Τουρκμέν Τερζί - turkishminute.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Κάποιος μπορεί να υποστηρίξει πως ο απώτερος στόχος της Τουρκίας είναι να ανοικοδομήσει τις σχέσεις με την κυβέρνηση των ΗΠΑ. Η σχέση της Άγκυρας με την Ουάσιγκτον επιδεινώθηκε ταχύτατα όταν η Τουρκία, μέλος του ΝΑΤΟ, αγόρασε το προηγμένο σύστημα αεράμυνας της Ρωσίας S-400. Για να το πετύχει αυτό, η Τουρκία πιθανότατα επιχειρεί να εξομαλύνει τις σχέσεις με τη Σαουδική Αραβία και την Αίγυπτο πρώτα, καθώς αυτές οι χώρες είναι οι ισχυρότεροι σύμμαχοι των ΗΠΑ στην περιοχή. Οι Συμφωνίες του Αβραάμ του Ισραήλ με το Μπαχρέιν και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, οι οποίες υπογράφηκαν το Σεπτέμβριο του 2020, είναι ένας ακόμη λόγος για την Τουρκία να εργαστεί για την ενίσχυση της σχέσης της με τα ΗΑΕ και άλλες αραβικές χώρες. Το Ισραήλ και το Μαρόκο υπέγραψαν επίσης συμφωνία εξομάλυνσης στις 10 Δεκεμβρίου του περασμένου έτους και το Σουδάν υπέγραψε τη δήλωση στις 6 Ιανουαρίου 2021. Η Τουρκία απλά δε θέλει να μείνει εκτός του νέου μπλοκ στην περιοχή.
Το καθεστώς του Ερντογάν έχει βρεθεί ολοένα και πιο πολιτικά απομονωμένο στην περιοχή ΜΕΝΑ από τη στιγμή που η Τουρκία έχει εμπλακεί ενεργά στους πολέμους στη Συρία, το Ιράκ και τη Λιβύη, ενώ οι στρατιωτικές βάσεις της Τουρκίας στο Κατάρ και τη Σομαλία έχουν αναστατώσει πολλές αραβικές χώρες. Η Τουρκία και η αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (GNA) της Λιβύης υπέγραψαν μια Συνθήκη για τα Θαλάσσια Σύνορα τον Νοέμβριο του 2019 για τη δημιουργία αποκλειστικής οικονομικής ζώνης στη Μεσόγειο Θάλασσα. Αμέσως μετά τη συμφωνία, Ελλάδα, Κύπρος και Ισραήλ υπέγραψαν συμφωνία για την κατασκευή ενός υποθαλάσσιου αγωγού μήκους 1.900 χιλιομέτρων για τη μεταφορά φυσικού αερίου από τα κοιτάσματα της ανατολικής Μεσογείου στην Ευρώπη. Η Τουρκία αντιτίθεται σε αυτόν τον αγωγό, υποστηρίζοντας πως η συμφωνία παραβιάζει τα δικαιώματα της Τουρκίας και των Τουρκοκυπρίων όσον αφορά τους φυσικούς πόρους στην περιοχή. Η Κύπρος, η Αίγυπτος, η Γαλλία, η Ελλάδα, το Ισραήλ, η Ιταλία, η Ιορδανία και η Παλαιστίνη σχημάτισαν το Φόρουμ Αερίου της Ανατολικής Μεσογείου τον Σεπτέμβριο του 2020, καθιερώνοντάς το τελικά ως περιφερειακό οργανισμό, αλλά η Τουρκία και η ΤΔΒΚ (ΨΕΥΔΟΚΡΑΤΟΣ) έχουν αποκλειστεί.
Η κατακόρυφη πτώση της τουρκικής λίρας ανάγκασε την τουρκική κυβέρνηση να καλωσορίσει τον Zayed Al Nahyan στην Άγκυρα μετά από μακρά ρήξη μεταξύ των δύο χωρών. Η επίσκεψη του Al Nahyan και η ανακοίνωση επένδυσης 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων σηματοδότησε ανακούφιση και ευτυχία και στις δύο πλευρές, καθώς τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα υπάρχουν ως πλούσιο αλλά όχι μεγάλο κράτος της Μέσης Ανατολής και πιθανότατα δεν επιθυμούν να έχουν τεταμένες σχέσεις με την στρατιωτική δύναμη της περιοχής, την Τουρκία. Από την άλλη πλευρά, η Σαουδική Αραβία και η Αίγυπτος δε φαίνονται τόσο πρόθυμες να συνεργαστούν με την τουρκική κυβέρνηση από τότε που ο Ερντογάν κατηγόρησε τα «υψηλά επίπεδα» μεταξύ των σαουδαραβικών κυβερνητικών αξιωματούχων για τον θάνατο του δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι μέσα στο Γενικό Προξενείο της Σαουδικής Αραβίας στην Κωνσταντινούπολη στις 2 Οκτωβρίου του 2018. Ο Ερντογάν ήταν επίσης πολύ επικριτικός στο παρελθόν στον Αιγύπτιο Πρόεδρο Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι, ο οποίος ανέτρεψε τον πρώτο δημοκρατικά εκλεγμένο πρόεδρο της χώρας, Μοχάμεντ Μόρσι, με πραξικόπημα μετά από μόλις ένα χρόνο στην εξουσία το 2013.
