδρος της Ρουάντα Paul Kagame, ο πρόεδρος της Ζιμπάμπουε Emmerson Mnangagwa και ο πρόεδρος της Νιγηρίας Muhamme έδωσαν το "παρών" στη Σύνοδο. Περισσότεροι από 100 Αφρικανοί υπουργοί, συμπεριλαμβανομένων 26 υπουργών Εξωτερικών, από 39 χώρες παρευρέθηκαν επίσης.
Προηγούμενες σύνοδοι κορυφής Τουρκίας-Αφρικής πραγματοποιήθηκαν στην Κωνσταντινούπολη το 2008 και στο Μαλάμπο το 2014. Το Οικονομικό και Επιχειρηματικό Φόρουμ πραγματοποιήθηκε στην Κωνσταντινούπολη μεταξύ 21-22 Οκτωβρίου 2021, στο οποίο η Τουρκία φιλοξένησε σημαντικούς επιχειρηματικούς ηγέτες και δεκάδες υπουργούς από αφρικανικά κράτη. Ο Ερντογάν επισκέφθηκε την Αγκόλα, τη Νιγηρία και το Τόγκο τον ίδιο μήνα για να ενισχύσει τις σχέσεις της Τουρκίας με την ήπειρο.
Όλες αυτές οι επισκέψεις και οι σύνοδοι κορυφής βοήθησαν την Τουρκία να αναπτύξει τους δεσμούς της με την Αφρική, με τον όγκο του διμερούς εμπορίου μεταξύ Τουρκίας και Αφρικής να αυξάνεται από 5,4 δισεκατομμύρια δολάρια το 2003 σε 25,3 δισεκατομμύρια δολάρια το 2020. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου οι τουρκικές άμεσες ξένες επενδύσεις (ΑΞΕ) αυξήθηκαν από 100 δολάρια εκατομμύρια σε έως 6,5 δισεκατομμύρια δολάρια.
Η ενέργεια, οι κατασκευές, η γεωργία, το τσιμέντο, ο χάλυβας, τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, τα οικιακά είδη και οι ηλεκτρονικές συσκευές είναι οι κύριοι τομείς για την ανάπτυξη του εμπορίου και των επενδύσεων μεταξύ Αφρικής και Τουρκίας, αλλά η εστίαση της Τουρκίας έχει μετατοπιστεί στις αμυντικές εξαγωγές στην ήπειρο.
Η Δημοκρατία της Τουρκίας, κληρονόμος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η οποία κυβέρνησε τη Βόρεια Αφρική για πολλούς αιώνες, ανακάλυψε ξαφνικά την αφρικανική ήπειρο μετά από μια παύση 100 ετών.
Από τότε που το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Προέδρου Ερντογάν κήρυξε το 2005 «Έτος της Αφρικής» και η Τουρκία έλαβε καθεστώς παρατηρητή από την AU την ίδια χρονιά, η τουρκική παρουσία έγινε πιο ορατή σε ολόκληρη την ήπειρο. Ο Ερντογάν έχει κάνει περισσότερα από 50 ταξίδια στην Αφρική και έχει επισκεφθεί περισσότερες από 30 χώρες από το 2004.
Τα τουρκικά προϊόντα υψηλής ποιότητας σε προσιτές τιμές έχουν γεμίσει τις αφρικανικές αγορές τις τελευταίες δύο δεκαετίες και οι τουρκικές κατασκευαστικές εταιρείες έχουν ολοκληρώσει πολλά μεγάλα έργα όπως το μεγαλύτερο στάδιο της Ανατολικής Αφρικής — το Kigali Arena στη Ρουάντα — και το Ολυμπιακό κολυμβητήριο στη Σενεγάλη. Η Τουρκία είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος επενδυτής στην Αιθιοπία με επενδυτικό κεφάλαιο 2,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Οι χρηματοδοτούμενες από την τουρκική κυβέρνηση ΜΚΟ είναι απασχολημένες με το να ξοδεύουν εκατομμύρια δολάρια για φιλανθρωπικά έργα σε όλη την ήπειρο, αλλά η εξωτερική πολιτική της Άγκυρας για την Αφρική έχει μετατοπιστεί από μια ανθρωποκεντρική προσέγγιση στην άμυνα και την ασφάλεια τα τελευταία χρόνια.