Ο Ερντογάν ανέφερε στις 29 Νοεμβρίου ότι η Τουρκία επιδιώκει να βελτιώσει τις σχέσεις της με το Ισραήλ και την Αίγυπτο με τον ίδιο τρόπο που η Άγκυρα προσπαθεί να κάνει με τα ΗΑΕ. Η δήλωση σχετικά με το Ισραήλ ακολούθησε ένα σπάνιο τηλεφώνημα μεταξύ του Ερντογάν και του Ισραηλινού ομολόγου του, Ισαάκ Χέρτζογκ, στις 18 Νοεμβρίου. Ο Ερντογάν τόνισε πως ο συνεχιζόμενος διάλογος μεταξύ των δύο εθνών θα ήταν «αμοιβαία επωφελής». Η Άγκυρα ενίσχυσε ήδη τη σχέση της με το Τελ Αβίβ μετά την υπογραφή πολλών συμφωνιών τον Μάρτιο του 2016 ύστερα από έξι χρόνια έντασης μετά το περιστατικό «Mavi Marmara» στο οποίο ένα πλοίο που μετέφερε βοήθεια για Παλαιστίνιους προσπάθησε να παραβιάσει τον ισραηλινό αποκλεισμό της Γάζας και δέχθηκε επίθεση από Ισραηλινούς καταδρομείς στο 31 Μαΐου 2010, οι οποίοι σκότωσαν 10 ακτιβιστές - Τούρκους υπηκόους και έναν Αμερικανό τουρκικής καταγωγής - στο πλοίο.
Παρά τη λαϊκίστικη ρητορική του «ισλαμιστή» Ερντογάν κατά του Ισραήλ, η τουρκική κυβέρνηση μαζί με τον γιο του Ερντογάν, Ahmet Burak Erdoğan, ιδιοκτήτη της MB Shipping, η οποία κατέχει μεγάλο αριθμό φορτηγών, διατηρούν επιχειρηματικούς δεσμούς με το Ισραήλ για περισσότερα από 10 χρόνια. Η Τουρκία είναι ο έκτος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος του Ισραήλ και το διμερές εμπόριο το 2018 έφτασε τα 6,2 δισεκατομμύρια δολάρια πριν πέσει στα 5,5 δισεκατομμύρια δολάρια το 2019. Ο Adiv Baruch, πρόεδρος του Israel Export Institute, δήλωσε στο Media Line ότι «η Τουρκία είναι μια χώρα της οποίας οι διπλωματικές σχέσεις με το Ισραήλ είναι εντελώς αποσυνδεδεμένες από την οικονομική του σχέση…» Αυτό ήταν σύμφωνα με μια αναφορά της Jerusalem Post πέρυσι, βασισμένη σε στοιχεία από το Διεθνές Κέντρο Εμπορίου που εδρεύει στη Γενεύη, μια κοινή υπηρεσία των Ηνωμένων Εθνών και του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου.
Παρά την εποχική ένταση μεταξύ του AKP και των ισραηλινών αρχών, η Τουρκία και το Ισραήλ έχουν διατηρήσει ισχυρούς αμυντικούς και οικονομικούς δεσμούς κατά τη διάρκεια των δεκαετιών. Το Ισραήλ, φυσικά, πάντα προτιμούσε να δεσμεύεται με την Τουρκία που δεν είναι αραβικό μέλος του ΝΑΤΟ, αντί να είναι απομονωμένο στον αραβικό κόσμο. Επιπλέον, το Τελ Αβίβ χρειάζεται την υποστήριξη της Τουρκίας για να εμποδίσει το Ιράν να αποκτήσει πυρηνική ενέργεια.
Το Ισραήλ, το Κατάρ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα είναι χώρες με μικρό πληθυσμό αλλά ισχυρές οικονομίες και θα επωφεληθούν από την ενίσχυση των δεσμών τους με την Τουρκία. Η Τουρκία είναι μια χώρα που διαθέτει νέο, εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό, τεράστια γεωργική γη και προηγμένη αμυντική τεχνολογία, γεγονός που την καθιστά βασικό σύμμαχο για αυτές τις χώρες. Η Σαουδική Αραβία και η Αίγυπτος, από την άλλη πλευρά, δεν έχουν το ίδιο κίνητρο να εξομαλύνουν τους δεσμούς τους με την Τουρκία. Είναι χώρες που μπορούν να συναγωνιστούν την Τουρκία σε πληθυσμιακό μέγεθος και στρατιωτική ικανότητα.
Η Αίγυπτος απολαμβάνει ηγετικό ρόλο στον Αραβικό Σύνδεσμο και η Σαουδική Αραβία έχει τον έλεγχο των ιερότερων τοποθεσιών του Ισλάμ, τη Μέκκα και τη Μεδίνα από την κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας το 1922. Οι Οθωμανοί σουλτάνοι έλεγχαν αυτές τις ιερές πόλεις για αιώνες, έχοντας τον τίτλο του χαλίφη και των ηγετών του μουσουλμανικού κόσμου. Η Αίγυπτος και η Σαουδική Αραβία διαδραματίζουν σήμερα τους πρωταγωνιστικούς ρόλους στον αραβικό κόσμο. Η επιθυμία του Ερντογάν να βελτιώσει τις σχέσεις με το Κάιρο και το Ριάντ δε βασίζεται σε μια ανεξάρτητη πολιτική, αλλά είναι κυρίως αποτέλεσμα των προσπαθειών του Ισραήλ και του Κατάρ να ενισχύσουν τους δεσμούς με άλλες αραβικές χώρες με τη βοήθεια της Τουρκίας.