Οι μακροπρόθεσμες φιλοδοξίες του Τούρκου προέδρου πίσω από την στρατηγική του για την Αφρική αμφισβητήθηκαν όταν η Τουρκία ενεπλάκη στη σύγκρουση στη Λιβύη. Πολλές αναφορές υποστηρίζουν ότι τουρκικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη χρησιμοποιήθηκαν στο Tigray αφότου ο πρωθυπουργός της Αιθιοπίας Abiy Ahmed επισκέφθηκε την Τουρκία τον Αύγουστο του τρέχοντος έτους και υπέγραψε συμφωνία στρατιωτικής συνεργασίας με την Άγκυρα και οι Νιγηριανοί τελωνειακοί αξιωματούχοι έχουν κατασχέσει πολλές παράνομες αποστολές όπλων σε πλοία από την Τουρκία στο λιμάνι του Λάγος από το 2017. Το Reuters ανέφερε τον Οκτώβριο ότι η Αιθιοπία, μαζί με το Μαρόκο, είχαν ήδη αγοράσει drone Bayraktar TB2 τουρκικής κατασκευής, τα οποία έχουν πουληθεί επίσης στο Αζερμπαϊτζάν, την Πολωνία και την Ουκρανία. Η σύγκρουση στο Κέρας της Αφρικής βοηθά τον Ερντογάν να πουλάει όπλα στην περιοχή. Ο Abey αναζητά τη βοήθεια της Τουρκίας για να αντιμετωπίσει τη συνοριακή διαμάχη Σουδάν-Αιθιοπίας και τη σύγκρουση στο Tigray. Μαχητές από το Tigray, τη βόρεια περιοχή της Αιθιοπίας απειλούν την πρωτεύουσα Αντίς Αμπέμπα. Η σύγκρουση στην Αιθιοπία έχει αφήσει χιλιάδες νεκρούς και έχει αναγκάσει περισσότερους από 2 εκατομμύρια ανθρώπους να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Η Τουρκία έχει τη μεγαλύτερη στρατιωτική της βάση στη Σομαλία. Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Σαουδική Αραβία και η Αίγυπτος δεν είναι ευχαριστημένοι με την στρατιωτική παρουσία της Τουρκίας στην περιοχή, καθώς η Ερυθρά Θάλασσα και τα στενά Μπαμπ αλ-Μαντάμπ αποτελούν ζωτικής σημασίας στρατηγικό σύνδεσμο στη θαλάσσια εμπορική οδό μεταξύ της Μεσογείου και του Ινδικού Ωκεανού μέσω της Ερυθράς Θάλασσας και της Διώρυγας του Σουέζ.
Ο πρόεδρος της Νιγηρίας Μπουχάρι, ο οποίος παρευρέθηκε στη σύνοδο κορυφής την περασμένη εβδομάδα, υπέγραψε επίσης αρκετές εμπορικές και αμυντικές συμφωνίες με την Τουρκία. Η Μπόκο Χαράμ σκότωσε χιλιάδες ανθρώπους στο βόρειο τμήμα της χώρας τους τελευταίους μήνες και αξιωματούχοι της νιγηριανής κυβέρνησης λένε πως χρειάζονται τη βοήθεια της Τουρκίας. Ο εκπρόσωπος του Buhari, Garba Shehu, δήλωσε σε μια ανάρτησή του στο Facebook ότι η τουρκική τεχνολογία, είτε με τη μορφή drones είτε ακόμη και μέσω της προμήθειας ή κατασκευής στρατιωτικών πυρομαχικών στη Νιγηρία, σίγουρα θα επιταχύνει τη διαδικασία και τις προσπάθειες «να απαλλαγεί η Νιγηρία από τους θύλακες τρομοκρατών» και την απειλή των απαγωγέων και των ληστών…»
Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής ορίζουν τα «γεράκια» ως εκείνους που υποστηρίζουν μια επιθετική εξωτερική πολιτική που βασίζεται σε ισχυρή στρατιωτική ισχύ και τα «περιστέρια» ως εκείνους που προσπαθούν να επιλύσουν διεθνείς συγκρούσεις μέσω της ειρήνης. Η πρόσφατη πολιτική του Ερντογάν για την Αφρική δείχνει ότι ακολουθεί μια προσέγγιση γερακιού στην Αφρική καθώς εκμεταλλεύεται τη σύγκρουση στη Λιβύη, το Κέρας της Αφρικής και τη Νιγηρία.